Prowadzony w cyklach: 2022/23Z, 2023/24Z, 2024/25Z, 2025/26Z

Kod ISCED: 0312

Punkty ECTS: 2

Język: polski

Organizowany przez: Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie

Podstawy filozofii polityki 2751-PL-S1-3-PFP

1. Greckie początki refleksji nad prawem naturalnym

Teksty:
- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «Kosmologiczno-teologiczne ujęcie prawa naturalnego», ss. 51-57.
- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. II Pionierzy, ss. 32-40 (dostępne on-line: https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/7681/1/R_Tokarczyk_Historia_filozofii_prawa_w_retrospektywie_prawa_natury.pdf).
- Zbigniew Stawrowski, podrozdział «Prawo wobec tego, co niezgodne z naturą – problem homoseksualizmu», w: tenże, Prawo naturalne a ład polityczny, Kraków – Warszawa 2006, ss. 84-91.

2. Arystoteles

Teksty:
- Arystoteles, Etyka Nikomachejska, przeł. D. Gromska, PWN Warszawa 2008, ks. V, r. VII O sprawiedliwości naturalnej i stanowionej, ss. 182-183 (1134b – 1135a), ks. V, r. X O prawości i o tym, co prawe, 189-190 (1137a – 1138a) [przedruk w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, s. 60-62].
- Arystoteles, Polityka, przeł. L. Piotrowicz, Warszawa 2003, ks. I, r. I Definicja państwa. Człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie, ss. 3-6 (1253a) (dostępne on-line: http://biblioteka.kijowski.pl/arystoteles/polityka.pdf).

Opracowania:
- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «Ujęcie Arystotelesa», ss. 57-59.
- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. IV Arystoteles, ss. 59-79.

3. Stoicy i Cyceron

Teksty:
- Cyceron, O państwie, w: tenże, O państwie. O prawach, przeł. I. Żółtowska, Kęty 1999, par. XXII i XXV, ss. 71-72; O prawach, w: tamże, par. V-XII i XV-XIX, ss. 103-111, 114-118.

Opracowania:
- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «Tradycja stoicko-rzymska», ss. 59-63.
- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. V Stoicy, ss. 80-114.

4. Św. Augustyn

Teksty:
- Św. Augustyn, O Państwie Bożym przeciw poganom ksiąg XXII, przeł. W. Kornatowski, Warszawa 1977, t. 2, ks. XIX, r. XII-XIV, ss. 414-421 [przedruk w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, ss. 262-268].

Opracowania:
- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «Psychologiczno-teologiczna koncepcja prawa naturalnego», ss. 63-67.
- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. VII Augustyn, ss. 123-135.

5. Św. Tomasz z Akwinu

Teksty:
- Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, przeł. o. P. Bełch OP, t. 13 (Prawo), Londyn 1985, zagadnienie 91, artykuł 2 Czy istnieje w nas jakieś prawo naturalne?, ss. 10-11; zagadnienie 94 Prawo naturalne, ss. 29-37 [dostępne on-line: https://zwola-old.karmelicibosi.pl/p/z/formacja/summa/summa_13.pdf; fragmenty w: Władza wolność prawo..., ss. 62-68].

Opracowania:
- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. VIII Tomasz z Akwinu, ss. 136-154.
- Zbigniew Stawrowski, rozdział Klasyczne stanowisko prawno naturalne – św. Tomasz z Akwinu /fragm./, w: tenże, Prawo naturalne a ład polityczny, Kraków – Warszawa 2006, ss. 97-118.
- François Daguet, podrozdział «Prawo naturalne» w: tenże, Myśl polityczna św. Tomasza z Akwinu, Warszawa 2012, ss.397-405.

6. Grocjusz (Hugo Grotius)

Teksty:
- Hugo Grotius, O prawie wojny i pokoju, przeł. R. Bierzanek, PWN, Warszawa 1957, t. 1, s. 47-60, 87-96 [przedruk w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, ss. 68-76, 95-97].

Opracowania:
- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «Hugo Grotius», ss. 70-71.
- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. XI Grocjusz, ss. 179-195.

7. Thomas Hobbes

Teksty:
- Thomas Hobbes, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, przeł. Cz. Znamierowski, Warszawa 2005, cz. I, r. XIV, ss. 210-215, r. XV, ss. 226-227 i 234-243, cz. II, r. XXVI, ss. 353-354 i 375-376 [przedruk w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, s. 76-83 /tu skrócone o omówienie szczegółowych praw natury/].

Opracowania:
- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «T. Hobbes», ss. 71-72.
- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. XII Hobbes, ss. 196-208.
- Zbigniew Stawrowski, rozdział Naturalne pragnienie mocy – Thomas Hobbes /fragm./, w: tenże, Prawo naturalne a ład polityczny, Kraków – Warszawa 2006, ss. 145-179.
- Piotr Świercz, Znaczenie pojęcia „natura” w doktrynie politycznej Thomasa Hobbesa na tle koncepcji zoon politikon, „Horyzonty Polityki”, 1(1)/2010, ss. 111-130.

8. John Locke

Teksty:
- John Locke, Dwa traktaty o rządzie, przeł. Z. Rau, Warszawa 1992: Drugi traktat o rządzie, r. II, §§ 4-5, ss. 165, r. VII, § 87, ss. 222-223, r. XVI, § 190, s. 300 [przedruk w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, s. 98-99].

Opracowania:
- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. XIII Locke, ss. 209-220.

9. Immanuel Kant

Tekst:
- Immanuel Kant, O obecności złego pierwiastka obok dobrego, czyli zło radykalne w naturze ludzkiej, przeł. B. Wolniewicz, „Res Publica” 1991, nr 2 (40), ss. 148-158.

Opracowania:
- Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993, podrozdział «I. Kant», ss. 78-80.
- Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999, r. XIX Kant, ss. 275-288.
- Zbigniew Stawrowski, rozdział Naturalne prawo autonomii – Immanuel Kant /fragm./, w: tenże, Prawo naturalne a ład polityczny, Kraków – Warszawa 2006, ss. 204-241.

10. Edmund Burke contra Thomas Paine

Teksty:
- Edmund Burke, Refleksje o Rewolucji Francuskiej, przeł. S. Magala, w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, ss. 99-107.
- Thomas Paine, Prawa człowieka, przeł. B. Szlachta, w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Kraków 1994, ss. 107-115.

Opracowania:
- Christopher Hitchens, Thomas Paine. Prawa Człowieka. Biografia, przeł. J. Dzierzgowski, Warszawa 2008, r. 3 i 4, ss. 74-123.
- Bogdan Szlachta, Edmund Burke wobec koncepcji prawa naturalnego, w: tenże, Szkice o konserwatyzmie, Kraków 2008, ss. 41-69.

11. John M. Finnis

Teksty:
- John Mitchell Finnis, Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, przeł. K. Lossman, Warszawa 2001, ss. 71-76, 171-174, 242-253 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki. Wybór tekstów źródłowych, red. D. Pietrzyk-Reeves i B. Szlachta, Kraków 2003, s. 237-249].

Opracowania:
- Łukasz Dominiak, Podstawowe założenia teorii prawa naturalnego Johna M. Finnisa, „Arcana”, nr 5(95)/2010, ss. 64-75.

12. Mieczysław A. Krąpiec

Tekst:
- Mieczysław Albert Krąpiec, Teoria prawa naturalnego, w: tenże: Człowiek i prawo naturalne, Lublin 1993, s. 177-241.

13. Vittorio Possenti

Tekst:
- Vittorio Possenti, Pojęcie prawa naturalnego, w: tenże, Zarys filozofii polityki. Społeczeństwa liberalne na rozdrożu, przeł. A. Fligel, Lublin 2012, s. 65-87.

W cyklu 2023/24Z:

I. Przedmiot filozofii polityki

1. Zagadnienia metateoretyczne: pojęcie i problemy filozofii polityki; filozofia polityki czy filozofia polityczna? filozofia polityki a myśl polityczna (ideologie, doktryny i programy polityczne); filozofia polityki a nauka o polityce; pojęcie metapolityki i jej definicje w różnych ujęciach (A.L. von Schlözer, J. de Maistre, J.M. Hoene Wroński, B. Croce, A. de Benoist, M. Riedel, S. Panunzio, P. Siena, A. Buela); polityka jako sztuka, zawód i powołanie; miejsce polityki w kulturze.

Teksty źródłowe:
[Józef Maria] Hoene Wroński, Metapolityka, przeł. J. Jankowski, Warszawa 1923, s. 34-60 i 257-296.
Max Weber, Polityka jako zawód i powołanie, przeł. A. Kopacki, Wyd. Znak, Kraków 1998, s. 98-107, przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 114-124.
Leo Strauss, Czym jest filozofia polityki? I. Problem filozofii polityki, w: tenże, Sokratejskie pytania. Eseje wybrane, przeł. P. Maciejko, Fundacja Aletheia, Warszawa 1998, s. 61-78 [fragment w: Współczesna filozofia polityki. Wybór tekstów źródłowych, red. D. Pietrzyk-Reeves i B. Szlachta, Wyd. DANTE, Kraków 2003, s. 63-68; inny przekład (R. Piekarski, H. Leszczyński): w: Czym jest filozofia polityki?, red. R. Piekarski, Wyd. UG, Gdańsk 1999, s. 17-37].
Eric Voegelin, Nowa nauka polityki, przeł. P. Śpiewak, Fundacja Aletheia, Warszawa 1992: Wprowadzenie, s. 15-35.
Michael Oakeshott, Filozofia polityki, przeł. A. Lipszyc, w: tenże, Wieża Babel i inne eseje, Fundacja Aletheia, Warszawa 1999, s. 119-138 [fragment w: Współczesna filozofia polityki..., s. 77-85].
David Daiches Raphael, Problemy filozofii polityki, przeł. A. Krzynówek, w: Współczesna filozofia polityki..., s. 86-93.
Robert Nozick, Filozofia polityki. Wyjaśniająca teoria polityki, w: tenże, Anarchia, państwo, utopia, przeł. P. Maciejko i M. Szczubiałka, Fundacja Aletheia, Warszawa 1999, s. 17-23.
Marcin Król, Cele filozofii politycznej, w: tenże, Filozofia polityczna, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008, s. 295-311.
Andrzej Zachariasz, Filozofia i polityka, czyli o potrzebie aksjologii politycznej, w: Filozofia i polityka w XX wieku, red. M. Szulakiewicz, Wyd. AUREUS, Kraków 2001, s. 21-33.
Wojciech Kaute, Polityka jako urzeczywistnienie filozofii. Tradycja i współczesność, w: Filozofia i polityka w XX wieku..., s. 35-46.
Bernard Crick, W obronie polityki, przeł. D. Pietrzyk-Reeves, w: Współczesna filozofia polityki..., s. 94-100.
Harvey Mansfield, Jak rozumieć politykę, czyli czego nauka może dowiedzieć się od humanistyki, przeł. K. Wigura, „Res Publica”, wiosna/lato 2008, s. 232-240.
Vittorio Possenti, Wprowadzenie historyczno-metodologiczne. Uwagi na temat filozofii społecznej XX wieku. Racjonalność oraz metoda odbudowy filozofii społecznej; Forma polityczna a filozofia społeczna, w: tenże, Zarys filozofii polityki. Społeczeństwa liberalne na rozdrożu, przeł. A. Fligel, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2012, s. 19-28, 49-64.

Opracowania:
Elementy filozofii polityki, red. M. Szyszkowska, Warszawa 1992.
Idee filozoficzne w polityce, red. T. Buksiński, Poznań 1998.
Romuald Piekarski, Wstęp do: Czym jest filozofia polityki..., s. 7-14.
Dorota Pietrzyk-Reeves, Bogdan Szlachta, O problematyczności filozofii polityki, w: Współczesna filozofia polityki..., s. 7-59.
Paweł Śpiewak, Filozof i polityka. Uwagi o myśli Leo Straussa, w: Dziedzictwo greckie we współczesnej filozofii politycznej, red. P. Kłoczowski, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2004, s. 67-90.

Hasła encyklopedyczne:
Ryszard Legutko, Filozofia polityczna, w: Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Wyd. WAM, Kraków 2004, s. 324-332.
Jacek Bartyzel, Filozofia polityki, w: J. Bartyzel, B. Szlachta, A. Wielomski, Encyklopedia polityczna, Wyd. POLWEN, Radom 2007, s. 90-100.
Tenże, Metapolityka, w: Encyklopedia „Białych Plam”, Wyd. POLWEN, t. XII, Radom 2003, s. 57-61[ lub: Metapolityka, w: Encyklopedia Polityczna…, s. 224-227].
Adam Wielomski, Polityka, w: tamże, t. XX, Radom 2006, s. 124-128.
Mieczysław Albert Krąpiec, Polityka, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, t. 8, Lublin 2007, s. 340-345.

2. Pojęcie „tego, co (swoiście) polityczne” (w ujęciu Carla Schmitta i Helmutha Plessnera): „sojusznik – wróg” jako rozróżnienie specyficznie polityczne; decyzjonistyczny i polemiczny charakter polityki: polityka jako „agon” vs „współzawodnictwo”, „konkurencja”, „dyskusja” oraz jako potencjalność wojny; konkretyzacja „nieprzyjaciela” politycznego: inimicus (wróg publiczny), a nie hostis (wróg prywatny); różne rozumienia polityki a presupozycje antropologiczne (człowiek „zły” czy „dobry” z natury); totalność i suwerenność polityki; polityka jako możność dysponowania ludzkim życiem; „antypolityka” i „depolityzacja”.

Teksty źródłowe:
Carl Schmitt, Pojęcie polityczności, w: tenże, Teologia polityczna i inne pisma, przeł. M.A. Cichocki, SIW ZNAK – Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków – Warszawa 2000, s. 191-250 [fragment w: Współczesna filozofia polityki..., s. 101-113; inny przekład: Pojęcie polityki, przeł. W. Buchner, w: „Zdanie” 1987, nr 3, Suplement 1, s. 1-12].
Helmuth Plessner, Władza a natura ludzka. Esej o antropologii światopoglądu historycznego, przeł. E. Paczkowska-Łagowska, WN PWN, Warszawa 1994, s. 3-13, 68-81.

Opracowania:
Ryszard Skarzyński, Od chaosu do ładu. Carl Schmitt i problem tego, co polityczne, Warszawa 1992.
Tadeusz Klementewicz, Pojęcie tego, co polityczne Carla Schmitta a współczesne koncepcje polityki, w: R. Skarzyński (red.), Carl Schmitt i współczesna myśl polityczna, Elipsa, Warszawa 1996, s. 93-106.
Mirosław Karwat, Cecha polityczności i dziedzina teorii polityki, w: Carl Schmitt..., s. 107-135.
Marcin Król, Polityczność, w: tenże, Filozofia polityczna…, s. 129-164.
Karl Löwith, Okazjonalny decyzjonizm Carla Schmitta, przeł. A. Górnisiewicz, „Kronos” 2010, nr 2, s. 112-138.
Elżbieta Paczkowska-Łagowska, Natura ludzka, historia, polityka w antropologii Helmutha Plessnera, w: H. Plessner, Władza a natura ludzka..., s. VII-XXVIII.

Hasła encyklopedyczne:
Jacek Bartyzel, Decyzjonizm, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, t. 2, Lublin 2001, s. 445-448.

3. Polityka jako reprezentowanie egzystencjalne (w ujęciu Erica Voegelina): społeczeństwo jako „kosmion” samointerpretujący się przez symbole; rola krytycznej episteme politike w objaśnianiu tych symboli; reprezentacja elementarna a reprezentacja egzystencjalna; artykulacja wspólnoty politycznej; kreacja państwa jako mimesis aktu kosmologicznego; władca jako reprezentant egzystencjalny wspólnoty.

Teksty źródłowe:
Eric Voegelin, Reprezentacja i egzystencja, w: tenże, Nowa nauka polityki..., s. 37-56.

Opracowania:
Ryszard Legutko, Eric Voegelin: polityka i transcendencja, „Znak” 1985, nr 370-371 (9-10), s. 128-146.
Adam Wielomski, Historia filozofii w ujęciu Erica Voegelina, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1999, nr 1 [to samo w: tenże, Konserwatyzm między Atenami a Jerozolimą. Szkice post-awerroistyczne, Fijorr Publishing, Chicago – Warszawa 2009, s. 163-208.
Cezary J. Olbromski, Platońskie pojęcie  w filozofii politycznej Erica Voegelina, w: Dziedzictwo greckie..., s. 91-105.
Problem ładu politycznego. Eseje o myśli Erica Voegelina (red. A. Miętek i M. J. Czarnecki), przekład zbiorowy, Teologia Polityczna, Warszawa 2010.

II. Dzieje filozofii polityki

Podręczniki podstawowe:
Leo Strauss, Joseph Cropsey, Historia filozofii politycznej. Podręcznik, przekład zbiorowy, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, Fronda PL, Warszawa 2010.
Piotr Nowak (red.), Historia filozofii politycznej. Część druga, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, Warszawa 2016.
W. Julian Korab-Karpowicz, Historia filozofii politycznej. Od Tukidydesa do Locke’a, Wydawnictwo Antyk – Marek Derewecki, Kęty 2010.

4. Klasyczna filozofia polityki (Grecja – Rzym): biblijne i greckie doświadczenie metaxy: odkrycie transcendencji i osobowej więzi z Bogiem oraz sumienia i godności człowieka; Platon: pierwsza teoria polityczna jako obiektywna episteme politike związana z kategorią prawdy (aletheia) i przeciwstawiona dowolności mniemań (doxai); odkrycie prawdy antropologicznej (polis jako makroanthropos odzwierciedlający typ człowieka); kryterium prawdziwości: otwarcie duszy na transcendencję (głos Dajmoniona) i odkrycie najwyższej idei Dobra (prawda teologiczna); polityka jako umiejętność panowania nad ludźmi i harmonizowania męstwa z rozwagą; Arystoteles: druga teoria polityczna; jej realistyczny (vs idealizm Platona) i empiryczny charakter; akcent na dojrzałość obywatelską (sens pojęcia „dobry obywatel”) i społeczną naturę człowieka (dzoon politikon): człowiek istotą, która musi „żyć w Mieście”; rzymski republikanizm (Cyceron).

Teksty źródłowe:
Platon, Państwo, przeł. W. Witwicki, PWN, Warszawa 1961, t. I, ks. VII, s. 358-370 (fragm. 514A-521B).
Tenże, Polityk, przeł. W. Witwicki, PWN, Warszawa 1961, s. 108-113 (fragm. 258b-260C), 141-143 (276C-E), 190-206 (303C-311B).
Arystoteles, Polityka, przeł. L. Piotrowicz, Ossolineum, Wrocław 1953, ks. III, r. I, s. 78-83 (fragm. 1275a-1276b), 120-122 (1288b-1289a).
Cyceron, Sen Scypiona, w: tenże, O państwie. O prawach, przeł. I. Żółtowska, Wyd. ANTYK, Kęty 1999, s. 87-93.

Opracowania:
Ryszard Legutko, Sokrates. Filozofia męża sprawiedliwego, Zysk i S-ka, Poznań 2013.
Hannah Arendt, Sokrates, w: taż, Polityka jako obietnica, przeł. W. Madej, M. Godyń, Prószyński i S-ka, Warszawa 2007, s. 39-71.
Eric Voegelin, Reprezentacja i prawda, w: tenże, Nowa nauka polityki..., s. 57-76.
Tenże, Platoński ład duszy, przeł. H. Krzeczkowski, „Znak” 1985, nr 370-371 (9-10), s. 147-164.
Tenże, Platon, przeł. A. Legutko-Dybowska, Teologia Polityczna, Warszawa 2009.
Tenże, Arystoteles, przeł. M.J. Czarnecki, Teologia Polityczna, Warszawa 2011.
Ryszard Legutko, Spór o Platona, w: tenże, Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte, Wyd. ARCANA, Kraków 1994, s. 73-94.
Tenże, Sofiści i demokracja, w: Dziedzictwo greckie..., s. 167-185.
Jacek Bartyzel, O sztuce wypasania ludzkich trzód. Wiedza i władza w filozofii politycznej Platona, „Sztuka i Filozofia” 1994, nr 8, s. 209-219.
Katarzyna Haremska, Aktualność platońskiej nauki o wychowaniu, w: Dziedzictwo greckie..., s. 237-248.
Leo Strauss, Czym jest filozofia polityki? II. Rozwiązanie klasyczne, w: tenże, Sokratejskie pytania..., s. 78-91 [fragment w: Współczesna filozofia polityki..., s. 68-69; w przekładzie R. Piekarskiego i H. Leszczyńskiego, s. 37-52].
Tenże, O polityce Arystotelesa, w: Sokratejskie pytania..., s. 23-60.
Filozofia polityczna Arystotelesa. Lektura i analiza „Polityki” /seminarium pod auspicjami Ośrodka Myśli Politycznej w Krakowie; prowadzący: R. Legutko, P. Kłoczowski, M. Kuniński/, www.omp.org.pl/filozofia_aryst.htm.
Jan Paweł Hudzik, Problematyczność pojęcia polityki – rozważania wokół Platona i Arystotelesa, w: tenże, Wykłady z filozofii polityki, Lublin 2002, s. 120-137.
Andrzej Szahaj, Marek N. Jakubowski, Klasyczna filozofia polityki, w: ciż, Filozofia polityki, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 11-25.

5. Klasyczno-chrześcijańska (scholastyczna) filozofia polityki: Jan z Salisbury: organicyzm społeczny; św. Tomasz z Akwinu: filozofia polityki jako roztropnościowa (prudentia) sztuka rządzenia polegająca na wprowadzaniu ładu w życie wspólnoty ze względu na dobro wspólne (bonum commune).

Teksty źródłowe:
Jan z Salisbury, Policraticus, przeł. M. Tański, w: Historia idei politycznych. Wybór tekstów, opr. S. Filipowicz i in., t. I, Warszawa 2005³, s. 172-173.
Św. Tomasz z Akwinu, O władzy, przeł. J. Salij OP, w: tenże, Dzieła wybrane, Wyd. W drodze, Poznań 1984, ks. I, s. 135-137 [fragmenty w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Wyd. AUREUS, Kraków 1994, s. 55-59]; nowy przekład pt. O królowaniu – królowi Cypru, przeł. M. Matyszkowicz, Ośrodek Myśli Politycznej, Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera, Kraków 2006, s. 35-45.

Opracowania:
Jan Baszkiewicz, Myśl polityczna wieków średnich, Wyd. Poznańskie, Poznań 1998.
Jean Madiran, Filozofia polityczna św. Tomasza z Akwinu, w: tenże, Dwie demokracje. Wybór pism, Dębogóra 2020, s. 185-232.
Piotr Świercz, Człowiek, społeczeństwo, państwo w doktrynie politycznej św. Tomasza z Akwinu. Zarys problematyki, w: Człowiek, jego wolność i prawa, red. A. Hrebenda i W. Kaute, Katowice 2002.
Mateusz Matyszkowicz, komentarz do: św. Tomasz z Akwinu, O królowaniu…, s. 133-299.
Andrzej Szahaj, Marek N. Jakubowski, Klasyczna filozofia polityki, w: ciż, Filozofia polityki..., s. 25-31.
Alasdair MacIntyre, Prolog do katolickiej tradycji filozoficznej; Akwinata i późniejsi myśliciele średniowieczni, w: tenże, Bóg, filozofia, uniwersytety. Wybrane zagadnienia z historii katolickiej tradycji filozoficznej, przeł. A. Łagodzka, IW PAX, Warszawa 2013, s. 31-146.
François Daguet, Myśl polityczna św. Tomasza z Akwinu, Teologia Polityczna. Instytut Tomistyczny, Warszawa 2021.

6. Nowożytne i współczesne koncepcje polityki: źródła kryzysu nowożytności: dziedzictwo quasi-religijnej gnozy i rozkład Christianitas, nominalizm i awerroizm; autonomizacja i sekularyzacja polityki; utylitaryzm i racjonalizm polityczny; przesunięcia w dziedzinie wartości pod wpływem humanitaryzmu; zmiana standardów moralnych w ocenie celów społeczeństwa politycznego; namysł nad polityką w kontekście „wyjątku” lub „sytuacji ekstremalnej” raczej, niż „normy”; trzy „fale” nowożytności i jej główni reprezentanci (Machiavelli, Bodin, Kartezjusz, Hobbes, Spinoza, Locke, Rousseau, Kant, Hegel, Marks, Nietzsche); sekularyzacja gnozy (oświecenie, pozytywizm, marksizm) i „utopie u władzy”; od politycznego modernizmu do postmodernizmu (J. Habermas, M. Foucault, R. Rorty); współczesny neorepublikanizm (J.G.A. Pocock, Q. Skinner, Ph. Pettit); koniec czy odrodzenie filozofii polityki?

Teksty źródłowe:
Niccolò Machiavelli, Książę, przeł. W. Rzymowski, Ossolineum, Wrocław 1969, rozdział I, V, XV, XVII, XVIII [fragmenty w: Władza wolność prawo..., s. 297-302; może być też przekład Cz. Nankego].
Thomas Hobbes, Lewiatan, przeł. Cz. Znamierowski, PWN, Warszawa 1954, cz. I, r. XIII, s. 107-112, cz. II, r. XVII, s. 147-149, 151-152 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 273-279].
Benedykt de Spinoza, Traktat polityczny, przeł. I. Halpern, Wyd. AKME, Warszawa 1998, s. 25-28.
John Locke, Dwa traktaty o rządzie, przeł. Z. Rau, WN PWN, Warszawa 1992: Drugi traktat o rządzie, r. IX, §§ 123-131, s. 251-255 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 135-137].
Jean-Jacques Rousseau, Umowa społeczna, przeł. A. Peretiatkowicz, Łódź 1948, ks. I, r. I, s. 11-12, ks. I, r. IV, s. 15-18 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 140-143].
Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Zasady filozofii prawa, przeł. A. Landman, PWN, Warszawa 1969, cz. III, r. III, §§ 257-258, s. 238-239, §§ 259-261, s. 243-246 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 246-248].
Karol Marks, Ideologia niemiecka, w: K. Marks, F. Engels, Dzieła, przeł. K. Błeszyński, S. Filmus, Książka i Wiedza, Warszawa 1960, t. III, s. 77-78, 82-87 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 188-192].
Jürgen Habermas, Teoria działania komunikacyjnego, przeł. A.M. Kaniowski, WN PWN, Warszawa 2002, t. II, s. 586, 619-622, 699-700 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 314-318].
Michel Foucault, „Omnes et singulatim”: przyczynek do krytyki politycznego rozumu, w: tenże, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, przeł. D. Leszczyński, L. Rasiński, WN PWN, Warszawa – Wrocław 2000, s. 219-246.
Richard Rorty, Pierwszeństwo demokracji wobec filozofii, przeł. J. Margański, w: tenże, Obiektywność, relatywizm, prawda. Pisma filozoficzne, Fundacja Aletheia, Warszawa 1999, s. 264-274, 285-291 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 290-301].
Hannah Arendt, Kondycja ludzka, przeł. A. Łagodzka, Fundacja Aletheia, Warszawa 2000, s. 52-59, 63-67 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 125-132].

Opracowania:
Richard M. Weaver, Idee mają konsekwencje, przeł. B. Bubula, Kraków 1996, s. 9-24, 95-129.
Romano Guardini, Koniec czasów nowożytnych, przeł. Z. Włodkowa, w: tenże, Koniec czasów nowożytnych. Świat i osoba. Wolność, łaska, los, Wyd. Znak, Kraków 1969, s. 36-86.
Michael Oakeshott, Racjonalizm w polityce, przeł. A. Lipszyc, w: tenże, Wieża Babel..., s. 21-58.
Leo Strauss, Czym jest filozofia polityki? III. Rozwiązanie nowożytne, w: tenże, Sokratejskie pytania..., s. 91-106 [fragment w: Współczesna filozofia polityki..., s. 70-76; w przekładzie R. Piekarskiego i H. Leszczyńskiego, s. 52-69].
Lord Acton, Książę Machiavellego, przeł. J. i A. Rzegoccy, w: tenże, W stronę wolności, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2006, 129-156.
Isaiah Berlin, Oryginalność Machiavellego, przeł. Z. Dorosz, „Literatura na świecie” 1986, nr 6 (179), s. 208-276.
Paweł Kłoczowski, Rewolucja kartezjańska, w: Dziedzictwo greckie..., s. 47-66.
Miłowit Kuniński, Wątki antyczne w etyce Kartezjusza, w: Dziedzictwo greckie..., s. 11-45.
Zbigniew Stawrowski, Aktualność Heglowskiej filozofii polityki, w: Hegel a współczesność, red. R.Kozłowski, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 1997.
Max Scheler, Resentyment a moralność, przeł. J. Garewicz, Czytelnik, Warszawa 1977, s. 88-126, 130-160, 163-172.
Eric Voegelin, Gnoza – istota nowożytności; Rewolucja gnostycka – przypadek purytanów; Kres nowożytności, w: tenże, Nowa nauka polityki..., s. 103-170.
Tenże, Gnostycka polityka, przeł. J. Świątek, „Człowiek w kulturze” 2004, nr 16.
Gnoza polityczna, red. J. Skoczyński, Kraków 1998.
Roger Scruton, Intelektualiści nowej lewicy, przeł. T. Pisarek, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 1999, s. 52-69, 159-176.
Stanisław Gałkowski, Sofiści, postmodernizm i polityka, w: Dziedzictwo greckie..., s. 187-205.
Przewodnik po współczesnej filozofii polityki, red. R.E. Goodin, Ph. Pettit, Książka i Wiedza, Warszawa 1998.
Will Kymlicka, Współczesna filozofia polityczna. Wprowadzenie, przeł. A. Pawelec, Wyd. Znak, Kraków-Warszawa 1998.
Marek Szulakiewicz, Filozofia i polityka w XX wieku, w: Filozofia i polityka w XX wieku..., s. 11-19.
Andrzej Szahaj, Marek N. Jakubowski, Nowożytna filozofia polityki; Współczesna filozofia polityki, w: ciż, Filozofia polityki..., s. 33-182.
Vittorio Possenti, Społeczeństwa liberalne na rozdrożu, w: tenże, Zarys filozofii polityki…, s. 397-423.
Alasdair MacIntyre, U progu filozofii nowożytnej; Nowożytność, w: tenże, Bóg, filozofia, uniwersytety…, s. 147-246.

Hasła encyklopedyczne:
Jacek Bartyzel, Humanitaryzm, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. VIII, Radom 2002, s. 91-96.
Tenże, Makiawelizm, w: tamże, t. XI, Radom 2003, s. 227-232.
Adam Wielomski, Modernizm polityczny, w: tamże, t. XII, Radom 2003, s. 174-178.
Tenże, Postmodernizm, w: Encyklopedia polityczna…, s. 314-316.
Zygmunt Bauman, Ponowoczesność, w: Słownik społeczny..., s. 902-914.
Andrzej Szahaj, Postmodernizm, w: tamże, s. 935-941.

Całkowity nakład pracy studenta

1. Godziny w kontakcie z prowadzącym - 2 etcs a)zajęcia konwersatoryjne 30 godz. b) konsultacje bezpośrednie z prowadzącym 20 godz. c) omówienie pceny zaliczeniowej 1 godz.

Efekty uczenia się - wiedza

Uczestnik konwersatorium zyskuje wiedzę o jednym z głównych zagadnień filozofii polityki jakim jest idea prawa naturalnego (K_W07) Rozumie pojęcie natury ludzkiej jako bytu rozumnego (K_W07) Potrafi umiejscowić prawo naturalnego w hierarchii praw pomiedzy prawem wiecznym a prawem ludzkim pozytywnym (stanowionym) (K_W07) Poznaje teoretyków prawa naturalnego od starożytności do czasów współczesnych i różnice ich ujęć tego problemu (K_W07).

Efekty uczenia się - umiejętności

Uczestnik konwerdpotrafi odróżnić przedmiotowy i obiektywny charakter prawa naturalnego od podmiotowych i subiektywnsatnośćtorium ch praw człowieka (K_U02). Nabywa umiejętność rozróżniania stanowiska jusnaturalistycznego od ujęć mu przeciwnych, jak historyzm czy pozytywizm prawny (K_U02).

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Uczestnik konwersatorium zyskuje orientację w źródłach i charakterze współczesnych sporów o istnienie i obowiązywalność prawa naturalnego w prawodawstwie i praktyce społecznej, toczonych przez antagonistyczne siły polityczne (K_K03 i K_K05).

Metody dydaktyczne

ćwiczeniowa i aktywizująca.

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy
- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody odnoszące się do autentycznych lub fikcyjnych sytuacji
- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji

Koordynatorzy przedmiotu

Jacek Bartyzel

Kryteria oceniania

Kompetentna i wyczerpująca prezentacja teorii prawa naturalnego, merytoryczna aktywność w dyskusji.

Literatura

Literatura podstawowa:
1. Mieczysław Albert Krąpiec, Dzieła. Człowiek a prawo naturalne, Lublin 1993.
2. Roman Tokarczyk, Historia filozofii prawa w retrospektywie prawa natury, Białystok 1999.
3. Zbigniew Stawrowski, Prawo naturalne a ład polityczny, Kraków – Warszawa 2006.

Hasła encyklopedyczne:
1. Bogdan Szlachta, Prawo naturalne, w: Encyklopedia polityczna, t. 1 Myśl polityczna: główne pojęcia, doktryny i formy ustroju, Radom 2007, s. 333-337.
2. Piotr Jaroszyński, Prawo naturalne, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. XV, Radom 2005, s. 50-54.

W cyklu 2023/24Z:

A/ Literatura podstawowa:

• Władza, wolność, prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Wyd. Aureus, Kraków 1994.
• Współczesna filozofia polityki. Wybór tekstów źródłowych, red. D. Pietrzyk-Reeves i B. Szlachta, Wyd. Dante, Kraków 2003.
• Eric Voegelin, Nowa nauka polityki, Fundacja Aletheia, Warszawa 1992.
• Leo Strauss, Sokratejskie pytania, Fundacja Aletheia, Warszawa 1998.

B/ Literatura uzupełniająca:

• M. Król, Filozofia polityczna, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008.
• A. Szahaj, M.N. Jakubowski, Filozofia polityki, Warszawa 2005.
• Przewodnik po współczesnej filozofii polityki, red. R.E. Goodin, Ph. Pettit, Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1998.
• Filozofia i polityka w XX wieku, red. M. Szulakiewicz, Wyd. Aureus, Kraków 2001.
• „Civitas. Studia z filozofii polityki” (wyd. periodyczne, rocznik)

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2751-PL-S1-3-PFP w USOSweb