Antropologia morfologiczna 2600-AMFSA-2-S1

Antropologia morfologiczna jest częścią antropologii badającą różnice w kształcie i budowie ciała człowieka oraz jego części składowych.
Zajęcia mają na celu omówienie budowy ciała człowieka z uwzględnieniem zmienności międzypopulacyjnej i wewnątrzpopulacyjnej oraz zmian w kształcie i wielkości ciała i jego części zachodzących wraz z wiekiem i pomiędzy płciami, a także zrozumienie powiązań jakie łączą organizmy i środowisko
w którym funkcjonują. Ze środowiska bowiem pochodzą bodźce kształtotwórcze, które oddziałują specyficznie na organizm w każdym okresie rozwoju ontogenetycznego i filogenetycznego .
Przedstawione i scharakteryzowane zostaną części ludzkiego ciała: głowa i twarz, tułów oraz kończyny. Szczególna uwaga zostanie poświęcona cechom morfologicznym oraz ich odziedziczalności.
Pozyskane wiadomości pozwolą na postrzeganie człowieka jako „zbioru” cech morfologicznych w zakresie wykorzystania tej wiedzy w naukach sądowo-medycznych.
Podczas ćwiczeń szczególny nacisk kładziony będzie na aspekty praktyczne i metodyczne (zdobycie konkretnych umiejętności). Studenci zapoznają się i opanują wybrane metody i techniki badawcze antropologii, w tym posługiwanie się skalami oraz sprzętem antropometrycznym i aparaturą pomiarową (cyrkle kabłąkowe i liniowe, taśmy pomiarowe, waga lekarska, fałdomierze, skale cech opisowych). Na zajęciach przedstawiona zostanie konstrukcja kart badawczych. Uczestniczący w zajęciach będą wykonywać pomiary, wyliczać wskaźniki, opracowywać dane i samodzielnie interpretować ich wyniki.
Zajęcia pozwolą na nabycie umiejętności świadomego i krytycznego korzystania z opracowań i źródeł dotyczących zagadnień antropologicznych , a także umożliwią zapoznanie się i przyswojenie przez słuchaczy aparatu pojęciowego oraz terminologii współczesnej antropologii fizycznej.

Szczegółowa tematyka:
1. Przedmiot badań antropologia morfologicznej. Historia rozwoju antropologii morfologicznej.
2. Kształt ciała ludzkiego i jego części. Proporcje ciała. Symetria i asymetria.
3. Antropometria i antroposkopia. Instrumentarium antropometryczne. Przyrządy i skale używane w badaniach morfologicznych człowieka.
4. Punkty antropometryczne na głowie i ciele człowieka. Wielkość (pomiary) a kształt (wskaźniki antropologiczne).
5. Pomiary głowy (kefalometria).
6. Pomiary ciała człowieka (somatometria).
7. Proporcje ciała. Wskaźniki kefalometryczne i somatometryczne.
8. Typologia konstytucjonalna człowieka. Sposoby klasyfikacji budowy ciała człowieka.
9. Cechy opisowe głowy człowieka (kefaloskopia). Włosy (trychologia), okolica oczu, okolica nosa, okolica ust (cheiloskopia), małżowina uszna (otoskopia), inne cechy morfologiczne możliwe do badania na głowie człowieka.
10. Cechy opisowe ciała człowieka (somatoskopia). Cechy morfologiczne tułowia i cechy morfologiczne kończyn.
11. Pojęcie cechy. Cechy fenotypowe, a cechy morfologiczne. Cechy pomiarowe i opisowe.
12. Genetyka człowieka. Dziedziczenie cech fenotypowych.
13. Najczęściej spotykane zaburzenia genetyczne u człowieka i ich przejawy morfologiczne.
14. Biologia płci. Pojęcie płci u człowieka. Determinacja płci u człowieka. Społeczna rola płci. Zachowania seksualne człowieka – uwarunkowania biologiczne i kulturowe. Zaburzenia w zakresie kształtowania się płci biologicznej.
15. Zagadnienia dymorfizmu płciowego i jego przejawy.
16. Człowiek i środowisko. Procesy o charakterze adjustacyjnym, adaptabilnym i adaptacyjnym w populacjach ludzkich. Wybrane przykłady.
17. Trendy sekularne.
18. Wstęp do ekologii człowieka - zarys problematyki, podstawowe pojęcia.