Historia języka czeskiego
2517-s1LS2Z-HJC
1. Wprowadzenie do historii języka czeskiego [przedmiot i zadania historii języka czeskiego; metodologia badań historyczno-językowych; genetyczna i typologiczna klasyfikacja języka czeskiego; problem periodyzacji historii języka czeskiego; język czeski wśród języków słowiańskich – cechy wspólne północnosłowiańskie; cechy wspólne zachodniosłowiańskie; cechy łączące czeszczyznę ze słowiańskim Południem; specyficzne cechy czeskie].
2. Piśmiennictwo dawnych Czech (do XV w.) [społeczno-polityczne i religijne początki piśmiennictwa; najstarsze zabytki języka czeskiego; czeskie „wtręty” w zabytkach łacińskich; pierwsze czeskie teksty ciągłe; teksty cerkiewnosłowiańskie redakcji czeskiej].
3. Elementy gramatyki historycznej języka czeskiego, cz. 1 – ewolucja systemu fonetycznego i fonologicznego [prasłowiański a staroczeski wokalizm i konsonantyzm; zmiany historyczne w zakresie: jerów, samogłosek nosowych, jat’, sonantów, grup przestawkowych; przegłosy samogłosek; jakościowe przekształcenia samogłosek długich; zmiany w zakresie spółgłosek: g ≥ h, ŕ ≥ ř, rozwój l i ĺ, dyspalatalizacja spółgłosek wargowych i przedniojęzykowych; rozwój połączeń šč, žǯ, št’, žd’; wybrane dialektyczne cechy fonetyczne].
4. Dynamiczny rozwój czeszczyzny w okresie humanizmu – zmiany w (orto)grafii, gramatyce, leksyce (warstwy rodzima i obca) [Jan Hus i jego zasługi dla języka czeskiego; złoty wiek Veleslavína – słowniki i gramatyki; rola Jana Blahoslava].
5. Elementy gramatyki historycznej języka czeskiego, cz. 2 – ewolucja systemu fleksyjno-składniowego [przegląd głównych zmian w zakresie fleksji imiennej; przegląd głównych zmian w zakresie fleksji werbalnej; przykłady przekształceń w zakresie składni; wybrane dialektyczne cechy morfologiczno-składniowe].
6. Piśmiennictwo czeskie okresu mroków po 1620 r. [ośrodki, twórcy, dzieła].
Odrodzenie czeskiego języka narodowego w 3. ćw. XVIII – XIX w. – przykłady przemian na różnych płaszczyznach języka [I i II generacja czeskich budzicieli (F. Palacký, J. E. Purkyňe, J. Dobrovský, J. Jungmann); rozwarstwienie czeszczyzny, pochodzenie obecnej češtiny].
7. Język czeski XX i XXI w. – przykłady przemian na różnych płaszczyznach języka [główne tendencje; rozwój języka czeskiego po aksamitnej rewolucji 1989 r.]
|
W cyklu 2022/23Z:
1. Wprowadzenie do historii języka czeskiego [przedmiot i zadania historii języka czeskiego; metodologia badań historyczno-językowych; genetyczna i typologiczna klasyfikacja języka czeskiego; problem periodyzacji historii języka czeskiego; język czeski wśród języków słowiańskich – cechy wspólne północnosłowiańskie; cechy wspólne zachodniosłowiańskie; cechy łączące czeszczyznę ze słowiańskim Południem; specyficzne cechy czeskie].
2. Piśmiennictwo dawnych Czech (do XV w.) [społeczno-polityczne i religijne początki piśmiennictwa; najstarsze zabytki języka czeskiego; czeskie „wtręty” w zabytkach łacińskich; pierwsze czeskie teksty ciągłe; teksty cerkiewnosłowiańskie redakcji czeskiej].
3. Elementy gramatyki historycznej języka czeskiego, cz. 1 – ewolucja systemu fonetycznego i fonologicznego [prasłowiański a staroczeski wokalizm i konsonantyzm; zmiany historyczne w zakresie: jerów, samogłosek nosowych, jat’, sonantów, grup przestawkowych; przegłosy samogłosek; jakościowe przekształcenia samogłosek długich; zmiany w zakresie spółgłosek: g ≥ h, ŕ ≥ ř, rozwój l i ĺ, dyspalatalizacja spółgłosek wargowych i przedniojęzykowych; rozwój połączeń šč, žǯ, št’, žd’; wybrane dialektyczne cechy fonetyczne].
4. Dynamiczny rozwój czeszczyzny w okresie humanizmu – zmiany w (orto)grafii, gramatyce, leksyce (warstwy rodzima i obca) [Jan Hus i jego zasługi dla języka czeskiego; złoty wiek Veleslavína – słowniki i gramatyki; rola Jana Blahoslava].
5. Elementy gramatyki historycznej języka czeskiego, cz. 2 – ewolucja systemu fleksyjno-składniowego [przegląd głównych zmian w zakresie fleksji imiennej; przegląd głównych zmian w zakresie fleksji werbalnej; przykłady przekształceń w zakresie składni; wybrane dialektyczne cechy morfologiczno-składniowe].
6. Piśmiennictwo czeskie okresu mroków po 1620 r. [ośrodki, twórcy, dzieła].
Odrodzenie czeskiego języka narodowego w 3. ćw. XVIII – XIX w. – przykłady przemian na różnych płaszczyznach języka [I i II generacja czeskich budzicieli (F. Palacký, J. E. Purkyňe, J. Dobrovský, J. Jungmann); rozwarstwienie czeszczyzny, pochodzenie obecnej češtiny].
7. Język czeski XX i XXI w. – przykłady przemian na różnych płaszczyznach języka [główne tendencje; rozwój języka czeskiego po aksamitnej rewolucji 1989 r.]
|
W cyklu 2023/24Z:
1. Wprowadzenie do historii języka czeskiego [przedmiot i zadania historii języka czeskiego; metodologia badań historyczno-językowych; genetyczna i typologiczna klasyfikacja języka czeskiego; problem periodyzacji historii języka czeskiego; język czeski wśród języków słowiańskich – cechy wspólne północnosłowiańskie; cechy wspólne zachodniosłowiańskie; cechy łączące czeszczyznę ze słowiańskim Południem; specyficzne cechy czeskie].
2. Piśmiennictwo dawnych Czech (do XV w.) [społeczno-polityczne i religijne początki piśmiennictwa; najstarsze zabytki języka czeskiego; czeskie „wtręty” w zabytkach łacińskich; pierwsze czeskie teksty ciągłe; teksty cerkiewnosłowiańskie redakcji czeskiej].
3. Elementy gramatyki historycznej języka czeskiego, cz. 1 – ewolucja systemu fonetycznego i fonologicznego [prasłowiański a staroczeski wokalizm i konsonantyzm; zmiany historyczne w zakresie: jerów, samogłosek nosowych, jat’, sonantów, grup przestawkowych; przegłosy samogłosek; jakościowe przekształcenia samogłosek długich; zmiany w zakresie spółgłosek: g ≥ h, ŕ ≥ ř, rozwój l i ĺ, dyspalatalizacja spółgłosek wargowych i przedniojęzykowych; rozwój połączeń šč, žǯ, št’, žd’; wybrane dialektyczne cechy fonetyczne].
4. Dynamiczny rozwój czeszczyzny w okresie humanizmu – zmiany w (orto)grafii, gramatyce, leksyce (warstwy rodzima i obca) [Jan Hus i jego zasługi dla języka czeskiego; złoty wiek Veleslavína – słowniki i gramatyki; rola Jana Blahoslava].
5. Elementy gramatyki historycznej języka czeskiego, cz. 2 – ewolucja systemu fleksyjno-składniowego [przegląd głównych zmian w zakresie fleksji imiennej; przegląd głównych zmian w zakresie fleksji werbalnej; przykłady przekształceń w zakresie składni; wybrane dialektyczne cechy morfologiczno-składniowe].
6. Piśmiennictwo czeskie okresu mroków po 1620 r. [ośrodki, twórcy, dzieła].
Odrodzenie czeskiego języka narodowego w 3. ćw. XVIII – XIX w. – przykłady przemian na różnych płaszczyznach języka [I i II generacja czeskich budzicieli (F. Palacký, J. E. Purkyňe, J. Dobrovský, J. Jungmann); rozwarstwienie czeszczyzny, pochodzenie obecnej češtiny].
7. Język czeski XX i XXI w. – przykłady przemian na różnych płaszczyznach języka [główne tendencje; rozwój języka czeskiego po aksamitnej rewolucji 1989 r.]
|
W cyklu 2024/25Z:
1. Wprowadzenie do historii języka czeskiego [przedmiot i zadania historii języka czeskiego; metodologia badań historyczno-językowych; genetyczna i typologiczna klasyfikacja języka czeskiego; problem periodyzacji historii języka czeskiego; język czeski wśród języków słowiańskich – cechy wspólne północnosłowiańskie; cechy wspólne zachodniosłowiańskie; cechy łączące czeszczyznę ze słowiańskim Południem; specyficzne cechy czeskie].
2. Piśmiennictwo dawnych Czech (do XV w.) [społeczno-polityczne i religijne początki piśmiennictwa; najstarsze zabytki języka czeskiego; czeskie „wtręty” w zabytkach łacińskich; pierwsze czeskie teksty ciągłe; teksty cerkiewnosłowiańskie redakcji czeskiej].
3. Elementy gramatyki historycznej języka czeskiego, cz. 1 – ewolucja systemu fonetycznego i fonologicznego [prasłowiański a staroczeski wokalizm i konsonantyzm; zmiany historyczne w zakresie: jerów, samogłosek nosowych, jat’, sonantów, grup przestawkowych; przegłosy samogłosek; jakościowe przekształcenia samogłosek długich; zmiany w zakresie spółgłosek: g ≥ h, ŕ ≥ ř, rozwój l i ĺ, dyspalatalizacja spółgłosek wargowych i przedniojęzykowych; rozwój połączeń šč, žǯ, št’, žd’; wybrane dialektyczne cechy fonetyczne].
4. Dynamiczny rozwój czeszczyzny w okresie humanizmu – zmiany w (orto)grafii, gramatyce, leksyce (warstwy rodzima i obca) [Jan Hus i jego zasługi dla języka czeskiego; złoty wiek Veleslavína – słowniki i gramatyki; rola Jana Blahoslava].
5. Elementy gramatyki historycznej języka czeskiego, cz. 2 – ewolucja systemu fleksyjno-składniowego [przegląd głównych zmian w zakresie fleksji imiennej; przegląd głównych zmian w zakresie fleksji werbalnej; przykłady przekształceń w zakresie składni; wybrane dialektyczne cechy morfologiczno-składniowe].
6. Piśmiennictwo czeskie okresu mroków po 1620 r. [ośrodki, twórcy, dzieła].
Odrodzenie czeskiego języka narodowego w 3. ćw. XVIII – XIX w. – przykłady przemian na różnych płaszczyznach języka [I i II generacja czeskich budzicieli (F. Palacký, J. E. Purkyňe, J. Dobrovský, J. Jungmann); rozwarstwienie czeszczyzny, pochodzenie obecnej češtiny].
7. Język czeski XX i XXI w. – przykłady przemian na różnych płaszczyznach języka [główne tendencje; rozwój języka czeskiego po aksamitnej rewolucji 1989 r.]
|
Całkowity nakład pracy studenta
Godziny realizowane z udziałem nauczycieli (34 godz.) [1,36 pkt.]
- udział w konwersatoriach – 30 godz. (1,2 pkt.)
- konsultacje i praca z nauczycielem akademickim – 4 godz. (0,16 pkt.)
Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (16 godz.) [0,64 pkt.]:
- przygotowanie do konwersatoriów – 10 godz. (0,4 pkt.)
- przygotowanie do kolokwiów – 6 godz. (0,24 pkt.)
Łącznie: 50 godz. (2 pkt. ECTS)
Efekty uczenia się - wiedza
Student:
W1 – orientuje się w wybranych zagadnieniach warunkujących rozwój języka i piśmiennictwa czeskiego (do i od XV w.) oraz w wybranych zagadnieniach historyczno-językowych w wymiarze międzykulturowym [K_W01, K_W11]
W2 – posiada podstawowe wiadomości z zakresu historii kształtowania się czeskiego systemu fonetycznego (wokalicznego i konsonantycznego), graficznego oraz fleksyjno-składniowego (w ramach imiennych i werbalnych części mowy), a także leksykalnego (w ramach ważniejszych kwestii dotyczących sposobów „bogacenia” się słownictwa na przestrzeni wieków), z uwzględnieniem specyficznych cech gwarowych [K_W01, K_W11]
W3: zna zasady przekładoznawstwa [K_W13]
W4 – zna podstawową terminologię i metodologię badań językoznawstwa diachronicznego, a także powiązania filologii z historią, oraz podstawową literaturę językoznawczą dotyczącą czeskiego obszaru kulturowego [K_W03, K_W06, K_W07].
Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (zob. Informacje o zajęciach w cyklu 2022/23Z - Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).
Efekty uczenia się - umiejętności
Student:
U1 – potrafi wyszukiwać i użytkować materiał teoretyczny potrzebny do wykonania konkretnych, zleconych przez prowadzącego, analiz praktycznych (w szczególności z zakresu przemian w czeskim systemie wokalicznym, konsonantycznym, fleksyjno-składniowym) [K_U01, K_U07];
U2 – rozumie treści opracowań w języku czeskim dotyczących przerabianych zagadnień [K_U02, K_U20];
U3 – identyfikuje literackie i gwarowe formy fonetyczno-graficzne, fleksyjno-składniowe oraz słownictwo, odnosząc odzwierciedlone w nich zjawiska/procesy do odpowiedniego czasu historycznego i terytorium dialektycznego [K_U01, K_U06]
U4 – przygotowuje prezentacje/referaty na zadany temat [K_U06, K_U07].
Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (zob. Informacje o zajęciach w cyklu 2022/23Z - Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
K1 – ma świadomość poziomu swojej dotychczasowej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju [K_K01].
Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (zob. Informacje o zajęciach w cyklu 2022/23Z - Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).
Metody dydaktyczne
Konwersacja z elementami wykładu/pokazu multimedialnego; analiza wyselekcjonowanych form/fragmentów tekstu pochodzących z zabytków z różnych okresów rozwoju języka czeskiego pod kątem odzwierciedlonych w nich zmian historycznojęzykowych.
Metody dydaktyczne eksponujące
- pokaz
Metody dydaktyczne podające
- wykład konwersatoryjny
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
Metody dydaktyczne poszukujące
- klasyczna metoda problemowa
- ćwiczeniowa
- referatu
Wymagania wstępne
Brak.
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2022/23Z: | W cyklu 2024/25Z: | W cyklu 2023/24Z: |
Kryteria oceniania
Zaliczenie z oceną. Na końcową ocenę składa się ocenianie ciągłe – przygotowanie się do zajęć i aktywność na zajęciach [K_W01, K_W03, K_W06, K_W07, K_W11, K_W13; K_U01, K_U02, K_U06, K_U07, K_U20; K_K01], w tym przygotowanie i przedstawienie referatu na zadany temat [K_U6, K_U7], oraz ocena z jednego bądź dwóch kolokwiów [K_W01, K_W07, K_W11; K_U01; K_K01]
Kolokwium/kolokwia – wymagany próg na ocenę: dostateczną – 60%, dostateczną plus – 70 %, dobrą – 80 %, dobrą plus – 90 %, bardzo dobrą – 96% - 100%.
Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (zob. Informacje o zajęciach w cyklu 2022/23Z - Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).
Praktyki zawodowe
Literatura
a. podstawowa:
1. Fidlerová A., Dittmann R., Martínek F., Voleková K., Dějiny češtiny.pdf, 2013
2. Komárek M., Dějiny českého jazyka, Brno 2012.
3. Kosek P., Historická mluvnice češtiny, I, Brno 2014.
4. Kosek P., Historická mluvnice češtiny – překlenovací seminář, Brno 2014.
5. Marešová H., Základy historické mluvnice češtiny s texty k rozboru, Olomouc 2008 (pdf).
6. Siatkowska E., Rodzina języków zachodniosłowiańskich, Warszawa 1996.
7. http://vokabular.ujc.cas.cz/default.aspx
b. uzupełniająca:
1. Akademická pravidla českého pravopisu. S Dodatkem Ministerstva školství, mládeže a tělovýchovy České republiky, Praha 2003.
2. Balowski M., Kodyfikacja języka czeskiego po roku 1990, Bohemistyka 2001, 1, s. 27–51.
3. Basaj M., Siatkowski J., Bohemizmy w języku polskim. Słownik, Warszawa 2006.
4. Cuřín F., Vývoj spisovného jazyka českého, Praga 1979.
5. Lehr-Spławiński T., Zarys gramatyki historycznej języka czeskiego, Łódź–Kraków 1957.
6. Lehr-Spławiński T., Kuraszkiewicz W., Sławski F., Przegląd i charakterystyka języków słowiańskich, Warszawa 1954.
7. Matla M., Czechy. Seria: Początki Państw, Poznań 2014.
8. Orłoś T. Z., Tysiąc lat czesko-polskich związków językowych, Kraków 1993.
9. Orłoś T. Z., Czeskie odrodzenie narodowe i językowe, Kraków 2000.
10. Orłoś T. Z., Damborský J., Konsekwencje sąsiedztwa polsko-czeskiego dla języka i literatury, Wrocław 1997.
11. Siatkowscy E. i J., Wybór tekstów staroczeskich, Warszawa 1988.
12. Skowronek J., Tanty M., Wasilewski T., Słowianie południowi i zachodni . VI – XX wiek, Warszawa 2005.
13. Szczepańska E., Cechy czeszczyzny okresu baroku a obecná čeština, Kraków 2004.
|
W cyklu 2023/24Z:
a. podstawowa:
1. Fidlerová A., Dittmann R., Martínek F., Voleková K., Dějiny češtiny.pdf, 2013
2. Komárek M., Dějiny českého jazyka, Brno 2012.
3. Marešová H., Základy historické mluvnice češtiny s texty k rozboru, Olomouc 2008 (pdf).
4. Siatkowska E., Rodzina języków zachodniosłowiańskich, Warszawa 1996.
b. uzupełniająca:
1. Akademická pravidla českého pravopisu. S Dodatkem Ministerstva školství, mládeže a tělovýchovy České republiky, Praha 2003.
2. Balowski M., Kodyfikacja języka czeskiego po roku 1990, Bohemistyka 2001, 1, s. 27–51.
3. Basaj M., Siatkowski J., Bohemizmy w języku polskim. Słownik, Warszawa 2006.
4. Cuřín F., Vývoj spisovného jazyka českého, Praga 1979.
5. Kosek P., Historická mluvnice češtiny, I, Brno 2014.
6. Kosek P., Historická mluvnice češtiny – překlenovací seminář, Brno 2014.
7. Lehr-Spławiński T., Zarys gramatyki historycznej języka czeskiego, Łódź–Kraków 1957.
8. Lehr-Spławiński T., Kuraszkiewicz W., Sławski F., Przegląd i charakterystyka języków słowiańskich, Warszawa 1954.
9. Matla M., Czechy. Seria: Początki Państw, Poznań 2014.
10. Orłoś T. Z., Tysiąc lat czesko-polskich związków językowych, Kraków 1993.
11. Orłoś T. Z., Czeskie odrodzenie narodowe i językowe, Kraków 2000.
12. Orłoś T. Z., Damborský J., Konsekwencje sąsiedztwa polsko-czeskiego dla języka i literatury, Wrocław 1997.
13. Siatkowscy E. i J., Wybór tekstów staroczeskich, Warszawa 1988.
14. Skowronek J., Tanty M., Wasilewski T., Słowianie południowi i zachodni . VI – XX wiek, Warszawa 2005.
15. Szczepańska E., Cechy czeszczyzny okresu baroku a obecná čeština, Kraków 2004.
16. http://vokabular.ujc.cas.cz/default.aspx
|
W cyklu 2024/25Z:
a. podstawowa:
1. Fidlerová A., Dittmann R., Martínek F., Voleková K., Dějiny češtiny.pdf, 2013
2. Komárek M., Dějiny českého jazyka, Brno 2012.
3. Marešová H., Základy historické mluvnice češtiny s texty k rozboru, Olomouc 2008 (pdf).
4. Siatkowska E., Rodzina języków zachodniosłowiańskich, Warszawa 1996.
5. Szczepańska E., Język czeski, 2011 (Repozytorium UJ), PDF
[https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/a25e80c0-313a-4398-b439-b0327fcc5d62/content]
b. uzupełniająca:
1. Akademická pravidla českého pravopisu. S Dodatkem Ministerstva školství, mládeže a tělovýchovy České republiky, Praha 2003.
2. Balowski M., Kodyfikacja języka czeskiego po roku 1990, Bohemistyka 2001, 1, s. 27–51.
3. Basaj M., Siatkowski J., Bohemizmy w języku polskim. Słownik, Warszawa 2006.
4. Cuřín F., Vývoj spisovného jazyka českého, Praga 1979.
5. Kosek P., Historická mluvnice češtiny, I, Brno 2014.
6. Kosek P., Historická mluvnice češtiny – překlenovací seminář, Brno 2014.
7. Lehr-Spławiński T., Zarys gramatyki historycznej języka czeskiego, Łódź–Kraków 1957.
8. Lehr-Spławiński T., Kuraszkiewicz W., Sławski F., Przegląd i charakterystyka języków słowiańskich, Warszawa 1954.
9. Matla M., Czechy. Seria: Początki Państw, Poznań 2014.
10. Orłoś T. Z., Tysiąc lat czesko-polskich związków językowych, Kraków 1993.
11. Orłoś T. Z., Czeskie odrodzenie narodowe i językowe, Kraków 2000.
12. Orłoś T. Z., Damborský J., Konsekwencje sąsiedztwa polsko-czeskiego dla języka i literatury, Wrocław 1997.
13. Siatkowscy E. i J., Wybór tekstów staroczeskich, Warszawa 1988.
14. Skowronek J., Tanty M., Wasilewski T., Słowianie południowi i zachodni . VI – XX wiek, Warszawa 2005.
15. Szczepańska E., Cechy czeszczyzny okresu baroku a obecná čeština, Kraków 2004.
16. http://vokabular.ujc.cas.cz/default.aspx
|
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: