Fakultet kulturoznawczy - Społeczno-kulturowe wymiary pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej 2555-s1KUL-L-FK-SKWP

Celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy na temat społeczno-kulturowych wymiarów pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej. W trakcie zajęć zostaną przedstawione i omówione zagadnienia związane z kulturą pamięci – pamięcią jednostki a zbiorowości, pamięcią historyczną i kulturową, zapominaniem i ciszą, a także mitologizacją (czy demitologizacją) przeszłości. Zostaną dokładnie przeanalizowane określone miejsca pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej. W trakcie zajęć zostaną omówione następujące tematy:
• Europa Środkowo-Wschodnia – określenie granic
• studia nad pamięcią – metodologia badań
• pamięć zbiorowa, pamięć kulturowa, pamięć historyczna – rozważania wokół historii, pamięci i mitu
• rola literatury i sztuki w „przechowywaniu” pamięci
• media a kształtowanie pamięci
• pamięć – tożsamość – władza
• miejsca pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej
• mity narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej
• nostalgia – czyli o tęsknocie za komunizmem,
• pamięć i trauma
• pamięć a zapominanie i cisza w kulturze
• konflikty pamięci

Celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy na temat społeczno-kulturowych wymiarów pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej. W trakcie zajęć zostaną przedstawione i omówione zagadnienia związane z kulturą pamięci – pamięcią jednostki a zbiorowości, pamięcią historyczną i kulturową, zapominaniem i ciszą, a także mitologizacją (czy demitologizacją) przeszłości. Zostaną dokładnie przeanalizowane określone miejsca pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej. W trakcie zajęć zostaną omówione następujące tematy:
• Europa Środkowo-Wschodnia – określenie granic
• studia nad pamięcią – metodologia badań
• pamięć zbiorowa, pamięć kulturowa, pamięć historyczna – rozważania wokół historii, pamięci i mitu
• rola literatury i sztuki w „przechowywaniu” pamięci
• media a kształtowanie pamięci
• pamięć – tożsamość – władza
• miejsca pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej
• mity narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej
• nostalgia – czyli o tęsknocie za komunizmem,
• pamięć i trauma
• pamięć a zapominanie i cisza w kulturze
• konflikty pamięci

Literatura podstawowa:
Ciesielski, T. (2012). Przetrwanie mitu a tożsamość. Mitologiczne modelowanie tożsamości kulturowej. In T. Ciesielski, J. Zatorska,
Erll, Astrid. 2018. Kultura pamięci. Wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Halbwachs, M. (2008). Społeczne ramy pamięci. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mink, G., & Neumayer, L. (Eds.). (2013). History, memory and politics in Central and Eastern Europe: Memory games. Springer.
Sznajderman (Eds.), Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem (pp. 206–241). Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Szpociński, A. (2008). Miejsca pamięci (lieux de memoire). Teksty drugie, (4), 11-20.

Literatura uzupełniająca:
Anderson, Benedict. 1991. Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. Lon-don and New York: Verso.
Anderson, Steve. 2001. History TV and popular memory. In: Garry R. Edgerton and Peter C. Rollins (eds.), Television Histories: Shaping Collective Memory in the Media Age. Lexington: The University Press of Kentucky, pp. 19–36
Assman, Aleida. 2004. Four formats of memory: From individual to collective constructions of the past. In: Christian J. Emden & David Midgley (eds.), Cultural Memory and Historical Consciousness in the German speaking world since 1500. Oxford: Peter Lang, pp. 19–37.
Brunnbauer, Ulf. 2004. (Re)Writing History. Historiography in Southeast Europe after Socialism. Münster: LIT Verlag.
Ciesielski, T. (2012). Przetrwanie mitu a tożsamość. Mitologiczne modelowanie tożsamości kulturowej. In T. Ciesielski, J. Zatorska,
Cobel-Tokarska, M., & Skórzyńska, I. (2017). Europa Środkowa. Pamięć i tożsamość w (prze) budowie?. Sensus Historiae©, 27(2).
Chmurski, M. (2014). Czy potrzebna nam jeszcze Europa Środkowa?. Nauka, (1).
Deranek, M. (2015). Instytucjonalizacja pamięci i historii jako instrument polityki.
Gillis, John R. 1994. Commemorations: The Politics of National Identity. Princeton, N.J.: Princeton University Press
Hahn, H. H., & Traba, R. (2015). Polsko-niemieckie miejsca pamięci (Vol. 1). T.

Hutcheon, L. (2000). Irony, Nostalgia and the Postmodern. In R. Vervliet, A. Estor (Eds.), Methods for the Study of Literature As Cultural Memory. Amsterdam-Atlanta 2000: Rodopi, pp. 189 – 207
Čolović, Bałkany: terror kultury, przeł. M. Petryńska, Wołowiec 2006.
Esbenshade, Richard S. 1995. Remembering to Forget: Memory, History, National Identity in Postwar East-Central Europe. Representations 49 (Special Issue: Identifying Histories: Eastern Europe Before and After 1989),
Hart, J. G. 1973. Toward a phenomenology of nostalgia. Man and World, 6(4): 397–420.
Jawoszek, A. (2014). Boszniacy. Literackie narracje tożsamościowe po 1992 roku. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Kansteiner, W. (2002), Finding Meaning in Memory: A Methodological Critique of Collective Memory Studies, History and Theory, 2, pp. 179–197.
Kasner, M., & Kvietkauskas, M. (2018). Wprowadzenie: o kulturze pamięci w Europie Środkowej i Wschodniej. Acta Baltico-Slavica, 42.
Kieres, L. (2009). Rola państwa w procesie kształtowania świadomości historycznej. In E. Kossewska (Ed.), Brzemię pamięci. Współczesne stosunki polsko–izraelskie (pp. 87–93), Warszawa: Neriton,.
Kiss, C. G. (2011). Europa Środkowa jako wspólnota pamięci (kilka przyczynków do definicji niewykonalnej)”. Porównania, 9, 109-114.
Kola, A. F. (2018). Socjalistyczny postkolonializm. Rekonsolidacja pamięci. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Kołodziejczyk, D. (2013). Gdzie jest miejsce dla Europy Środkowej i Wschodniej w przestrzeni postkolonialnej? Możliwe trajektorie podróży. Porównania, 13, 9-27.
Lewicki, J. (2013). Konflikt o zabytki i miejsca pamięci, czyli o nowo-starym postrzeganiu przeszłości w Europie Środkowej i Wschodniej po 1989 roku. Porównania, 13, 203-223.
Le Rider, J. (2013). „Mitteleuropa”, środkowoeuropejskie miejsce pamięci.(Z francuskiego przełożyła Olga Mastela). Pamiętnik Literacki, 4(104), 5-16.
Przeszłość jako przedmiot przekazu, red. Szpociński A., Kwiatkowski I., Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006.
Rüsen, Jörn .2015. „Myślenie historyczne, Part 1”. [w:] Nadawanie historycznego sensu, red. Robert Traba, Holger Thünemann, Poznań: Nauka i Innowacja.
Skoczylas (Eds.), Historyczna i ponowoczesna tożsamość Słowian (pp. 139–159). łódź: Uniwersytet łódzki. Koło Naukowe Studentów MISH.
Stobiecki, R. (2020). Europa Środkowa/Europa Środkowo-Wschodnia z perspektywy historii wyobrażonej. Między historią, geografią a literaturą. Dzieje Najnowsze, 52(1), 273-300.
Stolarz, A. (2016). Gdzie opada żelazna kurtyna? Granice i mit Europy Środkowej we współczesnej eseistyce i historiografii europejski. Politeja-Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, 13(41), 139-160.

Śpiewak, P. (2005). Pamięć po komunizmie. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Traba R., Historia przestrzeń dialogu, Wyd. ISP PAN, Warszawa 2006.
Wilson, J. L. (2005), Nostalgia: Sanctuary of Meaning. Lewisburg: Bucknell University Press 2005.
Wolff-Powęska, A. (2007). Polskie spory o historię i pamięć. Polityka historyczna. Przegląd Zachodni, 319(01), 3-44.
Zenderowski, R. (2011). Pamięć i tożsamość narodowa.

Literatura podstawowa:
Ciesielski, T. (2012). Przetrwanie mitu a tożsamość. Mitologiczne modelowanie tożsamości kulturowej. In T. Ciesielski, J. Zatorska,
Erll, Astrid. 2018. Kultura pamięci. Wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Halbwachs, M. (2008). Społeczne ramy pamięci. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mink, G., & Neumayer, L. (Eds.). (2013). History, memory and politics in Central and Eastern Europe: Memory games. Springer.
Sznajderman (Eds.), Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem (pp. 206–241). Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Szpociński, A. (2008). Miejsca pamięci (lieux de memoire). Teksty drugie, (4), 11-20.

Literatura uzupełniająca:
Anderson, Benedict. 1991. Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. Lon-don and New York: Verso.
Anderson, Steve. 2001. History TV and popular memory. In: Garry R. Edgerton and Peter C. Rollins (eds.), Television Histories: Shaping Collective Memory in the Media Age. Lexington: The University Press of Kentucky, pp. 19–36
Assman, Aleida. 2004. Four formats of memory: From individual to collective constructions of the past. In: Christian J. Emden & David Midgley (eds.), Cultural Memory and Historical Consciousness in the German speaking world since 1500. Oxford: Peter Lang, pp. 19–37.
Brunnbauer, Ulf. 2004. (Re)Writing History. Historiography in Southeast Europe after Socialism. Münster: LIT Verlag.
Ciesielski, T. (2012). Przetrwanie mitu a tożsamość. Mitologiczne modelowanie tożsamości kulturowej. In T. Ciesielski, J. Zatorska,
Cobel-Tokarska, M., & Skórzyńska, I. (2017). Europa Środkowa. Pamięć i tożsamość w (prze) budowie?. Sensus Historiae©, 27(2).
Chmurski, M. (2014). Czy potrzebna nam jeszcze Europa Środkowa?. Nauka, (1).
Deranek, M. (2015). Instytucjonalizacja pamięci i historii jako instrument polityki.
Gillis, John R. 1994. Commemorations: The Politics of National Identity. Princeton, N.J.: Princeton University Press
Hahn, H. H., & Traba, R. (2015). Polsko-niemieckie miejsca pamięci (Vol. 1). T.

Hutcheon, L. (2000). Irony, Nostalgia and the Postmodern. In R. Vervliet, A. Estor (Eds.), Methods for the Study of Literature As Cultural Memory. Amsterdam-Atlanta 2000: Rodopi, pp. 189 – 207
Čolović, Bałkany: terror kultury, przeł. M. Petryńska, Wołowiec 2006.
Esbenshade, Richard S. 1995. Remembering to Forget: Memory, History, National Identity in Postwar East-Central Europe. Representations 49 (Special Issue: Identifying Histories: Eastern Europe Before and After 1989),
Hart, J. G. 1973. Toward a phenomenology of nostalgia. Man and World, 6(4): 397–420.
Jawoszek, A. (2014). Boszniacy. Literackie narracje tożsamościowe po 1992 roku. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Kansteiner, W. (2002), Finding Meaning in Memory: A Methodological Critique of Collective Memory Studies, History and Theory, 2, pp. 179–197.
Kasner, M., & Kvietkauskas, M. (2018). Wprowadzenie: o kulturze pamięci w Europie Środkowej i Wschodniej. Acta Baltico-Slavica, 42.
Kieres, L. (2009). Rola państwa w procesie kształtowania świadomości historycznej. In E. Kossewska (Ed.), Brzemię pamięci. Współczesne stosunki polsko–izraelskie (pp. 87–93), Warszawa: Neriton,.
Kiss, C. G. (2011). Europa Środkowa jako wspólnota pamięci (kilka przyczynków do definicji niewykonalnej)”. Porównania, 9, 109-114.
Kola, A. F. (2018). Socjalistyczny postkolonializm. Rekonsolidacja pamięci. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Kołodziejczyk, D. (2013). Gdzie jest miejsce dla Europy Środkowej i Wschodniej w przestrzeni postkolonialnej? Możliwe trajektorie podróży. Porównania, 13, 9-27.
Lewicki, J. (2013). Konflikt o zabytki i miejsca pamięci, czyli o nowo-starym postrzeganiu przeszłości w Europie Środkowej i Wschodniej po 1989 roku. Porównania, 13, 203-223.
Le Rider, J. (2013). „Mitteleuropa”, środkowoeuropejskie miejsce pamięci.(Z francuskiego przełożyła Olga Mastela). Pamiętnik Literacki, 4(104), 5-16.
Przeszłość jako przedmiot przekazu, red. Szpociński A., Kwiatkowski I., Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006.
Rüsen, Jörn .2015. „Myślenie historyczne, Part 1”. [w:] Nadawanie historycznego sensu, red. Robert Traba, Holger Thünemann, Poznań: Nauka i Innowacja.
Skoczylas (Eds.), Historyczna i ponowoczesna tożsamość Słowian (pp. 139–159). łódź: Uniwersytet łódzki. Koło Naukowe Studentów MISH.
Stobiecki, R. (2020). Europa Środkowa/Europa Środkowo-Wschodnia z perspektywy historii wyobrażonej. Między historią, geografią a literaturą. Dzieje Najnowsze, 52(1), 273-300.
Stolarz, A. (2016). Gdzie opada żelazna kurtyna? Granice i mit Europy Środkowej we współczesnej eseistyce i historiografii europejski. Politeja-Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, 13(41), 139-160.

Śpiewak, P. (2005). Pamięć po komunizmie. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Traba R., Historia przestrzeń dialogu, Wyd. ISP PAN, Warszawa 2006.
Wilson, J. L. (2005), Nostalgia: Sanctuary of Meaning. Lewisburg: Bucknell University Press 2005.
Wolff-Powęska, A. (2007). Polskie spory o historię i pamięć. Polityka historyczna. Przegląd Zachodni, 319(01), 3-44.
Zenderowski, R. (2011). Pamięć i tożsamość narodowa.

Na ostateczną ocenę zaliczeniową złożą się: 1) obecność i aktywność na zajęciach 40%; 2) referat przygotowany na wybrany temat 60%; Do zaliczenia przedmiotu trzeba mieć co najmniej 70%.

Na ostateczną ocenę zaliczeniową złożą się: 1) obecność i aktywność na zajęciach 40%; 2) referat przygotowany na wybrany temat 60%; Do zaliczenia przedmiotu trzeba mieć co najmniej 70%.