Geografia ludności i osadnictwa 2800-GLIO-G-1-S1

Kolejność podejmowanych zagadnień podczas wykładu: A. geografia ludności
Człowiek i zbiorowości ludzkie jako przedmiot badan geograficznych Koncepcja Terytorialnego Systemu Społecznego; Liczba i rozmieszczenie ludności; Ruch naturalny ludności; Migracje ludności; Demograficzne struktury ludności; Społeczne struktury ludności; Struktura społeczno-zawodowa ludności; Poziom i jakość życia ludności na świecie;

Kolejność podejmowanych zagadnień podczas ćwiczeń: Wprowadzenie do badań ludnościowych; Liczba i rozmieszczenie ludności – sposoby przedstawiania zjawiska na mapach; Konstrukcja krzywej koncentracji ludności Lorenza; Ruch naturalny ludności – piramida wieku i płci; Przyrost rzeczywisty – konstrukcja wykresu Webba; Struktura zatrudnienia ludności_ trójkąt Ossana.

B. geografia osadnictwa
Geografia osadnictwa w systemie nauk geograficznych: powstanie i rozwój geografii osadnictwa, jej zakres przedmiotowy oraz główne problemy badawcze; obiekt i zakres badań geografii osadnictwa; metody badań i powiązanie geografii osadnictwa z innymi naukami. Główne determinanty kształtujące osadnictwo, jego rozwój i przekształcenia: uwarunkowania wynikające ze środowiska geograficznego; czynniki społeczno-gospodarcze, historyczne i polityczno-administracyjne.

Wieś i osadnictwo wiejskie: osadnictwo pierwotne; geneza, typy i formy osadnictwa wiejskiego rolnictwa ustabilizowanego; formy władania ziemią i ich wpływ na charakter i zróżnicowanie osadnictwa; typy i formy (kształty) osiedli wiejskich i podstawy ich klasyfikacji; układy przestrzenne siedlisk wiejskich i ich geneza; rozłogi wiejskie - ich typy i geneza; Przemiany społeczno-gospodarcze wsi współczesnej i koncepcje jej rozwoju.

Miasto i osadnictwo miejskie: definicja miasta, ich powstanie i rozwój; koncepcje powstawania miast – ewolucyjna i dyfuzyjna; położenie miast (położenie geograficzno-ekonomiczne i topograficzne), ich fizjonomia i morfologia oraz struktury przestrzenno-funkcjonalne miast; struktury demograficzno -społeczno-przestrzenne miast, koncepcje ekologii społecznej, struktury przestrzenno-funkcjonalne miast i rodzaje użytków miejskich; modele struktury przestrzennej miast; główne koncepcje i metody badania funkcji miast; teoria miejsc centralnych; koncepcja bazy ekonomicznej, rodzaje funkcji miejskich; funkcje i typologia funkcjonalna miast; miasto i jego region; sieć, hierarchia oraz formy i struktury miejskie; rozwój wielkich skupisk miejskich; aglomeracje i konurbacje; ważniejsze megalopolis świata; metropolizacja i metropolie; miasta światowe. Sieć osadnicza i system osadniczy; teorie i modele sieci osadniczej.
Osadnictwo wiejskie i miejskie na świecie w zmieniającej się rzeczywistości XXI wieku.

Całkowity nakład pracy studenta

1. Godziny z nauczycielem – 62 h, w tym: - godziny zajęć - wykład: 30 h, - godziny zajęć – ćwiczenia: 30 h - konsultacje z prowadzącymi: 2 h 2. Praca własna studenta: 118 h - przygotowanie do zajęć, czytanie literatury: 38 h - opracowanie projektów/ćwiczeń: 30 h - przygotowanie do kolokwium: 20h - przygotowanie do egzaminu: 30 h Suma godzin: 180 h

Efekty uczenia się - wiedza

W01: zna liczbę ludności na ziemi w podziale na regiony – K_W01, K_W06, K_W07, K_W08; W02: posiada wiedzę na temat czynników rozmieszczenia ludności na ziemi – K_W01, K_W06, K_W07, K_W08; W03: zna mierniki i wskaźniki charakteryzujące ruch naturalny i migracyjny ludności – K_W01, K_W06, K_W07, K_W08; W04: wymienia i charakteryzuje demograficzne i społeczne struktury ludności – K_W01, K_W06, K_W07, K_W08; W05: rozróżnia kręgi kulturowe ludności świata – K_W01, K_W06, K_W07, K_W08; W06 - zna uwarunkowania kształtujące sieć osadniczą - K_W01; W07- zna teorie, modele i metody badawcze z zakresu geografii osadnictwa -K_W05, K_W06; W08- rozumie podstawowe zjawiska, struktury i procesy osadnictwa miejskiego i wiejskiego - K_W01,

Efekty uczenia się - umiejętności

U01: korzysta ze statystyki ludności w skali lokalnej, regionalnej i globalnej – K_U01, K_U02, K_U03, K_U05, K_U07; U02: rozumie i wykorzystuje do analiz prognozy ludności – K_U01, K_U02, K_U03, K_U05, K_U07; U03: potrafi zastosować podstawowe metody analizy rozmieszczenia i dynamiki i struktury ludności – K_U01, K_U02, K_U03, K_U05, K_U07; U04: potrafi argumentować podejmując dyskusję o dysproporcjach w liczbie ludności w krajach europejskich i pozaeuropejskich - K_U01, K_U02, K_U03, K_U05, K_U07, K_U08; U05- posiada umiejętność analizowania i oceniania procesów kształtujących sieć osadniczą; wykorzystywania teorii, modeli i metod badawczych z zakresu geografii osadnictwa - K_U01; U06- konsekwentnie stosuje i upowszechnia zasadę kompleksowego ujmowania i interpretowania zjawisk i procesów osadniczych - K_U07 U07- biegle wykorzystuje literaturę naukową z zakresu dziedzin nauki o ziemi i subdyscyplin nauk geograficznych - K_U09, K_U10,

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K01: rozumie potrzebę aktualizacji wiedzy i monitoringu dynamiki ludności w różnych skalach przestrzennych – K_K01, K_K02, K_K05, K_K07; K02: ma świadomość jak ważna jest wiedza o odmienności kulturowej w kształtowaniu polityki państwa w globalnym świecie – K_K01, K_K02, K_K05, K_K07; K03: organizuje pracę w grupie by skutecznie wykonać zadane projekty – K_K01, K_K02, K_K05, K_K07; K04: rozumie potrzebę dyskusji w oparciu o fakty – K_K01, K_K02, K_K05, K_K07; K05- posiada kompetencje do wyjaśniania relacji między rozwojem sieci osadniczej a innymi procesami i zjawiskami w przestrzeni społeczno-gospodarczej i środowisku naturalnym - K_K02, K06-rozumie potrzebę ustawicznego uczenia się, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych -K_K01, K07- holistycznie rozumie zjawiska zachodzące w osadnictwie oraz rozumie potrzebę systematycznego zapoznawania się z czasopismami naukowymi i popularnonaukowymi z zakresu nauk geograficznych, w celu poszerzania i pogłębiania wiedzy- K_K01, K_K07, K08-potrafi wskazać na uwarunkowania i zależności, dostrzega związki i zależności w środowisku geograficznym, jak również społeczno-ekonomicznym -K_K07 K09- potrafi myśleć i działać w sposób kompleksowy i przedsiębiorczy-K_K02, K_K08 K10- systematycznie aktualizuje wiedzę geograficzną i zna jej aplikacyjne zastosowania -K_K05.

Metody dydaktyczne

Wykład konwersatoryjny, pogadanka, debata , wykład konwencjonalny, od roku akademickiego 2020/2021 wykład prowadzony on-line (Microsoft_Teams).

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- pogadanka

Metody dydaktyczne poszukujące

- oxfordzka

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Podstawowa wiedza z geografii ludności i geografii osadnictwa na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej; Ogólna wiedza na tematy związane z przemianami środowiska geograficznego pod wpływem osadnictwa.

Kryteria oceniania

Metody i kryteria oceniania:
Przedmiot kończy się pisemnym egzaminem -testowym, sprawdzającym wszystkie wymienione efekty kształcenia.
Ćwiczenia kończą się kolokwium zaliczeniowym sprawdzającym wszystkie wymienione efekty kształcenia. W trakcie ćwiczeń realizowane są zadania praktyczne/projekty.

Kryteria oceniania:

- wykładu (egzamin, test końcowy)
kryteria oceny:
51-60% dst;
61-70% dst +;
71-80% db;
81-90% db +;
91-100% bdb;

- ćwiczeń:

a. kolokwium (50% oceny końcowej z ćwiczeń)
kryteria oceny:
51-60% dst;
61-70% dst +;
71-80% db;
81-90% db +;
91-100% bdb

b. zadania praktyczne/projekty (50% oceny końcowej z ćwiczeń)
kryteria oceny:

5,0 – wykonanie wszystkich elementów projektu na bardzo dobrym poziomie; praca estetyczna, rzetelna; opracowane spełnia wszystkie wymagania w zakresie merytorycznym i graficzno-opisowym

4,0 - wykonanie projektu na poziomie dobrym; praca estetyczna, rzetelna; opracowanie z drobnymi elementami do korekty

3,0 - wykonanie projektu na poziomie dostatecznym; opracowanie z brakami, brak niektórych elementów graficzno-opisowych lub ich wykonanie na przeciętnym poziomie

2,0 – poważne uchybienia w pracy, opracowanie nierzetelne, niesamodzielne, nie trzymające standardów estetycznych, merytorycznych, duże braki w części graficzno-opisowej

Praktyki zawodowe

nie dotyczy

Literatura

Chojnicki Z., 1988. Koncepcja terytorialnego systemu społecznego. Przegląd Geograficzny T LX z.4. 1988r., s. 491-509. Warszawa.
Holzer J., 2002, Demografia, PWE;
Jelonek A., Soja M., 2013, Podstawy geografii ludności, IGiGP UJ, Kraków;
Jędrzejczyk D., 2001, Podstawy geografii ludności, Wyd. Akademickie DIALOG, Warszawa;
Knox P., Pinch S., 2000, Urban social geography. An introduction. Pearson Education. UK;
Rajman J., 2003, Geografia ludności i osadnictwa: słownik terminologiczny, Wyd. Nauk. Akademii Pedagogicznej Kraków;
Walmsey D.J., Lewis G.J., 1997, Geografia człowieka. Podejście behawioralne, Warszawa;
Szymańska D., 2007, Urbanizacja na świecie, PWN, Warszawa
Szymańska D., 2013, Geografia osadnictwa, PWN, Warszawa;
Liszewski S., Maik W., 2000, Osadnictwo, Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. 19, Wyd. Kurpisz S.A., Poznań;
Rajman J., 2004, Geografia osadnictwa i ludności. Przewodnik metodyczny, Wyd. Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków;
Zdrojewski E. Z., 1994, Zarys geografii osadnictwa. Przewodnik do ćwiczeń, WSP, Słupsk;
Chilczuk M., 1970, Osadnictwo wiejskie Polski (formy i układy przestrzenne), PWN, Warszawa;
Dziewoński K., Jerczyński M., Baza ekonomiczna i struktura funkcjonalna miast, Prace Geograficzne IG PAN, t. 87, Warszawa;
Golachowski S., Kostrubiec B., Zagożdżon A., 1974, Metody badań geograficzno-osadniczych, PWN, Warszawa.

Materiały pomocnicze: mapy topograficzne, plany miast, zdjęcia satelitarne, roczniki statystyczne

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2800-GLIO-G-1-S1 w USOSweb