Etnologia Polski 2500-2-EP-PSE

Tematyka zajęć została ukierunkowana na przybliżenie uczestnikom kulturowej specyfiki obszaru Polski pod względem etnograficznym, tak w ujęciu historycznym jak i współczesnym, m.in. w kontekście fenomenu badawczego jakim jest tzw. kultura ludowa.
Analizowane są czynniki kształtujące krajobraz kulturowy Polski, dyskutowane są mechanizmy kształtowania się, bądź zanikania odrębności lokalnych, etnicznych i narodowościowych oraz problematyka relacji międzykulturowych i związanych z nimi postaw.
Uczestnicy poznają sposoby konceptualizacji zjawisk z zakresu religijności i obrzędowości ludowej oraz narzędzia interpretacji elementów kultury symbolicznej w sferze obrzędowości dorocznej i rodzinnej.

W cyklu 2024/25Z:

Zagadnienia:
Historyczny rys etnograficznych badań obszarów Polski
„Kultura ludowa”, kultura typu ludowego - próby zarysu zakresów i rozgraniczeń pojęciowych, związanych z tym trudności oraz alternatywnych propozycji dotyczących terminu.
Zjawiska folkloryzmu i postfolkloryzmu.
Kultura ludowa w dobie konsumpcjonizmu, komercjalizacji, teatralizacji i instytucjonalizacji kultury.
Dziedzictwo kulturowe.
Reginy etnograficzne – etapy i kryteria definiowania odrębności regionalnej Polski na przestrzeni lat.
Swój i obcy w kulturze ludowej - zagadnienie ludowej wizji odmienności kulturowej i wyznaniowej na przykładzie Romów i Żydów.
Religijność ludowa.
Istota obrzędu i obrzędowości.
Teorie i narzędzia interpretacji obrzędowej i rytualnej sfery kultury ludowej.

Całkowity nakład pracy studenta

1. Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: - 15 godzin wykładu = 1p. ECTS; 2. Czas studenta poświęcony na pracę indywidualną: - przygotowanie do zajęć (czytanie literatury i realizacja powierzonych zadań) = 35 godzin = 1p. ECTS - przygotowanie do zaliczenia zajęć = 35 godzin = 1p. ECTS Łącznie: 85 godz. (3 ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

Student/ka zna i rozumie zakres studiów etnicznych i narodowościowych, zróżnicowania etnicznego i narodowego obszaru Polski wraz z ich kulturowymi wytworami regionalnymi i lokalnymi (na podstawie K_W04). Student/ka zna i rozumie zakres metodologii badań etnologii Polski wraz z odnośną terminologią (na podstawie K_W03). K_W06 Student/ka zna i rozumie zaawansowanym stopniu - złożoność i zmienność kultury oraz różnorodność metod jej interpretacji. Strukturę i instytucje społeczne oraz ich wpływ na miejsce i rolę jednostki w społeczeństwie.

Efekty uczenia się - umiejętności

K_U02 Student/ka potrafi opracować źródła zastane i wywołane oraz przeprowadzić ich analizę, a następnie zastosować je w dyskusji, referacie lub opracowaniu naukowym. Student/ka potrafi przygotować krótkie wypowiedzi ustne oraz opracowania pisemne na zadany temat z zastosowaniem warsztatu naukowego (streszczenie tekstu, referat, notatka z lektury) (na podstawie K_U05).

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K_K04 Student/ka jest gotowy/a do wykorzystywania posiadanej wiedzy w rozwiązywaniu problemów kulturowo-społecznych, badawczych oraz korzystania z wiedzy eksperckiej.

Metody dydaktyczne

Wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, prezentacja multimedialna; pogadanka, metoda ćwiczeniowa, metoda laboratoryjna.

Wymagania wstępne

Brak.

Koordynatorzy przedmiotu

Joanna Książek
Marcin Lisiecki

Kryteria oceniania

Zaliczenie na oceną zależnie od cyklu.

Literatura

Literatura podstawowa:
- Błachowski Aleksander, Region i styl regionalny, w: tenże, Etnografia. Ścieżka edukacji regionalnej, PTL, Lublin-Toruń 2003, s. 27-37.
- Drabik Wanda, Cztery pory życia (o współzależności obrzędów dorocznych i rodzinnych), Polska Sztuka Ludowa Konteksty, tom 44., z 1., s. 15-31.
- Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, pod red. E. Fryś-Pietraszkowej, A. Kowalskiej-Lewickiej, A. Spiss, Kraków 2002.
- Gajek Józef, Etnograficzne zróżnicowanie obszaru Polski, w: Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 1, red. Biernacka Maria, Wrocław 1976, s. 143-180.
- Jasiewicz Zbigniew, Etnologia polska. Między etnografią a antropologią kulturową, NAUKA 2/2006, s. 65-80.
- Kultura ludowa. Teorie. Praktyki. Polityki, red. B. Fatyga, R. Michalski, NCK 2014 (https://nck.pl/badania/raporty/kultura-ludowa-teorie-praktyki-polityki.
- Mielicka H., Praktyki magii religijnej występujące w obyczajowości wsi polskiej, Studia Pedagogiczne 7 (1993), s. 135-153.
- Niematerialne dziedzictwo kulturowe: zakresy – identyfikacja – zagrożenia, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin – Warszawa 2015 (wybrane rozdziały).
- Praktykowanie tradycji w społeczeństwach posttradycyjnych, red. J. Hajduk-Nijakowska, Opole 2014 (wybrane rozdziały).
- Stomma L., Antropologia wsi polskiej XIX wieku oraz wybrane eseje, (np. Łódź 1992), zwłaszcza Tablice Mendelejewa.
- Stomma L., Antropologia wsi polskiej XIX wieku oraz wybrane eseje, Łódź 1992.
- Tomicki R., religijność ludowa, [w:] Etnografia Polska. Przemiany kultury ludowej, praca zbiorowa. t. 2, Wrocław 1981, s. 29-70.
Węglarz Stanisław, Tutejsi i inni, , część 1: O etnograficznym zróżnicowaniu kultury ludowej, Łódzkie Studia Etnograficzne, PTL, Łódź 1997.

Literatura dodatkowa:
Bystroń Jan Stanisław, Nazwy i przezwiska polskich grup plemiennych i lokalnych, PAU, Kraków 1925.
Czarnowski S., Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego, [w:] Czarnowski S., Kultura, PWN, Warszawa 1958.
Karwicka T., Zakazy związane z drzewami i motywujące je wierzenia, Etnografia Polska, t. XVII z. 1., s. 131-140.
Kolberg O., Dzieła wszystkie, Polskie Wyd. Muzyczne, Wrocław-Poznań 1962-1963, t. 1-84; wersja cyfrowa http://oskarkolberg.pl/pl-PL/Page/64 (wybrane fragmenty).
Kowalski P., Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa PWN 1998 – wybrane hasła.
Kwaśkiewicz M., Ludowa medycyna Pomorza, Pruszcz Gdański 2007.
Libera Zbigniew, Lud ludoznawców. Kilka rysów do opisania fizjognomii i postaci ludu naszego, czyli etnograficzna wycieczka po XIX wieku, [w:] Etnologia polska między ludoznawstwem a antropologią, red. A. Posern-Zieliński, Poznań 1995, s. 137-152.
Moszyński K., Kultura ludowa Słowian, Tom II Kultura duchowa, cz. 1, Warszawa 1967 (wybrane fragmenty).
Mróz L., Świadomościowe wyznaczniki dystansu etnicznego, Etnografia Polska, t. 23. Nr 2 (1981).
Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin – Warszawa 2013 (wybrane rozdziały).
Robotycki Czesław, Antropologia kultury w Polsce – projekt urzeczywistniony. Lud t. 78, 1995
Zowczak M., Biblia ludowa. Interpretacje wątków biblijnych w kulturze ludowej, Toruń 2013, R. II: Bóg i „światy”. Osoby, czas, przestrzeń, s. 63-95.

Uwagi

W cyklu 2024/25Z:

Na zaliczenie studenci przygotowują pisemną recenzję wybranej monografii regionalnej uwzględniając bazę pojęciową i wykorzystując znajomość procesów kulturowych omawianych na zajęciach.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2500-2-EP-PSE w USOSweb