Historia sztuki średniowiecznej (etap 2) 1402-21-SŚ-S1
Tematyka wykładów jest następująca:
1. Wprowadzenie do historii sztuki średniowiecznej, jej zakresu, granic topograficznych i historycznych. Przedstawienie tematyki zajęć, omówienie literatury służącej do przygotowania się do egzaminu. Początki sztuki wczesnochrześcijańskiej. Ukazywanie tematów wiary w sztuce, malarstwo katakumbowe III-IV w.
2. Sztuka wczesnochrześcijańska czasów Konstantyna Wielkiego, znaczenie Bitwy na Moście Mulwijskim, początki architektury wczesnochrześcijańskiej w Rzymie. Realizacje tematów biblijnych w malarstwie, sarkofagach, mozaikach i kodeksach IV-V w.
3. Postanowienia soborów powszechnych a dogmaty wiary i sztuka. Fundacje Justyniana Wielkiego, Hagia Sophia, eremityzm i centrum pielgrzymkowe św. Szymona Słupnika, klasztor św. Katarzyny na Synaju, złotnictwo, dyptyki z kości słoniowej, wschodnie kodeksy iluminowane z VI w., ikony synajskie.
4. Bizantyjskie Pompeje – Rawenna, koleje losu, mozaiki i architektura, V-VI w. Ikonoklazm, jego przyczyny a także konsekwencje dla istniejących dzieł sztuki i dalszych losów sztuki, przykłady zbytniego zawierzania obrazom.
5. Sztuka po ikonoklazmie, średniobizantyjska, złotnictwo, emalie, mozaiki, tryptyki z kości słoniowej, malarstwo ścienne i rękopisy iluminowane, IX-XI w. Architektura średniobizantyjska, sztuka kładzenia mozaik w Bizancjum.
6. Kodeksy iluminowane XI-XII w. Architektura i mozaiki poza granicami Cesarstwa. Konsekwencje artystyczne zdobycia Konstantynopola w 1204 r.
7. Mozaiki, malowidła ścienne, kodeksy iluminowane oraz ikony jak też ikony mozaikowe, napięcia na linii Wschód-Zachód. Renesans Paleologów i ostatnie dwa wieki sztuki Bizancjum. Odbudowa Konstantynopola. Anatomia upadku, spadek znaczenia Bizancjum.
8. Sztuka wczesnośredniowieczna, nowa jedność Zachodniej Europy, sztuka: Longobardów, Merowingów – Galii Merowińskiej, rola klasztorów.
9. Sztuka wczesnośredniowieczna – sztuka Wizygotów, także fibule, korony wotywne, sztuka iroszkocka, w tym krzyże iryjskie.
10. Sztuka anglosaska, iluminatorstwo, sztuka karolińska, renesans karoliński, główne postacie, znaczenie renesansu karolińskiego w historii sztuki europejskiego średniowiecza.
11. Sztuka karolińska (II) – architektura karolińska, plan klasztoru w Sankt Gallen – organizacja idealnego klasztoru.
12. Przedromańska sztuka Północy Europy - obecnej Szwecji, Norwegii, Gotlandii i Grenlandii, różnorodność kościołów masztowych. Regionalna specyfika: architektura anglosaska oraz iryjska.
13. Przedromańska sztuka Południa Europy: obecnych Włoch i Hiszpanii, Santa Maria de Naranco, architektura lombardzka – znaczenie i oddziaływanie. Charakterystyka przedromańskiego i romańskiego architekta oraz budowniczego
14. Sztuka ottońska.
15. Kolokwium.
16. Sztuka i kultura pełnego średniowiecza: wprowadzenie. Sztuka romańska: architektura: pierwszy romanizm, Cluny II, typ kościołów pielgrzymkowych i inne cele pątników, problem peregrynacji w średniowieczu.
17. Sztuka romańska: architektura (II): Kongregacja kluniacka, Cluny III, szkoła hirsaugijska, kościoły zależne od Cluny i kościołów pielgrzymkowych, architektura zakonu cystersów.
18. Sztuka romańska: architektura (III): Dojrzały romanizm: podziały regionalne architektury francuskiej, Półwyspu Iberyjskiego i Włoch.
19. Sztuka romańska: architektura (IV): architektura templariuszy i joannitów, niemiecka, skandynawska, w Anglii.
20. Sztuka romańska: rzeźba: tympanony, krużganki, kapitele, reliefy, rzeźba drewniana i z kości słoniowej.
21. Sztuka romańska: malarstwo i rzemiosło artystyczne: relikwiarze, emalie limizyjskie, malarstwo ścienne, iluminatorstwo.
22. Sztuka gotycka. Wprowadzenie, elementy dystynktywne oraz innowacje konstrukcyjne sztuki i architektury gotyckiej, podziały regionalne.
23. Sztuka gotycka: architektura (II): gotyk wczesny, Saint-Denis, katedra Notre-Dame w Paryżu, realizacje francuskie, architektura angielska: Canterbury, Wells.
24. Sztuka gotycka: architektura (III): gotyk dojrzały: Chartres, Bourges, Amiens, Salisbury, Sainte-Chapelle, szkicownik Villarda de Honnecourt, architektura niemiecka i hiszpańska, włoska, plan fasady katedry w Kolonii.
25. Sztuka gotycka: architektura (IV): gotyk późny, kapitularz w Wells, realizacje w Exeter, Ely, Canterbury, Schwäbisch Gmünd, Pradze, Wiedniu, Ulm, reminiscencje paryskiej Sainte-Chapelle, Monachium, Annaberg-Buchholz.
26. Sztuka gotycka: rzeźba: figury-kolumny, rzeźba architektoniczna, monumentalna, portalowa, kazalnice.
27. Sztuka gotycka: rzeźba (II): rozwój snycerstwa, rzeźba sepulkralna, tematyka dolorystyczna, mistyczna, rzeźba późnogotycka.
28. Sztuka gotycka: malarstwo: malarstwo ścienne i tablicowe, iluminatorstwo.
29. Sztuka gotycka: malarstwo: malarstwo ścienne i tablicowe, iluminatorstwo (II), malarstwo wczesnoniderlandzkie.
30. Sztuka gotycka: rzemiosło artystyczne, złotnictwo a także witrażownictwo.
W cyklu 2022/23Z:
Tematyka wykładów jest następująca: 1. Wprowadzenie do historii sztuki średniowiecznej, jej zakresu, granic topograficznych i historycznych. Przedstawienie tematyki zajęć, omówienie literatury służącej do przygotowania się do egzaminu. Początki sztuki wczesnochrześcijańskiej. Ukazywanie tematów wiary w sztuce, malarstwo katakumbowe III-IV w. 16. Sztuka i kultura pełnego średniowiecza: wprowadzenie. Sztuka romańska: architektura: pierwszy romanizm, Cluny II, typ kościołów pielgrzymkowych i inne cele pątników, problem peregrynacji w średniowieczu. |
W cyklu 2023/24Z:
Tematyka wykładów jest następująca: 1. Wprowadzenie do historii sztuki średniowiecznej, jej zakresu, granic topograficznych i historycznych. Przedstawienie tematyki zajęć, omówienie literatury służącej do przygotowania się do egzaminu. Początki sztuki wczesnochrześcijańskiej. Ukazywanie tematów wiary w sztuce, malarstwo katakumbowe III-IV w. 16. Sztuka i kultura pełnego średniowiecza: wprowadzenie. Sztuka romańska: architektura: pierwszy romanizm, Cluny II, typ kościołów pielgrzymkowych i inne cele pątników, problem peregrynacji w średniowieczu. |
W cyklu 2024/25Z:
Tematyka wykładów jest następująca: 1. Wprowadzenie do historii sztuki średniowiecznej, jej zakresu, granic topograficznych i historycznych. Przedstawienie tematyki zajęć, omówienie literatury służącej do przygotowania się do egzaminu. Początki sztuki wczesnochrześcijańskiej. Ukazywanie tematów wiary w sztuce, malarstwo katakumbowe III-IV w. 16. Sztuka i kultura pełnego średniowiecza: wprowadzenie. Sztuka romańska: architektura: pierwszy romanizm, Cluny II, typ kościołów pielgrzymkowych i inne cele pątników, problem peregrynacji w średniowieczu. |
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne eksponujące
Metody dydaktyczne podające
- opis
- wykład problemowy
Metody dydaktyczne poszukujące
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Dla zrozumienia sztuki złożonej, obszernej oraz istotnej epoki w dziejach ludzkości jaką jest średniowiecze niezbędne jest sumienne, uważne uczestnictwo w wykładach oraz studiowanie wskazanej literatury, tak pod kątem treści merytorycznych, zrozumienia procesów artystycznych i kulturowych, jak i faktografii oraz nauczenia się rozpoznawania i datowania istotnych dzieł sztuki. Umożliwi to podawanie konkretnych przykładów stylów i rozwiązań artystycznych. Pierwszy semestr nauki kończy kolokwium wizualne i opisowe. Natomiast drugi semestr nauki kończy się egzaminem pisemnym wizualnym (około 20 slajdów) oraz opisowym, który ma sprawdzić wiedzę i zrozumienie całego zakresu historii sztuki średniowiecznej powszechnej.
Literatura
Literatura obowiązkowa (wybrane fragmenty):
1. Białostocki Jan, Sztuka cenniejsza niż złoto, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 2004 (wyd. zmienione).
2. Białostocki Jan, Sztuka XV wieku od Parlerów do Dürera, przekł. Grzegorz Przewłocki; red. Antoni Ziemba, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.
3. Duby Georges, Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420, przekł. Krystyna Dolatowska, Cyklady, Warszawa 2002 (lub inne wyd.).
4. Fossi Gloria, Sztuka romańska i gotycka, przekł. Tamara Łozińska, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 2006.
5. Haussig Hans-Wilhelm, Historia kultury bizantyńskiej, przeł. Tadeusz Zabłudowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1980.
6. Henderson George, Wczesne średniowiecze, przekł. Piotr Paszkiewicz, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 2000. (lub inne wyd.).
7. Jastrzębowska Elżbieta, Sztuka wczesnochrześcijańska, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
8. Kłosińska Janina, Sztuka bizantyńska, Wiedza Powszechna, Warszawa 1975.
9. Pevsner Nikolaus, Historia architektury europejskiej, Arkady, Warszawa 2012. (lub inne wyd.).
10. Sauerländer Willibald, Rzeźba średniowieczna, przekł. Anna Porębska, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 2001. (lub inne wyd.).
11. Stern Henri, Sztuka bizantyńska, przekł. Teresa Mroczko, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1975.
12. Sztuka świata, t. 3 – 4, Arkady, Warszawa 2006 (lub inne wyd.).
13. Tatarkiewicz Władysław, Historia estetyki, t. 2 [Estetyka średniowieczna], Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015 (lub inne wyd.).
14. Uspienski Leonid, Ikona i sztuka, [w:] Duchowość chrześcijańska. Początki do XII wieku, red. Bernard McGinn, John Meyendorff, Jean Leclercq, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010, s. 377–388.
15. Watkin David, Historia architektury zachodniej, przekł. Ryszard Depta, Arkady, Warszawa 2006.
16. Zientara Benedykt, Historia powszechna średniowiecza, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2000 (lub inne wyd.).
17. Żarnecki Jerzy, Sztuka romańska, przekł. Agnieszka Rożnowska-Sadraei, Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
Literatura uzupełniająca (wybrane fragmenty):
1. Bartlett Robert, Panorama średniowiecza, przekł. Dorota Stefańska-Szewczuk, Arkady, Warszawa 2002.
2. Belting Hans, Kościół i obraz. Doktryna obrazu w tradycji kościelnej i w czasach ikonoklazmu (726-843), [w:], idem, Obraz i kult: historia obrazu przed epoką sztuki / przekł. Tadeusz Zatorski, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2010, s. 167-188.
3. Durand Jannic, Sztuka średniowiecza, przekł. Piotr Wrzosek, Rzeczpospolita: HPS, Warszawa 2007.
4. Huizinga Johan, Jesień średniowiecza, przekł. Tadeusz Brzostowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2005 (lub inne wyd.).
5. Jectić Ivana, Spieser Jean-Michel, Architektura i dzieła sztuki: sztuka w przestrzeni kulturalnej Bizancjum (rozdz. 13), [w:] Świat Bizancjum: praca zbiorowa, T. 3, Bizancjum i jego sąsiedzi 1204–1453, pod red. Angeliki Laiou, Cécile Morrisson; przekł. Andrzej Graboń, Wydawnictwo WAM, Kraków 2013, s. 253–276.
6. Koch Wilfried, Style w architekturze, arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne, przekł. z niem. Waldemar Baraniewski et al., Świat Książki, Warszawa 1996 (lub późn. wyd.).
7. Le Goff Jacques, Kultura średniowiecznej Europy, przekł. Hanna Szumańska-Grossowa, seria: Nowa Marianna, Volumen, Warszawa 2002 (lub inne wyd.).
8. Lipoński Wojciech, Dzieje kultury europejskiej: średniowiecze, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2020.
9. Meyer Peter, Historia sztuki europejskiej, t. 1. Od starożytności do schyłku średniowiecza, przekł. Franciszek Buhl, Tadeusz Dobrzeniecki, Państwowe Wydaw. Naukowe, Warszawa 1973.
10. Michałowski Roman, Historia powszechna: średniowiecze, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 2009. (lub późn. wyd.).
11. Spieser Jean-Michel, Sztuka (rozdz. 15), [w:] Świat Bizancjum: praca zbiorowa, T. 2, Cesarstwo Bizantyńskie 641–1204, pod red. Jeana-Claude'a Cheyneta; przekł. Andrzej Graboń, Wydawnictwo WAM, Kraków 2011, s. 415–440.
12. Spieser Jean-Michel, Sztuka cesarska i sztuka chrześcijańska, jedność i zróżnicowanie (rozdz. X), [w:] Świat Bizancjum: praca zbiorowa, T. 1, Cesarstwo Wschodniorzymskie, 330–641, pod red. Cécile Morrisson; przekł. Andrzej Graboń, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007, s. 323–349.
13. Strzelczyk Jerzy, Historia powszechna: średniowiecze, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2001.
14. Sztuka gotycka / Giulia Marrucchi, Elena Nesti, Cristina Sirigatti, przekł. Tamara Łozińska, Arkady, Warszawa 2010.
15. Sztuka gotyku: architektura, rzeźba, malarstwo, pod red. Rolfa Tomana, przekł. z jęz. niem. Anna Baranowa, Könemann, Köln 2000.
16. Sztuka przedromańska i romańska / Giulia Marrucchi, Riccardo Belcari, przekł. Anita Kłos, Arkady, Warszawa 2010.
17. Sztuka romańska: architektura, rzeźba, malarstwo / pod red. Rolfa Tomana, Könemann, Köln cop. 2000.
18. Ziemba Antoni, Monumentalna rzeźba burgundzka i niderlandzka 1380-1490 (rozdz. VIII), [w:] idem, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500, t. 1, Sztuka dworu burgundzkiego oraz miast niderlandzkich, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008, s. 315-355.
19. Ziemba Antoni, Malarstwo niderlandzkie – mity i stereotypy (rozdz. IX), [w:], idem, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500, t. 2, Niderlandzkie malarstwo tablicowe 1430-1500, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011, s. 656-736.
20. Ziemba Antoni, Giganty, kolosy, monumenty (rozdz. III.4.1), [w:] idem, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500, t. 3, Wspólnota rzeczy: sztuka niderlandzka i północnoeuropejska 1380-1520, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015, s. 307-327.
W cyklu 2021/22Z:
Literatura obowiązkowa: 1. Białostocki Jan, Sztuka cenniejsza niż złoto, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 2004 (wyd. zmienione). Literatura uzupełniająca: 1. Bartlett Robert, Panorama średniowiecza, przekł. Dorota Stefańska-Szewczuk, Arkady, Warszawa 2002. |
W cyklu 2022/23Z:
Literatura obowiązkowa (wybrane fragmenty): 1. Białostocki Jan, Sztuka cenniejsza niż złoto, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 2004 (wydanie zmienione). (odpowiednie fragmenty). Literatura uzupełniająca (wybrane fragmenty): 1. Bartlett Robert, Panorama średniowiecza, przekł. Dorota Stefańska-Szewczuk, Arkady, Warszawa 2002. |
W cyklu 2023/24Z:
Literatura obowiązkowa (wybrane fragmenty): 1. Białostocki Jan, Sztuka cenniejsza niż złoto, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 2004 (wydanie zmienione). (odpowiednie fragmenty). Literatura uzupełniająca (wybrane fragmenty): 1. Bartlett Robert, Panorama średniowiecza, przekł. Dorota Stefańska-Szewczuk, Arkady, Warszawa 2002. |
W cyklu 2024/25Z:
Literatura obowiązkowa (wybrane fragmenty): 1. Białostocki Jan, Sztuka cenniejsza niż złoto, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 2004 (wydanie zmienione). (odpowiednie fragmenty). Literatura uzupełniająca (wybrane fragmenty): 1. Bartlett Robert, Panorama średniowiecza, przekł. Dorota Stefańska-Szewczuk, Arkady, Warszawa 2002. |
Uwagi
W cyklu 2021/22Z:
Dla zrozumienia sztuki złożonej, obszernej oraz istotnej epoki w dziejach ludzkości jaką jest średniowiecze niezbędne jest sumienne, uważne uczestnictwo w wykładach oraz studiowanie wskazanej literatury, tak pod kątem treści merytorycznych, zrozumienia procesów artystycznych i kulturowych, jak i faktografii oraz nauczenia się rozpoznawania i datowania istotnych dzieł sztuki. Umożliwi to podawanie konkretnych przykładów stylów i rozwiązań artystycznych. Pierwszy semestr nauki kończy kolokwium wizualne i opisowe. Natomiast drugi semestr nauki kończy się egzaminem pisemnym wizualnym (około 20 slajdów lub ilustracji) oraz opisowym, który ma sprawdzić wiedzę i zrozumienie całego zakresu historii sztuki średniowiecznej powszechnej. |
W cyklu 2022/23Z:
Dla zrozumienia sztuki złożonej, obszernej oraz istotnej epoki w dziejach ludzkości jaką jest średniowiecze niezbędne jest sumienne, uważne uczestnictwo w wykładach oraz studiowanie wskazanej literatury, tak pod kątem treści merytorycznych, zrozumienia procesów artystycznych i kulturowych, jak i faktografii oraz nauczenia się rozpoznawania i datowania istotnych dzieł sztuki. Umożliwi to podawanie konkretnych przykładów stylów i rozwiązań artystycznych. Pierwszy semestr nauki kończy kolokwium wizualne i opisowe. Natomiast drugi semestr nauki kończy się egzaminem pisemnym wizualnym (około 20 slajdów lub ilustracji) oraz opisowym, który ma sprawdzić wiedzę i zrozumienie całego zakresu historii sztuki średniowiecznej powszechnej. |
W cyklu 2023/24Z:
Dla zrozumienia sztuki złożonej, obszernej oraz istotnej epoki w dziejach ludzkości jaką jest średniowiecze niezbędne jest sumienne, uważne uczestnictwo w wykładach oraz studiowanie wskazanej literatury, tak pod kątem treści merytorycznych, zrozumienia procesów artystycznych i kulturowych, jak i faktografii oraz nauczenia się rozpoznawania i datowania istotnych dzieł sztuki. Umożliwi to podawanie konkretnych przykładów stylów i rozwiązań artystycznych. Pierwszy semestr nauki kończy kolokwium wizualne i opisowe. Natomiast drugi semestr nauki kończy się egzaminem pisemnym wizualnym (około 20 slajdów lub ilustracji) oraz opisowym, który ma sprawdzić wiedzę i zrozumienie całego zakresu historii sztuki średniowiecznej powszechnej. |
W cyklu 2024/25Z:
Dla zrozumienia sztuki złożonej, obszernej oraz istotnej epoki w dziejach ludzkości jaką jest średniowiecze niezbędne jest sumienne, uważne uczestnictwo w wykładach oraz studiowanie wskazanej literatury, tak pod kątem treści merytorycznych, zrozumienia procesów artystycznych i kulturowych, jak i faktografii oraz nauczenia się rozpoznawania i datowania istotnych dzieł sztuki. Umożliwi to podawanie konkretnych przykładów stylów i rozwiązań artystycznych. Pierwszy semestr nauki kończy kolokwium wizualne i opisowe. Natomiast drugi semestr nauki kończy się egzaminem pisemnym wizualnym (około 20 slajdów lub ilustracji) oraz opisowym, który ma sprawdzić wiedzę i zrozumienie całego zakresu historii sztuki średniowiecznej powszechnej. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: