Prowadzony w cyklach: 2022/23Z, 2023/24Z, 2024/25Z, 2025/26Z

Kod ISCED: 0314

Punkty ECTS: 3

Język: polski

Organizowany przez: Wydział Humanistyczny

Antropologiczne interpretacje kultur 2525-s1ETN3Z-AIK

Zob. informacje o zajęciach w cyklu.

W cyklu 2022/23Z:

Studenci poznają koncepcję "współczynnika humanistycznego" w konkeście jej narodzin i ostatecznego uformowania oraz w kontekście poglądów naukowych w czasach jej powstawania i póżniejszych oraz jej wcześniejszy i współczesny potencjał naukowy. Przekaz będzie miał formę wykładu oraz ćwiczebnych analiz wybranych przez studentów zjawisk społeczno-kulturowych.

W cyklu 2023/24Z:

W cyklu 2024/25Z:

W cyklu 2025/26Z:

Celem kursu jest inne podejście analityczne do przeszłości niż w przypadku klasycznej historii, opartej na analizach danych archiwalnych i oficjalnych dokumentów. Historia i przeszłość będą traktowane nie jako zbiór faktów, ale wyobrażeń ludzi o tych faktach. W ramach zajęć omawiane będą sposoby przedstawiania przeszłości w przekazach nieoficjalnych (m.in. historia mówiona, pamiętniki, wspomnienia) oraz ich relacja do faktów historycznych i przekazów oficjalnych (podręczniki, encyklopedie, opracowania naukowe). Studenci wraz z prowadzącym będą analizować język opowieści o przeszłości, ich lokalne i ponadlokalne znaczenie oraz interpretować wizje przeszłości jako jeden z elementów składowych tożsamości grupowej. Proponowane są następujące tematy szczegółowe, które mogą ulegać modyfikacji w zależności od zainteresowań uczestników zajęć:

- Historia społeczna w różnych perspektywach teoretycznych,

- Koncepcja pamięci zbiorowej Halbwacha,

- Pamięć ustna i jej powiązania interdyscyplinarne,

- Współczynnik humanistyczny Znanieckiego i koncepcja pamięci społecznej. Pamięć społeczna jako fakt społeczny w ujęciu Durkheima,

- Różne sposoby określania najważniejszych wydarzeń historycznych,

- Poglądy ludzi na historię,

- Wywiad, ankieta, kwestionariusz i obserwacja uczestnicząca w badaniach nad pamięcią społeczną,

- Istota badań pamięci społecznej, przykłady i własne próby studentów,

- Nostalgia i jej wymiar społeczno-kulturowy. Nostalgiczne grupy i czasopisma w mediach społecznościowych. Pamięć społeczna w kulturze popularnej

- Przykłady obrazów niedawnej przeszłości w różnych kontekstach.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny z udziałem prowadzącego: - uczestnictwo w konwersatorium 30 h - konsultacje 10 h Samodzielna praca studenta: - przygotowanie do zajęć (konwersatorium) 10 h - lektury 15 h - przygotowanie do testów i zadania domowe 13 h Suma: 78h (3 ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

1. Posiada uporządkowaną wiedzę o miejscu i znaczeniu etnologii i antropologii kulturowej w systemie nauk humanistycznych i społecznych oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej (K_W01). 2. Rozumie odrębność etnologii i antropologii kulturowej oraz ich powiązania z innymi dyscyplinami nauk humanistycznych i społecznych, a także pojmuje kierunki ich rozwoju (K_W02). 3. Zna terminologię z zakresu etnologii i antropologii kulturowej, innych nauk o kulturze, a także antropologii społecznej i socjologii (K_W03). 4. Posiada zaawansowaną wiedzę z zakresu klasycznej terminologii i metodologii badań etnologii i antropologii kulturowej, w tym metodyki badań terenowych oraz metodologii innych nauk o kulturze (K_W04). 5. Posiada usystematyzowaną wiedzę z zakresu studiów etnicznych i narodowościowych, podejmujących problematykę tożsamości i konfliktów kulturowych (K_W06). 6. Ma zaawansowaną wiedzę szczegółową z zakresu etnologii Polski i Europy, zróżnicowania etnicznego i narodowego świata, sztuki ludowej i nieprofesjonalnej, folkloru, studiów lokalnych i regionalnych, muzealnictwa etnograficznego, historii myśli etnologicznej (K_W07) 7. Posiada rozwiniętą wiedzę obejmującą współczesne osiągnięcia metodologiczne i badawcze w zakresie teorii kultury i subdyscyplin antropologii kulturowej (K_W11). 8. Ma świadomość złożoności i zmienności kultury oraz rozwoju i różnorodności metod jej interpretacji (K_W14). 9. Posiada wiedzę o strukturze społecznej i instytucjach społecznych oraz ich wpływie na miejsce i rolę jednostki w społeczeństwie (K_W16).

Efekty uczenia się - umiejętności

1. Potrafi wyszukiwać informacje oraz materiały w źródłach zastanych (literatura, archiwalia, internetowe bazy danych) (K_U01). 2. Potrafi pozyskiwać potrzebne informacje i materiały w efekcie etnograficznych badań terenowych, posługując się technikami obserwacji i wywiadu. (K_U02). 3. Potrafi opracować źródła zastane i wywołane oraz przeprowadzić ich analizę (K_U03). 4. Potrafi zdobyte materiały oceniać, analizować, syntezować i wykorzystać w opracowaniu naukowym oraz dyskusji (K_U04). 5. Potrafi formułować tezy i przeprowadzać analizę porównawczą źródeł w zakresie szczegółowych obszarów zainteresowań etnologii i antropologii kulturowej (K_U05). 6. Potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę wykorzystując konsultacje i różnorodne teksty kultury (K_U06). 7. Potrafi posługiwać się współczesnymi technikami rejestracji danych badawczych (fotografia etnograficzna, cyfrowe techniki audio i wideo) (K_U07). 8. Potrafi określić konsekwencje zastosowania w badaniach różnych sposobów interpretacji kultur (K_U08). 9. Potrafi przeprowadzić wstępną interpretację elementów rozmaitych sfer kultury, stosując metody badawcze przyjęte w etnologii i antropologii kulturowej (K_U09). 10. Posiada umiejętności prowadzenia polemiki, argumentacji naukowej i przyjmowania krytyki własnych poglądów oraz formułowania wniosków z dyskusji (K_U10). 11. Potrafi przygotować krótkie wypowiedzi z wykorzystaniem rozmaitych źródeł i technik multimedialnych (K_U12). 12. Pojmuje potrzebę ciągłego samokształcenia i stałego rozwoju intelektualnego (K_U15). 13. Potrafi podjąć i przeprowadzać działania badawcze i interpretacyjne pracując w grupie, przyjmując zarówno funkcję lidera, jak i zwykłego członka zespołu (K_U16).

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

1. Umie ustalać priorytety dla prowadzonych działań badawczych, dobierając tematy pod względem ich wartości naukowej, potrzeb społecznych oraz własnych możliwości (K_K01). 2. Identyfikuje i rozstrzyga problemy związane z doborem technik i metod pracy terenowej (K_K02). 3. Identyfikuje i rozstrzyga problemy etyczne związane z odpowiedzialnością za prowadzone badania i publikację ich wyników (K_K03). 4. Ma świadomość potrzeby i odpowiedzialności za zachowanie światowego dziedzictwa kulturowego oraz odczuwa potrzebę jego ochrony (K_K04). 5. Wykazuje postawę humanitarną i wrażliwość wobec problemów społeczno-kulturowych współczesnego świata (K_K05). 6. Odczuwa potrzebę wykorzystywania posiadanej wiedzy w rozwiązywaniu problemów badawczych oraz korzystania z wiedzy eksperckiej (K_K07).

Metody dydaktyczne

Metody dydaktyczne eksponujące: pokaz Metody dydaktyczne podające: opis, opowiadanie, pogadanka, wykład konwersatoryjny Metody dydaktyczne poszukujące: biograficzna, giełda pomysłów, klasyczna metoda problemowa, obserwacji, referatu, studium przypadku, SWOT, sytuacyjna Metody dydaktyczne w kształceniu online: metody odnoszące się do autentycznych lub fikcyjnych sytuacji, metody rozwijające refleksyjne myślenie, metody służące prezentacji treści

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- pogadanka
- opowiadanie
- opis
- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące

- sytuacyjna
- klasyczna metoda problemowa
- obserwacji
- referatu
- studium przypadku
- giełda pomysłów
- biograficzna

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody odnoszące się do autentycznych lub fikcyjnych sytuacji
- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody służące prezentacji treści

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Brak.

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2025/26Z:

W cyklu 2023/24Z:

W cyklu 2022/23Z:

W cyklu 2024/25Z:

Kryteria oceniania

Obecność i aktywny udział w zajęciach (przygotowanie bieżące - znajomość lektur) oraz esej lub prezentacja na wybrany temat uzgodniony z prowadzącym.

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy.

Literatura

Zob. informacje o zajęciach w cyklu.

W cyklu 2022/23Z:

Kmita Jerzy, Kultura i poznanie, PWN, Warszawa 1985.
Znaniecki Florian, Humanizm i poznanie, Wydawnictwo "Przeglądu Filozoficznego", Warszawa 1912.
Znaniecki Florian, Wstęp do socjologii, PWN, Warszawa 1988.

W cyklu 2023/24Z:

W cyklu 2024/25Z:

W cyklu 2025/26Z:

Bałdys, Patrycja. 2016. Wprowadzanie. W: Bałdys, Patrycja; Jakimowicz-Ostrowska, Iwona; Charuta-Kojkoł, Janetta (red.), Pomiędzy pamięcią zbiorową a historią. Rekonstrukcje przeszłości w Europie środkowo-Wschodniej. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe KATEDRA, s. 7–18.
Bartmiński, Jerzy. 2014. Historia mówiona – interdyscyplinarna i wieloaspektowa. W: Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława; Szadura, Joanna; Szumiło, Mirosław; Kłapeć, Janusz (red.), Historia mówiona w świetle nauk humanistycznych i społecznych. Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 9–23
Geertz, Clifford. 1980. Blurred Genres: The Refiguration of Social Thought. The American Scholar 49(2), s. 165–179, http://www.jstor.org/stable/41210607 [10.02.2021].
Halbwachs, Maurice. 1939. Individual consciousness and collective mind. American Journal of Sociology, Vol. 44, No. 6 (May, 1939), s. 812–822. https://www.jstor.org/stable/2769413
Jones, Rebecca. 2004. Blended Voices: Crafting a Narrative from Oral History Interviews, The Oral History Review, 31:1, s. 23-42, doi: 10.1525/ohr.2004.31.1.23 https://www.jstor.org/stable/3675529 [11.02.2021].
Kaźmierska, Kaja. 2008. Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z zagłady. Kraków: Nomos.
Kaźmierska, Kaja; Schütze, Fritz. 2013. Wykorzystanie autobiograficznego wywiadu narracyjnego w badaniach nad konstruowaniem obrazu przeszłości w biografii. Na przykładzie socjologicznego porównania narracji na temat życia w PRL i NRD. Przegląd Socjologii Jakościowej 9/4, s. 122–139.
Kaźmierska, Kaja; Waniek, Katarzyna. 2020. Autobiograficzny wywiad narracyjny. Metoda – technika – analiza. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kudela-Świątek, Wiktoria. 2013. Odpamiętanie. O historii mówionej na przykładzie narracji kazachstańskich Polaków o represjach na tle narodowościowym i religijnym. Kraków: Universitas.
Labocha, Janina. 2000. Tekst autobiograficzny jako pewna wizja świata. W: Dąborwska, Anna; Anusiewicz, Janusz (red.), Językowy obraz świata i kultura. Język a Kultura, t. 13 Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 89–95.
Lochead, Richard. 1976. Three Approaches to Oral History: The Journalistic, The Academic, and the Archival. Oral History Forum d'histoire orale 1 (1975-76), s. 5–12, http://www.oralhistoryforum.ca/index.php/ohf/article/view/283
Mironowicz, Eugeniusz. 2000. Świadomość narodowa ludności prawosławnej Białostocczyzny. W: Smułkowa, Elżbieta (red.), Język a tożsamość na pograniczu kultur. Białystok: Katedra Kultury Białoruskiej Uniwersytetu w Białymstoku, s. 51–55.
Niderla, Anna. 2014. Historia mówiona jako metoda badawcza. W: Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława; Szadura, Joanna; Szumiło, Mirosław; Kłapeć, Janusz (red.), Historia mówiona w świetle nauk humanistycznych i społecznych. Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 25–60.
Nora, Pierre. 1989. Between Memory and History: Les Lieux de Mémoire. Representations (26), s. 7-24. doi:10.2307/2928520, https://www.jstor.org/stable/2928520 [10.02.2021].
Pacławska, Ewa. 2008. Zróżnicowanie gatunków mowy w tekstach historii mówionej. W: Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława; Wasiuta, Sebastian (red.), Historia mówiona w świetle etnolingwistyki. Lublin: Polihymnia, s. 47–62.
Szacka, Barbara. 2006. Czas przeszły. Pamięć. Mit. Warszawa: Scholar.
Szot-Radziszewska, Elżbieta. 2013. Obraz wsi w wyobrażeniach mieszkańców. Miejsca i ludzie. Kielce: Politechnika Świętokrzyska.
Szpociński, Andrzej. 2008. Miejsca pamięci (lieux de mémoire). Teksty Drugie 4, s. 11–20.
Thomson, Alistair. 2007. Four Paradigm Transformations in Oral History. The Oral History Review Vol. 34, No. 1 (Winter – Spring, 2007), s. 49-70. https://www.jstor.org/stable/4495417 [13.02.2021].
Thomson, Alistair; Frisch, Michael; Hamilton, Paula. 1994. Oral History, Vol. 22, No. 2, 25th Anniversary Issue (Autumn, 1994), s. 33-43. https://www.jstor.org/stable/40179363.
Znaniecki, Florian, Humanizm i poznanie, Wydawnictwo "Przeglądu Filozoficznego", Warszawa 1912.
Znaniecki, Florian, Wstęp do socjologii, PWN, Warszawa 1988.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2525-s1ETN3Z-AIK w USOSweb