Gramatyka historyczna języka czeskiego
2517-s1LS2Z-GHJC
1. Wprowadzenie do gramatyki historycznej języka czeskiego [przedmiot i zadania gramatyki historycznej; metodologia badań historycznojęzykowych; genetyczna i typologiczna klasyfikacja języka czeskiego; język czeski wśród języków słowiańskich – cechy wspólne północnosłowiańskie; cechy wspólne zachodniosłowiańskie; cechy łączące język czeski z językami południowosłowiańskimi; specyficzne cechy czeskie; czescy gramatycy – wybór].
2. Piśmiennictwo czeskie – przegląd ogólny [społeczno-polityczne i religijne początki piśmiennictwa; najstarsze i późniejsze zabytki języka czeskiego; czeskie „wtręty” w zabytkach łacińskich; pierwsze czeskie teksty ciągłe; teksty cerkiewnosłowiańskie redakcji czeskiej; nowsze piśmiennictwo czeskie – wybrane przykłady].
3. Ewolucja systemu fonetycznego i fonologicznego – wokalizm i konsonantyzm [zmiany historyczne w zakresie: jerów, samogłosek nosowych, jat’, sonantów, grup przestawkowych; przegłosy samogłosek; zmiany akcentowo-iloczasowe; jakościowe przekształcenia samogłosek długich; zmiany w zakresie spółgłosek: g ≥ h, ŕ ≥ ř, rozwój l i ĺ, dyspalatalizacja spółgłosek wargowych i przedniojęzykowych; rozwój połączeń šč, žǯ, št’, žd’; wybrane dialektyczne cechy fonetyczne].
4. Ewolucja systemu fleksyjno-składniowego [przegląd głównych zmian w zakresie fleksji imiennej (rzeczownika, zaimka, przymiotnika, liczebnika); przegląd głównych zmian w zakresie fleksji werbalnej (czasu teraźniejszego; trybu oznajmującego, rozkazującego, warunkowego; czasów przeszłych i przyszłych; bezosobowych form czasownika); przykłady przekształceń w zakresie składni; wybrane dialektyczne cechy morfologiczne i składniowe].
5. Rozwój czeskiej ortografii [graficzno-ortograficzna specyfika zabytków piśmiennictwa czeskiego na przestrzeni wieków].
6. Rozwój czeskiego słownictwa [warstwa rodzima i obca; zapożyczenia różnych okresów (z uwzględnieniem kontaktów leksykalnych, w tym czesko-polskich/polsko-czeskich)].
|
W cyklu 2021/22Z:
1. Wprowadzenie do gramatyki historycznej języka czeskiego [przedmiot i zadania gramatyki historycznej; metodologia badań historycznojęzykowych; genetyczna i typologiczna klasyfikacja języka czeskiego; język czeski wśród języków słowiańskich – cechy wspólne północnosłowiańskie; cechy wspólne zachodniosłowiańskie; cechy łączące język czeski z językami południowosłowiańskimi; specyficzne cechy czeskie; czescy gramatycy – wybór].
2. Piśmiennictwo czeskie – przegląd ogólny [społeczno-polityczne i religijne początki piśmiennictwa; najstarsze i późniejsze zabytki języka czeskiego; czeskie „wtręty” w zabytkach łacińskich; pierwsze czeskie teksty ciągłe; teksty cerkiewnosłowiańskie redakcji czeskiej; nowsze piśmiennictwo czeskie – wybrane przykłady].
3. Ewolucja systemu fonetycznego i fonologicznego – wokalizm i konsonantyzm [zmiany historyczne w zakresie: jerów, samogłosek nosowych, jat’, sonantów, grup przestawkowych; przegłosy samogłosek; zmiany akcentowo-iloczasowe; jakościowe przekształcenia samogłosek długich; zmiany w zakresie spółgłosek: g ≥ h, ŕ ≥ ř, rozwój l i ĺ, dyspalatalizacja spółgłosek wargowych i przedniojęzykowych; rozwój połączeń šč, žǯ, št’, žd’; wybrane dialektyczne cechy fonetyczne].
4. Ewolucja systemu fleksyjno-składniowego [przegląd głównych zmian w zakresie fleksji imiennej (rzeczownika, zaimka, przymiotnika, liczebnika); przegląd głównych zmian w zakresie fleksji werbalnej (czasu teraźniejszego; trybu oznajmującego, rozkazującego, warunkowego; czasów przeszłych i przyszłych; bezosobowych form czasownika); przykłady przekształceń w zakresie składni; wybrane dialektyczne cechy morfologiczne i składniowe]. [s]
5. Rozwój czeskiej ortografii [graficzno-ortograficzna specyfika zabytków piśmiennictwa czeskiego na przestrzeni wieków].
6. Rozwój czeskiego słownictwa [warstwa rodzima i obca; zapożyczenia różnych okresów].
|
W cyklu 2023/24Z:
1. Wprowadzenie do gramatyki historycznej języka czeskiego [przedmiot i zadania gramatyki historycznej; metodologia badań historycznojęzykowych; genetyczna i typologiczna klasyfikacja języka czeskiego; język czeski wśród języków słowiańskich – cechy wspólne północnosłowiańskie; cechy wspólne zachodniosłowiańskie; cechy łączące język czeski z językami południowosłowiańskimi; specyficzne cechy czeskie; czescy gramatycy – wybór].
2. Piśmiennictwo czeskie – przegląd ogólny [społeczno-polityczne i religijne początki piśmiennictwa; najstarsze i późniejsze zabytki języka czeskiego; czeskie „wtręty” w zabytkach łacińskich; pierwsze czeskie teksty ciągłe; teksty cerkiewnosłowiańskie redakcji czeskiej; nowsze piśmiennictwo czeskie – wybrane przykłady].
3. Ewolucja systemu fonetycznego i fonologicznego – wokalizm i konsonantyzm [zmiany historyczne w zakresie: jerów, samogłosek nosowych, jat’, sonantów, grup przestawkowych; przegłosy samogłosek; zmiany akcentowo-iloczasowe; jakościowe przekształcenia samogłosek długich; zmiany w zakresie spółgłosek: g ≥ h, ŕ ≥ ř, rozwój l i ĺ, dyspalatalizacja spółgłosek wargowych i przedniojęzykowych; rozwój połączeń šč, žǯ, št’, žd’; wybrane dialektyczne cechy fonetyczne].
4. Ewolucja systemu fleksyjno-składniowego [przegląd głównych zmian w zakresie fleksji imiennej (rzeczownika, zaimka, przymiotnika, liczebnika); przegląd głównych zmian w zakresie fleksji werbalnej (czasu teraźniejszego; trybu oznajmującego, rozkazującego, warunkowego; czasów przeszłych i przyszłych; bezosobowych form czasownika); przykłady przekształceń w zakresie składni; wybrane dialektyczne cechy morfologiczne i składniowe]. [s]
5. Rozwój czeskiej ortografii [graficzno-ortograficzna specyfika zabytków piśmiennictwa czeskiego na przestrzeni wieków].
6. Rozwój czeskiego słownictwa [warstwa rodzima i obca; zapożyczenia różnych okresów].
|
W cyklu 2024/25Z:
1. Wprowadzenie do gramatyki historycznej języka czeskiego [przedmiot i zadania gramatyki historycznej; metodologia badań historycznojęzykowych; genetyczna i typologiczna klasyfikacja języka czeskiego; język czeski wśród języków słowiańskich – cechy wspólne północnosłowiańskie; cechy wspólne zachodniosłowiańskie; cechy łączące język czeski z językami południowosłowiańskimi; specyficzne cechy czeskie; czescy gramatycy – wybór].
2. Piśmiennictwo czeskie – przegląd ogólny [społeczno-polityczne i religijne początki piśmiennictwa; najstarsze i późniejsze zabytki języka czeskiego; czeskie „wtręty” w zabytkach łacińskich; pierwsze czeskie teksty ciągłe; teksty cerkiewnosłowiańskie redakcji czeskiej; nowsze piśmiennictwo czeskie – wybrane przykłady].
3. Ewolucja systemu fonetycznego i fonologicznego – wokalizm i konsonantyzm [zmiany historyczne w zakresie: jerów, samogłosek nosowych, jat’, sonantów, grup przestawkowych; przegłosy samogłosek; zmiany akcentowo-iloczasowe; jakościowe przekształcenia samogłosek długich; zmiany w zakresie spółgłosek: g ≥ h, ŕ ≥ ř, rozwój l i ĺ, dyspalatalizacja spółgłosek wargowych i przedniojęzykowych; rozwój połączeń šč, žǯ, št’, žd’; wybrane dialektyczne cechy fonetyczne].
4. Ewolucja systemu fleksyjno-składniowego [przegląd głównych zmian w zakresie fleksji imiennej (rzeczownika, zaimka, przymiotnika, liczebnika); przegląd głównych zmian w zakresie fleksji werbalnej (czasu teraźniejszego; trybu oznajmującego, rozkazującego, warunkowego; czasów przeszłych i przyszłych; bezosobowych form czasownika); przykłady przekształceń w zakresie składni; wybrane dialektyczne cechy morfologiczne i składniowe]. [s]
5. Rozwój czeskiej ortografii [graficzno-ortograficzna specyfika zabytków piśmiennictwa czeskiego na przestrzeni wieków].
6. Rozwój czeskiego słownictwa [warstwa rodzima i obca; zapożyczenia różnych okresów].
|
Całkowity nakład pracy studenta
Godziny realizowane z udziałem nauczycieli (34 godz.) [1,36 pkt.]
- udział w konwersatoriach – 30 godz. (1,2 pkt.)
- konsultacje i praca z nauczycielem akademickim – 4 godz. (0,16 pkt.)
Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (16 godz.) [0,64 pkt.]:
- przygotowanie do konwersatoriów – 10 godz. (0,4 pkt.)
- przygotowanie do kolokwiów – 6 godz. (0,24 pkt.)
Łącznie: 50 godz. (2 pkt. ECTS)
Efekty uczenia się - wiedza
Student:
W1 – orientuje się w wybranych zagadnieniach warunkujących rozwój języka i piśmiennictwa czeskiego (do i od XV w.) oraz w wybranych zagadnieniach historyczno-językowych w wymiarze międzykulturowym [K_W01, K_W11]
W2 – posiada podstawowe wiadomości z zakresu historii kształtowania się czeskiego systemu fonetycznego (wokalicznego i konsonantycznego), graficznego oraz fleksyjno-składniowego (w ramach imiennych i werbalnych części mowy), a także leksykalnego (w ramach ważniejszych kwestii dotyczących sposobów „bogacenia” się słownictwa na przestrzeni wieków), z uwzględnieniem specyficznych cech gwarowych [K_W01, K_W11]
W3: zna zasady przekładoznawstwa [K_W13]
W4 – zna podstawową terminologię i metodologię badań językoznawstwa diachronicznego, a także powiązania filologii z historią, oraz podstawową literaturę językoznawczą dotyczącą czeskiego obszaru kulturowego [K_W03, K_W06, K_W07].
Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (zob. Informacje o zajęciach w cyklu 2023/24Z - Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).
Efekty uczenia się - umiejętności
Student:
U1 – potrafi wyszukiwać i użytkować materiał teoretyczny potrzebny do wykonania konkretnych, zleconych przez prowadzącego, analiz praktycznych (w szczególności z zakresu przemian w czeskim systemie wokalicznym, konsonantycznym, fleksyjno-składniowym) [K_U01, K_U07];
U2 – rozumie treści opracowań w języku czeskim dotyczących przerabianych zagadnień [K_U02, K_U20];
U3 – identyfikuje literackie i gwarowe formy fonetyczno-graficzne, fleksyjno-składniowe oraz słownictwo, odnosząc odzwierciedlone w nich zjawiska/procesy do odpowiedniego czasu historycznego i terytorium dialektycznego [K_U01, K_U06]
U4 – przygotowuje prezentacje/referaty na zadany temat [K_U06, K_U07].
Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (zob. Informacje o zajęciach w cyklu 2023/24Z - Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Student:
K1 – ma świadomość poziomu swojej dotychczasowej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju [K_K01].
Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (zob. Informacje o zajęciach w cyklu 2023/24Z - Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).
Metody dydaktyczne
Konwersacja z elementami wykładu/pokazu multimedialnego; analiza wyselekcjonowanych form/fragmentów tekstu pochodzących z zabytków z różnych okresów rozwoju języka czeskiego pod kątem odzwierciedlonych w nich zmian historycznojęzykowych.
Metody dydaktyczne eksponujące
- pokaz
Metody dydaktyczne podające
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
Metody dydaktyczne poszukujące
- referatu
- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa
Rodzaj przedmiotu
przedmiot fakultatywny
Wymagania wstępne
Brak.
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2021/22Z: | W cyklu 2023/24Z: | W cyklu 2024/25Z: |
Kryteria oceniania
Zaliczenie z oceną. Na końcową ocenę składa się ocenianie ciągłe – przygotowanie się do zajęć i aktywność na zajęciach [K_W01, K_W03, K_W06, K_W07, K_W11, K_W13; K_U01, K_U02, K_U06, K_U07, K_U20; K_K01], w tym przygotowanie i przedstawienie referatu na zadany temat [K_U06, K_U07], oraz ocena z jednego bądź dwóch kolokwiów [K_W01, K_W07, K_W11; K_U01; K_K01] Kolokwium/kolokwia – wymagany próg na ocenę: dostateczną – 60%, dostateczną plus – 70 %, dobrą – 80 %, dobrą plus – 90 %, bardzo dobrą – 96%-100%.
Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (zob. Informacje o zajęciach w cyklu 2023/24Z - Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).
Praktyki zawodowe
Literatura
a. podstawowa:
1. Fidlerová A. A., Dittmann R., Martínek F., Voleková K., Dějiny češtiny.pdf, 2013.
2. Komárek M., Dějiny českého jazyka, Brno 2012.
3. Kosek P., Historická mluvnice češtiny, I, Brno 2014.
4. Kosek P., Historická mluvnice češtiny – překlenovací seminář, Brno 2014.
5. Marešová H., Základy historické mluvnice češtiny s texty k rozboru, Olomouc 2008.
b. uzupełniająca:
1. Lamprecht A., Šlosar D., Bauer J., Historická mluvnice češtiny, Praha 1986.
2. Lehr-Spławiński T., Zarys gramatyki historycznej języka czeskiego, Łódź–Kraków 1957.
3. Lehr-Spławiński T., Kuraszkiewicz W., Sławski F., Przegląd i charakterystyka języków słowiańskich, Warszawa 1954.
4. Lehr-Spławiński T., Stieber T., Gramatyka historyczna języka czeskiego, I, Warszawa 1954.
5. Matla M., Czechy. Seria: Początki Państw, Poznań 2014.
6. Orłoś T. Z., Czeskie odrodzenie narodowe i językowe, Kraków 2000.
7. Siatkowska E., Rodzina języków zachodniosłowiańskich, Warszawa 1996.
8. Siatkowscy E. i J., Wybór tekstów staroczeskich, Warszawa 1988.
9. Skowronek J., Tanty M., Wasilewski T., Słowianie południowi i zachodni. VI – XX wiek, Warszawa 2005.
10. Szczepańska E., Cechy czeszczyzny okresu baroku a obecná čeština, Kraków 2004.
11. http://vokabular.ujc.cas.cz/default.aspx
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: