Etnologia Polski - etap I 2525-s1ETN1Z-EP-E1

Cykl zajęć został ukierunkowany na przybliżenie słuchaczom fenomenu badawczego jakim była i jest kultura zwana "ludową" w Polsce, zarówno w ujęciu tradycyjnym, jak i współczesnym. Serię zajęć otwiera analiza pojęć związana z kulturą ludową i jej badaniem oraz wprowadzenie do historii badań etnologicznych w Polsce. Uwzględnione zostają przyczyny, okoliczności, sposoby i efekty prowadzonych badań, wraz z przybliżeniem najważniejszych kierunków i sylwetek badaczy. W dalszej kolejności opisowi i analizie poddane zostają zagadnienia z zakresu zróżnicowanego etnicznie, kulturowo i religijnie osadnictwa na ziemiach polskich włączając zagadnienia mniejszości narodowych i etnicznych oraz problematykę relacji międzykulturowych i związanych z nimi postaw. Osobny blok stanowią kwestie strukturalnych i społecznych przemian wsi, a także sposobów gospodarowania i dziedzictwa materialnego tzw. tradycyjnej kultury ludowej w Polsce. Kolejno opracowane zostają kwestie regionalnego zróżnicowania Polski oraz obecnych przejawów manifestowania tożsamości regionalnej. Cykl wykładów zamyka blok przedstawiający współczesne obszary i tematy badawcze związane z kulturą typu ludowego i współcześnie obserwowalnymi przejawami rozmaicie rozumianej "ludowości", oraz refleksja na temat zróżnicowania postaw względem zachowywania, przetwarzania i prezentowania wytworów kultury tradycyjnej min. na przykładzie muzyki ludowej.

Cykl zajęć został ukierunkowany na przybliżenie słuchaczom fenomenu badawczego jakim była i jest kultura zwana "ludową" w Polsce, zarówno w ujęciu tradycyjnym, jak i współczesnym. Serię zajęć otwiera analiza pojęć związana z kulturą ludową i jej badaniem oraz wprowadzenie do historii badań etnologicznych w Polsce. Uwzględnione zostają przyczyny, okoliczności, sposoby i efekty prowadzonych badań, wraz z przybliżeniem najważniejszych kierunków i sylwetek badaczy. W dalszej kolejności opisowi i analizie poddane zostają zagadnienia z zakresu zróżnicowanego etnicznie, kulturowo i religijnie osadnictwa na ziemiach polskich włączając zagadnienia mniejszości narodowych i etnicznych oraz problematykę relacji międzykulturowych i związanych z nimi postaw. Osobny blok stanowią kwestie strukturalnych i społecznych przemian wsi, a także sposobów gospodarowania i dziedzictwa materialnego tzw. tradycyjnej kultury ludowej w Polsce. Kolejno opracowane zostają kwestie regionalnego zróżnicowania Polski oraz obecnych przejawów manifestowania tożsamości regionalnej. Cykl wykładów zamyka blok przedstawiający współczesne obszary i tematy badawcze związane z kulturą typu ludowego i współcześnie obserwowalnymi przejawami rozmaicie rozumianej "ludowości", oraz refleksja na temat zróżnicowania postaw względem zachowywania, przetwarzania i prezentowania wytworów kultury tradycyjnej min. na przykładzie muzyki ludowej.

Literatura podstawowa:
Szyfer A., Próba uporządkowania kategorii…, w: Aktywność kulturalna wsi polskiej: wczoraj, dzisiaj, jutro, 2010, s. 31-40.

Terlecka M.,(red.), Historia etnografii polskiej 1973;

Libera Z., Lud ludoznawców. Kilka rysów do opisania fizjognomii i postaci ludu naszego, czyli etnograficzna wycieczka po XIX wieku, [w:] Etnologia polska między ludoznawstwem a antropologią, red. A. Posern-Zieliński, Poznań 1995, s. 137-152.

Burszta Józef, Od osady słowiańskiej do współczesnej wsi, Wrocław 1958

Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 1, red. Biernacka Maria, Polska Akademia Nauk. Instytut Historii Kultury Materialnej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wyd. PAN, Wrocław 1976. (wybrane teksty)

Węglarz S., O etnograficznym zróżnicowaniu kultury ludowej, PTL 1997.

Zowczak M, O długim trwaniu Polaków na Podolu. Imponderabilia tożsamości W: Podole i Wołyń. Szkice etnograficzne, red. Smyrski, Zowczak, 2003.

Sochacki Ł., Góralszczyzna mniej znana. Konteksty, w: Góralszczyzna mniej znana. W poszukiwaniu lokalnych tradycji, Kraków 2020, s. 5-30.

Kwaśniewska A., Niematerialne dziedzictwo kulturowe na terenach postmigracyjnych (na przykładzie Pomorza), w: Łódzkie Studia Etnograficzne, tom 55, 2016, s. 79.

Mróz L., Świadomościowe wyznaczniki dystansu etnicznego, EP 1981, t. 23. Nr 2.
Etnografia/animacja/sztuka: nierozpoznane wymiary rozwoju kulturalnego, red. T. Rakowski, NCK 2015.

Angutek D., Tradycje wytworzone rodzącej się ponowoczesności w Polsce, Bydgoszcz, 2018.

Grochowski P., Stado i Kupała w praktykach obrzędowych polskich rodzimowierców. O rewitalizacji źródeł etnograficznych i historycznych, Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury 32 (2020).

Literatura uzupełniająca:

Archiwum etnograficzne t. 54: Praktykowanie tradycji w społeczeństwach posttradycyjnych, red. J. Hajduk-Nijakowska, 2014 (wybrane teksty).

Atlas Wysiedlenia, wypędzanie, ucieczki 1939-1959: atlas ziem Polski: Polacy, Żydzi, Niemcy, Ukraińcy, red. W. Sienkiewicz, G. Hryciuk, Demart 2008.

Cała A., Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej, Warszawa 2005.

Błachowski Aleksander, Etnografia. Ścieżka edukacji regionalnej, 2003.

Bystroń J. S., Etnografia Polski, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa, 1947.

Bystroń J. S., Nazwy i przezwiska polskich grup plemiennych i lokalnych, Kraków 1925.

Etnologia polska między ludoznawstwem a antropologią, red. A.Posern-Zieliński, Poznań 1995.

Iwasiów I., Przesiedleni chłopi uruchamiają miasto. Teksty Drugie 2017.

Kolberg Oskar, Dzieła wszystkie, Polskie Wyd. Muzyczne, Wrocław-Poznań 1962-1963, t. 1-84.

Moszyński Kazimierz, Kultura ludowa Słowian, cz. 1, Kultura materialna, PAU, Kraków 1929.

Olędzki Jacek, Murzynowo. Znaki istnienia i tożsamości kulturalnej mieszkańców wioski nadwiślańskiej XVIII-XX w., Wyd. UW, Warszawa 1991.

Piątkowski K., Problematyka teoretyczna w rozwoju etnografii polskiej, LUD 1985

Pokropek Marian, Budownictwo ludowe w Polsce, LSW, Warszawa 1976.

Robotycki Cz., Węglarz S., Chłop potęgą jest i basta. O mityzacji kultury ludowej w nauce / Polska Sztuka Ludowa - Konteksty 1983 t.37 z.1-2

Słomka Jan, Pamiętniki włościanina. Od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Wyd. MHMT, Tarnobrzeg 2008.

Thomas William, Znaniecki Florian, Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1-5, przeł. Maryla Metelska, LSW, Warszawa 1976.

Zowczak M., Dlaczego Cygan kradnie? Przyczyny zróżnicowania ludzi według biblii ludowej / Polska Sztuka Ludowa - Konteksty 1992 t.46 z.1

Literatura podstawowa:
Szyfer A., Próba uporządkowania kategorii…, w: Aktywność kulturalna wsi polskiej: wczoraj, dzisiaj, jutro, 2010, s. 31-40.

Terlecka M.,(red.), Historia etnografii polskiej 1973;

Libera Z., Lud ludoznawców. Kilka rysów do opisania fizjognomii i postaci ludu naszego, czyli etnograficzna wycieczka po XIX wieku, [w:] Etnologia polska między ludoznawstwem a antropologią, red. A. Posern-Zieliński, Poznań 1995, s. 137-152.

Burszta Józef, Od osady słowiańskiej do współczesnej wsi, Wrocław 1958

Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 1, red. Biernacka Maria, Polska Akademia Nauk. Instytut Historii Kultury Materialnej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wyd. PAN, Wrocław 1976. (wybrane teksty)

Węglarz S., O etnograficznym zróżnicowaniu kultury ludowej, PTL 1997.

Zowczak M, O długim trwaniu Polaków na Podolu. Imponderabilia tożsamości W: Podole i Wołyń. Szkice etnograficzne, red. Smyrski, Zowczak, 2003.

Sochacki Ł., Góralszczyzna mniej znana. Konteksty, w: Góralszczyzna mniej znana. W poszukiwaniu lokalnych tradycji, Kraków 2020, s. 5-30.

Kwaśniewska A., Niematerialne dziedzictwo kulturowe na terenach postmigracyjnych (na przykładzie Pomorza), w: Łódzkie Studia Etnograficzne, tom 55, 2016, s. 79.

Mróz L., Świadomościowe wyznaczniki dystansu etnicznego, EP 1981, t. 23. Nr 2.
Etnografia/animacja/sztuka: nierozpoznane wymiary rozwoju kulturalnego, red. T. Rakowski, NCK 2015.

Angutek D., Tradycje wytworzone rodzącej się ponowoczesności w Polsce, Bydgoszcz, 2018.

Grochowski P., Stado i Kupała w praktykach obrzędowych polskich rodzimowierców. O rewitalizacji źródeł etnograficznych i historycznych, Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury 32 (2020).

Literatura uzupełniająca:

Archiwum etnograficzne t. 54: Praktykowanie tradycji w społeczeństwach posttradycyjnych, red. J. Hajduk-Nijakowska, 2014 (wybrane teksty).

Atlas Wysiedlenia, wypędzanie, ucieczki 1939-1959: atlas ziem Polski: Polacy, Żydzi, Niemcy, Ukraińcy, red. W. Sienkiewicz, G. Hryciuk, Demart 2008.

Cała A., Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej, Warszawa 2005.

Błachowski Aleksander, Etnografia. Ścieżka edukacji regionalnej, 2003.

Bystroń J. S., Etnografia Polski, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa, 1947.

Bystroń J. S., Nazwy i przezwiska polskich grup plemiennych i lokalnych, Kraków 1925.

Etnologia polska między ludoznawstwem a antropologią, red. A.Posern-Zieliński, Poznań 1995.

Iwasiów I., Przesiedleni chłopi uruchamiają miasto. Teksty Drugie 2017.

Kolberg Oskar, Dzieła wszystkie, Polskie Wyd. Muzyczne, Wrocław-Poznań 1962-1963, t. 1-84.

Moszyński Kazimierz, Kultura ludowa Słowian, cz. 1, Kultura materialna, PAU, Kraków 1929.

Olędzki Jacek, Murzynowo. Znaki istnienia i tożsamości kulturalnej mieszkańców wioski nadwiślańskiej XVIII-XX w., Wyd. UW, Warszawa 1991.

Piątkowski K., Problematyka teoretyczna w rozwoju etnografii polskiej, LUD 1985

Pokropek Marian, Budownictwo ludowe w Polsce, LSW, Warszawa 1976.

Robotycki Cz., Węglarz S., Chłop potęgą jest i basta. O mityzacji kultury ludowej w nauce / Polska Sztuka Ludowa - Konteksty 1983 t.37 z.1-2

Słomka Jan, Pamiętniki włościanina. Od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Wyd. MHMT, Tarnobrzeg 2008.

Thomas William, Znaniecki Florian, Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1-5, przeł. Maryla Metelska, LSW, Warszawa 1976.

Zowczak M., Dlaczego Cygan kradnie? Przyczyny zróżnicowania ludzi według biblii ludowej / Polska Sztuka Ludowa - Konteksty 1992 t.46 z.1

Zajęcia w cyklu prowadzone są stacjonarnie, jeżeli jednak wymogi pandemiczne ulegną zaostrzeniu, zajęcia będą prowadzone w sposób zdalny synchroniczny na platformie MS Teams w formie spotkań audio-video.

Formy zaliczenia: Egzamin z wykładu w formie ustnej stacjonarnej.

Na egzaminie w pierwszej części student otrzyma dwa pytania z treści wykładów, następnie odbędzie się rozmowa na temat przeczytanej wybranej monografii regionalnej. Lista monografii do wyboru zostanie przedstawiona studentom w połowie semestru.

Studenci otrzymają zagadnienia egzaminacyjne - podsumowujące materiał zrealizowany na zajęciach - co najmniej na dwa tygodnie przed planowanym terminem egzaminu. Zajęcia w cyklu prowadzone są stacjonarnie, jeżeli jednak wymogi pandemiczne ulegną zaostrzeniu, zajęcia będą prowadzone w sposób zdalny synchroniczny na platformie MS Teams w formie spotkań audio-video.