Zagrożenia środowiska – antropopresja i geozagrożenia 2800-ZSAG-GiKS-2-S1

Wykład – lista tematów:
1. Zagadnienia wstępne – środowisko przyrodnicze i jego zasoby; pojęcie zagrożenia środowiska i jego rodzaje; główne zagrożenia środowiska wg raportu ONZ (zmiany klimatyczne, wymieranie gatunków i utrata bioróżnorodności, zanieczyszczenie wód i powietrza, kryzys wodny, degradacja gleb, wylesienie, drenaż i marnotrawstwo zasobów naturalnych, urbanizacja, utylizacja odpadów).
2. Problem geozagrożeń w środowisku geograficznym i ich rodzaje; geozagrożenia naturalne i generowane przez działalność człowieka. Pojęcie antropopresji, zarys rozwoju antropogenicznych zmian środowiska; ogólny zarys współczesnego stanu i charakteru zmian antropogenicznych w środowisku.
3. Antropogeniczne zmiany w litosferze i związane z nią geozagrożenia (zarys historii i współczesne wydobycie surowców mineralnych; metody wydobycia i górnicze formy rzeźby terenu; pochodzące od górnictwa zagrożenia środowiska – skutki bezpośrednie i pośrednie; nieracjonalna eksploatacja surowców mineralnych; geozagrożenia w litosferze).
4. Antropogeniczne przeobrażenia powierzchni Ziemi i związane z nią geozagrożenia (zarys historyczny przekształcenia powierzchni Ziemi; antropogeniczne formy i osady terenu; działalność człowieka – budująca, niszcząca, przekształcająca; antropopresja w obszarach zurbanizowanych; osuwiska i inne ruchy masowe jako geozagrożenia).
5. Pedosfera w warunkach antropopresji (znaczenie gleb w środowisku; przeobrażenia gleb; erozja gleb; degradacja mechaniczna, chemiczna i biologiczna gleb; zanieczyszczenie gleb; gleby antropogeniczne).
6-7. Ekstremalne zjawiska atmosferyczne: fale upałów, fale mrozów, przymrozki, burze, trąby powietrzne, gradobicia, gwałtowne opady atmosferyczne, susze, cyklony tropikalne, orkany, szkwały, silne wiatry lokalne (feny, bora), mgła, gołoledź, zamieć śnieżna, burze pyłowe.
8. Naturalne i antropogeniczne zmiany klimatu, efekt cieplarniany, mitygacja i adaptacja do zmian klimatu.
9. Ekstremalne zjawiska hydrologiczne - powodzie (opadowe, roztopowe, zatorowe, sztormowe), susze hydrologiczne i niedobory wody.
10. Zanieczyszczenie powietrza, sytuacje smogowe, zanieczyszczenie oceanów, rzek, jezior i wód podziemnych.

Laboratorium – lista tematów:
1. Analiza przekształceń antropogenicznych i zagrożeń środowiska w wyniku działalności kopalni odkrywkowej na wybranym przykładzie.
2. Analiza ilościowa i jakościowa zagrożeń osuwiskowych na wybranym obszarze w oparciu o dane SOPO (System Osłony Przeciwosuwiskowej).
3. Modelowanie zagrożenia erozją gleb na wybranym obszarze w oparciu o modele GIS danych środowiskowych.
4. Występowanie ekstremalnych zjawisk meteorologicznych w Polsce i na świecie – analiza przestrzenno-czasowa.
5. Adaptacje miast do zmian klimatu – analiza zmienności przestrzennej miejskiej wyspy ciepła na przykładzie Torunia.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli (50 godz.): - udział w wykładach – 30 - udział w laboratorium – 15 - konsultacje z nauczycielem akademickim – 5 Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (50 godz.): - czytanie literatury – 10 - przygotowanie prac zaliczeniowych z laboratorium – 15 - przygotowanie do zaliczenia wykładu na ocenę – 25 Łącznie: 100 godz. (4 ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

W1: Ma szczegółową wiedzę o zagrożeniach środowiska w ujęciu problemowym i przestrzennym – K_W01, K_W02, K_W03, K_W05, K_W06 W2: Rozumie związki między działalnością człowieka a niekorzystnymi zmianami środowiska przyrodniczego – K_W01, K_W02, K_W03, K_W05, K_W09 W3: Zna procesy fizyczno-geograficzne prowadzące do powstania zjawisk przyrodniczych powodujących zagrożenie dla życia i działalności człowieka – K_W01, K_W03, K_W05, K_W09

Efekty uczenia się - umiejętności

U1: Posiada umiejętności wyszukiwania i wykorzystania informacji pochodzących z różnych źródeł (literatura przedmiotu, internetowe bazy danych, WebGIS) w zakresie wiedzy o środowisku i jego zagrożeniach – K_U02, K_U03 U2: Potrafi stosować nowoczesne metody, techniki i narzędzia badawcze w analizie cech środowiska i jego zagrożeń – K_U01, K_U04, K_U05 U3: Potrafi analizować występowanie i intensywność zjawisk przyrodniczych oraz ocenić stopień zagrożenia dla środowiska – K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U05, K_U07, K_U08

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1: Ma świadomość zagrożeń środowiska, jego degradacji i ich wpływu na zdrowie i życie ludzi oraz gospodarkę – K_K08 K2: Potrafi identyfikować geozagrożenia dla życia i zdrowia człowieka oraz rozstrzygać dylematy związane z decyzjami środowiskowymi – K_K04 K3: Potrafi kierować zespołem dla realizacji określonych analiz środowiska z zachowaniem zasad bezpieczeństwa pracy – K_K02, K_K05

Metody dydaktyczne

Wykład informacyjny i problemowy z prezentacjami multimedialnymi. Laboratorium komputerowe z wykorzystaniem specjalistycznych aplikacji komputerowych oraz analogowych i cyfrowych materiałów źródłowych.

Metody dydaktyczne podające

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa
- laboratoryjna

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Podstawowa wiedza w zakresie geografii fizycznej oraz zagrożeń środowiska.

Koordynatorzy przedmiotu

Paweł Molewski

Kryteria oceniania

Metody oceniania
Zaliczenie pisemne na ocenę (wykład) i zaliczenie na ocenę na podstawie zrealizowanych prac cząstkowych (laboratorium), sprawdzające efekty uczenia się:
K_W01, K_W02, K_W03, K_W05, K_W06, K_W09, K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U05, K_U07, K_U08, K_K02, K_K04, K_K05, K_K08
Kryteria oceniania
Wykład – zaliczenie na ocenę:
dst – 51%
dst plus – 61%
db – 71%
db plus – 81%
bdb – 91%
Laboratorium – zaliczenie na ocenę, średnia arytmetyczna ocen z prac cząstkowych.

Praktyki zawodowe

nie dotyczy

Literatura

Literatura podstawowa:
Allen P, A., 2000, Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa
Baran S., Turski R., 1996, Degradacja, ochrona i rekultywacja gleb. Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Lublin.
Bińczyk E., 2018, Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Cerveny R., 2008, Wielkie katastrofy i anomalie klimatyczne w dziejach, Bellona, Warszawa
Global environment outlook GEO-6, 2019, Cambridge University Press (Szóste sprawozdanie oceniające Globalną Prognozę Oddziaływania na Środowisko).
Graniczny M., Mizerski W., 2007, Katastrofy przyrodnicze. PWN, Warszawa.
Kozłowski S., red., 1998, Ochrona litosfery. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
Lisowski A., 1996, Antropogeniczne uwarunkowania klęsk żywiołowych. Przegląd Geograficzny 68, 1-2.
Książkiewicz M., 1959, Geologia dynamiczna. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
Mannion A.M, 2001, Zmiany środowiska Ziemi. Historia środowiska przyrodniczego i kulturowego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Mazurski K.R., 1995, Nasilenie antropopresji na obszarach zagrożenia ekologicznego w Polsce. Przegląd Geograficzny, 67, 1-2.
Mizerski W., Orłowski R., 2017, Geozagrożenia. PWN, Warszawa.
Walker J., 1994, Katastrofy ekologiczne. Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
Więckowski S., Więckowska I., 1999, Globalne zagrożenia środowiska. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kielce.

Literatura uzupełniająca:
Ahrens C.D., Samson P., 2011, Extreme weather & climate, Brookc/Cole Cengage Learning, USA, ss. 508.
Bednarczyk J., 1998, Górnictwo odkrywkowe i jego oddziaływanie na środowisko. Węgiel Brunatny, 1, 22.
Dulias R., 2013, Denudacja antropogeniczna na obszarach górniczych na przykładzie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Uniwersytet Śląski, Katowice.
Jarmużyńska T., Ciszewska B., Jakubowski W., 1985, Zmiany środowiska przyrodniczego wywołane działalnością górniczą w Rybnickim Okręgu Węglowym i Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym. Biutetyn Instytutu Kształtowania Środowiska, 7-8.
Kożuchowski K. (red.), 2005, Meteorologia i klimatologia, PWN, Warszawa.
Mocek A,. Mocek A., 2003, Podstawowe problemy chemicznej degradacji gleb Polski. Ekonomia i Środowisko, 2, 24.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2800-ZSAG-GiKS-2-S1 w USOSweb