Komunikacja alternatywna
2500-PO-2L-KOMALT
1. Komunikacja – mowa – język
Analiza terminologiczna i definiowanie podstawowych pojęć służących dalszemu prowadzeniu zajęć. Uzgodnienie podstawowych standardów prowadzenia zajęć i zaliczeń.
2. Warunki zastosowania komunikacji alternatywnej.
Czynniki determinujące zastosowanie technik komunikacji alternatywnych, język a komunikacja. Proteza, a kształtowanie umiejętności komunikacyjnych. Istota przekazu treści technikami alternatywnymi. Komunikacja w ujęciu Karczmarka – przekaz i odbiór komunikatu. Podstawy neurolingwistyki w ujęciu prof. Bożydara Karczmarka.
3. Alternatywne sposoby komunikowania się z dzieckiem.
Podziały na różne sposoby komunikowania się przy wykorzystaniu różnych form przekazu – wyjście od sygnałów. Komunikat, sygnał i wyższe formy przekazu w przyrodzie – w oparciu o książkę Aitchison L. (1991) Ssak, który mówi. Wstęp do psycholingwistyki, PWN, Warszawa. Czy potrzebne są alternatywne sposoby komunikacje i jakie powodują utrudnienia w rozwoju społecznym na przykładzie prowadzonych badań przez prof. T. Gałkowskiego z osobami niesłyszącymi.
4. Glottodydaktyka – elementy rozwoju języka.
Ontogeneza mowy i języka. Podstawy rozwoju języka w ujęciu okresów mowy oraz powiązania rozwoju mowy z rozwojem słuchu fonematycznego i kształtowania struktur języka – kompetencji komunikacyjnych, językowych. Okresy i etapy w ujęciu prof. M. Zarębiny, prof. Karczmarka, J.B. De. Courtenay
5. Psycholingwistyka.
Postawy psycholingwistyki – Chomsky i jego koncepcja kształtowania się mowy u człowieka. Logika języka oraz kształtowanie się języka rozwoju dziecka.
6. Pozawerbalne sposoby komunikacji
Podziały i podstawowa terminologia w ujęciu Von Tetzchner S., Martinsen H. (2002) Wprowadzenie do wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się, Stowarzyszenie Mówić bez słów, Warszawa. Czym są i do czego służą podstawowe formy komunikacji – komunikacja alternatywna i wspomagająca. Podziały i mankamenty języka wykorzystywanego do opisu komunikacji alternatywnych
7. Gest
Podstawowa forma komunikatu. Gest jako znak, wspomaganie przekazu przy użyciu czyjejś części wspomaganie przekazu przy użyciu czyjejś części ciała, gestykulacja. Możliwości i ograniczenia wykorzystania gestu. Podstawowe gesty używane w przekazie ogólnym. Próby ich systematyzowania i uogólniania. Wykorzystanie Kwestionariusza Oceny Zachowań Komunikacyjnych. K. Krakowiak i Panasiuk.
8. Język migowy i język migany
Podstawy języka migowego. Historia – M. Keller. Podstawowe znaki i ich zastosowanie w ramach minimum gestu. Podział na języki – gestowy i doliteroway przekaz informacji. Trudności z gramatyką, ortografia i czytelnictwem (doliterowym). Język migowy narodowy – słownik Kazimierza Hendzela
9. Fonogetyka Podstawy dotyczące wykorzystania fonogestów Bliska społeczeństwie. CD.
10. System Bliska
Język, a symbol. Historia powstania komunikacji międzynarodowej – system Blissa. Pismo Bliska oraz odczytywanie znaków, a następnie struktur komunikacyjnych. Zastosowanie i ograniczenia w wykorzystaniu symboli Blissa.
11. Ułatwiona komunikacja
Wielkie odkrycie Facilitate Communication – pierwsze określenia niediagnozowalności niektórych głębokich zaburzeń rozwojowych pod względem określenia ilorazu inteligencji i umiejętności komunikacyjnych. Ograniczenia w wykorzystaniu metody – McBurney D. (2002) Myśleć jak psycholog, GWP, Gdańsk (wybrany fragment). Podstawy w korzystaniu z UK jak również wyboru partnea wspomagającego przekaz. Ograniczenia i dyskusyjność w jej zastosowaniu. Flm VHS
12. Metodyka pracy z dzieckiem komunikującym się alternatywnymi sposobami komunikacji oraz wspomaganym, Podstawy pracy z dzieckiem niekomunikującym się – założenia i wg Von Tetzchner S., Martinsen H. (2002) Wprowadzenie do wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się, Stowarzyszenie Mówić bez słów, Warszawa (s.135-360)
13. Inne sposoby komunikacji pozawerbalnej – wspieranie odbioru komunikacji na przykładzie aktywizacji polisensorycznej i terapii prowadzonej wg założeń Ch. Knilla
Podstawowe wiadomości o zastosowaniu technik Knilla z dzieckiem o zaburzonej percepcji oraz wytwarzaniu komunikacji.
Warsztat i film VHS
Wspomaganie komunikacji interpersonalnej w rodzinie – metoda Ruchu Rozwijającego
Podstawy z komunikacji metodą Ruchu Rozwijającego. Zastosowanie elementów R. Labana. Możliwości stosowania metody w pracy z dziećmi o różnych zaburzenia, a w szczególności do poprawiania komunikacji wewnątrzrodzinnej. Praca ze swoim ciałem.
Warsztaty prowadzone w oparciu o dotyk i komunikację. Indywidualna i zespołowa terapia prowadzona w oparciu o Ruch Rozwijający Weroniki Sherborne
W cyklu 2022/23L:
1. Komunikacja – mowa – język Analiza terminologiczna i definiowanie podstawowych pojęć służących dalszemu prowadzeniu zajęć. Uzgodnienie podstawowych standardów prowadzenia zajęć i zaliczeń. 2. Warunki zastosowania komunikacji alternatywnej. Czynniki determinujące zastosowanie technik komunikacji alternatywnych, język a komunikacja. Proteza, a kształtowanie umiejętności komunikacyjnych. Istota przekazu treści technikami alternatywnymi. Komunikacja w ujęciu Karczmarka – przekaz i odbiór komunikatu. Podstawy neurolingwistyki w ujęciu prof. Bożydara Karczmarka. 3. Alternatywne sposoby komunikowania się z dzieckiem. Podziały na różne sposoby komunikowania się przy wykorzystaniu różnych form przekazu – wyjście od sygnałów. Komunikat, sygnał i wyższe formy przekazu w przyrodzie – w oparciu o książkę Aitchison L. (1991) Ssak, który mówi. Wstęp do psycholingwistyki, PWN, Warszawa. Czy potrzebne są alternatywne sposoby komunikacje i jakie powodują utrudnienia w rozwoju społecznym na przykładzie prowadzonych badań przez prof. T. Gałkowskiego z osobami niesłyszącymi. 4. Glottodydaktyka – elementy rozwoju języka. Ontogeneza mowy i języka. Podstawy rozwoju języka w ujęciu okresów mowy oraz powiązania rozwoju mowy z rozwojem słuchu fonematycznego i kształtowania struktur języka – kompetencji komunikacyjnych, językowych. Okresy i etapy w ujęciu prof. M. Zarębiny, prof. Karczmarka, J.B. De. Courtenay 5. Psycholingwistyka. Postawy psycholingwistyki – Chomsky i jego koncepcja kształtowania się mowy u człowieka. Logika języka oraz kształtowanie się języka rozwoju dziecka. 6. Pozawerbalne sposoby komunikacji Podziały i podstawowa terminologia w ujęciu Von Tetzchner S., Martinsen H. (2002) Wprowadzenie do wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się, Stowarzyszenie Mówić bez słów, Warszawa. Czym są i do czego służą podstawowe formy komunikacji – komunikacja alternatywna i wspomagająca. Podziały i mankamenty języka wykorzystywanego do opisu komunikacji alternatywnych 7. Gest Podstawowa forma komunikatu. Gest jako znak, wspomaganie przekazu przy użyciu czyjejś części wspomaganie przekazu przy użyciu czyjejś części ciała, gestykulacja. Możliwości i ograniczenia wykorzystania gestu. Podstawowe gesty używane w przekazie ogólnym. Próby ich systematyzowania i uogólniania. Wykorzystanie Kwestionariusza Oceny Zachowań Komunikacyjnych. K. Krakowiak i Panasiuk. 8. Język migowy i język migany Podstawy języka migowego. Historia – M. Keller. Podstawowe znaki i ich zastosowanie w ramach minimum gestu. Podział na języki – gestowy i doliteroway przekaz informacji. Trudności z gramatyką, ortografia i czytelnictwem (doliterowym). Język migowy narodowy – słownik Kazimierza Hendzela 9. Fonogetyka Podstawy dotyczące wykorzystania fonogestów Bliska społeczeństwie. CD. 10. System Bliska Język, a symbol. Historia powstania komunikacji międzynarodowej – system Blissa. Pismo Bliska oraz odczytywanie znaków, a następnie struktur komunikacyjnych. Zastosowanie i ograniczenia w wykorzystaniu symboli Blissa. 11. Ułatwiona komunikacja Wielkie odkrycie Facilitate Communication – pierwsze określenia niediagnozowalności niektórych głębokich zaburzeń rozwojowych pod względem określenia ilorazu inteligencji i umiejętności komunikacyjnych. Ograniczenia w wykorzystaniu metody – McBurney D. (2002) Myśleć jak psycholog, GWP, Gdańsk (wybrany fragment). Podstawy w korzystaniu z UK jak również wyboru partnea wspomagającego przekaz. Ograniczenia i dyskusyjność w jej zastosowaniu. Flm VHS 12. Metodyka pracy z dzieckiem komunikującym się alternatywnymi sposobami komunikacji oraz wspomaganym, Podstawy pracy z dzieckiem niekomunikującym się – założenia i wg Von Tetzchner S., Martinsen H. (2002) Wprowadzenie do wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się, Stowarzyszenie Mówić bez słów, Warszawa (s.135-360) 13. Inne sposoby komunikacji pozawerbalnej – wspieranie odbioru komunikacji na przykładzie aktywizacji polisensorycznej i terapii prowadzonej wg założeń Ch. Knilla Podstawowe wiadomości o zastosowaniu technik Knilla z dzieckiem o zaburzonej percepcji oraz wytwarzaniu komunikacji. Warsztat i film VHS Wspomaganie komunikacji interpersonalnej w rodzinie – metoda Ruchu Rozwijającego Podstawy z komunikacji metodą Ruchu Rozwijającego. Zastosowanie elementów R. Labana. Możliwości stosowania metody w pracy z dziećmi o różnych zaburzenia, a w szczególności do poprawiania komunikacji wewnątrzrodzinnej. Praca ze swoim ciałem. Warsztaty prowadzone w oparciu o dotyk i komunikację. Indywidualna i zespołowa terapia prowadzona w oparciu o Ruch Rozwijający Weroniki Sherborne
|
Całkowity nakład pracy studenta
Łącznie 3 punkty ECTS:
- godziny kontaktowe (czas spędzony na zajęciach - 14 godz. i konsultacje oraz przygotowany w nich udział - 10 godz.),
- praca własna studenta (czas potrzebny na lektury, przygotowanie do zajęć, przygotowanie do zaliczenia na ocenę - 10 godz.).
Efekty uczenia się - wiedza
EUS_W01; EUS_W03
K_W10 ma elementarną wiedzę o różnych rodzajach struktur społecznych i instytucjach życia społecznego oraz zachodzących między nimi relacjach; zna mechanizmy i obszary społecznego wykluczenia; ma wiedzę na temat poradnictwa dla osób z zaburzeniami rozwoju oraz zaburzeniami psychofizycznego i/lub społecznego funkcjonowania
K_W11 ma elementarną wiedzę dotyczącą procesów komunikowania interpersonalnego i społecznego, ich prawidłowości i zakłóceń; zna specyfikę komunikowania się osób z różnymi formami i stopniami zaburzeń rozwoju oraz psychofizycznego i/lub społecznego funkcjonowania; zna podstawowe elementy diagnostyki istniejących nieprawidłowości rozwojowych i/lub funkcjonalnych(szczególnie w obszarze funkcjonowania psychofizycznego i/lub społecznego)
K_W13 ma podstawową, uporządkowaną wiedzę o różnych środowiskach wychowawczych, ich specyfice i procesach w nich zachodzących
K_W14 zna najważniejsze tradycyjne i współczesne nurty i systemy pedagogiczne, rozumie ich historyczne i kulturowe uwarunkowania
Efekty uczenia się - umiejętności
EUS_U02; EUS_U03
K_U02 potrafi wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki specjalnej oraz powiązanych z nią dyscyplin w celu analizowania i interpretowania problemów życia osób z zaburzeniami w rozwoju oraz zaburzeniami psychofizycznego i/lub społecznego funkcjonowania, w tym problemów edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych, resocjalizacyjnych, kulturalnych i pomocowych, a także motywów i wzorów ludzkich zachowań
K_U05 potrafi posługiwać się wiedzą psychologiczną
w rozwiązywaniu problemów pedagogicznych, rozpoznaje różne przejawy zaburzeń psychicznych i społecznych; korzysta z diagnozy psychologicznej dla potrzeb nauczania, wychowania, terapii, rehabilitacji i resocjalizacji
K_U11 posiada umiejętność prezentowania własnych pomysłów, wątpliwości i sugestii, popierając je argumentacją w kontekście wybranych perspektyw teoretycznych, poglądów różnych autorów
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
EUS_K01; EUS_K02; EUS_K03
K_K03 docenia znaczenie pedagogiki specjalnej dla uczenia się i prawidłowego funkcjonowania osoby z zaburzeniami rozwoju oraz zaburzeniami psychofizycznego i/lub społecznego funkcjonowania w społeczeństwie w okresie całego życia takiej osoby
K_K04 ma przekonanie o sensie, wartości i potrzebie podejmowania działań pedagogicznych w środowisku społecznym; jest gotowy do podejmowania wyzwań zawodowych; wykazuje aktywność, podejmuje trud i odznacza się wytrwałością w realizacji indywidualnych i zespołowych działań profesjonalnych w zakresie pedagogiki specjalnej
K_K05 jest wrażliwy na potrzeby osób z zaburzeniami rozwoju oraz zaburzeniami psychofizycznego i/lub społecznego funkcjonowania, uznaje ich autonomię i podmiotowość; rozumie istotę i potrzebę integracji człowieka wykazującego odstępstwa od ogólnie przyjętych norm; prezentuje postawy pro integracyjne; docenia znacznie procesów normalizacyjnych w środowisku osób z zaburzeniami rozwoju oraz zaburzeniami psychofizycznego i/lub społecznego funkcjonowania
K_K06 ma przekonanie o wadze zachowania się w sposób profesjonalny, refleksji na tematy etyczne i przestrzegania zasad etyki zawodowej; rozumie i respektuje dylematy etyczne i moralne związane z pracą pedagoga specjalnego
K_K09 odpowiedzialnie przygotowuje się do swojej pracy; projektuje i wykonuje działania pedagogiczne
Metody dydaktyczne
pokaz, opowiadanie, pogadanka,
wykład informacyjny i konwersatoryjny
doświadczeń, obserwacji, studium przypadku
Metody dydaktyczne eksponujące
- pokaz
Metody dydaktyczne podające
- pogadanka
- tekst programowany
- wykład problemowy
- opowiadanie
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- opis
Metody dydaktyczne poszukujące
- seminaryjna
- panelowa
- doświadczeń
- biograficzna
- projektu
- ćwiczeniowa
Rodzaj przedmiotu
przedmiot obowiązkowy
Wymagania wstępne
Wprowadzenie do problematyki funkcjonowania osób niepełnosprawnych – szczególnie w odniesieniu do zaburzeń autystycznych (PDD)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza: Podstawy wiedzy o języku, o rozwoju mowy i słuchu. Zasady doboru i korzystania z wybranych metod komunikacji alternatywnej.
Umiejętności: Korzystania z metod i adekwatnego doboru w terapii dziecka.
Inne kompetencje: Znaczenie i wykorzystanie metod alternatywnych w komunikowaniu się.
Kryteria oceniania
Czynny udział i przygotowanie na poszczególne zajęcia. Wykonanie pracy praktycznej jako sprawdzenie wiedzy i umiejętności dobrania i zastosowania wybranej metody komunikacyjnej. Zaliczenie na ocenę.
Praktyki zawodowe
Literatura
Aitchison L. (1991) Ssak, który mówi. Wstęp do psycholingwistyki, PWN, Warszawa
Beerns C.W. (1984) Umysł, który sam siebie odnalazł, PTWP, Warszawa
Błeszyński J. (1998) Mowa i język dzieci z autyzmem. Wybrane zagadnienia. WU WSP, Słupsk
Błeszyński J. (1999) Metoda ułatwionej komunikacji, Dziecko Autystyczne, nr VII/1, s. 26- 35
Błeszyński J. p. red. (2006, 2009) Alternatywne i wspomagające metody komunikacji, Impuls, Kraków
Garman M. (1990) Psycholinguistics, UP, Cambridge
Gaś Z. p.red. (1994) Wspomaganie rozwoju dziecka, PWF Masz Szansę, Lublin
Grycman M., Kaniecka K. (1994) Porozmawiajmy, Publishing House, Bydgoszcz
Hendzel J.K. (1995) Słownik polskiego języka migowego, W OFFER, Warszawa
Jastrzębska G. (1998) Podstawyteorii i diagnozy logopedycznej, WUO, Opole,
Jastrzębska G. (1999) Logopedia. Podręcznik akademicki, WUO, Opole
Kaczmarek L. (1987) Nasze dziecko uczy się mowy, WL, Kraków
Kurcz I (1976) Psycholingwistyka. Przegląd problemów badawczych, PWN, Warszawa
Kurcz I. (1995) Pamięć, uczenie się, język PWN, Warszawa
Materiały seminaryjne Centrum Rozwoju Komunikacji. Ośrodek Szkoleniowy BLISS (niedatowany) , Warszawa
Ostrander O., Schroeder L. (1995) Superlearning 2000. Podręcznik. Nowa metoda szybkiego uczenia się i nauczania, Wyd. Medium, Warszawa
Piszczek M. (1995) Wczesna interwencja i pomoc dzieciom niepełnosprawnym (materiały szkoleniowe), CMP PPMEN, Warszawa
Piszczek M. (1999) Program aktywności M. i Ch. Knill, CMP PPMEN, Warszawa
Rocławski B. (1993) Nauka czytania i pisania, W UG, Gdańsk
Sack O. (1994) O mężczyźnie, który pomylił swoją żonę z kapeluszem, Warszawa
Słownik symboli Blissa. Centrum Rozwoju Komunikacji. Ośrodek Szkoleniowy BLISS (niedatowany) , Warszawa
Sołtys – Chmielowicz A., Tkaczyk G. (1993) Usprawnianie mowy u dzieci specjalnej troski, W UMCS, Lublin
Zalewska M. (1998) Dziecko w autoportrecie z zamalowaną twarzą. Psychologiczne mechanizmy rozwoju tożsamości dziecka głuchego i dziecka opóźnionym rozwojem mowy, J.Santorski, Warszawa
Zaorska M. (2005) Komunikacja alternatywna i głuchoniewidomych, Apkapit, Toruń.
W cyklu 2022/23L:
Aitchison L. (1991) Ssak, który mówi. Wstęp do psycholingwistyki, PWN, Warszawa Beerns C.W. (1984) Umysł, który sam siebie odnalazł, PTWP, Warszawa Błeszyński J. (1998) Mowa i język dzieci z autyzmem. Wybrane zagadnienia. WU WSP, Słupsk Błeszyński J. (1999) Metoda ułatwionej komunikacji, Dziecko Autystyczne, nr VII/1, s. 26- 35 Błeszyński J. p. red. (2006, 2009) Alternatywne i wspomagające metody komunikacji, Impuls, Kraków Błeszyński J., Baczała D. (2014), Metody komunikacji alternatywnej i wspomagającej, UMK, Toruń Garman M. (1990) Psycholinguistics, UP, Cambridge Gaś Z. p.red. (1994) Wspomaganie rozwoju dziecka, PWF Masz Szansę, Lublin Grycman M., Kaniecka K. (1994) Porozmawiajmy, Publishing House, Bydgoszcz Hendzel J.K. (1995) Słownik polskiego języka migowego, W OFFER, Warszawa Jastrzębska G. (1998) Podstawyteorii i diagnozy logopedycznej, WUO, Opole, Jastrzębska G. (1999) Logopedia. Podręcznik akademicki, WUO, Opole Kaczmarek L. (1987) Nasze dziecko uczy się mowy, WL, Kraków Kurcz I (1976) Psycholingwistyka. Przegląd problemów badawczych, PWN, Warszawa Kurcz I. (1995) Pamięć, uczenie się, język PWN, Warszawa Materiały seminaryjne Centrum Rozwoju Komunikacji. Ośrodek Szkoleniowy BLISS (niedatowany) , Warszawa Ostrander O., Schroeder L. (1995) Superlearning 2000. Podręcznik. Nowa metoda szybkiego uczenia się i nauczania, Wyd. Medium, Warszawa Piszczek M. (1995) Wczesna interwencja i pomoc dzieciom niepełnosprawnym (materiały szkoleniowe), CMP PPMEN, Warszawa Piszczek M. (1999) Program aktywności M. i Ch. Knill, CMP PPMEN, Warszawa Rocławski B. (1993) Nauka czytania i pisania, W UG, Gdańsk Sack O. (1994) O mężczyźnie, który pomylił swoją żonę z kapeluszem, Warszawa Słownik symboli Blissa. Centrum Rozwoju Komunikacji. Ośrodek Szkoleniowy BLISS (niedatowany) , Warszawa Sołtys – Chmielowicz A., Tkaczyk G. (1993) Usprawnianie mowy u dzieci specjalnej troski, W UMCS, Lublin Zalewska M. (1998) Dziecko w autoportrecie z zamalowaną twarzą. Psychologiczne mechanizmy rozwoju tożsamości dziecka głuchego i dziecka opóźnionym rozwojem mowy, J.Santorski, Warszawa Zaorska M. (2005) Komunikacja alternatywna i głuchoniewidomych, Apkapit, Toruń.
|
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: