Techniki i standardy dostępności informacji 2401-AI-TIS-1MW-s2
W społeczeństwie informacyjnym, którego jesteśmy członkami, niezwykle cennym towarem jest informacja. Są jednak grupy, dla których dostęp do niej jest z różnych względów utrudniony. Te grupy mniejszościowe często poddawane są dyskryminacji, spychane w strukturze statusu społecznego, słowem podlegają wykluczeniu społecznemu. Do grup zagrożonych wykluczeniem zaliczyć można osoby z niepełnosprawnościami, przewlekle chore, bezrobotne, o niskim wykształceniu i dochodach, bezdomne, niedostosowane społecznie (w tym osadzone w więzieniach i aresztach śledczych), uzależnione, mniejszości narodowe i etniczne, mniejszości seksualne, ludzi mieszkających poza dużymi aglomeracjami, dzieci i młodzież ze środowisk zaniedbanych, a także osoby w wieku senioralnym. Grup określanych mianem wykluczonych jest wiele, różna jest też etiologia wykluczenia. Bezsprzeczne jednak pozostaje ich prawo do korzystania z informacji. Laboratorium ma za zadanie przedstawienie barier w dostępie do standardowych form przekazu treści na jakie napotykają osoby zaliczane do grup wykluczonych. Na największe napotykają osoby niepełnosprawne i w wieku senioralnym. Następnie omawiane są specjalne formaty dokumentów, z których korzystają osoby niepełnosprawne. Prezentowane są wydawnictwa brajlowskie, materiały large print, tzw. twin-vision books, audiobooki, materiały łatwe w czytaniu, książki ze znakami języka migowego. Ponadto w trakcie zajęć omawiana jest technologia audiodeskrypcji, z której korzystają osoby niewidome, transkrypcji adresowanej do osób niesłyszących oraz tyflografiki przygotowywanej z myślą o osobach z niepełnosprawnością wzroku. W ostatnich dwudziestu latach nastąpił gwałtowny rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych, które pozwoliły osobom niepełnosprawnym, chorym, w wieku senioralnym, o ograniczonych kompetencjach czytelniczych na samodzielny dostęp do informacji. Dlatego na zajęciach prezentowane są najważniejsze technologie informacyjno-komunikacyjne umożliwiające samodzielny dostęp do informacji. Omawiane zatem są takie urządzenia jak monitory brajlowskie, syntezatory mowy, powiększalniki ekranowe, lupy, programy powiększające znaki na ekranie, programy udźwiękawiające i ubrajlawiające, alternatywne myszy i klawiatury. Szczególny nacisk zostanie położony na technologie i standardy regulujące tworzenie dostępnej informacji.
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne eksponujące
Metody dydaktyczne podające
Metody dydaktyczne poszukujące
- doświadczeń
- studium przypadku
- ćwiczeniowa
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2022/23Z: | W cyklu 2021/22Z: | W cyklu 2024/25Z: |
Kryteria oceniania
Metody oceniania:
Obecność i aktywność na zajęciach laboratoryjnych (możliwe nie więcej niż dwie nieobecności) – W1, W2, K1
Projekt/referat – U1
Wykonywanie zadań podczas zajęć laboratoryjnych – U1, U2
Kolokwium- U1, U2
Kryteria oceniania:
Aktywność na zajęciach laboratoryjnych - 10%
Wykonywanie zadań na zajęciach laboratoryjnych – 10%
Przygotowanie projektu/referatu – 30%
Kolokwium w formie testu (pytania otwarte i zamknięte) – 50%
Zaliczenie na ocenę na podstawie: aktywności, wykonywania zadań na zajęciach laboratoryjnych, przygotowania projektu/referatu oraz oceny z kolokwium (oceniane wg tej samej skali co poniżej):
bdb – 90% i więcej
db plus+ – 80% do 89%
db– 70% do 79%
dst plus – 60% do 69%
dst – 50% do 59%
ndst– 49% i poniżej
Kolokwium ma formę pisemną (test). Poprawa kolokwium ma formę ustną.
Literatura
Literatura podstawowa:
1.Dostępność witryn internetowych instytucji publicznych dla osób z niepełnosprawnościami: analiza i zalecenia, opr. M. Dziwisz, P. Witek, Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, 2013.
2.Fedorowicz-Kruszewska M., Audiodeskrypcja – metoda udostępniania obrazu osobom z niepełnosprawnością wzrokową, Niepełnosprawność i Rehabilitacja 2011, nr 3, s. 76-86.
3. Fedorowicz-Kruszewska M., Cyrklaff M. J., Media w środowisku osób zagrożonych społecznym wykluczeniem, Toruń: Wydawnictwo WSB, 2016.
4.Filiciak M., Mazurek P., Growiec K., Korzystanie z mediów a podziały społeczne. Kompetencje medialne Polaków w ujęciu relacyjnym [online] Warszawa: Centrum Cyfrowe, 2013 [dostęp: 03.07.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://ngoteka.pl/bitstream/handle/item/215/korzystanie%20z%20mediow%20a%20podzialy%20spoleczne.pdf?sequence=3
5.Jakubowski M., Tyflografika – historia i współczesność, metody i technologie [online] Tyfloświat 2009, nr 1, s. 38 [dostępny: 17.05.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://firr.org.pl/uploads/PUB/Tyfloswiat-01_2009.pdf
6. Kotyniewicz K., Sacha A., Kowalski P., Kiedy stosować napisy a kiedy język migowy? Głusi i słabosłyszący odbiorcy internetu [online] Warszawa: Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego, 2015, s. 4 [dostęp: 03.07.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://pad.widzialni.org/container/pliki-1/kiedy-stosowac-napisy-a-kiedy-jezyk-migowy.pdf
7.Kozłowski G. [i in.], Narzędzia do badania dostępności i tworzenia dostępnych stron, Warszawa: Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego, 2014.
8.Marcinkowski A., Marcinkowski P., WCAG. Podręcznik dobrych praktyk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.
9.Metodologia badania dostępności strony www dla osób niepełnosprawnych, starszych i innych narażonych na wykluczenie cyfrowe w oparciu o WCAG 2.0 we współpracy z Uniwersytetem Śląskim, opr. I. Mrochen [i in.] [online] Częstochowa 2013 [dostęp: 27.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://www.widzialni.org/metodologia-badania-dostepnosci-stron-internetowych,m,mg,5,49
10.Paszkiewicz D., Dębski J., Dostępność serwisów internetowych. Dobre praktyki w projektowaniu serwisów internetowych dostępnych dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, Warszawa: Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji 2013.
11.Samouczek dla webmasterów i edytorów treści cyfrowych [online] [dostęp: 27.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://pliki.szansadlaniewidomych.org/MAC/Samouczek.pdf
12.Standardy tworzenia audiodeskrypcji do produkcji audiowizualnych, opr. B. Szymańska, T. Strzymiński, [online] Białystok 2010 [dostęp: 11.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://www.audiodeskrypcja.org.pl/index.php/standardy-tworzenia-audiodeskrypcji/do-produkcji-audiowizualnych
13.Włodarczyk K., Wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych w aktywizacji osób niepełnosprawnych, Warszawa: Fundacja Aktywizacja 2013.
14.Wytyczne dla dostępności treści stron internetowych 2.0 [online] [dostęp: 27.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://fdc.org.pl/wcag2/
15.Zasady tworzenia i adaptowania grafiki dla uczniów niewidomych [online] Bydgoszcz, Laski, Łódź 2011 [dostęp: 02.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://www.laski.edu.pl/site/public/upload/upload/tyflologia/materialy_dydaktyczne/adaptacja_podrecznikow/Zasady%20tworzenia%20i%20adaptowania%20grafiki%20dla%20ucznilw%20niew.pdf.
16.Ziarek P., Cyfrowe nierówności a rozwój społeczeństwa informacyjnego, Nowe Media 2010, nr 1, s. 23-29.
Literatura uzupełniająca:
1.Brzoza P., Studenci niewidomi i słabo widzący – poradnik dla wyższych uczelni. System Daisy [online] Kraków: Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego, 2007 [dostęp: 09.05.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://firr.org.pl/uploads/PUB/FIRR_System_DAISY.pdf
2.Dębski J., 25 zaleceń dla redaktorów serwisów internetowych [online] [dostęp: 27.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://dostepnestrony.pl/wp-content/uploads/2011/08/25-zalece%C5%84-dla-redaktor%C3%B3w-serwis%C3%B3w-internetowych.pdf
3.Duplaga M., Znaczenie technologii wspomagających w życiu osób w starszym wieku, Zdrowie Publiczne i Zarządzanie 2011, nr 1, s. 144-155.
4.Fedorowicz-Kruszewska M., Biblioteczne zasoby cyfrowe jako niezbędny element współczesnego środowiska edukacyjnego studentów z niepełnosprawnością wzroku, e-mentor 2015, nr 3, s. 48-54.
5.Gajda M., WCAG 2.0 w skrócie - 25 najważniejszych zasad [online] Dostępne strony [dostęp: 27.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://dostepnestrony.pl/artykul/wcag-2-0-w-skrocie/
6.Paplińska M., Brajl w nowoczesnych technologiach – kierunki przemian w edukacji i komunikacji niewidomych, [w:] Społeczeństwo równych szans. Tendencje i kierunki zmian, red. D. Gorajewska, Warszawa: Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, 2005, s. 174-181.
7.Walter N., Nowe media dla niewidomych i słabowidzących, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008.
Uwagi
W cyklu 2021/22Z:
W semestrze zimowym 2021/2022 zajęcia mają formę stacjonarną. Przygotowanie projektu/referatu: Zaliczenie na ocenę na podstawie: aktywności, wykonywania zadań na zajęciach laboratoryjnych, przygotowania projektu/referatu oraz oceny z kolokwium (oceniane wg skali poniżej): |
W cyklu 2022/23Z:
W semestrze zimowym 2022/2023 zajęcia mają formę stacjonarną. Przygotowanie projektu/referatu: Zaliczenie na ocenę na podstawie: aktywności, wykonywania zadań na zajęciach laboratoryjnych, przygotowania projektu/referatu oraz oceny z kolokwium (oceniane wg skali poniżej): bdb – 90% i więcej Poprawa pisemnego testu ma formę ustną. |
W cyklu 2023/24Z:
W semestrze zimowym 2022/2023 zajęcia mają formę stacjonarną. Przygotowanie projektu/referatu: Zaliczenie na ocenę na podstawie: aktywności, wykonywania zadań na zajęciach laboratoryjnych, przygotowania projektu/referatu oraz oceny z kolokwium (oceniane wg skali poniżej): bdb – 90% i więcej Poprawa pisemnego testu ma formę ustną. |
W cyklu 2024/25Z:
W semestrze zimowym 2022/2023 zajęcia mają formę stacjonarną. Przygotowanie projektu/referatu: Zaliczenie na ocenę na podstawie: aktywności, wykonywania zadań na zajęciach laboratoryjnych, przygotowania projektu/referatu oraz oceny z kolokwium (oceniane wg skali poniżej): bdb – 90% i więcej Poprawa pisemnego testu ma formę ustną. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: