Gramatyka funkcjonalna języka polskiego 2500-GFJP-NJPjO

Kurs jest prowadzony w drugim semestrze studiów podyplomowych Nauczanie Języka Polskiego jako Obcego. Składa się z 10-godzinnego wykładu oraz ściśle z nim skorelowanego 20-godzinnego konwersatorium. Skierowany jest do filologów polskich i neofilologów, którzy przygotowują się do nauczania obcokrajowców języka polskiego.

Celem zajęć jest przedstawienie wybranych zagadnień polskiej gramatyki w ujęciu funkcjonalnym. Wykład i konwersatorium są skoncentrowane wokół funkcji imiennych i werbalnych kategorii gramatycznych polszczyzny oraz sposobów wyrażania różnych relacji semantycznych i kategorii związanych z podstawowymi aktami mowy (cel, przeznaczenie, porównywanie, miejsce, czas).

Problematyka zajęć:
1. Gramatyka opisowa a gramatyka funkcjonalna. Klasy gramatyczne: semantyczne, fleksyjne i składniowe właściwości części mowy. Funkcje poszczególnych części mowy.
2. Typologia kategorii gramatycznych polszczyzny na podstawie funkcji i sposobu determinowania wartości. Odmiana formalna i funkcjonalna na przykładzie rzeczowników (rzeczowniki formalnie nieodmienne).
3.Kategoria przypadka: funkcje składniowe i semantyczne. Swoistość wołacza. Przypadki centralne i peryferyjne. Kolejność nabywania i tracenia przypadków. Alternacje tematowe: zasób i uwarunkowania. Funkcje składniowe i semantyczne kategorii liczby i rodzaju. Fleksyjne, składniowe i semantyczne podstawy klasyfikacji kategorii rodzaju.
5. Związki rzeczownika z przymiotnikiem. Kategoria stopnia. Związki rzeczownika z liczebnikiem: uzgodnienia i wymagania.
6. Charakterystyka klas semantycznych czasowników. Zasób kategorii werbalnych i ich funkcje. Zasób form w paradygmatach czasownikowych, związki między tematami czasowników, alternacje. Konstrukcje zróżnicowane pod względem strony.
7. Wybrane problemy budowy zdania. Podstawowe reguły tworzenia struktury formalnej. Związki akomodacji, konotacji. Składniki zdania pojedynczego. Budowa zdania złożonego.
8. Uporządkowanie linearne składników zdań pojedynczych i złożonych. Miejsce klityk, ograniczenia linearyzacji nakładane przez wyrażenia funkcyjne (zaimki, spójniki). Rola szyku w strukturze informacyjnej zdania.

Całkowity nakład pracy studenta

- udział w wykładzie = 10 godzin (0,5 ECTS) - przygotowanie się do egzaminu i egzamin = 40 godzin (1,5 ECTS) - udział w konwersatorium = 20 godzin (1 ECTS) - czytanie i analizowanie opracowań gramatycznych omawianych podczas konwersatorium, przygotowanie do sprawdzianu pisemnego = 30 godzin (1 ECTS) Razem = 100 godzin (= 4 ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

Efekty uzyskiwane podczas wykładu Student: W1: ma usystematyzowaną wiedzę na temat funkcji składniowych i semantycznych poszczególnych wartości kategorii przypadka, liczby, rodzaju, stopnia, aspektu, trybu, osoby, czasu (EK_W01); W2: charakteryzuje funkcje prymarne i sekundarne kategorii gramatycznych (EK_W01); W3: rozumie rolę związków semantycznych, składniowych i linearnych w tworzeniu poprawnych wypowiedzi (EK_W01).

Efekty uczenia się - umiejętności

Efekty uzyskiwane podczas zajęć konwersatoryjnych Student: U1: rozpoznaje funkcje składniowe i semantyczne poszczególnych kategorii gramatycznych imiennych i werbalnych (EK_U01); U2: ustala wewnątrztekstowe lub zewnątrztekstowe uwarunkowania wartości poszczególnych kategorii gramatycznych (EK_U01); U3: objaśnia mechanizm błędów gramatycznych i semantycznych wynikających z naruszenia zasad łączliwości składniowej lub reguł uporządkowania linearnego (EK_U01).

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład problemowy
- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Metody dydaktyczne poszukujące

- projektu
- obserwacji
- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Brak

Koordynatorzy przedmiotu

Małgorzata Gębka-Wolak

Kryteria oceniania

Kryteria oceniania i zaliczenia konwersatorium:
1. Obecność na zajęciach na poziomie 80%.
2. Kontrola ciągła podczas zajęć za pomocą ćwiczeń gramatycznych typu uzupełnij, popraw błędy, dokonaj transformacji, wyjaśnij mechanizm (U1, U2, U3)
3. Kontrola końcowa: sprawdzian pisemny, egzamin (W1, W2, W3, U1, U2, U3)

Przedmiot kończy się egzaminem sprawdzającym opanowanie wiadomości teoretycznych przekazywanych podczas wykładu oraz umiejętności ćwiczonych podczas konwersatorium.
Materiały z wykładów i ćwiczeń oraz zagadnienia egzaminacyjne są zamieszczone na platformie MOODLE Wydziału Filologicznego. Klucz do kursu studenci otrzymują podczas pierwszych zajęć. Obowiązkiem studenta jest samodzielne zapisanie się na kurs.

Literatura

Kaleta Z., 1995, Gramatyka języka polskiego dla cudzoziemców, Kraków.
Madelska L., Warchoł-Schlottmann M., 2008, Odkrywamy język polski, Kraków.
Pyzik J., 2011, Przygoda z gramatyką, Kraków.
Goszczyńska H., Magajewska M., 2013, Od przypadka do przypadka, część I. Przewodnik dla cudzoziemców po fleksji imiennej języka polskiego wraz ze zbiorem ćwiczeń, Łódź.
Kozak K., Pyzik J., 1994, Ćwiczenia z gramatyki funkcjonalnej języka polskiego dla cudzoziemców. Czasownik, Kraków.
Garncarek P., 2009, Nie licz na liczebnik, Warszawa.
Przybylska Renata, Czas to pieniądz. Wyrażanie czasu w polskim zdaniu pojedynczym. Ćwiczenia, Kraków 1992.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2500-GFJP-NJPjO w USOSweb