Wprowadzenie do dydaktyki kognitywistycznej 0800-OG-WDYKOGNI

Współczesny, elektroniczny dostęp do wiedzy zmianie zasadniczo wymagania w zakresie metod zdobywania wiedzy: zadaniem nauczyciela jest nie przedstawienie pojedynczych elementów wiedzy przedmiotowej, ale taka organizacja metodologii pracy i myślenia ucznia/ studenta, aby mógł on samodzielnie znajdować, przesiewać, kojarzyć i oceniać poszczególne stwierdzenia. Nie wiedza jest celem, ale umiejętność jej kojarzenia i praktycznego wykorzystania.

Celem przedmiotu jest wprowadzenie do metod nauczania, argumentacji i wyjaśniania charakterystycznych dla dydaktyki kognitywistycznej (czyli poznawczej). W oparciu o klasyczne podstawy dydaktyki, pedagogiki i psychologii zostanie pokazane, jak w warunkach powszechnego dostępu do elektronicznych form wiedzy należy te założenia praktycznie wprowadzać i rozwijać w dydaktyce szczegółowej: kognitywistyczne metody dydaktyczne są niezbędnym „narzędziem” nauczania, w szkole i poza nią.

Wykład wprowadza podstawowe zagadnienia metodologii konstruktywistycznych w dydaktyce i pedagogice. Punktem wyjścia dla nowoczesnych metodologii konstruktywistycznych są prace interdyscyplinarne (filozofia, historia, pedagogika) Jerome Brunera i współpracowników z lat 60-tych XX wieku. Omówione zostaną interpretacje społeczne (P. L. Bergman, L. T. Luckman) i lingwistyczne (N. Chomsky) procesów konstruowania wiedzy. Te wczesne prace te przyczyniły się do wprowadzenia konstruktywistycznych metod nauczania, przyjętych na początku XXI wieku jako wytyczne edukacyjne tak w USA jak w Unii Europejskiej – metodologii „inquiry-based teaching”. Pokażemy, jak metodologie te wywodzą się z wcześniejszych koncepcji epistemologicznych Immanuela Kanta i Kartezjusza. Wskażemy na długie tradycje europejskiej logiki i epistemologii z zaznaczeniem elementów, które na trwałe weszły do sposobu myślenia w kulturze zachodniej (Arystoteles). Przedyskutowane zostaną podstawowe teorie nauczania drugiej połowy XX wieku (P. Damiano i D. Ausbela). Wykład kończy się na post-modernistycznych koncepcjach „zmiany sposoby kształcenia i sposobu myślenia” (E. Morin).

Celem przedmiotu w zakresie umiejętności jest wprowadzenie do metod rozumowania, argumentacji i wyjaśniania według współczesnej dydaktyki kognitywistycznej. Zostanie to przeprowadzone wychodząc od klasycznych założeń dydaktyki (od Komeńskiego) i pokazując, jak przyjęte w dydaktyce zasady, metody i formy należy modyfikować dla potrzeb dydaktyki poznawczej. Proponowaną metodologię nazywamy „hyper-konstruktywizmem” a rozwiniętą zasadę poglądowości, w oparciu o najróżniejsze zasoby obiektów realnych i wirtualnych „neo-realizmem”.

Ogólne założenia dydaktyki poznawczej i interdyscyplinarnej zostaną zilustrowane wybranymi przykładami z pogranicza chemii- biologii-fizyki, geografii-historii, geografii- literatury klasycznej – fizyki, antropologii- anatomii – sztuki paleolitycznej.

Studenci uzyskują podstawową wiedzę w zakresie teorii i praktyki nauczania, według metodologii będących wytycznymi polityki Unii Europejskiej, Jest to dydaktyka konstruktywistyczna, innowacyjna, interdyscyplinarna i multimedialna. Kurs jest podstawą rozwijania własnych kompetencji i zainteresowań w ogólnym obszarze pedagogiki kognitywnej.

Szczegółowe tematy:
1. La tete bien faite – reforma nauczania i reforma myślenia
2. Psychologia – nauka o ludzkiej „duszy”
3. Pedagogika – prowadzenie ucznia przez nauczanie
4. Dydaktyka – „nauka o nauczaniu gruntownym, oszczędnym i przyjemnym”
5. Aksjologia – układ wartości (celów nauczania) – od Hammurabbiego do „Karty Lizbońskiej” UE
6. Sztuka myślenia – logika, matematyka, statystyka
7. Język – sztuka przetwarzania myśli na byty dokumentowalne
8. Filozofia – nauka o rzeczywistościach i sposobach ich poznawania
9. Kognitywizm – scalanie bytów zaistniałych w „czarnej skrzynce”
10. Neo-realizm a świat wirtualny: powrót z kosmosu na ziemię
11. Hyper-konstruktywizm: zasady nowej dydaktyki
12. Dydaktyka kognitywna w naukach przyrodniczych (geografia, chemia)
13. Fizyka – nauka łatwa, przydatna, przyjemna
14. Humanistyka a nauki ścisłe: dwa przedmioty, jeden podmiot, jedna metoda
15. Temat wolny: np. dydaktyka a sprawa polska