Historia sztuki średniowiecznej polskiej (etap 1) 1402-12-SSP-S1

Wykład prezentuje główne problemy sztuki średniowiecznej i ważniejsze zjawisk artystyczne w Polsce w układzie chronologicznym; Ukazuje odrębności i swoistości sztuki polskiego średniowiecza ale i jej europejskie korzenie. Stałym elementem wykładu jest więc konfrontacja z ówczesnymi zjawiskami w sztuce europejskiej. Dzieje sztuki polskiej średniowiecznej prezentowane są w układzie problemowym, z naciskiem na powiązania z historycznymi wydarzeniami oraz na społeczny aspekt sztuki. Zaniechano tradycyjnego omawiania z podziałem na poszczególne gatunki artystyczne (ten sposób prezentacji materiału dominuje w opracowaniach syntetycznych i podręcznikowych- student więc ma stosunkowo dużo możliwości na przyswojenie sobie materiału tak uporządkowanego) skupiając się na szerszych, nierzadko przekrojowych problemach.

1. Wykład wprowadzający: Czy istnieje odrębna, polska sztuka średniowieczna? Zakres pojęcia i przedmiotu (np.problem dzieł importowanych, zleconych obcym artystom, sztuka na ziemiach zakonu krzyżackiego, na Śląsku (w okresie przynależności do Korony Czeskiej, sztuka Wlk.Ks. Litewskiego, itp.)
2. Sztuka czasów chrystianizacji w Polsce i na ziemiach ościennych: sztuka późnoplemienna na ziemiach polskich, późniejsza sztuka w grodach i podgrodziach jako kontynuacja ww. tradycji.
3. Sztuka czasów chrystianizacji w Polsce i na ziemiach ościennych: Sztuka oficjalna pierwszej monarchii piastowskiej (katedry przedromańskie, palatia i ich specyfika na tle europejskim)
4. Polskie katedry romańskie, ich wystrój i wyposażenie (do k.XII w.)
5. j.w.
6. Wzgórze wawelskie i jego zabudowa – od najstarszych budowli po schyłek XII w. (wraz z ich hipotetycznymi rekonstrukcjami) - ich artystyczne powinowactwa i domniemane funkcje.
7. Kolegiaty romańskie w Polsce, ich wystrój i wyposażenie
8. j.w.
9. Sztuka w kręgu zakonów: pierwsze realizacje zakonne na ziemiach polskich
10. cd. 10: sztuka zakonów w XI-XII w
11. j.w.
12. Sztuka w poszczególnych dzielnicach po utrwaleniu się rozbicia dzielnicowego: Sztuka Śląska w XIII w (wraz z oddziaływaniem na sąsiednie regiony – np. Wielkopolska)
13. j.w.
14. Sztuka Małopolski w XIII w.
15. Sztuka Pomorza Zachodniego k.XII i XIIIw – „odmienność” regionu.

Całkowity nakład pracy studenta

Odnosi się do całego przedmiotu (1. i 2. etap): Godziny kontaktowe: - obecność na zajęciach 2x 30 godz.(1. i 2. etap po 30 godz.) – 2 pkt. ECTS Praca własna studenta: - uzupełnianie notatek z wykładów, czytanie lektur obowiązkowych (+lektury dodatkowe-uzupełniające), gromadzenie materiału ilustracyjnego i systematyczne jego przeglądanie: 2x30 godz. (1. i 2. etap po 30 godz.) – 2 pkt. ECTS - przygotowanie do zaliczenia wykładu 1 etapu, przygotowanie do egzaminu: 2x30 godz. (1. i 2. etap po 30 godz.) – 2 pkt. ECTS Łącznie 120 godz. (6 ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

W1 (K_W01) Student ma uporządkowaną wiedzę w zakresie ważniejszych zjawisk artystycznych zachodzących w okresie średniowiecza w Polsce i wie, jak różnorakie związki łączą sztukę średniowieczną w Polsce ze sztuką europejską, zarówno gdy chodzi o generalne relacje, jak i rodowód artystyczny poszczególnych zabytków.Zna różne środowiska artystyczne, jakie ukształtowały się w okresie średniowiecza w Polsce, wie, jakie było ich znaczenie. W2 (K_W02) Dostrzega powiązania i relacje między sztuką średniowieczną w Polsce a wydarzeniami historycznymi, społecznymi oraz zjawiskami w innych obszarach kultury średniowiecza. W3 (K_W03) - zna różne stanowiska badaczy odnośnie do ważniejszych zjawisk artystycznych okresu średniowiecza w Polsce. W4 (K_W04) Zna różne sposoby prezentacji problematyki artystycznej z okresu średniowiecza w Polsce (pod kątem analizy stylistyczno-formalnej, typologii, ikonografii, ikonologii, funkcji itp.). Zna także zabytki tego okresu, na tyle, by móc posłużyć się stosownymi przykładami przy wyjaśnianiu szerszych problemów artystycznych.

Efekty uczenia się - umiejętności

U1 (K_U01), (K_U03) Student potrafi samodzielnie pozyskiwać i porządkować informacje odnoszące się do zjawisk sztuki średniowiecznej w Polsce, potrafi dokonać klasyfikacji poznanych dzieł sztuki. U2 (K_U05) Umie opisać i zinterpretować dzieła sztuki średniowiecznej w Polsce (i grupy dzieł) pod względem stylu, typu, ikonografii itd., z wykorzystaniem fachowej terminologii. kojarzyć określone zjawiska artystyczne z konkretnymi wydarzeniami historycznymi, zmianami społecznymi i zjawiskami zachodzącymi w innych obszarach kultury i potrafi ujmować/analizować sztukę średniowieczną w Polsce z uwzględnieniem ww. perspektywy. Potrafi określić relacje zachodzące między sztuką w Polsce a procesami, jakim podlega ówczesna sztuka europejska i wskazać przyczyny zarówno jej odmienności, jak i podobieństw do zjawisk zachodzących w Europie. Umie rozpoznać ważniejsze zabytki architektury, rzeźby,malarstwa i rzemiosła artystycznego, jakie powstały od czasów chrystianizacji Polski po 1 ćwierć XVI wieku ( po 1-szym etapie wykładu - do XIII wieku włącznie). U3 (K_U08) - potrafi zaprezentować różne stanowiska badaczy odnośnie do zagadnień jak i poszczególnych zabytków w oparciu o znaną sobie literaturę przedmiotu.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1 (K-K04) Student jest świadomy, jakie znaczenie dla kształtowania się kultury polskiej ma sztuka w okresie średniowiecza, docenia jej wysoką wartość artystyczną, przekaz ideowy i jej znaczenie dla kształtowania się kultury polskiej. K2 (K_02) Uznaje i szanuje różnice w sposobie patrzenia na sztukę w średniowieczu i dziś, umie to wytłumaczyć odrębnym światem wartości i innym kontekstem kulturowym. K3 (K_K03) Jest gotów promować dziedzictwo artystyczne średniowiecza w Polsce, potrafi uzasadnić konieczność ochrony tego dziedzictwa artystycznego i upowszechniania wiedzy o nim i sam w tych działaniach uczestniczyć.

Metody dydaktyczne

Wykład prowadzony jest metodą audiowizualną, z interakcją ze studentami podczas wykładu.

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy
- opis

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody służące prezentacji treści
- metody rozwijające refleksyjne myślenie

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Znajomość historii średniowiecznej Polski i geografii Polski w zakresie szkoły średniej.

Koordynatorzy przedmiotu

Anna Błażejewska

Kryteria oceniania

Zaliczenie I semestru uzyskuje się na podstawie pozytywnego wyniku ze sprawdzianu polegającego na identyfikacji dzieł sztuki średniowiecznej w Polsce (nazwa własna zabytku, lokalizacja, datowanie, autor) na podstawie prezentowanych studentom ilustracji.
Oceny są wystawiane wg uzyskanych wyników:
ndst – poniżej 50%
dst – 50-60%
dst plus – 60-70%
db – 70-80%
db plus – 80-90%
bdb – 90-100%

Zasady zaliczania w semestrze letnim 2021/22 - w przypadku zarządzenia nauczania zdalnego - wyszczególniono odrębnie.

