Historia języka rosyjskiego
2514-s1ROS3Z-HJR-C
Wykład obejmuje następujące zagadnienia:
1. Wprowadzenie do historii języka rosyjskiego [rozpad ps. wspólnoty językowej i wyłonienie się trzech zespołów języków słowiańskich: zachodniego, wschodniego i południowego; Słowianie wschodni w źródłach starożytnych i w Kronice Nestora; zalążki państwowości staroruskiej; periodyzacja historii języka rosyjskiego – główne etapy i ich charakterystyka].
2. Źródła poznania historii języka rosyjskiego [cyrylica i głagolica na obszarze wschodniosłowiańskim → rusьsky pismeny Istrina/rosьsky pismeny Georgiewa, „napis gniezdowski” itp. – czyżby protocyrylica?; ważniejsze zabytki piśmiennictwa staroruskiego – podział ze względu na materiał na jakim zostały napisane: rękopisy, gramoty, inskrypcje; podział ze względu na treść i przeznaczenie: zabytki literatury religijnej i świeckiej; zewnętrzna strona tekstów – materiał, zdobnictwo, rodzaje pisma: ustaw, półustaw, skoropis; pojawienie się druku na Rusi i pierwsze teksty drukowane; od cyrylicy do grażdanki – reformy (orto)grafii].
3. Z metodologii badań językoznawstwa diachronicznego [przedmiot i typy badań, dyscypliny badawcze; metody badań historyczno-językowych; chronologizacja zmian językowych].
4. Rozwój grup typu *ărT–, *–TărT– na obszarze wschodniosłowiańskim. Zmiany w systemie prozodycznym [grupy przestawkowe a prawo sylab otwartych; rozwój grup nagłosowych: opozycja dialektalna PÓŁNOC – POŁUDNIE; uzależnienie zmian w grupach nagłosowych od intonacji; odstępstwa od północnosłowiańskiego typu przestawki; rozwój grup śródgłosowych: podział dialektalny POŁUDNIE – WSCHÓD – ZACHÓD; wschodniosłowiański I pełnogłos; wariantywne formy pełno- i niepełnogłosowe; zmiany akcentowe i ich związek z intonacją: prawo Fortunatowa-de Saussure’a, prawo Szachmatowa].
5. Cechy fonetyczne dialektu wschodniosłowiańskiego – podsumowanie [cechy wspólne południowo- i wschodniosłowiańskie; cechy wspólne zachodnio- i wschodniosłowiańskie; cechy typowe wschodniosłowiańskie].
6. Z historii języka literackiego na Rusi [„pierwsza fala wpływów południowosłowiańskich”; tzw. cerkiewnosłowiańska redakcja ruska; zabytek redakcji (staro)ruskiej a zabytek staroruski; typy redakcji wschodniosłowiańskich i ich główne cechy; przegląd lokalnych odmianek staroruskich; pojęcie języka literackiego i spór o jego początki na Rusi].
7. Zmiany w zakresie samogłosek jerowych. Skutki zaniku i wokalizacji jerów dotyczące systemu wokalicznego [pochodzenie samogłosek jerowych i ich miejsce w systemie; słaba i mocna pozycja jerów; losy jerów na obszarze wschodniosłowiańskim; czas i zasięg terytorialny zmian jerowych; opuszczanie jerów słabych, asymilacja, „zwykłe” mieszanie; samogłoski ruchome; odstępstwa od prawa jerowego – wyrównania tematyczne, analogia, wpływ cs.; rozwój napiętych î, ŷ oraz ĭ, ў przed samogłoskami jotowanymi; rozwój i nagłosowego, śródgłosowego oraz występującego na granicy morfemów lub wyrazów; rozwój jerów w sąsiedztwie spółgłosek płynnych: w grupach –TъrT–, –TьrT–, –TъlT–, powstałych na miejscu dawnych sonantów oraz w grupach będących zwykłymi połączeniami spółgłosek płynnych z jerami; zjawisko tzw. II pełnogłosu – mechanizm zmiany, czas i miejsce; wzdłużenie zastępcze].
8. Skutki zaniku i wokalizacji jerów w systemie konsonantycznym [upodobnienia pod względem sposobu artykulacji: udźwięcznienia, ubezdźwięcznienia, stwardnienia, zmiękczenia; upodobnienia pod względem miejsca artykulacji: głównie spółgłosek zębowych do dziąsłowych; odpodobnienia grup spółgłosek zwartych; uproszczenia grup spółgłoskowych; powstanie nowych grup spółgłoskowych, nowych połączeń spółgłosek z jotowanymi i połączeń typu or, ol, er, el między spółgłoskami; powstanie i rozwój tzw. geminat; zanik lub zachowanie sufiksu –l– w part. praet. act. II m. sg.; wykształcenie się opozycji: dźwięczna – bezdźwięczna, twarda – miękka].
9. Tendencja do wyrównań tematu. Przejście ky, gy, xy w ki, gi, xi – tzw. czwarta palatalizacja [wiek i zasięg terytorialny zmiany; związek z zanikiem jerów; podłoże zmiany, świadectwo zabytków staroruskich i rusko-cerkiewnych].
10. Rozwój š, ž, č, šč oraz c [pochodzenie; dyspalatalizacja lub zachowanie miękkości – czas zmian i zróżnicowanie terytorialne, odzwierciedlenie zmian w zabytkach staroruskich oraz we współczesnych wschodniosłowiańskich językach literackich i w gwarach].
11. Rozwój ě [pochodzenie i zmiany w wymowie – zróżnicowanie czasowe i terytorialne; czynniki wpływające na rozwój ě w poszczególnych gwarach: charakter następującej spółgłoski i/lub miejsce akcentu; odzwierciedlenie zmian w zabytkach staroruskich; kontynuanty ě we współczesnych językach wschodniosłowiańskich; zachowanie jat’ jako znaku graficznego do reformy 1917/1918 r.].
12. Zmiana e w ’o – tzw. ruski przegłos [chronologizacja i uwarunkowania procesu; ograniczenia przejścia e ≥ ’o w rosyjskim języku literackim; inne wyjątki od ruskiego przegłosu; odzwierciedlenie ’o na miejscu e w zabytkach].
13. Redukcja wygłosowych samogłosek nieakcentowanych [wiek zmiany; czynniki sprawcze – częstość użycia, sposób wymowy, znaczenie leksykalno-gramatyczne, analogia; przegląd form gramatycznych, w których samogłoski najczęściej ulegają redukcji].
14. Akanie [definicja – akanie w szerszym i węższym znaczeniu; typy akania: silne, umiarkowane, dysymilatywne, niedysymilatywne, asymilatywne, mieszane; brak akania – okanie; okanie niepełne; poglądy na temat genezy akania: teza redukcyjna, teza o archaiczności akania, teza o bałtyckim pochodzeniu akania, teza o późności akania; przykłady akania w zabytkach staroruskich; akanie jako norma rosyjskiego języka literackiego; wyjątkowe przykłady akania we współczesnej ortografii rosyjskiej; akanie w języku białoruskim].
15. Wybrane zagadnienia ze wschodniosłowiańskiej dialektologii [osobliwości fonetyczne gwar: północno- środkowo- i południoworosyjskich].
16. Przekształcenia w systemie deklinacyjnym. Rozwój kategorii gramatycznych strus. rzeczownika – liczby, przypadka, żywotności [historia liczby podwójnej: przyczyny i czas zaniku, przypadki zastępowania liczby podwójnej mnogą w zabytkach staroruskich, pozostałości dualu we współczesnym języku rosyjskim; historia wołacza: przyczyny i czas zaniku, przypadki zastępowania wołacza mianownikiem w zabytkach staroruskich, pozostałości vocativu w rosyjskim języku literackim; zachowanie wołacza w języku ukraińskim i – częściowo – w białoruskim; narodziny i rozwój kategorii żywotności: przyczyny, kolejne etapy i ich chronologizacja, wyjątki od kategorii żywotności we współczesnym języku rosyjskim].
17. Staroruskie a współczesne formy rzeczownika – przegląd zmian [przykłady zmian w poszczególnych typach deklinacyjnych: zmiany wywołane przyczynami fonetycznymi, wpływy wewnątrz- i międzydeklinacyjne, rywalizacja końcówek mianownika i biernika itp.; zmiany w końcówkach liczby pojedynczej; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie rzeczownika w liczbie pojedynczej; zmiany w końcówkach liczby mnogiej; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie rzeczownika w liczbie mnogiej].
18. Rozwój staroruskiego zaimka [zmiany w zakresie zaimków nierodzajowych; zmiany w zakresie zaimków rodzajowych].
19. Kształtowanie się form współczesnego rosyjskiego przymiotnika [główne zmiany i ich przyczyny w zakresie: odmiany prostej w stopniu równym, odmiany złożonej w stopniu równym, form stopnia wyższego i najwyższego].
20. Liczebnik – zanik starych form i kształtowanie się nowych [zmiany w deklinacji różnych typów liczebnika: główny, porządkowy, zbiorowy, ułamkowy].
21. Przekształcenia w systemie koniugacyjnym. Zmiany w formach czasu teraźniejszego/przyszłego prostego w trybie oznajmującym i rozkazującym. Kształtowanie się kategorii aspektu [staroruski a współczesny rosyjski praesens/futurum proste; wyrażanie dokonaności/ niedokonaności czasownika; staroruski a współczesny rosyjski imperativus; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie czasownika].
22. Zmiany w formach czasu przeszłego – aorystu, imperfectu, perfectu, plusquamperfectu [staroruski a współczesny rosyjski czas przeszły – przegląd zmian i ich przyczyny].
23. Zmiany w formach czasu przyszłego złożonego [staroruski a współczesny rosyjski czas przyszły – przegląd zmian i ich przyczyny].
24. Zmiany w nieosobowych formach czasownika. Kategoria strony [główne zmiany w zakresie: imiesłowów czynnych i biernych czasu teraźniejszego i przeszłego, infinitivu, supinum; składniowe konstrukcje imiesłowowe; konstrukcje z bezokolicznikiem i supinum; przykłady zjawisk gwarowych w zakresie nieosobowych form czasownika].
25. Język piśmiennictwa rosyjskiego XV-XVII w. [tzw. „druga fala wpływów południowosłowiańskich”; warstwa cerkiewnosłowiańska a warstwa potoczna w utworach; nowa – „trzecia fala cerkiewszczyzny”].
26. Język utworów XVII w. [warstwa językowa utworu a reprezentowany przez niego gatunek literacki; kryzys języka cs.; prymat języka potocznego; napływ europeizmów].
27. Rosyjski język literacki – od Puszkina po współczesność [rola pisarzy rosyjskich w ostatecznym wykształceniu się rosyjskiej normy literackiej; główne kierunki normalizacji języka; współczesne tendencje rozwojowe języka rosyjskiego].
Na ćwiczeniach realizowane są:
1. Główne prawa rozwojowe języka prasłowiańskiego i ich odzwierciedlenie we wschodniosłowiańskim systemie wokalicznym. Pochodzenie i rozwój wschodniosłowiańskich samogłosek – epoka przedpiśmienna [zmiany spowodowane prawem korelacji palatalności; przegłos ě ≥a w położeniu po j, č, ž, š; zmiany spowodowane prawem wiązania iloczasu z barwą; procesy realizujące prawo sylab otwartych: monoftongizacja i rozpad dyftongów, rozwój połączeń dyftongicznych z n ≤ n, m – powstanie samogłosek nosowych; zasób wschodniosłowiańskich samogłosek w epoce przedpiśmiennej; zanik samogłosek nosowych; zanik joty interwokalicznej, upodobnienia i ściągnięcia samogłosek; kres wschodniosłowiańskiego iloczasu; zasób wschodniosłowiańskich samogłosek u schyłku epoki przedpiśmiennej].
2. Odzwierciedlenie głównych tendencji rozwojowych języka ps. we wschodniosłowiańskim systemie konsonantycznym. Pochodzenie i wartość wschodniosłowiańskich spółgłosek i grup spółgłoskowych [prawo i, u, r, k(g)A; prawo korelacji palatalności – jotacyzacja, zmiana grupy kt’(gt’), palatalizacja: I, II i III; prawo sylab otwartych – zanik wygłosowych spółgłosek, uproszczenie grup spółgłoskowych, przesunięcie granic międzysylabowych; pochodzenie i zanik wschodniosłowiańskich sonantów; sonanty a zwykłe połączenia spółgłosek płynnych z jerami; wtórne zmiękczenie spółgłosek].
3. Rozwój grup typu *ărT–, *–TărT– na obszarze wschodniosłowiańskim. Zmiany w systemie prozodycznym [grupy przestawkowe a prawo sylab otwartych; rozwój grup nagłosowych: opozycja dialektalna PÓŁNOC – POŁUDNIE; uzależnienie zmian w grupach nagłosowych od intonacji; odstępstwa od północnosłowiańskiego typu przestawki; rozwój grup śródgłosowych: podział dialektalny POŁUDNIE – WSCHÓD – ZACHÓD; wschodniosłowiański I pełnogłos; wariantywne formy pełno- i niepełnogłosowe; zmiany akcentowe i ich związek z intonacją: prawo Fortunatowa-de Saussure’a, prawo Szachmatowa].
4. Cechy fonetyczne dialektu wschodniosłowiańskiego – podsumowanie [cechy wspólne południowo- i wschodniosłowiańskie; cechy wspólne zachodnio- i wschodniosłowiańskie; cechy typowe wschodniosłowiańskie].
5. Zmiany w zakresie samogłosek jerowych. Skutki zaniku i wokalizacji jerów dotyczące systemu wokalicznego [pochodzenie samogłosek jerowych i ich miejsce w systemie; słaba i mocna pozycja jerów; losy jerów na obszarze wschodniosłowiańskim; czas i zasięg terytorialny zmian jerowych; opuszczanie jerów słabych, asymilacja, „zwykłe” mieszanie; samogłoski ruchome; odstępstwa od prawa jerowego – wyrównania tematyczne, analogia, wpływ cs.; rozwój napiętych î, ŷ oraz ĭ, ў przed samogłoskami jotowanymi; rozwój i nagłosowego, śródgłosowego oraz występującego na granicy morfemów lub wyrazów; rozwój jerów w sąsiedztwie spółgłosek płynnych: w grupach –TъrT–, –TьrT–, –TъlT–, powstałych na miejscu dawnych sonantów oraz w grupach będących zwykłymi połączeniami spółgłosek płynnych z jerami; zjawisko tzw. II pełnogłosu – mechanizm zmiany, czas i miejsce; wzdłużenie zastępcze].
6. Skutki zaniku i wokalizacji jerów w systemie konsonantycznym [upodobnienia pod względem sposobu artykulacji: udźwięcznienia, ubezdźwięcznienia, stwardnienia, zmiękczenia; upodobnienia pod względem miejsca artykulacji: głównie spółgłosek zębowych do dziąsłowych; odpodobnienia grup spółgłosek zwartych; uproszczenia grup spółgłoskowych; powstanie nowych grup spółgłoskowych, nowych połączeń spółgłosek z jotowanymi i połączeń typu or, ol, er, el między spółgłoskami; powstanie i rozwój tzw. geminat; zanik lub zachowanie sufiksu –l– w part. praet. act. II m. sg.; wykształcenie się opozycji: dźwięczna – bezdźwięczna, twarda – miękka].
7. Tendencja do wyrównań tematu. Przejście ky, gy, xy w ki, gi, xi – tzw. czwarta palatalizacja [wiek zmiany i zasięg terytorialny; związek z zanikiem jerów; podłoże zmiany; świadectwo zabytków staroruskich i rusko-cerkiewnych].
8. Rozwój š, ž, č, šč oraz c [pochodzenie; dyspalatalizacja lub zachowanie miękkości – czas zmian i zróżnicowanie terytorialne; odzwierciedlenie zmian w zabytkach staroruskich oraz we współczesnych wschodniosłowiańskich językach literackich i w gwarach].
9. Rozwój ě [pochodzenie i zmiany w wymowie – zróżnicowanie czasowe i terytorialne; czynniki wpływające na rozwój ě w poszczególnych gwarach: charakter następującej spółgłoski i/lub miejsce akcentu; odzwierciedlenie zmian w zabytkach staroruskich; kontynuanty ě we współczesnych językach wschodniosłowiańskich; zachowanie jat’ jako znaku graficznego do reformy 1917/1918 r.].
10. Zmiana e w ’o – tzw. ruski przegłos [chronologizacja i uwarunkowania procesu; ograniczenia przejścia e ≥ ’o w rosyjskim języku literackim; inne wyjątki od ruskiego przegłosu; odzwierciedlenie ’o na miejscu e w zabytkach].
11. Redukcja wygłosowych samogłosek nieakcentowanych [wiek zmiany; czynniki sprawcze – częstość użycia, sposób wymowy, znaczenie leksykalno-gramatyczne, analogia; przegląd form gramatycznych, w których samogłoski najczęściej ulegają redukcji].
12. Akanie [definicja – akanie w szerszym i węższym znaczeniu; typy akania: silne, umiarkowane, dysymilatywne, niedysymilatywne, asymilatywne, mieszane; brak akania – okanie; okanie niepełne; poglądy na temat genezy akania: teza redukcyjna, teza o archaiczności akania, teza o bałtyckim pochodzeniu akania, teza o późności akania; przykłady akania w zabytkach staroruskich; akanie jako norma rosyjskiego języka literackiego; wyjątkowe przykłady akania we współczesnej ortografii rosyjskiej; akanie w języku białoruskim].
13. Wybrane zagadnienia ze wschodniosłowiańskiej dialektologii [gwarowe cechy fonetyczne].
14. Przekształcenia w systemie deklinacyjnym. Rozwój kategorii gramatycznych staroruskiego rzeczownika – liczby, przypadka, żywotności [historia liczby podwójnej: przyczyny i czas zaniku, przypadki zastępowania liczby podwójnej mnogą w zabytkach staroruskich, pozostałości dualu we współczesnym języku rosyjskim; historia wołacza: przyczyny i czas zaniku, przypadki zastępowania wołacza mianownikiem w zabytkach staroruskich, pozostałości vocativu w rosyjskim języku literackim; zachowanie wołacza w języku ukraińskim i – częściowo – w białoruskim; narodziny i rozwój kategorii żywotności: przyczyny, kolejne etapy i ich chronologizacja, wyjątki od kategorii żywotności we współczesnym języku rosyjskim].
15. Staroruskie a współczesne rosyjskie formy rzeczownika – zmiany historyczne [przykłady zmian w poszczególnych typach deklinacyjnych: zmiany wywołane przyczynami fonetycznymi, wpływy wewnątrz- i miedzydeklinacyjne, rywalizacja końcówek mianownika i biernika itp.; zmiany w końcówkach liczby pojedynczej; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie rzeczownika w liczbie pojedynczej; zmiany w końcówkach liczby mnogiej; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie rzeczownika w liczbie mnogiej].
16. Rozwój staroruskiego zaimka [zmiany w zakresie zaimków nierodzajowych; zmiany w zakresie zaimków rodzajowych].
17. Kształtowanie się form współczesnego rosyjskiego przymiotnika [główne zmiany i ich przyczyny w zakresie: odmiany prostej w stopniu równym, odmiany złożonej w stopniu równym, form stopnia wyższego i najwyższego].
18. Liczebnik – zanik starych form i kształtowanie się nowych [zmiany w deklinacji różnych typów liczebnika: główny, porządkowy, zbiorowy, ułamkowy].
19. Przekształcenia w systemie koniugacyjnym. Zmiany w formach czasu teraźniejszego/ przyszłego prostego i w trybie rozkazującym. Kształtowanie się kategorii aspektu. [staroruski a współczesny rosyjski praesens/futurum proste; wyrażanie dokonaności/niedokonaności czasownika; staroruski a współczesny rosyjski imperativus; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie czasownika].
20. Zmiany w formach czasu przeszłego – aorystu, imperfectu, perfectu, plusquamperfectu [staroruski a współczesny rosyjski czas przeszły – przegląd zmian i ich przyczyny].
21. Zmiany w formach czasu przyszłego złożonego [staroruski a współczesny rosyjski czas przyszły].
22. Nieosobowe formy czasownika. Kategoria strony [główne zmiany w zakresie: imiesłowów czynnych i biernych czasu teraźniejszego i przeszłego, infinitivu, supinum; składniowe konstrukcje imiesłowowe; konstrukcje z bezokolicznikiem i supinum; przykłady zjawisk gwarowych w zakresie nieosobowych form czasownika].
23. Charakterystyka językowa piśmiennictwa rosyjskiego XV-XIX w. [przegląd głównych tendencji rozwojowych na przykładzie form wyselekcjonowanych z odpowiednich utworów].
|
W cyklu 2022/23Z:
W semestrze zimowym na ćwiczeniach realizowane są:
1. Przekształcenia w systemie deklinacyjnym. Rozwój kategorii gramatycznych staroruskiego rzeczownika – liczby, przypadka, żywotności [historia liczby podwójnej: przyczyny i czas zaniku, przypadki zastępowania liczby podwójnej mnogą w zabytkach staroruskich, pozostałości dualu we współczesnym języku rosyjskim; historia wołacza: przyczyny i czas zaniku, przypadki zastępowania wołacza mianownikiem w zabytkach staroruskich, pozostałości vocativu w rosyjskim języku literackim; zachowanie wołacza w języku ukraińskim i – częściowo – w białoruskim; narodziny i rozwój kategorii żywotności: przyczyny, kolejne etapy i ich chronologizacja, wyjątki od kategorii żywotności we współczesnym języku rosyjskim].
2. Staroruskie a współczesne rosyjskie formy rzeczownika – zmiany historyczne [przykłady zmian w poszczególnych typach deklinacyjnych: zmiany wywołane przyczynami fonetycznymi, wpływy wewnątrz- i miedzydeklinacyjne, rywalizacja końcówek mianownika i biernika itp.; zmiany w końcówkach liczby pojedynczej; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie rzeczownika w liczbie pojedynczej; zmiany w końcówkach liczby mnogiej; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie rzeczownika w liczbie mnogiej].
3. Rozwój staroruskiego zaimka [zmiany w zakresie zaimków nierodzajowych; zmiany w zakresie zaimków rodzajowych].
4. Kształtowanie się form współczesnego rosyjskiego przymiotnika [główne zmiany i ich przyczyny w zakresie: odmiany prostej w stopniu równym, odmiany złożonej w stopniu równym, form stopnia wyższego i najwyższego].
5. Liczebnik – zanik starych form i kształtowanie się nowych [zmiany w deklinacji różnych typów liczebnika: główny, porządkowy, zbiorowy, ułamkowy].
6. Przekształcenia w systemie koniugacyjnym. Zmiany w formach czasu teraźniejszego/przyszłego prostego i w trybie rozkazującym. Kształtowanie się kategorii aspektu [staroruski a współczesny rosyjski praesens/futurum proste; wyrażanie dokonaności/niedokonaności czasownika; staroruski a współczesny rosyjski imperativus; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie czasownika].
7. Zmiany w formach czasu przeszłego – aorystu, imperfectu, perfectu, plusquamperfectu [staroruski a współczesny rosyjski czas przeszły – przegląd zmian i ich przyczyny].
8. Zmiany w formach czasu przyszłego złożonego [staroruski a współczesny rosyjski czas przyszły].
9. Nieosobowe formy czasownika. Kategoria strony [główne zmiany w zakresie: imiesłowów czynnych i biernych czasu teraźniejszego i przeszłego, infinitivu, supinum; składniowe konstrukcje imiesłowowe; konstrukcje z bezokolicznikiem i supinum; przykłady zjawisk gwarowych w zakresie nieosobowych form czasownika].
10. Charakterystyka językowa piśmiennictwa rosyjskiego XV-XIX w. [przegląd głównych tendencji rozwojowych na przykładzie form wyselekcjonowanych z odpowiednich utworów].
***
[Практические занятия – подробные вопросы:
1. Преобразование системы склонения. Развитие грамматических категорий древнерусского имени существительного – числа, падежа, одушевлённости (история двойственного числа: причины и время исчезновения, случаи замены дв. ч. мн. ч. в памятниках древнерусской письменности, остатки дв. ч. в современном русском языке; история звательного падежа: причины и время исчезновения, случаи замены вокатива номинативом в памятниках древнерусской письменности, остатки зв. п. в русском литературном языке; сохранение вокатива в украинском и – частично – белорусском языках; возникновение и развитие категории одушевлённости: причины, очередные этапы и их хронология, исключения от категории одушевлённости в современном русском языке).
2. Древнерусские и современные русские формы имени существительного – исторические изменения (причины изменений в отдельных типах склонения: изменения вызванные фонетическими причинами, влияние разных типов склонения друг на друга, взаимное воздействие твёрдых и мягких основ, взаимовлияние именительного и винительного падежей и т.п.; вариантные окончания в ед. ч.; примеры диалектных явлений в склонении имени существительного в ед. ч.; вариантные окончания вo мн. ч.; примеры диалектных явлений в склонении имени существительного вo мн. ч.).
3. Развитие древнерусского местоимения (главные изменения в области личных местоимений; главные изменения в области неличных местоимений).
4. Становление форм современного русского имени прилагательного (главные изменения в области: кратких прилагательных, полных прилагательных, сравнительной и превосходной степеней и их причины).
5. Имя числительное – исчезновение старых форм и образование новых (изменения в склонении отдельных типов имени числительного: количественных, порядковых, собирательных).
6. Преобразование системы спряжения. Изменения в формах настоящего/будущего простого времени, в изъявительном и повелительном наклонениях. Образование категории вида (древнерусское и современное русское наст./буд. прост. вр.; способы выражения вида глагола; древнерусский и современный русский императив; примеры диалектных явлений в спряжении глагола).
7. Изменения в формах прошедшего времени – аориста, имперфекта, перфекта, плюсквамперфекта (древнерусское и современное русское прош. вр. – главные преобразования и их причины).
8. Изменения в формах будущего сложного времени (древнерусское и современное русское буд. вр. – главные преобразования и их причины).
9. Изменения в неличных формах глагола. Категория наклонения (главные преобразования в области: действительных и страдательных причастий наст. и прош. вр., инфинитива, супина; сочетания с причастиями, инфинитивом, супином; примеры диалектных неспрягаемых форм глагола).
10. Языковая характеристика русской письменности XV – XIX вв. (главные тенденции развития на примере отдельных форм и фрагментов текстов из произведений возникших во время указанного периода).]
|
W cyklu 2023/24Z:
W semestrze zimowym na ćwiczeniach realizowane są:
1. Przekształcenia w systemie deklinacyjnym. Rozwój kategorii gramatycznych staroruskiego rzeczownika – liczby, przypadka, żywotności [historia liczby podwójnej: przyczyny i czas zaniku, przypadki zastępowania liczby podwójnej mnogą w zabytkach staroruskich, pozostałości dualu we współczesnym języku rosyjskim; historia wołacza: przyczyny i czas zaniku, przypadki zastępowania wołacza mianownikiem w zabytkach staroruskich, pozostałości vocativu w rosyjskim języku literackim; zachowanie wołacza w języku ukraińskim i – częściowo – w białoruskim; narodziny i rozwój kategorii żywotności: przyczyny, kolejne etapy i ich chronologizacja, wyjątki od kategorii żywotności we współczesnym języku rosyjskim].
2. Staroruskie a współczesne rosyjskie formy rzeczownika – zmiany historyczne [przykłady zmian w poszczególnych typach deklinacyjnych: zmiany wywołane przyczynami fonetycznymi, wpływy wewnątrz- i miedzydeklinacyjne, rywalizacja końcówek mianownika i biernika itp.; zmiany w końcówkach liczby pojedynczej; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie rzeczownika w liczbie pojedynczej; zmiany w końcówkach liczby mnogiej; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie rzeczownika w liczbie mnogiej].
3. Rozwój staroruskiego zaimka [zmiany w zakresie zaimków nierodzajowych; zmiany w zakresie zaimków rodzajowych].
4. Kształtowanie się form współczesnego rosyjskiego przymiotnika [główne zmiany i ich przyczyny w zakresie: odmiany prostej w stopniu równym, odmiany złożonej w stopniu równym, form stopnia wyższego i najwyższego].
5. Liczebnik – zanik starych form i kształtowanie się nowych [zmiany w deklinacji różnych typów liczebnika: główny, porządkowy, zbiorowy, ułamkowy].
6. Przekształcenia w systemie koniugacyjnym. Zmiany w formach czasu teraźniejszego/przyszłego prostego i w trybie rozkazującym. Kształtowanie się kategorii aspektu [staroruski a współczesny rosyjski praesens/futurum proste; wyrażanie dokonaności/niedokonaności czasownika; staroruski a współczesny rosyjski imperativus; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie czasownika].
7. Zmiany w formach czasu przeszłego – aorystu, imperfectu, perfectu, plusquamperfectu [staroruski a współczesny rosyjski czas przeszły – przegląd zmian i ich przyczyny].
8. Zmiany w formach czasu przyszłego złożonego [staroruski a współczesny rosyjski czas przyszły].
9. Nieosobowe formy czasownika. Kategoria strony [główne zmiany w zakresie: imiesłowów czynnych i biernych czasu teraźniejszego i przeszłego, infinitivu, supinum; składniowe konstrukcje imiesłowowe; konstrukcje z bezokolicznikiem i supinum; przykłady zjawisk gwarowych w zakresie nieosobowych form czasownika].
10. Charakterystyka językowa piśmiennictwa rosyjskiego XV-XIX w. [przegląd głównych tendencji rozwojowych na przykładzie form wyselekcjonowanych z odpowiednich utworów].
***
[Практические занятия – подробные вопросы:
1. Преобразование системы склонения. Развитие грамматических категорий древнерусского имени существительного – числа, падежа, одушевлённости (история двойственного числа: причины и время исчезновения, случаи замены дв. ч. мн. ч. в памятниках древнерусской письменности, остатки дв. ч. в современном русском языке; история звательного падежа: причины и время исчезновения, случаи замены вокатива номинативом в памятниках древнерусской письменности, остатки зв. п. в русском литературном языке; сохранение вокатива в украинском и – частично – белорусском языках; возникновение и развитие категории одушевлённости: причины, очередные этапы и их хронология, исключения от категории одушевлённости в современном русском языке).
2. Древнерусские и современные русские формы имени существительного – исторические изменения (причины изменений в отдельных типах склонения: изменения вызванные фонетическими причинами, влияние разных типов склонения друг на друга, взаимное воздействие твёрдых и мягких основ, взаимовлияние именительного и винительного падежей и т.п.; вариантные окончания в ед. ч.; примеры диалектных явлений в склонении имени существительного в ед. ч.; вариантные окончания вo мн. ч.; примеры диалектных явлений в склонении имени существительного вo мн. ч.).
3. Развитие древнерусского местоимения (главные изменения в области личных местоимений; главные изменения в области неличных местоимений).
4. Становление форм современного русского имени прилагательного (главные изменения в области: кратких прилагательных, полных прилагательных, сравнительной и превосходной степеней и их причины).
5. Имя числительное – исчезновение старых форм и образование новых (изменения в склонении отдельных типов имени числительного: количественных, порядковых, собирательных).
6. Преобразование системы спряжения. Изменения в формах настоящего/будущего простого времени, в изъявительном и повелительном наклонениях. Образование категории вида (древнерусское и современное русское наст./буд. прост. вр.; способы выражения вида глагола; древнерусский и современный русский императив; примеры диалектных явлений в спряжении глагола).
7. Изменения в формах прошедшего времени – аориста, имперфекта, перфекта, плюсквамперфекта (древнерусское и современное русское прош. вр. – главные преобразования и их причины).
8. Изменения в формах будущего сложного времени (древнерусское и современное русское буд. вр. – главные преобразования и их причины).
9. Изменения в неличных формах глагола. Категория наклонения (главные преобразования в области: действительных и страдательных причастий наст. и прош. вр., инфинитива, супина; сочетания с причастиями, инфинитивом, супином; примеры диалектных неспрягаемых форм глагола).
10. Языковая характеристика русской письменности XV – XIX вв. (главные тенденции развития на примере отдельных форм и фрагментов текстов из произведений возникших во время указанного периода).]
|
W cyklu 2024/25Z:
W semestrze zimowym na ćwiczeniach realizowane są:
1. Przekształcenia w systemie deklinacyjnym. Rozwój kategorii gramatycznych staroruskiego rzeczownika – liczby, przypadka, żywotności [historia liczby podwójnej: przyczyny i czas zaniku, przypadki zastępowania liczby podwójnej mnogą w zabytkach staroruskich, pozostałości dualu we współczesnym języku rosyjskim; historia wołacza: przyczyny i czas zaniku, przypadki zastępowania wołacza mianownikiem w zabytkach staroruskich, pozostałości vocativu w rosyjskim języku literackim; zachowanie wołacza w języku ukraińskim i – częściowo – w białoruskim; narodziny i rozwój kategorii żywotności: przyczyny, kolejne etapy i ich chronologizacja, wyjątki od kategorii żywotności we współczesnym języku rosyjskim].
2. Staroruskie a współczesne rosyjskie formy rzeczownika – zmiany historyczne [przykłady zmian w poszczególnych typach deklinacyjnych: zmiany wywołane przyczynami fonetycznymi, wpływy wewnątrz- i miedzydeklinacyjne, rywalizacja końcówek mianownika i biernika itp.; zmiany w końcówkach liczby pojedynczej; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie rzeczownika w liczbie pojedynczej; zmiany w końcówkach liczby mnogiej; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie rzeczownika w liczbie mnogiej].
3. Rozwój staroruskiego zaimka [zmiany w zakresie zaimków nierodzajowych; zmiany w zakresie zaimków rodzajowych].
4. Kształtowanie się form współczesnego rosyjskiego przymiotnika [główne zmiany i ich przyczyny w zakresie: odmiany prostej w stopniu równym, odmiany złożonej w stopniu równym, form stopnia wyższego i najwyższego].
5. Liczebnik – zanik starych form i kształtowanie się nowych [zmiany w deklinacji różnych typów liczebnika: główny, porządkowy, zbiorowy, ułamkowy].
6. Przekształcenia w systemie koniugacyjnym. Zmiany w formach czasu teraźniejszego/przyszłego prostego i w trybie rozkazującym. Kształtowanie się kategorii aspektu [staroruski a współczesny rosyjski praesens/futurum proste; wyrażanie dokonaności/niedokonaności czasownika; staroruski a współczesny rosyjski imperativus; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie czasownika].
7. Zmiany w formach czasu przeszłego – aorystu, imperfectu, perfectu, plusquamperfectu [staroruski a współczesny rosyjski czas przeszły – przegląd zmian i ich przyczyny].
8. Zmiany w formach czasu przyszłego złożonego [staroruski a współczesny rosyjski czas przyszły].
9. Nieosobowe formy czasownika. Kategoria strony [główne zmiany w zakresie: imiesłowów czynnych i biernych czasu teraźniejszego i przeszłego, infinitivu, supinum; składniowe konstrukcje imiesłowowe; konstrukcje z bezokolicznikiem i supinum; przykłady zjawisk gwarowych w zakresie nieosobowych form czasownika].
10. Charakterystyka językowa piśmiennictwa rosyjskiego XV-XIX w. [przegląd głównych tendencji rozwojowych na przykładzie form wyselekcjonowanych z odpowiednich utworów].
***
[Практические занятия – подробные вопросы:
1. Преобразование системы склонения. Развитие грамматических категорий древнерусского имени существительного – числа, падежа, одушевлённости (история двойственного числа: причины и время исчезновения, случаи замены дв. ч. мн. ч. в памятниках древнерусской письменности, остатки дв. ч. в современном русском языке; история звательного падежа: причины и время исчезновения, случаи замены вокатива номинативом в памятниках древнерусской письменности, остатки зв. п. в русском литературном языке; сохранение вокатива в украинском и – частично – белорусском языках; возникновение и развитие категории одушевлённости: причины, очередные этапы и их хронология, исключения от категории одушевлённости в современном русском языке).
2. Древнерусские и современные русские формы имени существительного – исторические изменения (причины изменений в отдельных типах склонения: изменения вызванные фонетическими причинами, влияние разных типов склонения друг на друга, взаимное воздействие твёрдых и мягких основ, взаимовлияние именительного и винительного падежей и т.п.; вариантные окончания в ед. ч.; примеры диалектных явлений в склонении имени существительного в ед. ч.; вариантные окончания вo мн. ч.; примеры диалектных явлений в склонении имени существительного вo мн. ч.).
3. Развитие древнерусского местоимения (главные изменения в области личных местоимений; главные изменения в области неличных местоимений).
4. Становление форм современного русского имени прилагательного (главные изменения в области: кратких прилагательных, полных прилагательных, сравнительной и превосходной степеней и их причины).
5. Имя числительное – исчезновение старых форм и образование новых (изменения в склонении отдельных типов имени числительного: количественных, порядковых, собирательных).
6. Преобразование системы спряжения. Изменения в формах настоящего/будущего простого времени, в изъявительном и повелительном наклонениях. Образование категории вида (древнерусское и современное русское наст./буд. прост. вр.; способы выражения вида глагола; древнерусский и современный русский императив; примеры диалектных явлений в спряжении глагола).
7. Изменения в формах прошедшего времени – аориста, имперфекта, перфекта, плюсквамперфекта (древнерусское и современное русское прош. вр. – главные преобразования и их причины).
8. Изменения в формах будущего сложного времени (древнерусское и современное русское буд. вр. – главные преобразования и их причины).
9. Изменения в неличных формах глагола. Категория наклонения (главные преобразования в области: действительных и страдательных причастий наст. и прош. вр., инфинитива, супина; сочетания с причастиями, инфинитивом, супином; примеры диалектных неспрягаемых форм глагола).
10. Языковая характеристика русской письменности XV – XIX вв. (главные тенденции развития на примере отдельных форм и фрагментов текстов из произведений возникших во время указанного периода).]
|
W cyklu 2025/26Z:
W semestrze zimowym na ćwiczeniach realizowane są:
1. Przekształcenia w systemie deklinacyjnym. Rozwój kategorii gramatycznych staroruskiego rzeczownika – liczby, przypadka, żywotności [historia liczby podwójnej: przyczyny i czas zaniku, przypadki zastępowania liczby podwójnej mnogą w zabytkach staroruskich, pozostałości dualu we współczesnym języku rosyjskim; historia wołacza: przyczyny i czas zaniku, przypadki zastępowania wołacza mianownikiem w zabytkach staroruskich, pozostałości vocativu w rosyjskim języku literackim; zachowanie wołacza w języku ukraińskim i – częściowo – w białoruskim; narodziny i rozwój kategorii żywotności: przyczyny, kolejne etapy i ich chronologizacja, wyjątki od kategorii żywotności we współczesnym języku rosyjskim].
2. Staroruskie a współczesne rosyjskie formy rzeczownika – zmiany historyczne [przykłady zmian w poszczególnych typach deklinacyjnych: zmiany wywołane przyczynami fonetycznymi, wpływy wewnątrz- i miedzydeklinacyjne, rywalizacja końcówek mianownika i biernika itp.; zmiany w końcówkach liczby pojedynczej; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie rzeczownika w liczbie pojedynczej; zmiany w końcówkach liczby mnogiej; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie rzeczownika w liczbie mnogiej].
3. Rozwój staroruskiego zaimka [zmiany w zakresie zaimków nierodzajowych; zmiany w zakresie zaimków rodzajowych].
4. Kształtowanie się form współczesnego rosyjskiego przymiotnika [główne zmiany i ich przyczyny w zakresie: odmiany prostej w stopniu równym, odmiany złożonej w stopniu równym, form stopnia wyższego i najwyższego].
5. Liczebnik – zanik starych form i kształtowanie się nowych [zmiany w deklinacji różnych typów liczebnika: główny, porządkowy, zbiorowy, ułamkowy].
6. Przekształcenia w systemie koniugacyjnym. Zmiany w formach czasu teraźniejszego/przyszłego prostego i w trybie rozkazującym. Kształtowanie się kategorii aspektu [staroruski a współczesny rosyjski praesens/futurum proste; wyrażanie dokonaności/niedokonaności czasownika; staroruski a współczesny rosyjski imperativus; przykłady zjawisk gwarowych w odmianie czasownika].
7. Zmiany w formach czasu przeszłego – aorystu, imperfectu, perfectu, plusquamperfectu [staroruski a współczesny rosyjski czas przeszły – przegląd zmian i ich przyczyny].
8. Zmiany w formach czasu przyszłego złożonego [staroruski a współczesny rosyjski czas przyszły].
9. Nieosobowe formy czasownika. Kategoria strony [główne zmiany w zakresie: imiesłowów czynnych i biernych czasu teraźniejszego i przeszłego, infinitivu, supinum; składniowe konstrukcje imiesłowowe; konstrukcje z bezokolicznikiem i supinum; przykłady zjawisk gwarowych w zakresie nieosobowych form czasownika].
10. Charakterystyka językowa piśmiennictwa rosyjskiego XV-XIX w. [przegląd głównych tendencji rozwojowych na przykładzie form wyselekcjonowanych z odpowiednich utworów].
***
[Практические занятия – подробные вопросы:
1. Преобразование системы склонения. Развитие грамматических категорий древнерусского имени существительного – числа, падежа, одушевлённости (история двойственного числа: причины и время исчезновения, случаи замены дв. ч. мн. ч. в памятниках древнерусской письменности, остатки дв. ч. в современном русском языке; история звательного падежа: причины и время исчезновения, случаи замены вокатива номинативом в памятниках древнерусской письменности, остатки зв. п. в русском литературном языке; сохранение вокатива в украинском и – частично – белорусском языках; возникновение и развитие категории одушевлённости: причины, очередные этапы и их хронология, исключения от категории одушевлённости в современном русском языке).
2. Древнерусские и современные русские формы имени существительного – исторические изменения (причины изменений в отдельных типах склонения: изменения вызванные фонетическими причинами, влияние разных типов склонения друг на друга, взаимное воздействие твёрдых и мягких основ, взаимовлияние именительного и винительного падежей и т.п.; вариантные окончания в ед. ч.; примеры диалектных явлений в склонении имени существительного в ед. ч.; вариантные окончания вo мн. ч.; примеры диалектных явлений в склонении имени существительного вo мн. ч.).
3. Развитие древнерусского местоимения (главные изменения в области личных местоимений; главные изменения в области неличных местоимений).
4. Становление форм современного русского имени прилагательного (главные изменения в области: кратких прилагательных, полных прилагательных, сравнительной и превосходной степеней и их причины).
5. Имя числительное – исчезновение старых форм и образование новых (изменения в склонении отдельных типов имени числительного: количественных, порядковых, собирательных).
6. Преобразование системы спряжения. Изменения в формах настоящего/будущего простого времени, в изъявительном и повелительном наклонениях. Образование категории вида (древнерусское и современное русское наст./буд. прост. вр.; способы выражения вида глагола; древнерусский и современный русский императив; примеры диалектных явлений в спряжении глагола).
7. Изменения в формах прошедшего времени – аориста, имперфекта, перфекта, плюсквамперфекта (древнерусское и современное русское прош. вр. – главные преобразования и их причины).
8. Изменения в формах будущего сложного времени (древнерусское и современное русское буд. вр. – главные преобразования и их причины).
9. Изменения в неличных формах глагола. Категория наклонения (главные преобразования в области: действительных и страдательных причастий наст. и прош. вр., инфинитива, супина; сочетания с причастиями, инфинитивом, супином; примеры диалектных неспрягаемых форм глагола).
10. Языковая характеристика русской письменности XV – XIX вв. (главные тенденции развития на примере отдельных форм и фрагментов текстов из произведений возникших во время указанного периода).]
|
Całkowity nakład pracy studenta
Godziny realizowane z udziałem nauczyciela (90 godz.)
- udział w wykładach – 30 godz.
- udział w ćwiczeniach – 60 godz.
Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (110 godz.)
- przygotowanie do ćwiczeń – 20 godz.
- przygotowanie do kolokwiów – 10 godz.
- przygotowanie do sprawdzianu zaliczeniowego z wykładu/przygotowanie do egzaminu – 49
- konsultacje i praca z nauczycielem akademickim – 31 godz.
Łącznie (wykład + ćwiczenia): 200 godz. (4 pkt. ECTS + 4 pkt. ECTS)
Od 2020/2021L:
wykład:
godziny kontaktowe: 50 godz. [godziny wykładu: 30 godz. (15 godz. - 0,6 pkt. + 15 godz. - 0,6 pkt.) ; dyżury konsultacyjne i kontakt mailowy: 20 godz. (10 godz. - 0,4 pkt. + 10 godz. - 0,4 pkt. )]; praca własna studenta (opanowanie materiału teoretycznego na podstawie studiów literaturowych, przygotowanie się do sprawdzianu zaliczeniowego/egzaminu): 75 godz. (25 godz. – 1 pkt. + 50 godz. – 2 pkt)
ćwiczenia:
godziny kontaktowe: 80 godz. (godziny zajęć ćwiczeniowych: 60 godz. [30 godz. – 1,2 pkt. + 30 godz. – 1,2 pkt. ; dyżury konsultacyjne i kontakt mailowy: 20 godz. (10 godz. – 0,4 pkt. + 10 godz. – 0,4 pkt.)]; praca własna studenta (rozwiązywanie praktycznych zadań domowych; przygotowanie się do kolokwium): 20 godz. (10 godz. – 0,4 pkt. + 10 godz. – 0,4 pkt.)
Łącznie (wykład + ćwiczenia): 225 godz. [9 pkt. ECTS = 2 pkt.+2 pkt. (semestr lV) + 3 pkt.+2 pkt. (semestr V)]
Efekty uczenia się - wiedza
W1: Student dysponuje podstawowymi wiadomościami z zakresu historii kształtowania się rosyjskiego systemu fonetycznego i fleksyjno-składniowego [K_W01, K_W02]; W2: zna charakterystyczne cechy gwarowe wschodniosłowiańskiego (głównie wielkoruskiego) obszaru językowego [K_W13]; W3: orientuje się w podobieństwach i różnicach w rozwoju historycznym języków wschodniosłowiańskich [K_W13]; W4: posiada wiedzę na temat historycznych uwarunkowań powstania i rozwoju pisma i piśmiennictwa wschodniosłowiańskiego [K_W08]; W5: zna podstawową terminologię i metodologię badań językoznawstwa diachronicznego [K_W03, K_W07].
Od 2020/2021L:
Student:
W1: dysponuje podstawowymi wiadomościami z zakresu historii kształtowania się rosyjskiego systemu fonetycznego i fleksyjno-składniowego [K_W01, K_W02]; W2: zna charakterystyczne cechy gwarowe wschodniosłowiańskiego (głównie wielkoruskiego) obszaru językowego [K_W11]; W3: orientuje się w podobieństwach i różnicach w rozwoju historycznym języków wschodniosłowiańskich [K_W11]; W4: posiada wiedzę na temat historycznych uwarunkowań powstania i rozwoju pisma i piśmiennictwa wschodniosłowiańskiego [K_W06, K_W08]; W5: zna cechy charakterystyczne cs. zabytków redakcji ruskiej w opozycji do zabytków staroruskich [K_W13]; W6: zna podstawową terminologię i metodologię badań językoznawstwa diachronicznego [K_W03, K_W07].
Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (zob. Informacje o zajęciach w cyklu 2022/23Z - Zajęcia: Wykład - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).
Efekty uczenia się - umiejętności
U1: Student rozumie treści opracowań w języku rosyjskim dotyczących omawianych na zajęciach zagadnień [K_U02]; U2: praktycznie wykorzystuje wiedzę z zakresu fonetyki i morfologii historycznej języka rosyjskiego, a także z dialektologii wschodniosłowiańskiej (wyszukuje, selekcjonuje i użytkuje informacje potrzebne do rozwiązywania konkretnych zadań) [K_U01]; U3: przeprowadza analizę form poświadczonych w zabytkach piśmiennictwa wschodniosłowiańskiego; rozpoznaje i wyjaśnia procesy językowe odzwierciedlone w analizowanych formach; umieszcza je w czasie i przestrzeni językowej wschodniosłowiańskiej [K_U12]; U4: rozumie znaczenie analizowanych form staroruskich i cerkiewnoruskich [K_U02]; U5: rozpoznaje różne typy zabytków dawnego piśmiennictwa wschodniosłowiańskiego i wskazuje na charakterystyczne cechy ich języka [K_U21]; U6: przygotowuje pisemne i ustne prezentacje/referaty na zadany temat [K_U14, K_U15].
Od 2020/2021L:
Student:
U1: rozumie treści opracowań w języku rosyjskim dotyczących omawianych na zajęciach zagadnień [K_U02, K_U19]; U2: praktycznie wykorzystuje wiedzę z zakresu fonetyki i morfologii historycznej języka rosyjskiego, a także z dialektologii wschodniosłowiańskiej (wyszukuje, selekcjonuje i użytkuje informacje potrzebne do rozwiązywania konkretnych zadań) [K_U01, K_U03, K_U04, K_U07]; U3: przeprowadza analizę form poświadczonych w zabytkach piśmiennictwa wschodniosłowiańskiego; rozpoznaje i wyjaśnia procesy językowe odzwierciedlone w analizowanych formach; umieszcza je w czasie i przestrzeni językowej wschodniosłowiańskiej [K_U01, K_U03, K_U04, K_U07]; U4: rozumie znaczenie analizowanych form staroruskich i cerkiewnoruskich [K_U02]; U5: rozpoznaje różne typy zabytków dawnego piśmiennictwa wschodniosłowiańskiego i wskazuje charakterystyczne cechy ich języka [K_U03, K_U04]; U6: przygotowuje pisemne i ustne prezentacje/referaty na zadany temat [K_U14, K_U15].
Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (zob. Informacje o zajęciach w cyklu 2022/23Z - Zajęcia: Ćwiczenia - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
K1: Student ma świadomość przydatności zdobytych wiedzy i umiejętności z historii języka rosyjskiego do utrwalenia i pogłębienia swoich kompetencji w zakresie tegoż języka w ogóle [K_K01]; K2: zdaje sobie sprawę z roli i znaczenia dawnego piśmiennictwa Słowian Wschodnich dla ich kulturalnego rozwoju [K_K05].
Od 2020/2021L:
Student:
K1: ma świadomość przydatności zdobytych wiedzy i umiejętności z historii języka rosyjskiego do utrwalenia i pogłębienia swoich kompetencji w zakresie tegoż języka w ogóle [K_K01]; K2: zdaje sobie sprawę z roli i znaczenia dawnego piśmiennictwa Słowian Wschodnich dla ich kulturalnego rozwoju [K_K03]; K3: jest przygotowany do sprawnego poruszania się w rosyjskim obszarze kulturowym [K_K05].
Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (zob. Informacje o zajęciach w cyklu 2022/23Z - Zajęcia: Wykład. Zajęcia: Ćwiczenia - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).
Metody dydaktyczne
Wykład z elementami pokazu multimedialnego.
Konwersacja; praktyczna analiza wyselekcjonowanych form oraz fragmentów tekstu pochodzących z zabytków z różnych okresów rozwoju języka rosyjskiego pod względem odzwierciedlonych w nich zmian historyczno-językowych; referaty.
Metody dydaktyczne eksponujące
- pokaz
Metody dydaktyczne podające
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
Metody dydaktyczne poszukujące
- referatu
- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa
Rodzaj przedmiotu
przedmiot obligatoryjny
Wymagania wstępne
Podstawy języka staro-cerkiewno-słowiańskiego.
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Metody oceniania:
pisemny sprawdzian zaliczeniowy z wykładu (po semestrze IV) – K_W01, K_W02, K_W03, K_W07, K_W08, K_W13, K_K01
kolokwium z ćwiczeń (po semestrze IV i V) – K_U02, K_U12, K_U21, K_K01
egzamin pisemny (po semestrze V) – K_W01, K_W02, K_W03, K_W07, K_W08, K_W13, K_K01
Kryteria oceniania:
Wykład – zaliczenie na ocenę (po semestrze IV) na podstawie pisemnego sprawdzianu weryfikującego orientację w omawianych na wykładzie zagadnieniach teoretycznych (K_W01, 02, 03, 07, 08, 13, K_K01); egzamin pisemny (po semestrze V) w formie pytań teoretycznych (K_W01, 02, 03, 07, 08, 13, K_K01); wymagany próg na ocenę: dostateczną - 60%, dostateczną plus - 70% , dobrą - 80%, dobrą plus - 90%, bardzo dobrą - 95%.
Ćwiczenia – zaliczenie na ocenę na podstawie: bieżącego przygotowania się do zajęć [aktywnego udziału w dyskusji na rozpatrywany na zajęciach temat (K_W01, 02, 03, 13, K_U01, 02, K_K01, 05) oraz umiejętności rozwiązywania zadań praktycznych w ramach analizy form wyekscerpowanych z zabytków, pochodzących z różnych okresów historii języka rosyjskiego (K_U01, 02, 12, 21, K_K01)]; przygotowania i zaprezentowania referatu na zadany temat [ocenie podlegać będzie strona merytoryczna i formalna – zgodność z tematem, wyczerpanie tematu, jasność wywodu, komunikatywność wypowiedzi, język i styl, strona techniczna] (K_U01, 14, 15); kolokwium pisemnego składającego się z zadań praktycznych (K_U02, 12, 21, K_K01)
Od 2020/2021L:
Metody oceniania:
pisemny sprawdzian zaliczeniowy z wykładu (po semestrze IV) – K_W01, K_W02, K_W03, K_W06, K_W07, K_W08, K_W11, K_W13, K_U19, K_K01
kolokwium z ćwiczeń (po semestrze IV i V) – K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U07, K_K01
egzamin pisemny (po semestrze V) – K_W01, K_W02, K_W03, K_W06, K_W07, K_W08, K_W11, K_W13, K_U19, K_K01
Kryteria oceniania:
Wykład – zaliczenie na ocenę (po semestrze IV) na podstawie pisemnego sprawdzianu weryfikującego orientację w omawianych na wykładzie zagadnieniach teoretycznych (K_W01, 02, 03, 06, 07, 08, 11, 13, K_U19, K_K01); egzamin pisemny (po semestrze V) w formie pytań teoretycznych (K_W01, 02, 03, 06, 07, 08, 11, 13, K_U19, K_K01); wymagany próg na ocenę: dostateczną - 60%, dostateczną plus - 70% , dobrą - 80%, dobrą plus - 90%, bardzo dobrą - 95%.
Ćwiczenia – zaliczenie na ocenę na podstawie: bieżącego przygotowania się do zajęć [aktywnego udziału w dyskusji na rozpatrywany na zajęciach temat (K_W01, 02, 03, 06, 07, 08, 11, 13, K_U01, 02, K_K01, 05) oraz umiejętności rozwiązywania zadań praktycznych w ramach analizy form wyekscerpowanych z zabytków, pochodzących z różnych okresów historii języka rosyjskiego (K_U01, 02, 03, 04, 07, K_K01)]; przygotowania i zaprezentowania referatu na zadany temat [ocenie podlegać będzie strona merytoryczna i formalna – zgodność z tematem, wyczerpanie tematu, jasność wywodu, komunikatywność wypowiedzi, język i styl, strona techniczna] (K_U01, 14, 15); kolokwium pisemnego składającego się z zadań praktycznych (K_U01, 02, 03, 04, 07, K_K01); wymagany próg na ocenę: dostateczną - 60%, dostateczną plus - 70%, dobrą - 80%, dobrą plus - 90%, bardzo dobrą - 95%.
Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (zob. Informacje o zajęciach w cyklu 2022/23Z - Zajęcia: Wykład - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).
Literatura
a. podstawowa:
1. Galster I., Zarys gramatyki historycznej języka rosyjskiego, Warszawa 1998.
2. Kuraszkiewicz W., Zarys dialektologii wschodniosłowiańskiej z wyborem tekstów gwarowych, Warszawa 1963.
3. Lehr-Spławiński T., Witkowski W., Wybór tekstów do historii języka rosyjskiego, Warszawa 1981.
4. Rieger J., Z dziejów języka rosyjskiego, Warszawa 1998.
uzupełniająca:
1. Горшковa К. В., Хабургаев Г. А., Историческая грамматика русского языка, Москва 1981.
2. Horodyski B., Podręcznik paleografii ruskiej, Kraków 1951.
3. Иваницкая Е. Н., Кандаурова Т. Н. и др., Сборник упражнений по истории русского языка, Москва 1986 (pozycja dostępna u prowadzącego zajęcia).
4. Moszyński L., Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 2006 (szczególnie str.: 40-42, 49-52, 99, 216-217, 356-357, 366-372).
5. Соболевский А. И., Славяно-русская пaлеография, Leipzig 1970.
6. Содоль Г. В., Историческая грамматика русского языка. Сборник упражнений, Киев 1978.
7. Судавичене Л. В., Сердобинцев Н. Я., Кадькалов Ю. Г., История русского литературного языка, Ленинград 1984 (głównie rozdz. I-II).
8. Щепкин В. Н., Русская палеография, Москва 1999.
|
W cyklu 2022/23Z:
W semestrze wykorzystywana jest następująca literatura (В семестре используется следующая литература):
a. podstawowa (основная):
1. Galster I., Zarys gramatyki historycznej języka rosyjskiego, Warszawa 1998.
2. Kuraszkiewicz W., Zarys dialektologii wschodniosłowiańskiej z wyborem tekstów gwarowych, Warszawa 1963.
3. Lehr-Spławiński T., Witkowski W., Wybór tekstów do historii języka rosyjskiego, Warszawa 1965.
4. Rieger J., Z dziejów języka rosyjskiego, Warszawa 1998.
b. uzupełniającą (дополнительная):
1. Горшковa К. В., Хабургаев Г. А., Историческая грамматика русского языка, Москва 1981.
2. Иваницкая Е. Н., Кандаурова Т. Н. и др., Сборник упражнений по истории русского языка, Москва 1986.
3. Содоль Г. В., Историческая грамматика русского языка. Сборник упражнений, Киев 1978.
4. Судавичене Л. В., Сердобинцев Н. Я., Кадькалов Ю. Г., История русского литературного языка, Ленинград 1984 (głównie rozdz. II; прежде всего глава II).
|
W cyklu 2023/24Z:
W semestrze wykorzystywana jest następująca literatura (В семестре используется следующая литература):
a. podstawowa (основная):
1. Galster I., Zarys gramatyki historycznej języka rosyjskiego, Warszawa 1998.
2. Kuraszkiewicz W., Zarys dialektologii wschodniosłowiańskiej z wyborem tekstów gwarowych, Warszawa 1963.
3. Lehr-Spławiński T., Witkowski W., Wybór tekstów do historii języka rosyjskiego, Warszawa 1965.
4. Rieger J., Z dziejów języka rosyjskiego, Warszawa 1998.
b. uzupełniającą (дополнительная):
1. Горшковa К. В., Хабургаев Г. А., Историческая грамматика русского языка, Москва 1981.
2. Иваницкая Е. Н., Кандаурова Т. Н. и др., Сборник упражнений по истории русского языка, Москва 1986.
3. Содоль Г. В., Историческая грамматика русского языка. Сборник упражнений, Киев 1978.
4. Судавичене Л. В., Сердобинцев Н. Я., Кадькалов Ю. Г., История русского литературного языка, Ленинград 1984 (głównie rozdz. II; прежде всего глава II).
|
W cyklu 2024/25Z:
W semestrze wykorzystywana jest następująca literatura (В семестре используется следующая литература):
a. podstawowa (основная):
1. Galster I., Zarys gramatyki historycznej języka rosyjskiego, Warszawa 1998.
2. Kuraszkiewicz W., Zarys dialektologii wschodniosłowiańskiej z wyborem tekstów gwarowych, Warszawa 1963.
3. Lehr-Spławiński T., Witkowski W., Wybór tekstów do historii języka rosyjskiego, Warszawa 1965.
4. Rieger J., Z dziejów języka rosyjskiego, Warszawa 1998.
b. uzupełniającą (дополнительная):
1. Горшковa К. В., Хабургаев Г. А., Историческая грамматика русского языка, Москва 1981.
2. Иваницкая Е. Н., Кандаурова Т. Н. и др., Сборник упражнений по истории русского языка, Москва 1986.
3. Содоль Г. В., Историческая грамматика русского языка. Сборник упражнений, Киев 1978.
4. Судавичене Л. В., Сердобинцев Н. Я., Кадькалов Ю. Г., История русского литературного языка, Ленинград 1984 (głównie rozdz. II; прежде всего глава II).
|
W cyklu 2025/26Z:
W semestrze wykorzystywana jest następująca literatura (В семестре используется следующая литература):
a. podstawowa (основная):
1. Galster I., Zarys gramatyki historycznej języka rosyjskiego, Warszawa 1998.
2. Kuraszkiewicz W., Zarys dialektologii wschodniosłowiańskiej z wyborem tekstów gwarowych, Warszawa 1963.
3. Lehr-Spławiński T., Witkowski W., Wybór tekstów do historii języka rosyjskiego, Warszawa 1965.
4. Rieger J., Z dziejów języka rosyjskiego, Warszawa 1998.
b. uzupełniającą (дополнительная):
1. Горшковa К. В., Хабургаев Г. А., Историческая грамматика русского языка, Москва 1981.
2. Иваницкая Е. Н., Кандаурова Т. Н. и др., Сборник упражнений по истории русского языка, Москва 1986.
3. Содоль Г. В., Историческая грамматика русского языка. Сборник упражнений, Киев 1978.
4. Судавичене Л. В., Сердобинцев Н. Я., Кадькалов Ю. Г., История русского литературного языка, Ленинград 1984 (głównie rozdz. II; прежде всего глава II).
|
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: