13.1. Duchowość w medycynie
1600-LekM5DMED-J
Proponowane studentom zajęcia z duchowości w medycynie obejmują zagadnienia umiejętności udzielania wsparcia i rozmowy z pacjentem doświadczającym cierpienia duchowego. Poniższe treści są poruszane zarówno na seminariach i ćwiczeniach z wykorzystaniem różnych form pracy i metod dydaktycznych. Wśród najważniejszych należy wyróżnić następujące:
- Wzmacnianie chorego, jego poczucia, że jest „niepowtarzalny”.
- Otwartość lekarza na pomoc w poszukiwaniu sensu cierpienia duchowego.
- Prowadzenie dialogu nastawionego na znalezienie niezaspokojonych potrzeb duchowych chorego.
- Rozpoznawanie kryzysu duchowego pacjenta i umiejętność wsparcia.
- Interwencje w zakresie: „wewnętrznego uzdrawiania” w procesie umierania w aspekcie duchowym - rola przebaczenia, dziękowania, ujawniania miłości, pożegnania.
- Korzystanie z metod interwencji i wsparcia: „Porozumienia bez przemocy”, Terapii wzmacniającej godność, budowania nadziei i innych.
Całkowity nakład pracy studenta
1.Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi:
- udział w seminariach: 4 godziny
- udział w ćwiczeniach: 8 godzin
- konsultacje: 0,5 godziny
Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi 12,5 godziny
2. Bilans nakładu pracy studenta:
- udział w seminariach: 4 godziny
- udział w ćwiczeniach: 8 godzin
- konsultacje: 0,5 godziny
- przygotowanie do ćwiczeń (w tym czytanie wskazanej literatury): 2 godziny
- przygotowanie do zaliczenia i zaliczenie: 0,5+0,5=1 godzina
Łączny nakład pracy studenta wynosi 15,5 godzin
3. Nakład pracy związany z prowadzonymi badaniami naukowymi:
- nie dotyczy
4. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania:
- przygotowanie do zaliczenia i zaliczenie: 0,5+0,5=1 godzina
5. Bilans nakładu pracy studenta o charakterze praktycznym:
- udział w ćwiczeniach 8 godzin
6. Czas wymagany do odbycia obowiązkowej praktyki:
nie dotyczy
Efekty uczenia się - wiedza
W1: Omawia społeczny wymiar zdrowia i choroby, wpływ środowiska społecznego (rodziny, sieci relacji społecznych) i nierówności
społecznych oraz społeczno-kulturowych różnic na stan zdrowia, a także rolę stresu społecznego w zachowaniach zdrowotnych i
autodestrukcyjnych (D.W1.)
W2: Określa społeczne czynniki wpływające na zachowania w zdrowiu i w chorobie, szczególnie w chorobie przewlekłej (D.W2.)
W3: Charakteryzuje formy przemocy, modele wyjaśniające przemoc w rodzinie i przemoc w wybranych instytucjach, społeczne uwarunkowania różnych form przemocy oraz rolę lekarza w jej rozpoznawaniu (D.W3.)
W4: Opisuje postawy społeczne wobec znaczenia zdrowia, choroby, niepełnosprawności i starości, konsekwencje społeczne choroby i
niepełnosprawności oraz bariery społeczno-kulturowe, a także koncepcję jakości życia uwarunkowaną stanem zdrowia (D.W4.)
W5: Wyjaśnia zasady i metody komunikacji z pacjentem (doświadczającym cierpienia duchowego) i jego rodziną, które służą budowaniu empatycznej, opartej na zaufaniu relacji (D.W5.)
W6: Omawia znaczenie komunikacji werbalnej i niewerbalnej w procesie komunikowania się z pacjentem oraz pojęcie zaufania w interakcji z pacjentem (D.W6.)
W7: Określa psychospołeczne konsekwencje hospitalizacji i choroby przewlekłej (D.W7.)
W8: Opisuje funkcjonowanie podmiotów systemu ochrony zdrowia i społeczną rolę lekarza (D.W8.)
W9: Rozpoznaje podstawowe psychologiczne mechanizmy funkcjonowania człowieka w sytuacji cierpienia duchowego (D.W9.)
W10: Określa rolę rodziny pacjenta w procesie leczenia (D.W10.)
W11: Podejmuje problematykę adaptacji pacjenta i jego rodziny do choroby jako sytuacji trudnej oraz do związanych z nią wydarzeń, w tym umierania i procesu żałoby rodziny (D.W11.)
W12: Stosuje zasady motywowania pacjenta do prozdrowotnych zachowań i informowania o niepomyślnym rokowaniu (D.W15.)
W13: Odtwarza główne pojęcia, teorie, zasady etyczne służące jako ogólne ramy właściwego interpretowania i analizowania zagadnień
moralno-medycznych (D.W16.)
W14: Opisuje prawa pacjenta (D.W17.)
W15: Wyjaśnia zasady pracy w zespole (D.W18.)
W16: Określa kulturowe, etniczne i narodowe uwarunkowania zachowań ludzkich (D.W19.)
Efekty uczenia się - umiejętności
U1: Rozpoznaje stany, w których czas dalszego trwania życia, stan funkcjonalny lub preferencje pacjenta ograniczają postępowanie
zgodne z wytycznymi określonymi dla danej choroby (E.U21.)
U2: Prawidłowo ocenia i opisuje stan somatyczny oraz psychiczny pacjenta cierpiącego duchowo (E.U13.)
U3: Stosuje komunikowanie się ze współpracownikami oraz udzielanie informacji zwrotnej i wsparcia duchowego (D.U12.)
U4: Zaleca przestrzeganie wzorców etycznych w działaniach zawodowych (D.U13.)
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
K1: Wykazuje świadomość własnych ograniczeń i umiejętności stałego dokształcania się (K.K1.)
K2: Wykazuje umiejętność działania w warunkach niepewności, a czasem i stresu (K.K2.)
K3. Stosuje umiejętności nawiązania i utrzymania głębokiego i pełnego szacunku kontaktu z chorym (K.K3.)
K4. Wykorzystuje umiejętność kierowania się dobrem chorego, stawiając je na pierwszym miejscu (K.K4.)
K5. Posiada zdolność do okazania szacunku wobec pacjenta i zrozumienia dla różnic światopoglądowych oraz kulturowych (K.K5.)
K6. Wykazuje umiejętność przestrzegania tajemnicy lekarskiej i wszelkich praw pacjenta (m.in. prawa do informacji, do intymności, do świadomej decyzji i do godnej śmierci) (K.K6.)
K7. Nabywa umiejętność współpracy z przedstawicielami innych
zawodów w zakresie ochrony zdrowia (K.K7.)
K8. Posiada nawyk i umiejętności stałego dokształcania się (K.K8.)
Metody dydaktyczne
Seminaria:
• Mini - wykład informacyjny z wykorzystaniem techniki i narzędzi edukacyjnych w zakresie zdalnego kształcenia
• Mini - wykład problemowy z wykorzystaniem techniki i narzędzi edukacyjnych w zakresie zdalnego kształcenia
• Mini - wykład konwersatoryjny z wykorzystaniem techniki i narzędzi edukacyjnych w zakresie zdalnego kształcenia
• Analiza przypadków z wykorzystaniem techniki i narzędzi edukacyjnych w zakresie zdalnego kształcenia
Ćwiczenia:
• Dyskusja dydaktyczna
• Ćwiczenia kliniczne
• Analiza przypadków
• Uczenie wspomagane komputerem
Metody dydaktyczne eksponujące
- symulacyjna (gier symulacyjnych)
- pokaz
- inscenizacja
Metody dydaktyczne podające
- opis
- wykład problemowy
- pogadanka
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
Metody dydaktyczne poszukujące
- studium przypadku
- klasyczna metoda problemowa
- sytuacyjna
- giełda pomysłów
- ćwiczeniowa
- seminaryjna
Rodzaj przedmiotu
przedmiot obowiązkowy
Wymagania wstępne
Znajomość elementów nowego podejścia do holistycznej opieki medycznej nad chorym. Poznanie potrzeb duchowych. Wiedza o współczuciu i praktykowanie tej umiejętności w opiece nad osobą cierpiącą.
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Zaliczenie pisemne obejmujące treści prezentowane podczas seminariów i ćwiczeń.
Literatura
Literatura podstawowa:
• M. Krajnik: Holistyczna opieka nad chorym – nadzieja dla współczesnej medycyny? Med. Prakt. 2017
• B. Brożek, M. Łabuś-Centek, I. Damps-Konstańska, E. Jassem, M. Krajnik: Terapia wzmacniająca godność jako narzędzie odnajdywania nadziei i poczucia sensu u kresu życia chorych. Med. Prakt., 2018; 3: 122–124
• M. Łabuś-Centek, M. Krajnik: Dlaczego chory prosi o przyspieszenie swojej śmierci. Med. Prakt., 2019; 2: 128–133
• E. Johnston Taylor: Co powiedzieć? Jak rozmawiać z chorymi o duchowości. Wyd. WAM, 2008
Literatura uzupełniająca:
• Ch.M. Puchalski: Uwzględnienie duchowości w opiece nad chorym – niezbędny element opieki zorientowanej na pacjenta. Med. Prakt., 2016; 5: 116–124.
• Z. Płużek: Psychologia pastoralna. Wyd. ITKM, 2002
• M. B. Rosenberg: Porozumienie bez przemocy. O języku życia. Wyd. Czarna Owca, 2017
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: