Gramatyka języka albańskiego
2511-s1BAL2Z-GJA-W
Łącznie 2 semestry: wykład 60 godz., egzamin, 6 ECTS
ćwiczenia 60 godz., zaliczenie z oceną, 4 ECTS
(semestr I: wykład 30 godz., zaliczenie z oceną, 3 ECTS, ćwiczenia 30 godz., zaliczenie z oceną, 2 ECTS;
semestr II: wykład 30 godz., egzamin, 3 ECTS, ćwiczenia 30 godz., zaliczenie z oceną, 2 ECTS)
Celem zajęć jest zapoznanie studentów z gramatyką języka albańskiego, strukturą języka albańskiego na poziomie fonetyki i fonologii, morfologii (w tym słowotwórstwa) i składni. Student poznaje wszystkie formy fleksyjne, ich znaczenie i użycia. Prezentowane są zależności formalne w zdaniu, analiza semantyczna zdania. Omawiane i ćwiczone są wszystkie kategorie semantyczne i ich językowe wykładniki.
Poszczególne tematy realizowane na wykładach i ćwiczeniach z gramatyki opisowej języka albańskiego:
I. Wstępne tematy ogólne:
- język (gramatyka + słownik),
- forma i treść w języku,
- rodzaje opisów języka: opis formalny, opis semantyczny, opis funkcjonalny (realizowane także szerzej w poszczególnych poziomach języka)
II. System fonetyczny i fonologiczny języka albańskiego.
- struktura sylaby,
- zagadnienia dystrybucyjne,
- prozodia,
- akcent wyrazowy i intonacja frazowa,
- samogłoski (fonemy, dystrybucja, alofonia),
- sonanty (fonemy, dystrybucja, alofonia),
- spółgłoski (fonemy, dystrybucja, alofonia),
III. Poziom morfologiczny języka albańskiego
- kategorie fleksyjne – formy, znaczenia i użycia,
- kategorie frazy nominalnej (kategoria przypadka, osoby, liczby, rodzaju, określoności),
- Sposoby wyrażania określoności, nieokreśloności, ogólności (rodzajnik postpozytywny, tzw. mały rodzajnik prepozytywny (przy genetiwie, przymiotnikach, i rzeczownikach rodzajnikowych – archaicznych i odsłownych i odprzymiotnikowych, składniowe wykładniki określoności i nieokreśloności – konwersy zdaniowe lokatywne i egzystencjalne z czasownikami kam ‘mieć’ i jam ‘być’),
- kategorie frazy werbalnej (kategoria czasu i modalności, kategoria strony),
- specyficzne użycia admiratywne,
- następstwo czasów,
- słowotwórstwo albańskie – podstawowe pojęcia słowotwórstwa, główne formanty słowotwórcze, sposoby opisu, kategorie słowotwórcze.
IV. Poziom składniowy języka albańskiego:
- analiza semantyczna zdania albańskiego,
- zależności formalne w zdaniu,
- dictum, semantyczne kategorie aktualizujące i dyktalne,
- struktura predykatowo-argumentowa,
- składnia zdania albańskiego,
- rodzaje wypowiedzeń i charakterystyka wypowiedzeń,
- stosunki składniowe,
- kategorie składniowe,
- rozbiór logiczny zdania prostego.
Wykład ma za zadanie zapewnienie ogólnej wiedzy teoretycznej na temat metod badania i opisu struktur języka albańskiego oraz wiedzy szczegółowej na temat zjawisk języka albańskiego na poszczególnych poziomach.
Ćwiczenia poświęcone są rozwijaniu kompetencji w zakresie reguł tworzenia i użycia jednostek systemowych poprzez zadania wprowadzające, utrwalające i powtarzające. W ramach ćwiczeń kładzie się nacisk na zagadnienia sprawiające szczególne trudności w poprawnym posługiwaniu się językiem albańskim (użycie krótkich form zaimków osobowych, reduplikacja zaimkowa, poprawne stosowanie form określonych i nieokreślonych, użycia rodzajników postpozytywnego i prepozytywnego, poprawne użycie form liczby mnogiej rzeczownika, ćwiczenia w zakresie poprawnego stosowania zaimków osobowych, wskazujących i dzierżawczych w mianowniku i w przypadkach zależnych).
Całkowity nakład pracy studenta
Łącznie cały przedmiot wykłady + ćwiczenia (2 semestry) 10 punktów ECTS = ok. 250 godz.
Wykłady 6 pkt. ECTS - (1 semestr - 3 pkt. ECTS, 2 semestr - 3 pkt. ECTS)
Ćwiczenia 4 pkt. ECTS - (1 semestr - 2 pkt. ECTS, 2 semestr - 2 pkt. ECTS)
Godziny kontaktowe dla całego przedmiotu: obecność na zajęciach 120 godz.(60 godz. wykłady, 60 godz. ćwiczenia) + konsultacje: 20 godz.
Praca własna studenta: przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w zajęciach (literatura obowiązkowa, zadania domowe, ćwiczenia, zdobywanie informacji we własnym zakresie na podstawie literatury uzupełniającej): 60 godz.
Przygotowanie do kolokwiów w obydwu semestrach ok. 25 godz.
Przygotowanie do zaliczenia końcowego zajęć (łącznie w 2 semestrach): ok 25 godz.
Łączny nakład pracy studenta dla gramatyka języka albańskiego - wykład w jednym semestrze nauki - 3 pkt. ECTS (30 godz. zajęć) - ok. 75 godz.:
godziny kontaktowe: zajęcia 30 godz. + konsultacje do 5 godz.,
praca własna studenta - około 20 godz.,
przygotowanie do zaliczenia/egzaminu - ok 10 do 15 godz.
Efekty uczenia się - wiedza
Student w I semestrze nauki przedmiotu realizuje efekty:
W02 - zna gramatykę, leksykę i sposób zapisu właściwy dla objętego programem nauczania języka albańskiego w stopniu pozwalającym na kontynuowanie kształcenia (K_W02),
W03 - ma zaawansowaną wiedzę z zakresu językoznawstwa ogólnego i bałkanologii (K_W03),
W07 - ma wiedzę o terminologii i metodologii badań w dziedzinie filologii w stopniu zaawansowanym (K_W07).
Student po ukończeniu całego przedmiotu zdobywa wiedzę w zakresie:
W01 - ma zaawansowaną wiedzę o objętym programem nauczania języku albańskim (K_W01),
W02 - zna gramatykę, leksykę i sposób zapisu właściwy dla objętego programem nauczania języka albańskiego w stopniu pozwalającym na kontynuowanie kształcenia (K_W02),
W03 - ma zaawansowaną wiedzę z zakresu językoznawstwa ogólnego i bałkanologii (K_W03),
W07 - ma wiedzę o terminologii i metodologii badań w dziedzinie filologii w stopniu zaawansowanym (K_W07)
W11 - ma zaawansowaną wiedzę o wybranych zagadnieniach językowych w aspekcie porównawczym, kontrastywnym i międzykulturowym (K_W11)
W12 - ma zaawansowaną wiedzę z zakresu języków specjalistycznych (K_W12).
Przedmiot Gramatyka j. albańskiego zapewnia studentom zdobycie wiedzy na temat struktury języka albańskiego na poziomie fonetyki i fonologii, morfologii i składni (K_W01, K_W02). Student zdobywa i utrwala wiedzę z językoznawstwa (K_W03) oraz zdobywa zaawansowaną wiedzę o wybranych zagadnieniach językowych w aspekcie porównawczym, kontrastywnym i międzykulturowym (K_W7, K_W11, K_W12).
Zajęcia obejmują m.in. następujące zagadnienia:
fonetyka: miejsce fonetyki w językoznawstwie, podział dyscyplin w obrębie fonetyki, miejsca i sposoby artykulacji, głoska, sylaba, wyraz prozodyczny, fraza, fonologia, pojęcie fonemu, fonem a głoska, system fonologiczny samogłosek sonantów i spółgłosek albańskich, akcent, pisownia fonetyczna;
morfologia: kategoria gramatyczna (opis kategorii morfologicznych wszystkich części mowy), paradygmaty fleksyjne poszczególnych części mowy, analiza morfologiczna, słowotwórstwo: derywat, rodzaje derywatów, parafraza słowotwórcza, kategoria słowotwórcza, znaczenie słowotwórcze i znaczenie leksykalne, typ słowotwórczy, analiza słowotwórcza;
semantyczne kategorie aktualizujące i dyktalne, struktura predykatowo-argumentowa, składnia zdania albańskiego, rodzaje wypowiedzeń, charakterystyka wypowiedzeń, stosunki składniowe, kategorie składniowe, rozbiór logiczny zdania prostego.
Wykład ma za zadanie zapewnienie ogólnej wiedzy teoretycznej na temat metod badania i opisu struktur języka albańskiego oraz wiedzy szczegółowej na temat zjawisk języka albańskiego na poszczególnych poziomach.
Ćwiczenia poświęcone są rozwijaniu kompetencji w zakresie reguł tworzenia i użycia jednostek systemowych poprzez zadania wprowadzające, utrwalające i powtarzające.
Efekty uczenia się - umiejętności
Student w I semestrze nauki przedmiotu realizuje efekty:
U01 - potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje przy użyciu różnych źródeł, sposobów oraz narzędzi / technik informacyjno-komunikacyjnych (K_U01),
U04 - potrafi rozpoznać różne rejestry i odmiany języków bałkańskiego obszaru kulturowego (K_U04),
U07 - potrafi pracować wedle celów i wskazówek formułowanych przez opiekuna naukowego (K_U07).
Student po ukończeniu całego przedmiotu zdobywa umiejętności w zakresie:
U01 - potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje przy użyciu różnych źródeł, sposobów oraz narzędzi / technik informacyjno-komunikacyjnych (K_U01)
U04 - potrafi rozpoznać różne rejestry i odmiany języków bałkańskiego obszaru kulturowego (K_U04)
U06 - potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami właściwymi dla filologii (K_U06)
U07 - potrafi pracować wedle celów i wskazówek formułowanych przez opiekuna naukowego (K_U07)
U18 - potrafi przeprowadzić kwerendę biblioteczną, wykorzystywać bazy danych i posługiwać się Internetem, sporządzić biblio-grafię i przypisy ze stosowną dbałością o prawa autorskie, formatować dokumenty, korzystając z edytora tekstów, przygotować prezentację (K_U18).
Student po zaliczeniu przedmiotu potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować jednostki struktury języka albańskiego na poziomie organizacji fonologicznej, morfologicznej i syntaktycznej (K_U01). Umie posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi i paradygmatami właściwymi dla filologii (K_U04). Potrafi pracować według celów i wskazówek formułowanych przez prowadzącego zajęcia (K_U07). Student umie rozróżnić formę i treść na różnych poziomach języka, zarówno kategorialnych, jak i poszczególnych jednostek językowych (K_U06). Potrafi także przeprowadzić kwerendę biblioteczną, wykorzystywać bazy danych i posługiwać się Internetem, sporządzić biblio-grafię i przypisy ze stosowną dbałością o prawa autorskie, formatować dokumenty, korzystając z edytora tekstów, przygotować prezentację (K_U18).
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Student w I semestrze nauki przedmiotu realizuje efekty:
K01 - ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju (K_K01).
Student po ukończeniu całego przedmiotu zdobywa kompetencje w zakresie:
K01 - ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju (K_K01).
Student poprzez uczęszczanie na zajęcia nabiera i utrwala w sobie takie cechy jak sumienność i pracowitość, ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę
ciągłego dokształcania się i rozwoju (K_K01). Na ćwiczeniach wykonuje określone zadania i polecenia prowadzącego i dostaje odpowiednie ćwiczenia do realizacji w domu. Uczy się zarządzania czasem poprzez terminowe oddawanie prac i zadań domowych.
Metody dydaktyczne
Wykładowca prowadzi wykłady z zakresu systemu gramatycznego języka albańskiego podając uprzednio obowiązkową lekturę odnośnie omawianego tematu. Wykład ma charakter teoretyczny. Na ćwiczeniach wybrane zagadnienia, głównie sprawiające trudności w poprawnym posługiwaniu się językiem, są utrwalane i powtarzane. Student otrzymuje też zestaw ćwiczeń do przerobienia we własnym zakresie. Po przerobieniu odpowiednich partii materiału obowiązują kolokwia zaliczeniowe. Zaliczenie wszystkich partii materiału jest warunkiem dopuszczenia do egzaminu końcowego z przedmiotu.
Rodzaje ćwiczeń: wstawianie poprawnych form wyrazu, rozpoznawanie form w zdaniu i w tekście, ćwiczenia form fleksyjnych frazy imiennej i werbalnej, ćwiczenia z fonetyki i składni.
Metody dydaktyczne podające
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- opis
- wykład konwersatoryjny
Metody dydaktyczne poszukujące
- klasyczna metoda problemowa
Wymagania wstępne
-
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Podstawą zaliczenia przedmiotu jest obecność i aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz zdanie końcowego egzaminu (w formie pisemnej, 60% na zaliczenie). Formą zaliczenia wykładu jest egzamin pisemny (po drugim semestrze), ćwiczenia zaliczane są na ocenę. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie wszystkich kolokwiów, które przeprowadzane są po przerobieniu i przećwiczeniu odpowiednich partii materiału. O kolokwiach studenci są informowani z dwutygodniowym wyprzedzeniem. Student zobowiązany jest do przygotowania się do zajęć w przypadku polecenia wykładowcy z literatury obowiązującej studenta, bądź z tekstów przekazanych przez wykładowcę.
Nieobecności na ćwiczeniach powyżej dwóch zajęć wymagają zaliczenia stosownego materiału przed uzyskaniem oceny zaliczeniowej. Ćwiczenia z przedmiotu są obowiązkowe i są przeprowadzane w ścisłym związku z prezentowanym na wykładzie materiałem.
Praktyki zawodowe
Literatura
Pozycje obowiązujące studenta:
Mindak J., Sawicka I., 1993, Zarys gramatyki języka albańskiego, Warszawa.
I. Sawicka, Paradygmaty fleksji albańskiej
Słownik minimum albańsko – polski, polsko – albański, 1992, Jeziorski M., Wiśniewski J., Warszawa.
Pozycje uzupełniające, dostępne w bibliotekach UMK i u prowadzącego zajęcia:
Beci B., 2001, Gramatika e gjuhës shqipe për të gjithë, Prishtinë.
Buchholz O., Fiedler W., 1987, Albanishe grammatik, Leipzig.
Demiraj Sh.(red.), 1976, Gramatika e gjuhës shqipe, vëllimi I morfologjia, Tirana, wydanie drugie 1995.
Domi M., 1975, Sintaksa e gjuhës shqipe. Tiranë.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, 2003, Polański K. (red.), Wrocław.
Gramatyka współczesnego języka polskiego. t. I-III, PWN, Warszawa 1984-1995.
M. Celiku, M. Karapinjalli, R. Stringa "Gramatika praktike e gjuhes shqipe";
Gj. Shkurtaj, E. Hysa, "Gjuha shqipe per te huajt";
Saloni Z., Świdziński M.,1988, Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa.
Słownik polsko – albański, 2007, Teta A., Tiranë.
Surdulli M. (red.), 1985, Gramatika e gjuhës së sotme letrare shqipe, Morfologja, Prishtinë.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: