Prowadzony w cyklach: 2023/24L, 2025/26L

Kod ISCED: 0312

Punkty ECTS: 3

Język: polski

Organizowany przez: Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie

Współczesne spory światopoglądowe 2751-KON-WSS

Cykl obejmować będzie omówienie poniższych zagadnień:

1. Granice i zasięg etyki życia publicznego, bioetyki i aksjologii. Omówienie celów szczegółowych kształcenia; omówienie warunków zaliczenia przedmiotu; wskazanie specyfiki etyki życia publicznego, bioetyki i aksjologii w ramach całości refleksji etycznej oraz jej granic i zasięgu. Omówienie pojęć: spór aksjologiczny, konflikt etyczny, konflikt moralny.

2. Aborcja. Charakterystyka historycznego podłoża zjawiska aborcji. Aborcja w doktrynach religijnych, politycznych i etycznych. Argumentacja zwolenników i przeciwników liberalizacji prawa do aborcji.

3. Zapłodnienie in vitro. Definicja pojęcia zapłodnienie in vitro. Metody przeprowadzenia zapłodnienia in vitro. Dopuszczalność zapłodnienia in vitro w prawie polskim i europejskim. Moralne kontrowersje wokół zapłodnienia in vitro.

4. Macierzyństwo zastępcze. Definicja pojęcia macierzyństwa zastępczego. Dopuszczalność macierzyństwa zastępczego w prawie polskim i europejskim. Moralne kontrowersje wokół kwestii macierzyństwa zastępczego. Surogatka jako zawód w świecie współczesnym.

5. Związki jednopłciowe. Status związków jednopłciowych w Europie i na świecie. Możliwości regulacji prawnych związków jednopłciowych z prawie polskim. Społeczne i moralne aspekty legalizacji związków jednopłciowych. Problem równości małżeńskiej we współczesności.

6. Pornografia. Społeczne i moralne kontrowersje dotyczące dostępu do pornografii. Pornografia a filozofia personalizmu. Pornografia w systemach liberalnej demokracji. Problem dostępu nieletnich do pornografii.

7. Eutanazja. Historia zjawiska eutanazji. Rodzaje eutanazji. Eutanazja bierna a zaprzestanie uporczywej terapii. Liberalne i konserwatywne argumenty dotyczące liberalizacji prawa do eutanazji. Prawo eutanatyczne w krajach europejskich. Prawo do śmierci w społeczeństwie liberalnym.

8. Samobójstwo. Moralne wątpliwości dotyczące problemu samobójstwa. Prawo do śmierci w społeczeństwie liberalnym. Kontrowersje moralne dotyczące samobójstwa wspomaganego. Przyczyny samobójstw w krajach wysoko rozwiniętych. Przyczyny samobójstw wśród nieletnich.

9. Zabijanie. Etyczne, moralne i prawne aspekty zabijania. Zabijanie na wojnie. Etyczne i moralne aspekty zabijania w obronie własnej. Stanowiska ideologiczne względem moralnej oceny zabijania. Wojna sprawiedliwa i wojna agresywna a problem zabijania.

10. Kara śmierci. Kara śmierci w historii ludzkości. Kara śmierci w legislacji współczesnych państw. Moralne aspekty kary śmierci. Rola kata w wykonywaniu kary śmierci. Katechizm Kościoła Katolickiego wobec kary śmierci. Doktryna praw człowieka w zakresie ochrony życia.

11. Klonowanie. Klonowanie w argumentacji ideologicznej. klonowanie a postęp i rozwój społeczny. Problematyka klonowania w nauczaniu Kościoła katolickiego i innych religii. Technologia jako narzędzie uprzedmiotowienia człowieka. Klonowanie a problem czystego mięsa. Klonowanie dla celów wojennych.

12. Prawa zwierząt. Rozwój doktryny praw zwierząt w drugiej połowie XX wieku. Rewolucja zapoczątkowana książką Petera Singera pt. "Wyzwolenie zwierząt". Prawa zwierząt a ochrona zwierząt. Polska i europejska legislacja w kwestii praw zwierząt.

13. Posiadanie broni. Krytyka i apologia prawa do posiadania broni przede wszystkim w oparciu o narrację amerykańską. Postrzeganie prawa do posiadania broni jako jednego z praw podstawowych/obywatelskich. Polityczno-ideologiczny wymiar prawa do posiadania broni w USA i innych krajach świata.

14. Debata oksfordzka na temat wybrany przez studentów.

15. Współczesne spory aksjologiczne - podsumowanie. Zaliczenie zajęć - Kolokwium końcowe.

Całkowity nakład pracy studenta

1. Godziny w kontakcie z wykładowcą - 2 ects (około 50 godz.) a) zajęcia dydaktyczne - 30 godzin b) konsultacje bezpośrednie z wykładowcą lub online - 15 godzin c) odrabianie nieobecności 5 godzin 2. Godziny indywidualnej pracy studenta - 1 ects a) przygotowanie się do zajęć - 10 godzin b) przygotowanie studenta do wystąpienia - 15 godzin

Efekty uczenia się - wiedza

Student: W_1 - zna podstawowe pojęcia z zakresu etyki i aksjologii, w szczególności zaś z zakresu etyki życia publicznego W_2 - wymienia najważniejsze kodeksy i inne dokumenty etyczne dotyczące określonych dziedzin czy grup zawodowych W_3 - zna przykłady współczesnych dylematów moralnych i konfliktów etycznych oraz charakteryzuje je

Efekty uczenia się - umiejętności

Student: U_1 - potrafi posługiwać się w sposób poprawny pojęciami i kategoriami filozoficznymi i etycznymi U_2 - potrafi odwoływać się do dokumentów etycznych i kodeksów w podejmowaniu refleksji na temat konkretnych przypadków z życia społecznego U_3 - potrafi wskazać najbardziej kontrowersyjne współczesne spory moralne i aksjologiczne U_4 - radzi sobie z wskazywaniem argumentów różnych stron poszczególnych sporów moralnych i aksjologicznych, podejmuje trud wskazywania sposobów rozwiązywania niniejszych sporów

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student: K_1 - pracuje w grupie, wspólnie rozwiązując spory moralne i dylematy etyczne K_2 - radzi sobie z problemami dotyczącymi współczesnego człowieka, w szczególności z problemami natury moralnej i aksjologicznej K-3 - tolerancyjnie odnosi się do przedstawicieli różnych stron poszczególnych sporów moralnych i aksjologicznych, wykazuje się postawą empatyczną i rozumiejącą

Metody dydaktyczne

- rozmowa pouczająca - dyskusja - debata oksfordzka - burza mózgów - elementy wykładu

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy
- pogadanka

Metody dydaktyczne poszukujące

- studium przypadku
- oxfordzka
- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa
- panelowa
- biograficzna
- giełda pomysłów
- SWOT
- seminaryjna

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody wymiany i dyskusji
- metody oparte na współpracy
- metody odnoszące się do autentycznych lub fikcyjnych sytuacji
- metody rozwijające refleksyjne myślenie

Wymagania wstępne

przedmiot dostępny dla wszystkich studentów

Koordynatorzy przedmiotu

Sławomir Drelich

Kryteria oceniania

Ocena końcowa obejmuje trzy składowe:
- obecność na zajęciach (dopuszczalne są 2 nieobecności)
- aktywność na zajęciach (oceniana jest aktywność każdego studenta na każdych zajęciach, całość aktywności w ciągu semestru składa się na ocenę cząstkową z aktywności)
- kolokwium pisemne z lektur obowiązujących na zajęciach i omawianych treści (ocena z kolokwium stanowi drugą ocenę cząstkową)
- ocena końcowa jest średnią arytmetyczną z obu ocen cząstkowych uzyskanych przez studenta

Literatura

Literatura obowiązkowa i uzupełniająca do zajęć

Zajęcia 1. Brak tekstu do zajęć.

Zajęcia 2. Aborcja.
Tekst obowiązkowy:
Ciżyńska Angelika, Życie dziecka kontra prawo do samostanowienia, "Internetowy przegląd prawniczy" 2017, nr 2, s. 22-35.
Tekst uzupełniający:
Cevlikli Berat Alp, Feminist Ethical Approach to Termination of Pregnancy, "Türkiye Biyoetik Dergisi" 2017, Vol. 4, No. 4, 158-164. Źródło: https://www.journalagent.com/tjob/pdfs/TJOB-63935-ORIGINAL_ARTICLE-CEVLIKLI.pdf

Zajęcia 3. Zapłodnienie in vitro.
Tekst obowiązkowy:
Szostek Andrzej, Etyczne aspekty zapłodnienia in vitro, "Chrześcijaństwo - Świat - Polityka" 2009, nr 1 (8), s. 5-12.

Zajęcia 4. Macierzyństwo zastępcze.
Tekst obowiązkowy:
Lebensztejn Marek Andrzej, Macierzyństwo zastępcze - problemy etyczne i prawne, "Miscellanea Historico-Iuridica" 2014, T. XII, z. 2, s. 299-315.
Tekst uzupełniający:
Makowiec Aneta, Dopuszczalność macierzyństwa zastępczego w prawie polskim - rozważania de lege lata i de lege ferenda, "Internetowy Przegląd Prawniczy" 2011, nr 1, s. 57-72.

Zajęcia 5. Związki jednopłciowe.
Tekst obowiązkowy:
Ukleja Miłosz, Rodziny z wyboru. Homoseksualny związek jako współczesna alternatywa rodziny - anliza zjawiska, "Acta Universitatis Lodziensis" 2014, "Folia Sociologica" 51, s. 117-133.
Tekst uzupełniający:
Wojewoda Michał, Małżeństwa jednopłciowe i związki partnerskie w polskim rejestrze stanu cywilnego?, "Studia Prawno-Ekonomiczne" 2017, T. CIII, s. 133-161.

Zajęcia 6. Pornografia.
Tekst obowiązkowy:
Szymczyk Marta, Pornografia - problem etyczny?, "Etyka" 2007, nr 40, s. 182-186.
Tekst uzupełniający:
Bajda Jerzy, Zafałszowanie obrazu człowieka: pornografia, "Ethos" 1993, R. 6, nr 4 (24), s. 72-91.

Zajęcia 7. Eutanazja.
Teksta obowiązkowy:
Skura-Madziała Anna, Religie świata i ich stanowisko wobec eutanazji, "Annales. Etyka w życiu gospodarczym" 2009, Vol. 12, nr 2, s. 25-34.
Teksty uzupełniające:
Pełka Michał, Ronald Dworkin o prawie do eutanazji, "Forum Prawnicze" 2017, nr 2, s. 28-44.
Nunes Rui, Reno Guilhermina, Euthanasia: A Challenge to Medical Ethics, "Journal of Clinical Research & Bioethics" 2016, Vol. 7, No. 4. Źródło: https://www.longdom.org/open-access/euthanasia-a-challenge-to-medical-ethics-2155-9627-1000282.pdf.

Zajęcia 8. Samobójstwo.
Tekst obowiązkowy:
Helios Joanna, Prawo do śmierci - uwagi na kanwie rozważań o samobójstwie, "Studia Erasmiana-Wratislaviensia" 2013, nr 7, s. 13-33.
Tekst uzupełniający:
The Danger of Assisted Suicide Laws: Part of the Bioethics and Disability Series, National Council on Disability, October 2019 [wybrane fragmenty raportu dla poszczególnych grup studentów]. Źródło: https://ncd.gov/sites/default/files/NCD_Assisted_Suicide_Report_508.pdf.

Zajęcia 9. Zabijanie.
Tekst obowiązkowy:
Żuradzki Tomasz, Etyka wojny a dopuszczalność zabijania, "Diametros" 2010, nr 25, s. 103-117.
Tekst uzupełniający:
Bednarz Gabriel, Dopuszczalność zabijania w obronie własnej w świetle stanowiska Judith Jarvis Thomson, "Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ" - "Nauki Humanistyczne" 2017, nr 2 (17), s. 59-70.

Zajęcia 10. Kara śmierci.
Tekst obowiązkowy:
Jurczyk Marcin Bartłomiej, Historia rozwoju kary śmierci na przestrzeni wieków w wybranych koncepcjach filozoficznych, "Studenckie Zeszyty Naukowe" 2016, Vol. XIX, nr 28, s. 57-70.
Tekst uzupełniający:
Lang Marta, Kara śmierci a prawa człowieka, "Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea" 2015, Vol. 5, s. 105-135.

Zajęcia 11. Klonowanie.
Tekst obowiązkowy:
Łuków Paweł, Osoby, klonowanie ludzi i granice moralności, "Studia Bobolanum" 2004, nr 2, s. 25-39.
Teksty uzupełniające:
Tacikowska Magdalena, Klonowanie człowieka w świetle nauki Kościoła katolickiego i prawa polskiego, "Studia Redemptorystowskie" 2013, nr 11, s. 400-409.
Leśkiewicz Katarzyna, Prawne aspekty klonowania zwierząt i wprowadzania do obrotu klonów oraz żywności pochodzącej od klonów, "Przegląd Prawa Rolnego" 2014, nr 1 (14), s. 199-212.

Zajęcia 12. Prawa zwierząt.
Tekst obowiązkowy:
Singer Peter, Zwierzęta i ludzie jako istoty równe sobie, "Etyka" 1980, nr 18, s. 49-62.
Tekst uzupełniający:
Rejman Genowefa, Ochrona prawna zwierząt, "Studia Iuridica" 2006, T. XLVI, s. 253-284.

Zajęcia 13. Posiadanie broni.
Tekst obowiązkowy:
Bartosik Łukasz, Prawo do posiadania i noszenia broni w II poprawce do konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki - ujęcie oryginalistyczne, "De Securitate" 2017, nr 2(3), s. 27-42.
Tekst uzupełniający:
Pawlaczyk Bogumiła, Teoretyczne i praktyczne problemy dostępu do broni palnej wobec poglądów młodych Polaków, "Ante Portas - Studia nad Bezpieczeństwem" 2016, nr 2 (7), s. 167-185.

Zajęcia 14. Brak tekstu do zajęć.

Zajęcia 15. Zaliczenie zajęć - kolokwium pisemne.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2751-KON-WSS w USOSweb