Etyka i estetyka wypowiedzi 2502-s1LPC1L-EIEW
1. Wprowadzenie. Etyka i estetyka wypowiedzi jako składowe kultury języka. Zasada stosowności <> estetyczny i etyczny wymiar komunikatu. Struktura aktu mowy. Role komunikacyjne.
2. Prezentowanie się nadawcy w akcie mowy. „Mowa ciała” i jej aspekt etyczny.
3. Funkcje wypowiedzi (Bühler, Jakobson). Odbiorca w akcie mowy. Wypowiedzi o funkcji fatycznej. Style funkcjonalne i gatunki mowy w świetle zasady decorum.
4. Komunikowanie wprost i nie wprost: akty mowy bezpośrednie / pośrednie <> jawne / niejawne (manipulacyjne). Dlaczego ludzie komunikują się nie wprost? Odczytywanie intencji nadawcy – dane, jakimi dysponuje odbiorca; kompetencja językowa a kompetencja komunikacyjna. Etyczny wymiar pośrednich aktów mowy. Podręczniki i warsztaty NLP („neurolingwistycznego programowania”).
5. Zasada współpracy konwersacyjnej: „logika konwersacyjna” Paula Grice’a. Etyka słowa a problem ironii i kłamstwa.
6. Komunikowanie wprost i nie wprost w psychologicznym modelu komunikacji („kwadrat” Schulza von Thuna) – rozpoznawanie i uzdrawianie zaburzeń komunikacyjnych na płaszczyźnie rzeczowej, ujawniania się, apelu i relacji.
7. „Kwadrat Schulza von Thuna” cd.
8. „Grzeczność” jako zasada współpracy konwersacyjnej. „Strategie grzecznościowe” (G. N. Leech, P. Brown & S. Levinson, M. Marcjanik). Koncepcja „twarzy” społecznej E. Goffmana a zasady grzeczności.
9. Grzecznościowy aspekt bezpośrednich aktów komunikacyjnych (stosowność wypowiedzi w zależności od sytuacji komunikacyjnej, adekwatne zwroty adresatywne i inne formuły fatyczne, okazywanie emocji, wartościowanie…). Grzeczność w komunikacji „twarzą w twarz”, telefonicznej, esemesowej i internetowej. Bezpośrednia i pośrednia agresja językowa. Wulgaryzacja – eufemizacja tekstu.
10. Etyka słowa a perswazyjne gatunki mowy – dyskusja, spór, debata… Sztuka przekonywania (retoryka – erystyka) <> perswazja a manipulacja. Argumenty: logiczne, rzeczowe, ex concessis, ab exemplo. Dedukcja <> indukcja. Argumentacja poprawna (zgodna z faktami i zasadami logiki) <> błędy w argumentacji: generalizacja, błędne wnioskowanie, błędy związku przyczynowo-skutkowego, niejasność, błędne koło i inne. Efekt domina. Wspomaganie argumentacji rzeczowej i logicznej: argumentacja równoległa (vs. szeregowa), egzemplifikacja, argument z autorytetu, ad populum, odwoływanie się do emocji.
11. Nieuczciwe techniki argumentacyjne: argumenty ad personam, fałszywe przesłanki, fałszywy trop, tendencyjna interpretacja, celowe irytowanie rozmówcy, nieobiektywna ocena, przerzucenie ciężaru dowodu na odbiorcę i inne.
12. Czynnik psychologiczny w perswazji: „naiwne psychologicznie” taktyki perswazyjne – wywieranie presji, szantaż, kłamstwo; obrona przed presją i szantażem <> „zaawansowane psychologicznie” techniki manipulacyjne: mechanizm wzajemności i reguła „dużej prośby”, mechanizm konsekwencji i reguła „małej prośby”, mechanizm konformizmu, sympatii, wiarygodności i autorytetu, niedostępności, kontrastu, powtarzania, kompromisu, racjonalizacji, relaksu. Wykorzystywanie „metaprogramów” odbiorcy.
13. Językowe środki perswazji: wyrazy wartościujące, zaimki my, nasz i język charakterystyczny dla środowiska odbiorcy (sugerowana wspólnota poglądów i interesów) vs oni, tamci, użycie spójników, presupozycje, implikacje, formy osobowe – bezosobowe, wyrazy wartościujące, eufemizacja – hiperbolizacja wypowiedzi, zdania uogólniające, dostosowana do odbiorcy obrazowość itd. Psychologiczne i językowe środki perswazji a wybrane techniki NLP: „kotwiczenie”, „dopasowanie i prowadzenie”, „kasowanie i instalowanie przekonań”.
14. Etyczne problemy języka polityki – referat.
15. Etyczne problemy w reklamie – referat.
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne eksponujące
- drama
Metody dydaktyczne podające
Metody dydaktyczne poszukujące
- ćwiczeniowa
- okrągłego stołu
- projektu
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
- aktywność na zajęciach: K1, W3
- ćwiczenia podczas zajęć oraz zadania domowe: W1, W2, U1, U2
- praca zaliczeniowa: W1, W2, U1, U2
Literatura
Lektury podstawowe:
1. Bralczyk J., 2007: O języku propagandy i polityki, Warszawa.
2. Kochan M., 2005: Pojedynek na słowa. Techniki erystyczne w publicznych sporach. Kraków.
3. Krzyżanowski P., Nowak P., 2004: Manipulacja w języku. Lublin.
4. Lewiński P., 1999: Retoryka reklamy. Wrocław.
5. Marcjanik M., 2014: Słownik językowego savoir-vivre’u. Warszawa.
6. Marcjanik M., 2007: Grzeczność w komunikacji językowej. Warszawa.
7. Rusinek M., Załazińska A., 2010: Retoryka codzienna. Poradnik nie tylko językowy. Warszawa.
8. Schulz von Thun, F., 2007: Sztuka rozmawiania, t. 1 Analiza zaburzeń. Kraków.
9. Tokarz M., 2006: Argumentacja, perswazja, manipulacja. Gdańsk.
Lektury uzupełniające:
1. Antas J., O kłamstwie i kłamaniu, Kraków 1999.
2. Anusiewicz J., Marcjanik M., Polska etykieta językowa. Język a kultura 6, Wrocław 1992.
3. Batko A.: Sztuka perswazji, czyli język wpływu i manipulacji. Gliwice 2015.
4. Berne E., W co grają ludzie. Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa 2008.
5. Bralczyk J., Język na sprzedaż, Gdańsk 2004.
6. Bralczyk J.,: Mosiołek-Kłosińska K., Zmiany w publicznych zwyczajach językowych, Warszawa 2001.
7. Cialdini R.B., Wywieranie wpływu na ludzi¸ przeł. B. Wojciszke, Gdańsk 2006.
8. Dąbrowska A.: Słownik eufemizmów polskich, czyli w rzeczy mocno, w sposobie łagodnie, Warszawa 2005.
9. Dąbrowska M., Język e-maila jako hybryda mowy i pisma, w: Język trzeciego tysiąclecia, red. G. Szpila, Kraków 2000.
10. Dolińsi, D., Psychologiczne mechanizmy reklamy, Gdańsk 2003.
11. Garpiel R., K. Leszczyńska, Sztuka perswazji. Socjologia, psychologia i lingwistyka, Kraków 2004.
12. Głowiński M.: Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe, Kraków 2009.
13. Goffman E., Rytuał interakcyjny. Warszawa 2006.
14. Grice P., Logika a konwersacja, przeł. J. Wajszczuk, Przegląd Humanistyczny 1980/7, s. 85-99.
15. Grybosiowa A., O dystansie, szacunku i tolerancji w mediach, w: Język w mediach masowych, red. J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa 2000, s. 60-66.
16. Grzenia J., Komunikacja językowa w Internecie, Warszawa 2006.
17. Jasińska M., Językowy savoir-vivre w Internecie, w: Język w komunikacji 3, red. G. Habrajska, Łódź 2001, s. 119-125.
18. Kamińska-Szmaj I., Agresja językowa w życiu publicznym. Leksykon inwektyw politycznych 1918-2000, Wrocław 2007.
19. Kowalski S., Tulli M.: Zamiast procesu. Raport o mowie nienawiści. Warszawa 2003.
20. Leary M.: Wywieranie wrażenia na innych. O sztuce autoprezentacji. Gdańsk 1999.
21. Łabędź K. (red.), 2013: Język polityków i jego patologie. Kraków.
22. Kochan M., Slogany w reklamie i polityce, Warszawa 2002.
23. Marcjanik M., Mówimy uprzejmie. Poradnik językowego savoir-vivre’u. Warszawa 2009.
24. Marcjanik M. (red), Grzeczność nasza i obca, Warszawa 2005.
25. Nęcki Z., Komunikowanie interpersonalne. Wrocław 1992.
26. Pease A., Język ciała. Jak czytać myśli ludzi z ich gestów, przeł. E. Wekiera, Kraków 1993.
27. Perelman Ch.: Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja. Warszawa 2004.
28. Skowronek K., Reklama. Studium pragmalingwistyczne, Kraków 1993.
29. Szczęsna E., Poetyka reklamy, Warszawa 2001.
30. Wiszniewski A., Jak przekonująco mówić i przemawiać? Warszawa-Wrocław1994.
31. Witkowski T., Psychologia kłamstwa, Wrocław 2005.
|
W cyklu 2022/23L:
Lektury podstawowe: Lektury uzupełniające: |
Uwagi
|
W cyklu 2022/23L:
Zajęcia stacjonarne. W razie przejścia na nauczanie zdalne spotkania na platformie Teams: W razie problemów z Teamsami (i tylko wtedy) spotkanie może odbyć się w pokoju wideokonferencyjnym BBB: Kody dostępu zostaną przesłane mailem (w pełnym sylabusie). Konsultacje: poniedziałki s. 408, godz. ?? (godzina zostanie podana, kiedy zapoznam się z całym planem). W tym czasie będzie też możliwość podłączenia się do konsultacji online (jednak w przypadku większej liczby osób studenci, którzy przyjdą osobiście, będą mieli pierwszeństwo): https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a6exKnW3Dp5DX9VJBrRbpeiUUD_uOAiA59Lhluv7e5fk1%40thread.tacv2/conversations?groupId=1abf66f5-252f-41af-9be8-6db18a50a3de&tenantId=e80a627f-ef94-4aa9-82d6-c7ec9cfca324 |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: