Antropologia sztuki 2525-s1ETN2Z-ASZ

Zajęcia mają na celu ukazanie antropologicznej perspektywy na sztukę z głównym uwzględnieniem sztuki w przestrzeni publicznej, sztuki performatywnej, oraz przecinania się sztuki i życia codziennego, społecznego.

Zagadnienia poruszane na zajęciach:

1) Kraj-obrazy
• Wynalezienie natury - opozycja natura-kultura - kulturowe sposoby odczytywania natury - wyłanianie się zainteresowania krajoznawstwem - kulturowe uwarunkowania postrzegania przyrody
Przykłady:
Ogrody wiktoriańskie:
Sztuka site specific, land art

• Krajobrazy codzienności - krajobrazy wspólne - antropologia codzienności - niewidzialne miasta - wyroby - handmade - praca ludzkich rąk
Przykłady:
Dacza - działka - mikrokosmos
Twórczość wernakularna

2) Sztuka jako propaganda i sprzeciw - pomniki w przestrzeni publicznej - przestrzeń jako miejsce pamięci - usuwanie i demontaż pomników - artystyczne interwencje w pomniki - guerilla art - pamiec i zapominanie - rozpad architektury propagandowej - cancel culture vs. retain and explain
Przykłady:
Demontaż Pomnika w Legnicy
Pomnik Armii Czerwonej w Sofii

3) Performowanie oporu - karnawał w kulturze - karnawalizacja - odwrócenie - świat na opak - wentyl bezpieczeństwa - reprodukcja porządku społecznego
Przykłady:
Akademia Ruchu
Pomarańczowa Alternatywa
Wspólnota Leeeżeć

4) Wytwarzanie przestrzeni publicznej - demokracja performatywna - aksamitne rewolucje - marsz przez instytucje - obywatele za sprawą teatru - publiczne/prywatne a oficjalne/nieoficjalne - logika awangardy - awangarda a demokracja
Przykłady:
Interdyscyplinarna Placówka Twórczo-Badawcza „Pracownia” , Wieś Godki

5) Sztuka ze społecznością - sztuka zaangażowana społecznie - sztuka współtworzona przez społeczność - sztuka jako pułapka - sprawczość sztuki
Przykłady
Daniel Rycharski, badania Weroniki Plińskiej nad "Tęczą" Julity Wójcik

● Community arts – animacja kultury utopia realizowana - antropologia stosowana
Przykłady:
Teatr Węgajty

● Barter, czyli sztuka wymiany - antropolog jako dzieło sztuki - barter w animacji kultury
Przykłady: Odin Teatret i Kirsten Hastrup

● Sztuka miejsca wspólnego - pedagogika miejsca wspólnego - pedagogika w miejscu - spotkania i mikroutopie
Przykłady:
Badania Agnieszki Wołodźko nad sztuką społeczną w Skandynawii

6) Sztuka w społeczności - sztuka partycypacyjna - sztuka o tematyce społecznej - stosowane sztuki społeczne
Przykłady:
Paweł Althamer
Park Rzeźby na Bródnie

7) Sztuka jako metodologia badań - artysta jako badacz - człowiek inwencyjny/innowacyjny - tworzenie jako badanie - człowiek jako badacz - przyjemność badania:
Przykłady:
Susan Finley, Carmen Vonk, Madeleine L. Finley, At Home, At School
Etnografia/Animacja/Sztuka. Nierozpoznane wymiary rozwoju kulturalnego

Zajęcia mają na celu ukazanie antropologicznej perspektywy na sztukę z głównym uwzględnieniem sztuki w przestrzeni publicznej, sztuki performatywnej, oraz przecinania się sztuki i życia codziennego, społecznego.

Zagadnienia poruszane na zajęciach:

1) Kraj-obrazy
• Wynalezienie natury - opozycja natura-kultura - kulturowe sposoby odczytywania natury - wyłanianie się zainteresowania krajoznawstwem - kulturowe uwarunkowania postrzegania przyrody
Przykłady:
Ogrody wiktoriańskie:
Sztuka site specific, land art

• Krajobrazy codzienności - krajobrazy wspólne - antropologia codzienności - niewidzialne miasta - wyroby - handmade - praca ludzkich rąk
Przykłady:
Dacza - działka - mikrokosmos
Twórczość wernakularna

2) Sztuka jako propaganda i sprzeciw - pomniki w przestrzeni publicznej - przestrzeń jako miejsce pamięci - usuwanie i demontaż pomników - artystyczne interwencje w pomniki - guerilla art - pamiec i zapominanie - rozpad architektury propagandowej - cancel culture vs. retain and explain
Przykłady:
Demontaż Pomnika w Legnicy
Pomnik Armii Czerwonej w Sofii

3) Performowanie oporu - karnawał w kulturze - karnawalizacja - odwrócenie - świat na opak - wentyl bezpieczeństwa - reprodukcja porządku społecznego
Przykłady:
Akademia Ruchu
Pomarańczowa Alternatywa
Wspólnota Leeeżeć

4) Wytwarzanie przestrzeni publicznej - demokracja performatywna - aksamitne rewolucje - marsz przez instytucje - obywatele za sprawą teatru - publiczne/prywatne a oficjalne/nieoficjalne - logika awangardy - awangarda a demokracja
Przykłady:
Interdyscyplinarna Placówka Twórczo-Badawcza „Pracownia” , Wieś Godki

5) Sztuka ze społecznością - sztuka zaangażowana społecznie - sztuka współtworzona przez społeczność - sztuka jako pułapka - sprawczość sztuki
Przykłady
Daniel Rycharski, badania Weroniki Plińskiej nad "Tęczą" Julity Wójcik

● Community arts – animacja kultury utopia realizowana - antropologia stosowana
Przykłady:
Teatr Węgajty

● Barter, czyli sztuka wymiany - antropolog jako dzieło sztuki - barter w animacji kultury
Przykłady: Odin Teatret i Kirsten Hastrup

● Sztuka miejsca wspólnego - pedagogika miejsca wspólnego - pedagogika w miejscu - spotkania i mikroutopie
Przykłady:
Badania Agnieszki Wołodźko nad sztuką społeczną w Skandynawii

6) Sztuka w społeczności - sztuka partycypacyjna - sztuka o tematyce społecznej - stosowane sztuki społeczne
Przykłady:
Paweł Althamer
Park Rzeźby na Bródnie

7) Sztuka jako metodologia badań - artysta jako badacz - człowiek inwencyjny/innowacyjny - tworzenie jako badanie - człowiek jako badacz - przyjemność badania:
Przykłady:
Susan Finley, Carmen Vonk, Madeleine L. Finley, At Home, At School
Etnografia/Animacja/Sztuka. Nierozpoznane wymiary rozwoju kulturalnego

Zajęcia mają na celu ukazanie antropologicznej perspektywy na sztukę z głównym uwzględnieniem sztuki w przestrzeni publicznej, sztuki performatywnej, oraz przecinania się sztuki i życia codziennego, społecznego.

Zagadnienia poruszane na zajęciach:

1) Kraj-obrazy
• Wynalezienie natury - opozycja natura-kultura - kulturowe sposoby odczytywania natury - wyłanianie się zainteresowania krajoznawstwem - kulturowe uwarunkowania postrzegania przyrody
Przykłady:
Ogrody wiktoriańskie:
Sztuka site specific, land art

• Krajobrazy codzienności - krajobrazy wspólne - antropologia codzienności - niewidzialne miasta - wyroby - handmade - praca ludzkich rąk
Przykłady:
Dacza - działka - mikrokosmos
Twórczość wernakularna

2) Sztuka jako propaganda i sprzeciw - pomniki w przestrzeni publicznej - przestrzeń jako miejsce pamięci - usuwanie i demontaż pomników - artystyczne interwencje w pomniki - guerilla art - pamiec i zapominanie - rozpad architektury propagandowej - cancel culture vs. retain and explain
Przykłady:
Demontaż Pomnika w Legnicy
Pomnik Armii Czerwonej w Sofii

3) Performowanie oporu - karnawał w kulturze - karnawalizacja - odwrócenie - świat na opak - wentyl bezpieczeństwa - reprodukcja porządku społecznego
Przykłady:
Akademia Ruchu
Pomarańczowa Alternatywa
Wspólnota Leeeżeć

4) Wytwarzanie przestrzeni publicznej - demokracja performatywna - aksamitne rewolucje - marsz przez instytucje - obywatele za sprawą teatru - publiczne/prywatne a oficjalne/nieoficjalne - logika awangardy - awangarda a demokracja
Przykłady:
Interdyscyplinarna Placówka Twórczo-Badawcza „Pracownia” , Wieś Godki

5) Sztuka ze społecznością - sztuka zaangażowana społecznie - sztuka współtworzona przez społeczność - sztuka jako pułapka - sprawczość sztuki
Przykłady
Daniel Rycharski, badania Weroniki Plińskiej nad "Tęczą" Julity Wójcik

● Community arts – animacja kultury utopia realizowana - antropologia stosowana
Przykłady:
Teatr Węgajty

● Barter, czyli sztuka wymiany - antropolog jako dzieło sztuki - barter w animacji kultury
Przykłady: Odin Teatret i Kirsten Hastrup

● Sztuka miejsca wspólnego - pedagogika miejsca wspólnego - pedagogika w miejscu - spotkania i mikroutopie
Przykłady:
Badania Agnieszki Wołodźko nad sztuką społeczną w Skandynawii

6) Sztuka w społeczności - sztuka partycypacyjna - sztuka o tematyce społecznej - stosowane sztuki społeczne
Przykłady:
Paweł Althamer
Park Rzeźby na Bródnie

7) Sztuka jako metodologia badań - artysta jako badacz - człowiek inwencyjny/innowacyjny - tworzenie jako badanie - człowiek jako badacz - przyjemność badania:
Przykłady:
Susan Finley, Carmen Vonk, Madeleine L. Finley, At Home, At School
Etnografia/Animacja/Sztuka. Nierozpoznane wymiary rozwoju kulturalnego

Zagadnienia omawiane w trakcie kolejnych zajęć: Zagadnienia poruszane na zajęciach:
1) Kraj-obrazy • Wynalezienie natury - opozycja natura-kultura - kulturowe sposoby odczytywania natury - wyłanianie się zainteresowania krajoznawstwem - kulturowe uwarunkowania postrzegania przyrody Przykłady: Ogrody wiktoriańskie: Sztuka site specific, land art • Krajobrazy codzienności - krajobrazy wspólne - antropologia codzienności - niewidzialne miasta - wyroby - handmade - praca ludzkich rąk Przykłady: Dacza - działka - mikrokosmos Twórczość wernakularna
2) Sztuka jako propaganda i sprzeciw - pomniki w przestrzeni publicznej - przestrzeń jako miejsce pamięci - usuwanie i demontaż pomników - artystyczne interwencje w pomniki - guerilla art - pamiec i zapominanie - rozpad architektury propagandowej - cancel culture vs. retain and explain Przykłady: Demontaż Pomnika w Legnicy Pomnik Armii Czerwonej w Sofii
3) Performowanie oporu - karnawał w kulturze - karnawalizacja - odwrócenie - świat na opak - wentyl bezpieczeństwa - reprodukcja porządku społecznego Przykłady: Akademia Ruchu Pomarańczowa Alternatywa Wspólnota Leeeżeć 4) Wytwarzanie przestrzeni publicznej - demokracja performatywna - aksamitne rewolucje - marsz przez instytucje - obywatele za sprawą teatru - publiczne/prywatne a oficjalne/nieoficjalne - logika awangardy - awangarda a demokracja Przykłady: Interdyscyplinarna Placówka Twórczo-Badawcza „Pracownia” , Wieś Godki
5) Sztuka ze społecznością - sztuka zaangażowana społecznie - sztuka współtworzona przez społeczność - sztuka jako pułapka - sprawczość sztuki Przykłady Daniel Rycharski, badania Weroniki Plińskiej nad "Tęczą" Julity Wójcik ● Community arts – animacja kultury utopia realizowana - antropologia stosowana Przykłady: Teatr Węgajty ● Barter, czyli sztuka wymiany - antropolog jako dzieło sztuki - barter w animacji kultury Przykłady: Odin Teatret i Kirsten Hastrup ● Sztuka miejsca wspólnego - pedagogika miejsca wspólnego - pedagogika w miejscu - spotkania i mikroutopie Przykłady: Iza Rutkowska, Podwórko im. Wszystkich Mieszkańców
6) Sztuka w społeczności - sztuka partycypacyjna - sztuka o tematyce społecznej - stosowane sztuki społeczne Przykłady: Paweł Althamer: Bródno 2000, Park Rzeźby na Bródnie
7) Sztuka jako metodologia badań - artysta jako badacz - człowiek inwencyjny/innowacyjny - tworzenie jako badanie - człowiek jako badacz - przyjemność badania: Przykłady: Agnieszka Pajączkowska, Wędrowny zakład fotograficzny

1) Kraj-obrazy
• Wynalezienie natury
Rebecca Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, Karakter, Kraków 2018.
Georg Simmel, Rama obrazu, Most i drzwi, Oficyna Naukowa, Warszawa 2006.
John Urry, Phillip Macnaghten, Alternatywne przyrody, Scholar, Warszawa, 2005.

Ogrody wiktoriańskie:
https://gardenculturemagazine.com/victorian-gardens-their-history-significance-and-essential-elements/
https://www.nationaltrust.org.uk/features/victorian-garden-designs-1837-1901
Camera obscura: https://www.visitisleofman.com/experience/great-union-camera-obscura-p1292471
Sztuka site specific, land art
Land art festiwal: http://landart.lubelskie.pl/realizacje/
Robert Smithson, Spiral Jetty: https://youtu.be/v-N3vbH52bQ

• Krajobrazy codzienności
Łukasz Zaremba, Polobrazy, krajobraz i to, co wspólne, "Widok", 2014 (8) Powrót krajobrazu. https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2014/8-powrot-krajobrazu/polobrazy-krajobraz-i-to-co-wspolne
Roch Sulima, Antropologia codzienności, WUJ, Kraków 2000.

Dacza - działka - mikrokosmos: Dzieło-działka, MEK Kraków, 2012.
Twórczość wernakularna:
Marek Krajewski red., Niewidzialne miasto, Bęc Zmiana, Warszawa 2012
Olga Drenda, Wyroby. Pomysłowość wokół nas, Karakter, 2018.

CASE STUDY:

2) Sztuka jako propaganda i sprzeciw,
Karolina Kuszyk, Pomnik Polaka Pobożnego, Poniemieckie, Czarne 2019.
Sylwia Siedlecka, Buzłudża, Złote piachy, Czarne 2019.

Demontaż Pomnika w Legnicy
https://tvn24.pl/wroclaw/legnica-demontaz-pomnika-wdziecznosci-dla-armii-radzieckiej-ra824640-2358285

Pomnik Armii Czerwonej w Sofii
https://b2-biznes.pl/radziecki-pomnik-w-bulgarii-przemalowany-na-amerykanskich-superbohaterow-interweniuje-ambasada/
Cancel culture vs. retain and explain
https://kulturaliberalna.pl/2021/02/17/kaftanski-zniszczyc-zapomniec-wytlumaczyc-cancel-culture/

CASE STUDY:

3) Performowanie oporu
Wojciech Dudzik, Karnawały w kulturze, Sic!, Warszawa, 2005.
Agnieszka Sosnowska, Performans oporu, Bęc Zmiana, Warszawa, 2018.

Akademia Ruchu, https://artmuseum.pl/pl/filmoteka/artysci/akademia-ruchu
Pomarańczowa Alternatywa, https://artmuseum.pl/pl/archiwum/archiwum-polskiego-performansu/2669
http://www.orangealternativemuseum.pl/
Wspólnota Leeeżeć, https://artmuseum.pl/pl/filmoteka/artysci/wspolnota-leeezec

CASE STUDY:

4) Wytwarzanie przestrzeni publicznej
Elżbieta Matynia, Demokracja performatywna, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2008.
Caroline Levine, Od prowokacji do demokracji. Czyli o tym, dlaczego potrzebna nam sztuka, MUZA SA, Warszawa 2013.

Pracownia Olsztyńska,
o Interdyscyplinarna Placówka Twórczo-Badawcza „Pracownia”, Sztuka otwarta. Parateatr II. Działania integracyjne, red. Ewa Dawidejt-Jastrzębska, wyd. Ośrodek Teatru Otwartego „Kalambur”, Wrocław 1981/1982, s. 62-72.
o Anna Wyka, Niektóre awangardowe środowiska wzorotwórcze w Polsce, niepublikowana praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Andrzeja Sicińskiego, Polska Akademia Nauk, Instytut Filozofii i Socjologii, Zakład Badań nad Stylami Życia, Warszawa 1983.

5) Sztuka ze społecznością

● Sztuka ze społecznością, Jaśmina Wójcik,Igor Stokfiszewski, Izabela Jasińska red.,Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2018.
Nicolas Bourriaud, Estetyka relacyjna, MOCAK, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie, Kraków 2012.

● Community arts – animacja kultury
Nick Clements,Creative collaboration, Sound of the Heart Publishers, 2004.
Magdalena Hasiuk, Etos i utopia w działaniach Teatru Węgajty, “Konteksty” 3:226-236.
Grzegorz Godlewski, Animacja i antropologia, Animacja Kultury. Doświadczenie i przyszłość, red. G. Godlewski, I. Kurz, A. Mencwel, M., Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2002.

● Barter, czyli sztuka wymiany,
Clifford Geertz, Sztuka jako system kulturowy, Wiedza lokalna, Kraków 2005.
Eugenio Barba, Teatr. Samotność, rzemiosło, bunt. Instytut Kultury Polskiej, Warszawa 2003.
Marta Juszczuk, Barter jako metoda animacji kultury, Animacja Kultury. Doświadczenie i przyszłość, red. G. Godlewski, I. Kurz, A. Mencwel, M., Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2002.

● Sztuka miejsca wspólnego,
Maria Mendel, Pedagogika miejsca wspólnego. Miasto i szkoła, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2017.
Agnieszka Wołodźko, Spotkania i mikroutopie. Sztuka partycypacyjna w Skandynawii, Kultury ponad kulturą, Gdańsk 2017.

6) Sztuka w społeczności
Claire Bishop, Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni, Bęc Zmiana, Warszawa 2015.
Artur Żmijewski, Stosowane sztuki społeczne, „Krytyka Polityczna” 2007, nr 11/12.

Paweł Althamer:
Karol Sienkiewicz, Patriota wszechświata. O Pawle Althamerze, Karakter, MSN, Kraków-Warszawa 2017.
https://artmuseum.pl/pl/filmoteka/artysci/pawel-althamer
Park Rzeźby na Bródnie
https://artmuseum.pl/pl/wystawy/park-rzezby-na-brodnie

7) Sztuka jako metodologia badań

● Artysta jako badacz:
Hal Foster, Artysta jako etnograf?, Powrót Realnego. Awangarda u schyłku XX wieku, Kraków 2012.
Józef Kozielecki, O człowieku wielowymiarowym. Eseje psychologiczne, PIW, Warszawa 1988.
Józef Kozielecki, Portret badacza, [w:] Koncepcje psychologiczne człowieka, PIW, Warszawa 1980, str.252-255.
Henk Slager, The pleasure of research, Hatje Cantz Verlag, Ostfildern 2015.

● Działanie twórcze jako badanie:
Susan Finley, Carmen Vonk, Madeleine L. Finley, At Home, At School: Critical Arts-Based Research as Public Pedagogy, “Cultural Studies Critical Methodologies” 14(6), 2014, s. 619-625.
Susan Finley, Critical Arts-Based Inquiry Performances of Resistance Politics, Sage Handbook of Qualitative Research, ed. Norman K. Denzin & Yvonna S. Lincoln, Sage 2017, s. 561-575.
Etnografia/Animacja/Sztuka. Nierozpoznane wymiary rozwoju kulturalnego, red. Tomasz Rakowski, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013.

1) Kraj-obrazy
• Wynalezienie natury
Rebecca Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, Karakter, Kraków 2018.
Georg Simmel, Rama obrazu, Most i drzwi, Oficyna Naukowa, Warszawa 2006.
John Urry, Phillip Macnaghten, Alternatywne przyrody, Scholar, Warszawa, 2005.

Ogrody wiktoriańskie:
https://gardenculturemagazine.com/victorian-gardens-their-history-significance-and-essential-elements/
https://www.nationaltrust.org.uk/features/victorian-garden-designs-1837-1901
Camera obscura: https://www.visitisleofman.com/experience/great-union-camera-obscura-p1292471
Sztuka site specific, land art
Land art festiwal: http://landart.lubelskie.pl/realizacje/
Robert Smithson, Spiral Jetty: https://youtu.be/v-N3vbH52bQ

• Krajobrazy codzienności
Łukasz Zaremba, Polobrazy, krajobraz i to, co wspólne, "Widok", 2014 (8) Powrót krajobrazu. https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2014/8-powrot-krajobrazu/polobrazy-krajobraz-i-to-co-wspolne
Roch Sulima, Antropologia codzienności, WUJ, Kraków 2000.

Dacza - działka - mikrokosmos: Dzieło-działka, MEK Kraków, 2012.
Twórczość wernakularna:
Marek Krajewski red., Niewidzialne miasto, Bęc Zmiana, Warszawa 2012
Olga Drenda, Wyroby. Pomysłowość wokół nas, Karakter, 2018.

CASE STUDY:

2) Sztuka jako propaganda i sprzeciw,
Karolina Kuszyk, Pomnik Polaka Pobożnego, Poniemieckie, Czarne 2019.
Sylwia Siedlecka, Buzłudża, Złote piachy, Czarne 2019.

Demontaż Pomnika w Legnicy
https://tvn24.pl/wroclaw/legnica-demontaz-pomnika-wdziecznosci-dla-armii-radzieckiej-ra824640-2358285

Pomnik Armii Czerwonej w Sofii
https://b2-biznes.pl/radziecki-pomnik-w-bulgarii-przemalowany-na-amerykanskich-superbohaterow-interweniuje-ambasada/
Cancel culture vs. retain and explain
https://kulturaliberalna.pl/2021/02/17/kaftanski-zniszczyc-zapomniec-wytlumaczyc-cancel-culture/

CASE STUDY:

3) Performowanie oporu
Wojciech Dudzik, Karnawały w kulturze, Sic!, Warszawa, 2005.
Agnieszka Sosnowska, Performans oporu, Bęc Zmiana, Warszawa, 2018.

Akademia Ruchu, https://artmuseum.pl/pl/filmoteka/artysci/akademia-ruchu
Pomarańczowa Alternatywa, https://artmuseum.pl/pl/archiwum/archiwum-polskiego-performansu/2669
http://www.orangealternativemuseum.pl/
Wspólnota Leeeżeć, https://artmuseum.pl/pl/filmoteka/artysci/wspolnota-leeezec

CASE STUDY:

4) Wytwarzanie przestrzeni publicznej
Elżbieta Matynia, Demokracja performatywna, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2008.
Caroline Levine, Od prowokacji do demokracji. Czyli o tym, dlaczego potrzebna nam sztuka, MUZA SA, Warszawa 2013.

Pracownia Olsztyńska,
o Interdyscyplinarna Placówka Twórczo-Badawcza „Pracownia”, Sztuka otwarta. Parateatr II. Działania integracyjne, red. Ewa Dawidejt-Jastrzębska, wyd. Ośrodek Teatru Otwartego „Kalambur”, Wrocław 1981/1982, s. 62-72.
o Anna Wyka, Niektóre awangardowe środowiska wzorotwórcze w Polsce, niepublikowana praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Andrzeja Sicińskiego, Polska Akademia Nauk, Instytut Filozofii i Socjologii, Zakład Badań nad Stylami Życia, Warszawa 1983.

5) Sztuka ze społecznością

● Sztuka ze społecznością, Jaśmina Wójcik,Igor Stokfiszewski, Izabela Jasińska red.,Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2018.
Nicolas Bourriaud, Estetyka relacyjna, MOCAK, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie, Kraków 2012.

● Community arts – animacja kultury
Nick Clements,Creative collaboration, Sound of the Heart Publishers, 2004.
Magdalena Hasiuk, Etos i utopia w działaniach Teatru Węgajty, “Konteksty” 3:226-236.
Grzegorz Godlewski, Animacja i antropologia, Animacja Kultury. Doświadczenie i przyszłość, red. G. Godlewski, I. Kurz, A. Mencwel, M., Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2002.

● Barter, czyli sztuka wymiany,
Clifford Geertz, Sztuka jako system kulturowy, Wiedza lokalna, Kraków 2005.
Eugenio Barba, Teatr. Samotność, rzemiosło, bunt. Instytut Kultury Polskiej, Warszawa 2003.
Marta Juszczuk, Barter jako metoda animacji kultury, Animacja Kultury. Doświadczenie i przyszłość, red. G. Godlewski, I. Kurz, A. Mencwel, M., Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2002.

● Sztuka miejsca wspólnego,
Maria Mendel, Pedagogika miejsca wspólnego. Miasto i szkoła, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2017.
Agnieszka Wołodźko, Spotkania i mikroutopie. Sztuka partycypacyjna w Skandynawii, Kultury ponad kulturą, Gdańsk 2017.

6) Sztuka w społeczności
Claire Bishop, Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni, Bęc Zmiana, Warszawa 2015.
Artur Żmijewski, Stosowane sztuki społeczne, „Krytyka Polityczna” 2007, nr 11/12.

Paweł Althamer:
Karol Sienkiewicz, Patriota wszechświata. O Pawle Althamerze, Karakter, MSN, Kraków-Warszawa 2017.
https://artmuseum.pl/pl/filmoteka/artysci/pawel-althamer
Park Rzeźby na Bródnie
https://artmuseum.pl/pl/wystawy/park-rzezby-na-brodnie

7) Sztuka jako metodologia badań

● Artysta jako badacz:
Hal Foster, Artysta jako etnograf?, Powrót Realnego. Awangarda u schyłku XX wieku, Kraków 2012.
Józef Kozielecki, O człowieku wielowymiarowym. Eseje psychologiczne, PIW, Warszawa 1988.
Józef Kozielecki, Portret badacza, [w:] Koncepcje psychologiczne człowieka, PIW, Warszawa 1980, str.252-255.
Henk Slager, The pleasure of research, Hatje Cantz Verlag, Ostfildern 2015.

● Działanie twórcze jako badanie:
Susan Finley, Carmen Vonk, Madeleine L. Finley, At Home, At School: Critical Arts-Based Research as Public Pedagogy, “Cultural Studies Critical Methodologies” 14(6), 2014, s. 619-625.
Susan Finley, Critical Arts-Based Inquiry Performances of Resistance Politics, Sage Handbook of Qualitative Research, ed. Norman K. Denzin & Yvonna S. Lincoln, Sage 2017, s. 561-575.
Etnografia/Animacja/Sztuka. Nierozpoznane wymiary rozwoju kulturalnego, red. Tomasz Rakowski, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013.

1) Kraj-obrazy
• Wynalezienie natury
Rebecca Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, Karakter, Kraków 2018.
Georg Simmel, Rama obrazu, Most i drzwi, Oficyna Naukowa, Warszawa 2006.
John Urry, Phillip Macnaghten, Alternatywne przyrody, Scholar, Warszawa, 2005.

Ogrody wiktoriańskie:
https://gardenculturemagazine.com/victorian-gardens-their-history-significance-and-essential-elements/
https://www.nationaltrust.org.uk/features/victorian-garden-designs-1837-1901
Camera obscura: https://www.visitisleofman.com/experience/great-union-camera-obscura-p1292471
Sztuka site specific, land art
Land art festiwal: http://landart.lubelskie.pl/realizacje/
Robert Smithson, Spiral Jetty: https://youtu.be/v-N3vbH52bQ

• Krajobrazy codzienności
Łukasz Zaremba, Polobrazy, krajobraz i to, co wspólne, "Widok", 2014 (8) Powrót krajobrazu. https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2014/8-powrot-krajobrazu/polobrazy-krajobraz-i-to-co-wspolne
Roch Sulima, Antropologia codzienności, WUJ, Kraków 2000.

Dacza - działka - mikrokosmos: Dzieło-działka, MEK Kraków, 2012.
Twórczość wernakularna:
Marek Krajewski red., Niewidzialne miasto, Bęc Zmiana, Warszawa 2012
Olga Drenda, Wyroby. Pomysłowość wokół nas, Karakter, 2018.

CASE STUDY:

2) Sztuka jako propaganda i sprzeciw,
Karolina Kuszyk, Pomnik Polaka Pobożnego, Poniemieckie, Czarne 2019.
Sylwia Siedlecka, Buzłudża, Złote piachy, Czarne 2019.

Demontaż Pomnika w Legnicy
https://tvn24.pl/wroclaw/legnica-demontaz-pomnika-wdziecznosci-dla-armii-radzieckiej-ra824640-2358285

Pomnik Armii Czerwonej w Sofii
https://b2-biznes.pl/radziecki-pomnik-w-bulgarii-przemalowany-na-amerykanskich-superbohaterow-interweniuje-ambasada/
Cancel culture vs. retain and explain
https://kulturaliberalna.pl/2021/02/17/kaftanski-zniszczyc-zapomniec-wytlumaczyc-cancel-culture/

CASE STUDY:

3) Performowanie oporu
Wojciech Dudzik, Karnawały w kulturze, Sic!, Warszawa, 2005.
Agnieszka Sosnowska, Performans oporu, Bęc Zmiana, Warszawa, 2018.

Akademia Ruchu, https://artmuseum.pl/pl/filmoteka/artysci/akademia-ruchu
Pomarańczowa Alternatywa, https://artmuseum.pl/pl/archiwum/archiwum-polskiego-performansu/2669
http://www.orangealternativemuseum.pl/
Wspólnota Leeeżeć, https://artmuseum.pl/pl/filmoteka/artysci/wspolnota-leeezec

CASE STUDY:

4) Wytwarzanie przestrzeni publicznej
Elżbieta Matynia, Demokracja performatywna, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2008.
Caroline Levine, Od prowokacji do demokracji. Czyli o tym, dlaczego potrzebna nam sztuka, MUZA SA, Warszawa 2013.

Pracownia Olsztyńska,
o Interdyscyplinarna Placówka Twórczo-Badawcza „Pracownia”, Sztuka otwarta. Parateatr II. Działania integracyjne, red. Ewa Dawidejt-Jastrzębska, wyd. Ośrodek Teatru Otwartego „Kalambur”, Wrocław 1981/1982, s. 62-72.
o Anna Wyka, Niektóre awangardowe środowiska wzorotwórcze w Polsce, niepublikowana praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Andrzeja Sicińskiego, Polska Akademia Nauk, Instytut Filozofii i Socjologii, Zakład Badań nad Stylami Życia, Warszawa 1983.

5) Sztuka ze społecznością

● Sztuka ze społecznością, Jaśmina Wójcik,Igor Stokfiszewski, Izabela Jasińska red.,Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2018.
Nicolas Bourriaud, Estetyka relacyjna, MOCAK, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie, Kraków 2012.

● Community arts – animacja kultury
Nick Clements,Creative collaboration, Sound of the Heart Publishers, 2004.
Magdalena Hasiuk, Etos i utopia w działaniach Teatru Węgajty, “Konteksty” 3:226-236.
Grzegorz Godlewski, Animacja i antropologia, Animacja Kultury. Doświadczenie i przyszłość, red. G. Godlewski, I. Kurz, A. Mencwel, M., Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2002.

● Barter, czyli sztuka wymiany,
Clifford Geertz, Sztuka jako system kulturowy, Wiedza lokalna, Kraków 2005.
Eugenio Barba, Teatr. Samotność, rzemiosło, bunt. Instytut Kultury Polskiej, Warszawa 2003.
Marta Juszczuk, Barter jako metoda animacji kultury, Animacja Kultury. Doświadczenie i przyszłość, red. G. Godlewski, I. Kurz, A. Mencwel, M., Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2002.

● Sztuka miejsca wspólnego,
Maria Mendel, Pedagogika miejsca wspólnego. Miasto i szkoła, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2017.
Agnieszka Wołodźko, Spotkania i mikroutopie. Sztuka partycypacyjna w Skandynawii, Kultury ponad kulturą, Gdańsk 2017.

6) Sztuka w społeczności
Claire Bishop, Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni, Bęc Zmiana, Warszawa 2015.
Artur Żmijewski, Stosowane sztuki społeczne, „Krytyka Polityczna” 2007, nr 11/12.

Paweł Althamer:
Karol Sienkiewicz, Patriota wszechświata. O Pawle Althamerze, Karakter, MSN, Kraków-Warszawa 2017.
https://artmuseum.pl/pl/filmoteka/artysci/pawel-althamer
Park Rzeźby na Bródnie
https://artmuseum.pl/pl/wystawy/park-rzezby-na-brodnie

7) Sztuka jako metodologia badań

● Artysta jako badacz:
Hal Foster, Artysta jako etnograf?, Powrót Realnego. Awangarda u schyłku XX wieku, Kraków 2012.
Józef Kozielecki, O człowieku wielowymiarowym. Eseje psychologiczne, PIW, Warszawa 1988.
Józef Kozielecki, Portret badacza, [w:] Koncepcje psychologiczne człowieka, PIW, Warszawa 1980, str.252-255.
Henk Slager, The pleasure of research, Hatje Cantz Verlag, Ostfildern 2015.

● Działanie twórcze jako badanie:
Susan Finley, Carmen Vonk, Madeleine L. Finley, At Home, At School: Critical Arts-Based Research as Public Pedagogy, “Cultural Studies Critical Methodologies” 14(6), 2014, s. 619-625.
Susan Finley, Critical Arts-Based Inquiry Performances of Resistance Politics, Sage Handbook of Qualitative Research, ed. Norman K. Denzin & Yvonna S. Lincoln, Sage 2017, s. 561-575.
Etnografia/Animacja/Sztuka. Nierozpoznane wymiary rozwoju kulturalnego, red. Tomasz Rakowski, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013.

Antropologia sztuki 2025/2026
Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej UMK
dr Maja Dobiasz-Krysiak

1. Wynalezienie natury
Rebecca Solnit, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, Karakter, Kraków 2018.

Robert Smithson, Spiral Jetty: https://youtu.be/v-N3vbH52bQ
Land art https://zpe.gov.pl/a/land-art---sztuka-ziemi-interwencja-w-swiat-przyrody/D3YpTu5cS
Land art festiwal: http://landart.lubelskie.pl/realizacje/
Zakole: https://zakole.pl/ i film: https://youtu.be/8BdLZPEnu40

2. Ogród polityczny
Olivia Laing, Ogród poza czasem. W poszukiwaniu wspólnego raju, Czarne 2025.

Camera obscura: https://www.visitisleofman.com/experience/great-union-camera-obscura-p1292471
Ogrody wiktoriańskie:
https://gardenculturemagazine.com/victorian-gardens-their-history-significance-and-essential-elements/
https://www.nationaltrust.org.uk/features/victorian-garden-designs-1837-1901
Muzea na plantacjach https://pakujwalizy.pl/boone-hall-plantation-3-najpiekniejsze-plantacje-w-karolinie-poludniowej/
https://pakujwalizy.pl/plantacje-w-luizjanie-i-mroczne-tajemnice-poludnia/
https://www.reorient.pl/podcast/55-muzea-niewolnictwo

CASE STUDY

3. Krajobrazy codzienności
Roch Sulima, Między rajem, a śmietnikiem. Smutek warzywnych ogródków, [w:] Antropologia codzienności, WUJ, Kraków 2000.
Marek Krajewski red., Niewidzialne miasto, Bęc Zmiana, Warszawa 2012

Dacza - działka - mikrokosmos: Dzieło-działka, MEK Kraków, 2012.

CASE STUDY

4. Sztuka wernakularna i art brut
Olga Drenda, Wyroby. Pomysłowość wokół nas, Karakter, 2018
Radosław Łabarzewski, ART BRITT, CZYLI POLSKIE ZMAGANIA Z DUBUFFETEM,
https://znalezienie.pl/art-britt/

Irena Bilkowska. Łatwiej rysować niż mówić
https://youtu.be/GhI2YWxCd4Y?si=kTtsgOr32A_Zx_ah

INNI. Wacław Rędziński (twórca z kręgu Habitants-Paysagistes)
https://youtu.be/DkZR08wovMg?si=WAbnDT9fjZM0Urjj

CASE STUDY

5. Sztuka jako propaganda i sprzeciw,
Karolina Kuszyk, Pomnik Polaka Pobożnego, Poniemieckie, Czarne 2019.
Sylwia Siedlecka, Buzłudża, Złote piachy, Czarne 2019.

Demontaż Pomnika w Legnicy
https://tvn24.pl/wroclaw/legnica-demontaz-pomnika-wdziecznosci-dla-armii-radzieckiej-ra824640-2358285

Pomnik Armii Czerwonej w Sofii
https://b2-biznes.pl/radziecki-pomnik-w-bulgarii-przemalowany-na-amerykanskich-superbohaterow-interweniuje-ambasada/
Cancel culture vs. retain and explain
https://kulturaliberalna.pl/2021/02/17/kaftanski-zniszczyc-zapomniec-wytlumaczyc-cancel-culture/

CASE STUDY

6. Performowanie oporu
Wojciech Dudzik, Karnawały w kulturze, Sic!, Warszawa, 2005.
Agnieszka Sosnowska, Performans oporu, Bęc Zmiana, Warszawa, 2018.

Akademia Ruchu, https://artmuseum.pl/pl/filmoteka/artysci/akademia-ruchu
Pomarańczowa Alternatywa, https://artmuseum.pl/pl/archiwum/archiwum-polskiego-performansu/2669
http://www.orangealternativemuseum.pl/
Wspólnota Leeeżeć, https://artmuseum.pl/pl/filmoteka/artysci/wspolnota-leeezec

CASE STUDY:

7. Wytwarzanie przestrzeni publicznej
Elżbieta Matynia, Demokracja performatywna, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2008.
Pracownia. Archiwum odnalezione, red. M. Dobiasz-Krysiak, Instytut Północny, Olsztyn, 2024
Pracownia olsztyńska, https://readymag.website/u4068835964/4220754/3/
Sztuka Poczty, Mail Art czyli sztuka poczty Muzeum Narodowe w Warszawie, kwiecień - sierpień 1991 katalog.

CASE STUDY:

8. Sztuka społeczna
Katarzyna Niziołek, Sztuka społeczna. Koncepcje – dyskursy – praktyki, Białystok 2015.
https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/4408/1/Nizio%C5%82ek%20Katarzyna_Sztuka%20spo%C5%82eczna_tom%20I.pdf
Grupa Działania ( Lucim,111), Sztuka społeczna jako idea, Konteksty, 40-lecie grupy artystycznej Lucim 111, s. 57.
Kultura Zrzuty, https://www.kulturazrzuty.pl/filmy.php
9. Joseph Beuys i sztuka polska lat 70.
Marta Ryczkowska, Joseph Beuys a sztuka polska. Afiliacje i procesy równoległe, bęc zmiana, Warszawa 2024.
Teresa Murak, https://www.dwutygodnik.com/artykul/6582-zasiew.html,https://culture.pl/pl/galeria/teresa-murak-prace-galeria
Przewodnik po sztuce, Zbigniew Libera:
https://ninateka.pl/serial,153667/przewodnik-po-sztuce--zbigniew-libera-odcinki,52269/odcinek-43,S01E43,2230
CASE STUDY

10. Stosowane Sztuki Społeczne w Polsce
Artur Żmijewski, Stosowane sztuki społeczne, Krytyka Polityczna, 11/12, 2007.
https://krytykapolityczna.pl/kultura/sztuki-wizualne/stosowane-sztuki-spoleczne/

Paweł Althamer Bródno 2000
https://artmuseum.pl/pl/filmoteka/artysci/pawel-althamer
Park Rzeźby na Bródnie
https://artmuseum.pl/pl/wystawy/park-rzezby-na-brodnie

11. Artywizm
Stephen Duncombe Steve Lambert, The Art of Activism, Center for Artistic Activism,
https://c4aa.org/wp-content/uploads/2016/04/Art-of-Activism-Lambert-Duncombe.pdf

Arek Pasożyt, Obrazy Strajkujące, https://parasite.pl/pl/obrazy-strajkujace/
Galeria Rusz, Art Moves, https://artmovesfestival.org/

CASE STUDY:

12. Artysta jako badacz:
Anka Leśniak, Metoda artystyczno-badawcza. Cele środki i przykłady zastosowania, „Sztuka i Dokumentacja”, nr. 20, s. 127-137.
https://www.journal.doc.art.pl/pdf20/art_and_documentation_20_biomedia_lesniak.pdf
Anka Leśniak, The lost element: https://www.ankalesniak.pl/lost_element2022_pl.htm

CASE STUDY

14. Etnografia twórcza
Tomasz Rakowski, Etnografia i eksperymenty artystyczne. O powstawaniu nowych pól poznawczych we współczesnej antropologii, teksty drugie 2017, nr 1, s. 91–110
https://rcin.org.pl/ibl/Content/64813/PDF/WA248_84057_P-I-2524_rakowski-etnograf_o.pdf

CASE STUDY:

Formą zaliczenia wykładu jest egzamin. Obejmuje on pracę pisemną i dyskusję nad nią z prowadzącym.
Studenci w pracy pisemnej dokonują próby indywidualnej analizy wybranego zagadnienia z zakresu antropologii sztuki, podejmując rodzaj studium przypadku. Opisują i dokonują krytycznej refleksji wybranego zjawiska w sztuce (dzieło, artysta, grupa artystyczna, kierunek, nurt, teoria etc) w perspektywie społeczno-kulturowej analizy. Objętość min. 10 stron znormalizowanego maszynopisu. Dyskusja z prowadzącym dotyczy zawartości pracy w odniesieniu do zagadnień poruszanych w toku zajęć.

Formą zaliczenia wykładu jest egzamin. Obejmuje on pracę pisemną i dyskusję nad nią z prowadzącym.
Studenci w pracy pisemnej dokonują próby indywidualnej analizy wybranego zagadnienia z zakresu antropologii sztuki, podejmując rodzaj studium przypadku. Opisują i dokonują krytycznej refleksji wybranego zjawiska w sztuce (dzieło, artysta, grupa artystyczna, kierunek, nurt, teoria etc) w perspektywie społeczno-kulturowej analizy. Objętość min. 10 stron znormalizowanego maszynopisu. Dyskusja z prowadzącym dotyczy zawartości pracy w odniesieniu do zagadnień poruszanych w toku zajęć.

Formą zaliczenia wykładu jest egzamin. Obejmuje on pracę pisemną i dyskusję nad nią z prowadzącym.
Studenci w pracy pisemnej dokonują próby indywidualnej analizy wybranego zagadnienia z zakresu antropologii sztuki, podejmując rodzaj studium przypadku. Opisują i dokonują krytycznej refleksji wybranego zjawiska w sztuce (dzieło, artysta, grupa artystyczna, kierunek, nurt, teoria etc) w perspektywie społeczno-kulturowej analizy. Objętość min. 10 stron znormalizowanego maszynopisu. Dyskusja z prowadzącym dotyczy zawartości pracy w odniesieniu do zagadnień poruszanych w toku zajęć.

Formą zaliczenia wykładu jest test pisemny.
Student musi wziąć udział w 50% zajęć (bez odrabiania na dyżurach)