Człowiek w liczbach ujęty – czyli antropologia w teorii i praktyce. 2600-OG-CLU
Wykłady:
Zajęcia mają na celu ukazanie człowieka, jako jednostki biologicznej.
Przedstawione zostaną treści z zakresu teorii rozwoju osobniczego człowieka. Omówione zostaną czynniki i uwarunkowania ontogenezy. Scharakteryzowane zostaną: przebieg, tempo i prawidłowości tego procesu od okresu noworodkowego aż do okresu starości. Poruszona zostanie problematyka genetyki i ekologii człowieka, rozwoju biologicznego, determinacji płci oraz przejawów dymorfizmu płciowego u człowieka w ujęciu morfologicznym i funkcjonalnym. Na wybranych przykładach studenci zapoznają się ze zjawiskiem trendów sekularnych.
Tematyka wykładów:
1. Przedmiot badań współczesnej biologii człowieka oraz podział antropologii biologicznej (Antropologia filogenetyczna, populacyjna i ontogenetyczna, oraz tzw. antropologia stosowana, w tym antropologia sportowa).
2. Wstęp do Ekologii człowieka - procesy o charakterze adjustacyjnym, adaptabilnym i adaptacyjnym w populacjach ludzkich, autekologia i synekologia człowieka.
3. Genetyka człowieka. Dziedziczenie cech fenotypowych.
4. Biologia płci. Pojęcie płci, determinacja płci. Dymorfizm płciowy i jego przejawy. Społeczna rola płci. Zaburzenia w zakresie kształtowania się płci biologicznej.
5. Kształt ciała ludzkiego i jego części. Proporcje ciała. Symetria i asymetria.
6. Pojęcie cechy. Cechy fenotypowe, a cechy morfologiczne. Cechy pomiarowe i opisowe.
7. Od poczęcia do śmierci - rozwój osobniczy człowieka – antropologia ontogenetyczna. Periodyzacja życia człowieka.
8. Czynniki rozwoju osobniczego (auksologia), trendy sekularne. Znaczenie gradientów społeczno-ekonomicznych.
Ćwiczenia (prowadzone w formie laboratoryjnej):
Podczas ćwiczeń szczególny nacisk kładziony będzie na aspekty praktyczne i metodyczne (zdobycie konkretnych umiejętności). Studenci zapoznają się i opanują wybrane metody i techniki badawcze antropologii, w tym posługiwanie się skalami oraz sprzętem antropometrycznym i aparaturą pomiarową (cyrkle kabłąkowe i liniowe, taśmy pomiarowe, waga lekarska, fałdomierze, skale cech opisowych). Na zajęciach przedstawiona zostanie konstrukcja kart badawczych. Uczestniczący w zajęciach będą wykonywać pomiary, wyliczać wskaźniki, opracowywać dane i samodzielnie interpretować ich wyniki.
Zajęcia pozwolą na nabycie umiejętności świadomego i krytycznego korzystania z opracowań i źródeł dotyczących zagadnień antropologicznych, a także umożliwią zapoznanie się i przyswojenie przez słuchaczy aparatu pojęciowego oraz terminologii współczesnej antropologii fizycznej.
Tematy szczegółowe ćwiczeń:
1. Antropometria i antroposkopia. Instrumentarium antropometryczne. Przyrządy i skale używane w badaniach morfologicznych człowieka.
2. Punkty antropometryczne na ciele człowieka. Wielkość (pomiary) a kształt (wskaźniki antropologiczne).
3. Pomiary ciała człowieka (somatometria).
4. Ocena proporcji ciała. Wskaźniki somatometryczne.
5. Typologie konstytucjonalne. Sposoby klasyfikacji budowy ciała człowieka. Ocena typu budowy ciała.
6. Skład ciała. Metody oceny składu ciała
7. Pojęcie normy i normalności rozwoju. Wiek biologiczny a wiek kalendarzowy.
8. Ocena wieku biologicznego, tempa i prawidłowości przebiegu ontogenezy oraz zaawansowania rozwoju fizycznego (ocena rozwoju na wybranych przykładach z zastosowaniem sitek centylowych, grafik i morfogramów).
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Metody oceniania:
Wykłady i ćwiczenia: Zaliczenie pisemne w formie testu. Test mieszany: pytania otwarte i zamknięte (W01, W03, U02)
Kryteria oceniania:
ndst 0-59%
dst 60-69%
dst plus 70-79%
db 80-89%
db plus 90-95%
bdb 96-100%
Ćwiczenia:
• w zakresie umiejętności: ocena zadań praktycznych realizowanych na ćwiczeniach,
• w zakresie kompetencji społecznych: ocena aktywności studenta na zajęciach i jego zaangażowanie oraz ocena pracy zespołowej.
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
• Jaczewski A., 2001, Biologiczne i medyczne podstawy rozwoju i wychowania, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa
• Malinowski A., 2009, Auksologia. Rozwój osobniczy człowieka w ujęciu biomedycznym, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra.
• Malinowski A., 2013, Biomedyczne podstawy rozwoju, Wyższa Szkoła Pedagogiki i Administracji w Poznaniu, Poznań.
• Malinowski A., Bożiłow W., 1997, Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy, Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
• Malinowski A., Wolański N., 1988, Metody badań w biologii człowieka. Wybór metod antropologicznych, Wydawnictwo PWN. Warszawa.
Literatura uzupełniająca:
• Malinowski A., Strzałko J., 1989, Antropologia, Wydawnictwo PWN, Poznań - Warszawa.
• Malinowski A., 1999, Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź.
• Tanner J., M., 1963, Rozwój w okresie pokwitania, PZWL, Warszawa.
• Wolański N., 1987, Czynniki rozwoju człowieka, Wydawnictwo PWN. Warszawa.
• Wolański N., 2012, Rozwój biologiczny człowieka. Podstawy auksologii, gerontologii i promocji zdrowia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: