Historia języka bułgarskiego 2511-s1BAL3Z-HJB

Zajęcia konwersatoryjne obejmują następujące zagadnienia:
1. Zagadnienia wstępne i organizacyjne. Język bułgarski i jego historia [tematyka i literatura przedmiotu; przynależność języka bułgarskiego do rodziny językowej słowiańskiej (wschodniego podzespołu południowosłowiańskiego zespołu/makrodialektu językowego); migracje Słowian na Półwysep Bałkański (kontakty z ludnością miejscową – asymilacja w sferze duchowej i materialnej oraz jej skutki); językowe cechy wspólne południowo- i wschodniosłowiańskie; osobliwości językowe południowosłowiańskie; podział zespołu językowego południowosłowiańskiego – podzespół południowowschodni a południowozachodni; przynależność języka bułgarskiego do BLJ – cechy odróżniające współczesną bułgarszczyznę od pozostałych języków słowiańskich; zasięg terytorialny języka bułgarskiego – problem granicy językowej bułgarsko-serbskiej i bułgarsko-macedońskiej; język nowobułgarski jako jeden z najmłodszych literackich języków słowiańskich; problem periodyzacji historii języka bułgarskiego – różnice w kwestii wyodrębniania poszczególnych okresów/etapów].
2. Okres przedpiśmienny i początki piśmiennictwa bułgarskiego – wprowadzenie [źródła rekonstrukcji i cechy charakterystyczne okresu przedpiśmiennego; czy staro-cerkiewno-słowiański = starobułgarski? (język scs. i jego ponaddialektalny charakter; bułgarsko-macedońska geneza języka scs. a koncepcja W. Mańczaka); okres starobułgarski (sytuacja społeczno-polityczna i religijna w państwie bułgarsko-macedońskim do 1018 r.; piśmiennictwo starobułgarskie – przykłady zabytków głagolickich i cyrylickich i ich główne cechy)].
3. Przemiany językowe okresu starobułgarskiego [przegląd i charakterystyka ważniejszych tendencji zmian w zakresie fonetyki oraz morfologii i składni z uwzględnieniem językowych elementów bałkańskich – analiza fonetyczna i fleksyjno-składniowa form wyekscerpowanych z zabytków starobułgarskich].
4. Ośrodki piśmiennictwa starobułgarskiego [szkoła presławska i ochrydzka i ich przedstawiciele; preferencje w zakresie grafii; leksykalno-słowotwórcze i fleksyjno-składniowe osobliwości zabytków wschodnio- i zachodniobułgarskich – analiza przykładów; czy istniały jeszcze inne centra piśmiennicze w okresie starobułgarskim?].
5. Język i piśmiennictwo bułgarskie w XII-XIV w. (tzw. okres średniobułgarski) – charakterystyka ogólna [zmiany fonetyczne i morfologiczno-składniowe i ich odzwierciedlenie we wczesnych i w późnych zabytkach średniobułgarskich; tło społeczno-polityczne i religijne; główni przedstawiciele piśmiennictwa średniobułgarskiego; rola Atosu i szkoły tyrnowskiej; przykłady zabytków i ich główne cechy].
6. Średniobułgarskie teksty tyrnowskie [przykłady osobliwości w zakresie słownictwa oraz fleksji i składni; cechy (orto)graficzno-fonetyczne].
7. Piśmiennictwo bułgarskie w okresie panowania osmańskiego [język literatury bułgarskiej w XV i XVI w.; damaskiny i Historia słowianobułgarska; następcy Paisija Hilendarskiego; powstanie narodowej kultury i oświaty → Petyr Beron; przemiany okresu odrodzenia narodowego; początki normalizacji języka → główne szkoły: płowdiwska, tyrnowska, Karawełowa, Drinowa].
8. Nowobułgarski język literacki po wyzwoleniu z niewoli tureckiej [twórcy, przykłady tekstów, osobliwości].
9. Z wybranych zagadnień szczegółowych bułgarskiej fonetyki (ujęcie diachroniczne) [przykładowe zmiany w zakresie wokalizmu i konsonantyzmu: jery, jat’, nosówki, inne samogłoski; tzw. grupy przestawkowe; połączenia: r + ъ/ь, l + ъ/ь; zgłoskotwórcze r i l; redukcje samogłosek nieakcentowanych; palatalizacje spółgłosek tylnojęzykowych; grupy: *tl, *dl, *tj, *dj, *kv, *gv; l-epentetyczne; asymilacje, dysymilacje oraz uproszczenia w obrębie grup spółgłoskowych; dyspalatalizacje spółgłosek; opozycja: twarda – miękka; przykłady cech gwarowych w zakresie systemu wokalicznego i konsonantycznego – analiza form poświadczonych w zabytkach z różnych okresów w historii języka bułgarskiego].
10. Z wybranych zagadnień szczegółowych bułgarskiej fleksji i składni (ujęcie diachroniczne) [przykładowe zmiany w zakresie fleksji imiennej i werbalnej oraz składni: od syntetyzmu do analityzmu; kategorie: przypadka → tzw. casus generalis; liczby → zanik dualu, pozostałości du. w funkcji pl.; rodzaju → 3 rodzaje w sg., 1 rodzaj wspólny w pl.; określoności/nieokreśloności → pochodzenie i rozwój rodzajnika postpozycyjnego; zanik złożonych form przymiotnika; nowy przymiotnik złożony; analityczne stopniowanie → part. po− i nai− dodawane do stopnia równego; szczątkowe formy przypadkowe zaimków; rozpad trzystopniowego systemu zaimków wskazujących; specjalne formy zaimka 3. os. i zaimków dzierżawczych; charakterystyczna forma rzeczownika w konstrukcji z liczebnikiem dla oznaczenia ilości; konstrukcja podwójnego podmiotu i podwójnego dopełnienia; kształtowanie się końcówek osobowych czasu teraźniejszego; system czasów przeszłych i przyszłych → słowo posiłkowe „chcieć” jako cecha charakterystyczna czasu przyszłego; tryb rozkazujący → formy syntetyczne z przyrostkiem –e− ≤−ě−, formy analityczne z partykułą da; zanik supinum i infinitivu → konstrukcje z da; tryb [strona] świadka/nieświadka; przekształcenia w obrębie form imiesłowowych → wtórne imiesłowy przeszłe oparte na temacie imperf.; charakterystyczne konstrukcje: pytające, przeczące i in.; przykłady cech gwarowych w zakresie fleksji imiennej i werbalnej – analiza form poświadczonych w zabytkach z różnych okresów w historii języka bułgarskiego].