Biologia nowotworów i markery molekularne 2600-DM-BN-2-S2

Wykład wprowadza studenta do dynamicznie się rozwijającej, dziedziny badań biomedycznych dotyczących biologicznych podstaw procesów powstania i progresji nowotworów. Za jej początek można uznać połowę lat siedemdziesiątych, kiedy to po raz pierwszy sformułowano koncepcje dotyczące istnienia proto-onkogenów. Na wykładzie studenci otrzymują wiedzę na temat skali problemu zagrożenia chorobami nowotworowymi, aktualnych poglądów na temat modeli rozwoju nowotworu, molekularnych i genetycznych podstaw transformacji nowotworowej, progresji nowotworu i tworzenia przerzutów. Omawiane są również zagadnienia podstawowych technik wykrywania i diagnozowania nowotworów, współczesnych podejść do terapii z nawiązaniem do molekularnych podstaw działania wybranych leków, a także zagadnienia chemoprewencji i znaczenia zachowań prozdrowotnych dla zmniejszenia ryzyka zachorowania.

Tematyka zajęć laboratoryjnych obejmuje podstawowe zagadnienia związane z epidemiologią nowotworów człowieka, poszczególnymi etapami karcynogenezy, molekularnymi mechanizmami nowotworzenia i towarzyszącym im zmianom cyto-morfologicznym stwierdzanym na poziomie preparatów histopatologicznych. Istotnym elementem przedmiotu jest wskazanie związku między tymi zaburzeniami oraz progresją nowotworu i rokowaniem dla pacjenta, prezentacja wybranych nowoczesnych metod wspomagających diagnostykę nowotworów w preparatach histopatologicznych (ilościowa ocena fluorescencji indukowanej formaliną (FIF), fluorescencyjna ocena pooperacyjnych preparatów mrożeniowych skóry oraz przewodu pokarmowego człowieka, metody immunohistochemiczne, cyfrowe metody ilościowej i jakościowej analizy wyników reakcji immunocytochemicznych).

Całkowity nakład pracy studenta

- udział w wykładach: 10 godzin - udział w ćwiczeniach laboratoryjnych: 20 godzin - konsultacje: 10 godzin - przygotowanie do ćwiczeń: 10 godzin - przygotowanie do kolokwiów: 10 godzin - przygotowanie do testu i obecność na teście: 25 godzin

Efekty uczenia się - wiedza

Student: W1 - zna metody wykrywania molekuł w preparatach mikroskopowych, których ekspresja może znaleźć zastosowanie jako markery zmian chorobowych, K_W03, K_W04, W2 - posiada wiedzę o wybranych metodach diagnozowania nowotworów na poziomie preparatów histopatologicznych ze szczególnym uwzględnieniem problematyki czułości i specyficzności stosowanych markerów molekularnych i jest świadomy ograniczeń współcześnie stosowanych metod diagnostycznych, K_W01, K_W04, K_W05, W3 - posiada znajomość podstawowych procesów biologicznych prowadzących do powstania nowotworu, jest świadomy ich różnorodności i złożoności, zna podstawowe koncepcje rozwoju nowotworu postrzeganego jako proces mikroewolucyjny toczący się w skali komórkowej w organizmie gospodarza, K_W01, K_W02, W4 - zna genetyczne i środowiskowe uwarunkowania występowania chorób nowotworowych, K_W01, K_W03, K_W14, W5 - jest świadomy skali społecznego problemu jakim są choroby nowotworowe, zna podstawowe informacje dotyczące trendów zachorowań w skali kraju i świata, K_W10, K_W14.

Efekty uczenia się - umiejętności

Student: U1 - posiada umiejętność dokonywania obserwacji z wykorzystaniem mikroskopu oraz interpretacji uzyskanych wyników, K_U01, K_U13, U2 - używa sprzętu komputerowego i oprogramowania w zakresie koniecznym do analizy obrazów, K_U07, K_U08, U3 - posiada umiejętność samodzielnej analizy mikroskopowej wyników reakcji immunohistochemicznych i hybrydyzacji in situ wykrywania określonych molekuł w standardowych preparatach cyto- i histo(pato)logicznych oraz mikromacierzach tkankowych, K_U06, K_U10, K_U11, U4 - wykazuje umiejętność czytania ze zrozumieniem literatury fachowej w języku ojczystym i angielskim, K_U02, K_U03, K_U04, K_U11, K_U14, K_U17.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student: K1 - zna współczesne metody diagnostyki, a jednocześnie ich ograniczenia i wynikające stąd konsekwencje np. potrzebę systematycznego powtarzania badań okresowych, K_K04, K_K10, K2 - poprzez prowadzone obserwacje mikroskopowe i analizę preparatów nabywa poczucie odpowiedzialności za rzetelne dokonanie oceny i świadomość konieczności przestrzegania procedur postępowania związanych z przygotowaniem materiału biologicznego do badań oraz wykonania poszczególnych etapów barwień histo- i immunohistochemicznych, K_K07, K_K08, K3 - ma świadomość społecznej skali zagrożeń chorobami nowotworowymi i rozumie znaczenie prewencji pierwotnej oraz wczesnej diagnostyki nowotworów, K_K07, K_K10, K4 - zna argumenty na rzecz propagowania zachowań prozdrowotnych i rozumie znaczenie ich upowszechniania dla zmniejszenia zachorowalności na choroby nowotworowe, K_K01, K_K11, K_K12, K5 - ma świadomość konieczności przestrzegania zasad etyki, K_K05, K6 - posiada umiejętność organizacji pracy indywidualnej i zespołowej, K_K02, K7 - jest świadomy konieczności przestrzegania zasad BHP podczas wykonywania prac laboratoryjnych, K_K09.

Metody dydaktyczne

Wykład informacyjny, prezentacja multimedialna. Na ćwiczeniach studenci mają możliwość zapoznania się z nowoczesnymi metodami, histologicznymi, cyto- i histochemicznymi oraz nabycia umiejętności wykonywania preparatów histopatologicznych i korzystania z mikroskopu fluorescencyjnego. Zajęcia prowadzone są w grupach kilkuosobowych ze względów bezpieczeństwa i higieny pracy (stosowanie odczynników chemicznych, źródeł promieniowania ultrafioletowego) oraz możliwości pełnego korzystania przez studentów z laboratorium i pracowni mikroskopowych.

Metody dydaktyczne podające

- opis
- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa
- laboratoryjna
- obserwacji
- doświadczeń

Wymagania wstępne

Znajomość biologii komórki, genetyki, biochemii

Koordynatorzy przedmiotu

Anna Brożyna

Kryteria oceniania

Wykład - test końcowy, obecność na wykładach (dopuszczalne 2 nieobecności)

Ćwiczenia laboratoryjne - warunkami zaliczenia są: obecność i aktywność na zajęciach oraz pozytywna ocena uzyskana na podstawie kolokwiów cząstkowych.

Pisemne kolokwia kontrolne obejmują tematykę realizowaną na zajęciach. Ocena jest wystawiana na podstawie uzyskanych przez studenta punktów, według następującej skali:

60-70% - dst
71-80% - dst plus
81-87% - db
88-94% - db+
powyżej 94% - bdb

Warunkiem koniecznym zaliczenia ćwiczeń jest pozytywna ocena z co najmniej 75% kolokwiów cząstkowych. Ostateczny termin poprawy niezaliczonych kolokwiów wyznacza prowadzący ćwiczenia.

Koniecznym warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest również co najmniej 80% frekwencja. Weryfikacji podlega też umiejętność samodzielnej obserwacji i analizy preparatów mikroskopowych.

Literatura

1. Ahmed N.: “Clinical Biochemistry”,Oxford University Press, Oxford, 2011,
2. Alberts B., A. Johnson, J. Lewis, M. Raff, K. Roberts, P. Walter: „Molecular Biology of the Cell – Fifth Edition”, Garland Science, Taylor & Francis Group (2008),
3. Chabner B.A., Lynch T.J. i D.L. Longo: “Harrison Onkologia”, wyd. polskie pod red. D. Perek, Wydawnictwo Czelej, Lublin, 2009,
4. Coleman W.B. i G.J. Tsongalis: „The Molecular Basis of Human Cancer”, Humana Press Inc. (2010),
5. “Food, Nutrition, Physical Activity and the Prevention of Cancer: a Global Perspective”, World Cancer Research Fund/American Institute for Cancer Research, Washington D.C., 2007,
6. Jorgensen J.T. i H. Winther: “Molecular diagnostics. The Key Driver in Personalized Cancer Medicine”, Pan Stanford Publishing Pte. Ltd. Singapore, 2010,
7. Knowles M. i P. Selby: “Introduction to the cellular and molecular biology of cancer” 4th ed., Oxford University Press (2005),
8. Kumar V., R.S. Cotran i S.L. Robbins: "Patologia", Urban&Partner, Wrocław (2013),
9. Schrijvers D., H.J. Senn, H. Mellstedt i B. Zakotnik: “Podręcznik profilaktyki chorób nowotworowych”, Medipage, Warszawa, 2009,
10. A. Fauci, E. Braunwald, D.L. Kasper, S.L. Hauser, D.L. Longo, J.L. Jameson: „Interna Harrisona”, wydawnictwo Czelej, Lublin 2009
11. Stewart B.W. i P. Kleihues: “World Cancer Report”, IARC Press, Lyon 2014,
12. Materiały własne Katedry Biologii Człowieka,
13. Aktualne publikacje z czasopism i sympozjów międzynarodowych.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2600-DM-BN-2-S2 w USOSweb