Literatura

Architektura gotycka w Polsce, pod red. T.Mroczko, M. Arszyńskiego, Warszawa 1995, t.1-4 (obowiązuje t. 2)
Historia sztuki polskiej, pod red. W.Tatarkiewicza, T. Dobrowolskiego, t. 1:Średniowiecze (rozdział dot. sztuki gotyckiej), Warszawa 1965
Malarstwo gotyckie w Polsce, pod red. A. Labudy, K. Secomskiej, Warszawa 2004, t.1-3 (obowiązuje t. 2)
Kalinowski L., Speculum artis. Treści dzieła sztuki średniowiecza i renesansu, Warszawa 1989 , tu artykuły: -Treści ideowe sztuki przedromańskiej i romańskiej w Polsce; Sztuka przedromańska i romańska w Polsce a dziedzictwo karolińskie i ottońskie; Zabytki rzeźby w opactwie tynieckim; Romańska posadzka z rytami figuralnymi w krypcie kolegiaty wiślickiej; Treści ideowe i artystyczne Drzwi Gnieźnieńskich
Kębłowski J., Dzieje sztuki polskiej, Warszawa 1987
Rodzińska-Chorąży T., Zespoły rezydencjonalne i kościoły centralne na ziemiach polskich do połowy XIII wieku, Kraków 2009.
Świechowski Z.,Architektura romańska w Polsce, Warszawa 2000
Tenże, Sztuka romańska w Polsce, Warszawa 1990
Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku, pod red. M.Walickiego, Warszawa 1971

Literatura uzupełniająca:
Architektura romańska w Polsce. Nowe odkrycia i interpretacje. Materiały z sesji naukowej... red. T. Janiak, Gniezno 2009
Białłowicz-Krygierowa Z., Ze studiów nad kręgiem Madonn na Lwach. Motyw i system, w: Z dziejów sztuki śląskiej, pod red. Z. Świechowskiego, Warszawa 1978, s. 247-272
Błażejewska A., Rzeźba w Prusach krzyżackich do połowy XIV wieku. Źródła stylu Toruń 2013
Dobrzeniecki T., Maria - Tabernaculum Dei et Verbi, w: Sztuka w kręgu zakonu krzyżackiego w Prusach i Inflantach. Studia Borussico-Baltica Toruniensia Historiae Artium, 2, Toruń 1995, red. M. Woźniak, s. 275- 278
.Dobrzeniecki T., Średniowieczne źródła Piety, w: Treści dzieła sztuki, Warszawa 1969, s. 11 – 31
.Domasłowski, A. Karłowska-Kamzowa, A.S Labuda, Malarstwo gotyckie na Pomorzu Wschodnim, Warszawa 1990
Kutzner M., Propaganda władzy w sztuce Zakonu Niemieckiego w Prusach, w: Sztuka w kręgu zakonu krzyżackiego w Prusach i Inflantach. Studia Borussico-Baltica Toruniensia Historiae Artium, 2, Toruń 1995, red. M. Woźniak, s. 17- 66.
Tenże, Czy cystersi spełnili w Europie Środkowej rolę pionierów sztuki gotyckiej?,w: Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce, pod red.J.Strzelczyka, Poznań 1987, s. 387-412
Marcinkowski W., Co to jest Piękna Madonna? w: Prawda i twórczość [Koło Naukowe hist. sztuki], pod red. M. Kapustki, Wrocław 1998, s. 39 – 53.Labuda A., Wrocławski ołtarz św. Barbary i jego twórcy. Studium o malarstwie śląskim poł. XV w., Poznań 1984
Łodyńska-Kłosińska M., Stwosz. Lata krakowskie 1477-1496
Olszewski A., Uwagi o badaniach nad rzeźbą przełomu XIV i XV w. W związku z książką K.H. Clasena: Der Meister...., w: Roczniki Sztuki Śląskiej, XIV, 1986, s. 169 i nn.
Quirini-Popławski R., Rzeźba przedromańska i romańska w Polsce wobec sztuki włoskiej, Kraków 2006
Skubiszewski P., Polska sztuka średniowieczna czy sztuka średniowieczna w Polsce? w: Kwartalnik Historyczny,86 (1979), s. 891-916
Wit Stosz. Studia o sztuce i recepcji, red. A.Labuda, Warszawa 1986

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1402-12-SSP-S1 w USOSweb