Fonetyka języka polskiego (sem. I) 2500-PO-1Z-FONJP

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3aYhP1m6ctj3NMm9PY8cmRpuY9hZYxq65fpz92eLNEQgI1%40thread.tacv2/conversations?groupId=038a76ad-3212-4c9b-828f-120c9689bc13&tenantId=e80a627f-ef94-4aa9-82d6-c7ec9cfca324 (w cyklu 2021/22Z)

Cykl zajęć z fonetyki ma na celu zapoznanie słuchaczy z artykulacyjną istotą wszelkich zjawisk spotykanych we współczesnych polskojęzycznych tekstach mówionych. W szczegółach chodzi o następujące zagadnienia:
1. Podstawowe pojęcia fonetyczne i metody badań artykulacji.
2. Mowa a pismo. Szczegółowe omówienie zasad transkrypcji fonetycznej.
3. Kryteria klasyfikacji głosek.
4. Artykulacyjne podstawy klasyfikacji polskich samogłosek.
5. Szczegółowa charakterystyka artykulacji polskich spółgłosek.
6. Opis i klasyfikacja polskich sonantów.
7. Problem nosowości samogłoskowej we współczesnej polszczyźnie. Reguły poprawnej wymowy ortograficznych „ą” i „ę”.
8. Istota współczesnych asymilacji głoskowych – upodobnień pod względem dźwięczności, nosowości, miękkości, miejsca artykulacji i typu zapory.
9. Zasady poprawnej wymowy. Wymowa normatywna a patologiczne wymówienia głosek polskich.
10. Podstawy wiedzy z zakresu fonologii:
- podstawowe pojęcia (m.in. fonem, cecha dystynktywna);
- rodzaje opozycji fonologicznych oraz neutralizacja opozycji;
- warianty fonemów;
- charakterystyka fonemów polskich;
- transkrypcja fonologiczna.

Całkowity nakład pracy studenta

Całkowity nakład pracy studenta jest przeliczany na 2 punkty ECTS, które obejmują: 1. Konwersatorium w wymiarze 30 godz. i aktywny w nim udział - 1 ECTS 2. Konsultacje - 0,5 ECTS 3. Praca własna studenta - przygotowanie do zaliczenia na ocenę - 0,5 ECTS.

Efekty uczenia się - wiedza

EUS_W01; EUS_W13; EUS_W16 Słuchacz: - zna podstawowe pojęcia związane z terminologią fonetyczną; - zna zasady transkrypcji tekstów mówionych; - zna i rozumie charakterystykę i klasyfikację spółgłosek i samogłosek polskich; - posiada wiedzę o rodzajach i formach przekształceń głoskowych w ciągu fonicznym; - posiada wiedzę o prawidłowych i defektywnych realizacjach głosek polskich; - zna zasady współczesnej polskiej ortofonii; - wie, jakie są tendencje wymawianiowe we współczesnej polszczyźnie.

Efekty uczenia się - umiejętności

EUS_U02; EUS_U03; EUS_U04; EUS_U05; EUS_U19 Słuchacz: - potrafi wykorzystać wiedzę teoretyczną w praktycznym ocenianiu artykulacji własnej i innych; - potrafi kwalifikować dźwięki mowy do realizacji prawidłowych i defektywnych; - potrafi sprawnie wskazać miejsca artykulacyjne głosek polskich; - potrafi tworzyć dźwięki na podstawie cech artykulacyjnych; - potrafi różnicować cechy fonetyczne dźwięków; - potrafi wybrać i zastosować właściwy sposób wymowy dźwięków w ciągu fonicznym; - potrafi posługiwać się transkrypcją fonetyczną.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

EUS_K01; EUS_K02; EUS_K03 Słuchacz: - ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę rozwoju i ciągłego doskonalenia umiejętności w zakresie rozwijania słuchu fonetycznego, posługiwania się transkrypcją fonetyczną; - posiada pozytywne nastawienie do wiedzy w zakresie fonetyki i budowania warsztatu pracy logopedy opartego na rzetelnej wiedzy fonetycznej; - jest świadomy odpowiedzialności za własne przygotowanie do pracy; - jest świadomy poprawności własnej wymowy (zgodności z normami ortofonicznymi), kształtuje poprawność wymowy własnej i innych w codziennych kontaktach językowych.

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy
- opis

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2021/22Z:

Emilia Kubicka
Joanna Kulwicka-Kamińska
Sebastian Żurowski

W cyklu 2023/24Z:

Emilia Kubicka
Joanna Kulwicka-Kamińska

Kryteria oceniania

Wykład prowadzony metodami podawczymi, ćwiczenia natomiast metodą praktyczną. Studenci uzyskują zaliczenie na podstawie:
a) obecności na zajęciach (co najmniej 80%),
b) pisemnego sprawdzianu wiedzy z zakresu fonetyki.

Praktyki zawodowe

Brak

Literatura

Literatura podstawowa:
B. Dunaj, Zasady poprawnej wymowy polskiej, „Język Polski” 2006, z. 3., s.163-164.
H. Jadacka, Współczesne błędy wymawianiowe, Poradnik Językowy 2006, z. 10.
M. Wiśniewski, Zadania z fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń 1999.
M. Wiśniewski, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń 2001.
Jolanta Szpyra-Kozłowska, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin 2002.

Literatura uzupełniająca:
B. Klebanowska, Interpretacja fonologiczna zjawisk fonetycznych współczesnego języka polskiego, Warszawa 1995.
Ostaszewska D., Tambor J., Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa 2000.
Tambor J., Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego. Ćwiczenia, Warszawa 2011.
Wierzchowska B., Wymowa polska, Warszawa 1970.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2500-PO-1Z-FONJP w USOSweb