Etyka sytuacyjna a problem zła 2402-OG-ESPZ
Zajęcia "Etyka sytuacyjna a problem zła" stanową kolektywną próbę etycznego ujęcia sytuacyjnych uwarunkowań powstawania zła moralnego - zwłaszcza agresji, rozumianej jako celowe działanie, "którego celem jest wyrządzanie krzywdy fizycznej lub psychicznej - rzeczywiste lub symboliczne - jakiejś osobie lub czemuś, co ją zastępuje" (W. Szewczuk). Uczestnicy najpierw dowiadują się jakie znaczenie poznawcze w naukach społecznych posiada pojęcie sytuacji, następnie uczą się czym jest etyka sytuacyjna (w wariancie opisowym i normatywnym), po czym w ramach opisowej części zajęć analizują i omawiają kilka klasycznych koncepcji i eksperymentów (jak np. teoria banalności zła H. Arendt, eksperyment S. Ascha dotyczący konformizmu, eksperyment dotyczący posłuszeństwa wobec autorytetu S. Milgrama i inne), które ukazują możliwe sytuacyjne uwarunkowania powstawania zła moralnego. Następnie starają się przekroczyć ograniczenia interpretacyjne wynikające z zastosowania metod empirycznych i - z pomocą prowadzącego - przenieść problem na płaszczyznę refleksji etycznej i normatywnej, w oparciu o literaturę z zakresu etyki. Jednym z podstawowych celów zajęć jest nabycie umiejętności sformułowania i uzasadnienia własnej oceny etycznej niemoralnych działań, które rozgrywają się pod presją sytuacji, z użyciem pojęć pochodzących z różnych dyscyplin naukowych. Zamysł zajęć opiera się na założeniu, że nabywanie wiedzy, które ujawnia złożoność zagadnienia zła moralnego powstającego w trudnej, lub/i deprawującej sytuacji, nie zwalnia nas z obowiązku formułowania racjonalnej oceny etycznej działań skutkujących niezawinioną krzywdą człowieka. Kurs pomaga w przemyśleniu i wyważeniu tej oceny.
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne podające
- pogadanka
- wykład konwersatoryjny
Metody dydaktyczne poszukujące
- giełda pomysłów
- referatu
- ćwiczeniowa
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Kolokwium pisemne. Na ocenę końcową ma także wpływ stopień zaangażowania w zajęcia, ilość przygotowanych materiałów, udział w dyskusji, itp. Najbardziej aktywni studenci mogą mieć zagwarantowaną ocenę pozytywną przed podejściem do kolokwium. Szczegóły zostają omówione podczas zajęć organizacyjnych.
Literatura
Wybrana literatura:
Arendt H., Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, Kraków 2004.
Baran T., Dehumanizacja w stosunkach międzygrupowych, Czy obcy to też człowiek?, Warszawa 2007.
Baron-Cohen S., Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa, tłum. A. Nowak, Sopot 2014.
Cathcart T., Dylemat wagonika, tłum. K. Bażyńska-Chojnacka, Warszawa 2014.
Dobro i zło z perspektywy psychologii społecznej, red. A. Miller, tłum. V. Reder, Kraków 2008.
Fletcher J., Situation Ethics. The New Morality, Philadelphia 1966.
Girard R., Kozioł ofiarny, tłum. M. Goszczyńska, Łódź 1987
Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, Warszawa 2009.
Konteksty ludzkich zachowań, red. J. Siuta, Kraków 2001.
Kołakowski L., Etyka bez kodeksu, [w:] Kultura i fetysze, Warszawa 2009.
Lazari-Pawłowska I., Problemy etyki sytuacyjnej, [w:] Etyka. Pisma wybrane, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992.
Milgram S., Behavioral study of obedience, „Journal of Abnormal and Social Psychology”, 67/1963.
Osswowska M., Motywy postępowania. Warszawa 2002.
Pietrzak. H, Agresja, konflikt, społeczeństwo, Tyczyn 2000.
Ross L., Nisbett R. E., The Person and the Situation: Perspectives of Social Psychology, London 2011.
Levi P., Czy to jest człowiek, tłum. H. Wiśniowska, Kraków 2008.
Spaemann R., Kto i za co jest odpowiedzialny? Krytyczne spojrzenie na odróżnienie etyki przekonań i etyki odpowiedzialności, [w:] Granice. O Etycznym wymiarze działania, tłum. J. Merecki, Warszawa 2006.
Spaemann R., Moralność i przemoc, [w:] tamże.
Tomaszewski T., Człowiek i otoczenie, [w:] Psychologia, red. T. Tomaszewski, Warszawa 1975.
Vardy P, Grosch P., Etyka. Poglądy i problemy, tłum. J. Łoziński, Poznań 1995.
Winch P., Czy można skrzywdzić dobrego człowieka?, [w:] Etyka a działanie, tłum. D. Lachowska, T. Szawiel, Warszawa 1990.
Zimbardo P., Efekt Lucyfera, tłum. zbior., Warszawa 2013.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: