Fakultet kulturoznawczy - Kultura atrakcji 2555-s1KUL-L-FK-KA

Zajęcia poświęcone są analizie historycznych i współczesnych form widowisk, technologii rozrywkowych oraz technik wizualnej iluzji, ze szczególnym uwzględnieniem kultury XIX wieku. Kurs łączy perspektywę historyczną, medialną i performatywną, ukazując kulturę atrakcji jako dynamiczne pole przecięcia sztuki, nauki, technologii oraz doświadczenia społecznego. Omawiane są zjawiska takie jak jarmarki i wystawy światowe, pokazy latarni magicznych, teatry mechaniczne, zabawki optyczne (m.in. phenakistiskop, zoetrop, praksinoskop), urządzenia stereoskopowe (fotoplastykon, stereoskop), automaty, salony gier i inne.

Kurs integruje cztery komplementarne podejścia: historyczne (genealogie widowisk i ich konteksty kulturowe), medialne (materialność, technika i transmisja), performatywne (rola ciała, zmysłów, propriocepcji) oraz infrastrukturalne (otoczenie technologiczne, instytucjonalizacja i ponowne użycia w muzeach, parkach rozrywki i przestrzeniach cyfrowych).

Uczestnicy uczą się interpretować dawne formy atrakcji nie jako muzealne kurioza, lecz jako złożone praktyki kulturowe, które miały realny wpływ na kształtowanie nowoczesnych form percepcji, afektu i uczestnictwa w kulturze.

Zajęcia mają charakter interdyscyplinarny i problemowy. Obejmują wykłady, wspólne analizy źródeł wizualnych oraz pracę z historycznymi artefaktami medialnymi.

Całkowity nakład pracy studenta

udział w konwersatorium - 30 godz. - konsultacje - 5 godz. Godziny samodzielnej nauki: - przygotowanie do dyskusji - 10 godz. - pisanie wypracowań/ referatów/ projektów - 20 godz. Łącznie: 65 godz.

Efekty uczenia się - wiedza

Posiada zaawansowaną wiedzę na temat miejsca kultury atrakcji wśród zjawisk kultury wizualnej i popularnej XIX–XXI wieku; rozumie jej interdyscyplinarny charakter na styku historii sztuki, techniki, mediów i performansu. Zna zasady prawa autorskiego i ochrony własności intelektualnej w kontekście analizowania oraz wykorzystywania historycznych, a także współczesnych form widowisk, artefaktów medialnych lub dokumentacji atrakcji wizualnych. Ma świadomość, że kultura atrakcji to dynamiczne pole przemian społecznych, technologicznych i estetycznych; rozumie zmienność języków pokazów, konwencji iluzji i kodów rozrywki masowej w historii. Zna instytucje odpowiedzialne za gromadzenie, archiwizowanie i prezentację dziedzictwa kultury atrakcji (muzea, parki rozrywki, kolekcje prywatne); orientuje się w praktykach współczesnej popularyzacji dawnych widowisk i mediów. Zna przykłady pozaeuropejskich form widowisk i atrakcji (np. chińskie cienie, azjatyckie formy teatru optycznego), rozumie ich wpływ na kulturę atrakcji w Europie. Posiada wiedzę na temat dzisiejszych przekształceń kultury atrakcji – recepcji dawnych technologii we współczesnej popkulturze.

Efekty uczenia się - umiejętności

Potrafi wyszukiwać, selekcjonować i krytycznie analizować źródła dotyczące historii rozrywki wizualnej, technologii iluzji i mediów atrakcji (teksty, artefakty, obrazy ruchome), zarówno w bibliotekach, jak i archiwach cyfrowych. Formułuje problemy badawcze dotyczące kultury atrakcji (np. analiza przemian latarni magicznej, salonów gier, fotoplastykonów); dobiera odpowiednie narzędzia interpretacyjne z zakresu kulturoznawstwa, historii mediów i performatyki. Porównuje zjawiska kultury atrakcji z różnych epok i regionów – np. XIX-wieczne jarmarki z dzisiejszymi parkami tematycznymi, czy pokazy z latarni magicznych z późniejszymi widowiskami wizualnymi. Potrafi w sposób uporządkowany i krytyczny wypowiadać się na temat zjawisk kultury atrakcji, wykorzystując wiedzę teoretyczną i historyczną; stosuje argumentację i odwołania do źródeł.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Rozumie znaczenie samodzielnego i ciągłego rozwijania wiedzy o kulturze atrakcji jako dziedzinie transdyscyplinarnej; jest świadomy/a zmienności form rozrywki i ich znaczenia dla dzisiejszego społeczeństwa. Potrafi współpracować w grupie podczas analizy dawnych widowisk, tworzenia prezentacji problemowych oraz pracy nad wspólnym projektem dotyczącym kultury atrakcji. Efektywnie planuje i organizuje pracę własną w ramach realizacji zadania badawczego (np. eseju lub prezentacji o automatach, latarni magicznej, wystawach światowych), dostosowując działania do terminów i celów kursu.

Metody dydaktyczne

Konwersatorium/wykład konwersatoryjny, pokaz, pogadanka, klasyczna metoda problemowa, studium przypadku, referat, metoda stolików, eksperckich, metoda panelowa

Metody dydaktyczne eksponujące

- symulacyjna (gier symulacyjnych)
- pokaz
- wystawa

Metody dydaktyczne podające

- wykład problemowy
- opowiadanie
- wykład konwersatoryjny
- pogadanka
- opis
- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Metody dydaktyczne poszukujące

- doświadczeń
- referatu
- klasyczna metoda problemowa
- obserwacji
- studium przypadku

Rodzaj przedmiotu

przedmiot fakultatywny

Wymagania wstępne

Nie dotyczy.

Koordynatorzy przedmiotu

Artur Duda
Jakub Kłeczek

Kryteria oceniania

Zaliczenie kursu opiera się na aktywnym udziale w zajęciach oraz przygotowaniu pracy końcowej w jednej z dwóch form:

1. Praca pisemna – min. 5 stron (czcionka 12 pt, interlinia 1,5, przypisy, bibliografia), zawierająca analizę wybranego zagadnienia związanego z kulturą atrakcji (np. dawne urządzenie medialne, forma widowiska, technologia iluzji itp.).

lub

2. Prezentacja ustna – 20 minut, z materiałem wizualnym, przedstawiona w trakcie zajęć lub pod koniec semestru.

Dodatkowo oceniana jest:
Obecność na zajęciach – dopuszczalne są maksymalnie trzy nieobecności (nadmiarowe należy odrobić),

Aktywność – udział w dyskusjach, zadaniach grupowych i analizach materiałów źródłowych.

W trakcie semestru pojawią się także krótkie zadania problemowe (np. interpretacja ilustracji, analiza artefaktu), które będą wspierać przygotowanie do pracy końcowej.

Praktyki zawodowe

Literatura

Bak, Meredith A. Playful Visions: Optical Toys and the Emergence of Children’s Media Culture. Cambridge, MA: MIT Press, 2020.
Crary, Jonathan. Techniques of the Observer: On Vision and Modernity in the Nineteenth Century. Cambridge, MA: MIT Press, 1990.
Huhtamo, Erkki. Illusions in Motion: Media Archaeology of the Moving Panorama and Related Spectacles. Cambridge, MA: MIT Press, 2013.
Kittler, Friedrich A. Gramophone, Film, Typewriter. Stanford, CA: Stanford University Press, 1999.
Marvin, Carolyn. When Old Technologies Were New: Thinking About Electric Communication in the Late Nineteenth Century. New York: Oxford University Press, 1988.
Riskin, Jessica. The Restless Clock: A History of the Centuries-Long Argument over What Makes Living Things Tick. Chicago: University of Chicago Press, 2016.
Standage, Tom. The Victorian Internet: The Remarkable Story of the Telegraph and the Nineteenth Century's On-Line Pioneers. London: Phoenix, 1998.
Zielinski, Siegfried. Deep Time of the Media: Toward an Archaeology of Hearing and Seeing by Technical Means. Cambridge, MA: MIT Press, 2006.

Uwagi

W cyklu 2024/25L:

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2555-s1KUL-L-FK-KA w USOSweb