Socjologia Internetu 2405-S-MF-SINT

1. Zajęcia organizacyjne

2. Znaczenie Internetu – możliwe perspektywy
Zagadnienia: Czym jest Internet z perspektywy socjologicznej i jak go można badać? Czy Internet jest ważny? Czy technologie cyfrowe są ważne?
Lektura obowiązkowa: Chang, Ha-Joon. 2013. Pralka zmieniła świat bardziej niż Internet, w: tenże, 23 rzeczy, których nie mówią ci o kapitalizmie, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, s. 42-48.
Lektury uzupełniające: Batorski, Dominik i Krzysztof Olechnicki. 2007. Wprowadzenie do socjologii Internetu, „Studia Socjologiczne”, nr 3, s. 5–14.
Jemielniak, Dariusz. 2018. Socjologia 2.0: o potrzebie łączenia Big Data z etnografią cyfrową, wyzwaniach jakościowej socjologii cyfrowej i systematyzacji pojęć, „Studia Socjologiczne”, nr 2 (229), s. 7-29.
Jemielniak, Dariusz. 2019. Socjologia Internetu, Warszawa: Scholar.
Krzysztofek, Kazimierz. 2012. Zmiana permanentna? Refleksje o zmianie społecznej w epoce technologii cyfrowych, „Studia Socjologiczne”, nr 4 (207), s. 7–39.
Pieriegud, Jana. 2016. Cyfryzacja gospodarki i społeczeństwa – wymiar globalny, europejski i krajowy. W: Cyfryzacja gospodarki i społeczeństwa – szanse i wyzwania dla sektorów infrastrukturalnych, J. Gajewski, W. Paprocki, J. Pieriegud (red.). Gdańsk: Europejski Kongres Finansowy, s. 11-37, dostępny: https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/11162/Pieriegud_Cyfryzacja_2016.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Rodak, Olga. 2017. Twitter jako przedmiot badań socjologicznych i źródło danych społecznych: perspektywa konstruktywistyczna. „Studia Socjologiczne” 3(226), s. 209–236.

3. Odrobina historii, czyli geneza Internetu.
Zagadnienia: Historia Internetu. Kluczowi aktorzy indywidualni i zbiorowi: kto to wszystko zrobił i kto za to wszystko płacił? Przemiany internetu: od innowacji militarnej do Internetu rzeczy.
Lektura obowiązkowa: Castells, Manuel. 2003. Nauka płynąca z historii Internetu, w: tenże, Galaktyka Internetu. Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem, Poznań: Rebis, s. 19-46.
Lektury uzupełniające: Castells, Manuel. 2003. Kultura Internetu, w: tenże, Galaktyka Internetu. Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem, Poznań: Rebis, s. 47-76.
Chang, Emily. 2019. Brotopia. Kobiety a Dolina Krzemowa. Wrocław: Jackfruit.
Evans, Claire R. 2020. Pionierki Internetu. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Hofmokl, Justyna. 2009. Internet – historia, struktura i najważniejsze cechy, w: taż, Internet jako nowe dobro wspólne, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, s. 63-124, dostępny: http://otworzksiazke.pl/images/ksiazki/internet_jako_dobro_wspolne/internet_jako_dobro_wspolne.pdf
Lewicki, Grzegorz. 2020. 30 lat Polski w Sieci, dostępny: https://impactcee.com/impact/2020/pl/raporty/#internet
Orliński, Wojciech. 2019. Człowiek, który wynalazł Internet. Biografia Paula Barana, Warszawa: Wydawnictwo Agora.
Thompson, Clive. 2019. Koderzy. Opowieść o ludziach, którzy zmienili nasz świat. Kraków: Znak.

4. Co technologie robią ze społeczeństwami?
Zagadnienia: Logika relacji technologie - społeczeństwo.Materialne podstawy procesu cyfryzacji. Determinizm technologiczny i jego odmiany. Internet z perspektywy deterministycznej.
Lektura obowiązkowa: Pitron, Guillaume. 2019. Wojna o metale rzadkie. Ukryte oblicze transformacji energetycznej i cyfrowej, Warszawa: Wydawnictwo Kogut, s. 17-56 (wstęp i rozdział 1).
Lektury uzupełniające: Bolter, J. David. 1990. Człowiek Turinga. Kultura Zachodu w wieku komputera, Warszawa: PIW.
Erikson, Thomas Hylland. 2003. Tyrania chwili. Szybko i wolno płynący czas w epoce informacji, Warszawa: PIW.
McLuhan Marshall. 2001. Wybór tekstów, Poznań: Zysk i S-ka.
McLuhan Marshall. 2004. Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.
Postman Neil. 1995. Technopol. Triumf techniki nad kulturą, Warszawa: PIW.
Rheingold Howard. 2003. Narzędzia ułatwiające myślenie. Historia i przyszłość metod poszerzania możliwości umysłu, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.
Zybertowicz, Andrzej i in. 2015. Samobójstwo Oświecenia? Jak neuronauka i nowe technologie pustoszą ludzki świat, Kraków: Wydawnictwo Kasper.

5. Internet a sieci społeczne
Zagadnienia: Sieci społeczne, technologiczne i inne a problem złożoności. Internet jako sieć technospołeczna. Koncepcje teoretyczne: analiza sieci społecznych, teoria aktora-sieci, nowa nauka sieci.... Naturalistyczna geneza sieci społecznych.
Lektura obowiązkowa: Christakis, Nicholas A., James Fowler. 2011. Zaplątani w sieć, w: ciż, W sieci, Sopot: Smak Słowa, s. 13-39.
Lektury uzupełniające: Bendyk, Edwin. 2004. Antymatrix. Człowiek w labiryncie sieci, Warszawa: W.A.B.
Christakis, Nicholas A., James Fowler. 2011. W sieci, Sopot: Smak Słowa.
Dunbar, Robin. 2016. Ogólne ramy teoretyczne, w: tenże, Człowiek: biografia, Kraków: Copernicus Center Press, s. 71-109.

6. Internet w życiu codziennym.
Zagadnienia: Dane o aktywności w sieci. Co ludzie robią na co dzień w Internecie? Media społecznościowe: Facebook, Twitter, Instagram, Twitch, TikTok i cała reszta (z perspektywy użytkowników). Socjalizacja w sieci. Wykluczenie cyfrowe. Praca, życie w sieci i konsekwencje pandemii Covid-19.
Lektura obowiązkowa: CBOS. 2023. Korzystanie z internetu w 2023, komunikat z badań nr 72/2023, dostępny: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2023/K_072_23.PDF
Lektury uzupełniające: Batorski, Dominik. 2015. Technologie i media w domu i w życiu Polaków, w: Diagnoza Społeczna 2015. Warunki i Jakość Życia Polaków, s. 373-395. Raport dostępny na stronie www.diagnoza.com: http://www.diagnoza.com/pliki/raporty/Diagnoza_raport_2015.pdf
Jemielniak, Dariusz. 2013. Życie wirtualnych dzikich. Netnografia Wikipedii największego projektu współtworzonego przez ludzi, Warszawa: Poltext.
Filiciak, Mirosław i in. 2010. Młodzi i media. Nowe media a uczestnictwo w kulturze, dostępny: http://bi.gazeta.pl/im/6/7600/m7600446.pdf
Juza, Marta. 2013. Przestrzeń społeczna w dobie Internetu: globalna sieć komunikacyjna, przestrzeń wirtualna czy część życia codziennego? „Studia Socjologiczne”, nr 4 (211), s. 103–123.
NASK. 2021. Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów – 2021 r., https://thinkstat.pl/publikacje/nastolatki-3-0-raport-z-ogolnopolskiego-badania-uczniow-2021-r

7. Wpływ Internetu na zbiorowości: usieciowienie kontaktów społecznych, społeczności wirtualne, bańki filtrujące i wielość światów internetowych
Zagadnienia: Wielość światów w Internecie. Problem baniek filtrujących (baniek informacyjnych). Społeczności realne i wirtualne – czy takie przeciwstawienie ma sens? Czy więzi społeczne mogą istnieć bez kontaktów bezpośrednich? Sieciowy indywidualizm i nowe formy organizacji. Nierówności w Internecie.
Lektura obowiązkowa: Slevin, James. 2005. Internet i formy związków ludzkich, w: Piotr Sztompka i Małgorzata Bogunia-Borowska (red.), Socjologia codzienności, Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 593-627.
Lektury uzupełniające: Batorski, Dominik. 2005. Internet a usieciowienie relacji społecznych, „Kultura Współczesna”, nr 1(43), s. 41-62, dostępny: http://sna.pl/dbatorski/DBatorski-2005-usieciowienie.pdf
Castells, Manuel. 2003. Wirtualne społeczności czy społeczeństwo sieciowe?, w: tenże, Galaktyka Internetu. Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem, Poznań: Rebis, s. 135-156.
Juza, Marta. 2016. Internet w życiu społecznym – nadzieje, obawy, krytyka. „Studia Socjologiczne”, nr 1 (220), s. 199–221.
Malinowski, Bartosz. 2016. Jak Facebook zamyka nas w bańce informacyjnej. Algorytm filtrujący newsfeed a zjawisko filter bubble, „Zarządzanie mediami”, tom 4(1), s. 15–22.
Orliński, Wojciech. 2013. Internet. Czas się bać. Warszawa: Agora.
Szpunar, Magdalena. 2004. Społeczności wirtualne jako nowy typ społeczności – eksplikacja socjologiczna, „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 95-135.
Vaidhyanathan, Siva. 2018. Antisocial media. Jak Facebook oddala nas od siebie i zagraża demokracji. Warszawa: WAB.
Zaród, Marcin. 2017. Hakerzy i kolektywy hakerskie w Polsce. Od operacjonalizacji do laboratoriów i stref wymiany. „Studia Socjologiczne” 334(1), s. 225–253.

8. Jak Internet zmienia ludzi?
Zagadnienia: Wpływ biologiczno-ewolucyjny: czy Internet zmienia nasze mózgi? Wpływ na Internetu na psychikę dzieci i młodzieży. Cyfrowe technologie uzależniające.
Lektury obowiązkowe:
Gigerenzer, Gerd. 2023. Zdrowy umysł w sieci algorytmów, Kraków, Copernicus Center Press, s. 260-294 (rozdz. 9 i 10).
Flora, Carlin. 2018. Czy smartfony niszczą mózgi nastolatków?, „Świat Nauki”, nr 4, s. 40-47.
Lektury uzupełniające:
Alter, Adam. 2018. Uzależnienia 2.0. Dlaczego tak trudno się oprzeć nowym technologiom. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Carr, Nicholas. 2013. Płytki umysł. Jak Internet wpływa na nasz mózg, Gliwice: Wydawnictwo Helion.
Dukaj, Jacek. 2015. Bibliomachia, „Książki” nr 1(16), s. 8-12.
Dukaj, Jacek. 2019. Po piśmie, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Spitzer, Manfred. 2013. Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumie siebie i swoje dzieci, Słupsk: Wydawnictwo Dobra Literatura.
Spitzer, Manfred. 2016. Cyberchoroby. Jak cyfrowe życie rujnuje nasze zdrowie. Słupsk: Wydawnictwo Dobra Literatura.
Twenge, Jean M. 2019. iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne i mniej szczęśliwe. Sopot: Smak Słowa.
Wegner, Daniel M i Adrian F. Ward. 2014. Jak Google zmienia nasz mózg, „Świat Nauki”, nr 1, s. 56-59.

9. Własność i władza (w) sieci.
Zagadnienia: Kto rządzi Internetem? Internet a współczesny kapitalizm: korporacje, państwa i niejasne relacje. Google, Facebook, Apple, Amazon: ich status i ich projekty. W rękach solucjonistów. Po co nam państwo: przypadek Bitcoina. Od Safe Harbour do Tarczy Prywatności i dalej.
Lektury obowiązkowe: Morozov, Evgeny. 2015. Neoliberalizm na google’owskich sterydach, dostępny: https://krytykapolityczna.pl/gospodarka/morozov-neoliberalizm-na-google-owskich-sterydach/
Dukaj, Jacek. 2021. W wirtualnych wspólnotach rysują się zaczątki nowych monarchii, Gazeta Wyborcza, 04.06.2021, https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,27157017,jacek-dukaj-w-wirtualnych-wspolnotach-rysuja-sie-zaczatki.html
Lektura uzupełniająca: Orliński, Wojciech. 2013. Internet. Czas się bać. Warszawa: Agora.
Pein, Corey. 2019. Nowy Dziki Zachód. Zwycięzcy i przegrani Doliny Krzemowej. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Zuboff, Shoshana. 2020. Wiek kapitalizmu inwigilacji. Poznań: Zysk i S-ka.

10. Od „fake news” do wojen informacyjnych. Internet jako przestrzeń dezinformacji.
Zagadnienia: „Fake news” – produkt uboczny czy istota sieci? Wojny informacyjne: przypadek Rosji. Internet jako przestrzeń dezinformacji. Przypadek ruchów antyszczepionkowych. Wpływ na wybory: przypadek Cambridge Analytica
Lektura obowiązkowa: Quattrociocchi, Walter. 2017. Wirtualne komory pogłosowe, „Świat Nauki”, nr 6, s. 42-45.
Lektury uzupełniające: Sumpter, David. 2019. Osaczeni przez liczby. Kraków: Copernicus Center Press.
Wylie, Christopher. 2020. Mindf*ck. Cambridge Analytica, czyli jak popsuć demokrację. Kraków: Wydawnictwo Insignis.

11. Inwigilacja, nadzór i kontrola
Zagadnienia: Społeczeństwo nadzoru, kapitalizm inwigilacji. Kto i w jakim celu nas inwigiluje? Czego dowiedzieliśmy się od Snowdena? Sobowtóry cyfrowe. Ucieczka w Darknet. Ku przyszłości: Internet rzeczy, ubicomp, smart grids…
Lektura obowiązkowa: Waszewski, Jan. 2021. Od kontroli społecznej do kapitalizmu nadzoru, w: tenże, "Nie ukryjesz się". Konsekwencje synergii big data, mediów społecznościowych i neuronauki. Warszawa: Akademia Sztuki Wojennej, s. 25-81.
Lektury uzupełniające: Bilton, Nick. 2020. Król Darknetu. Polowanie na genialnego cyberprzestępcę. Wołowiec: Czarne.
Greenwald, Glenn. 2014. Snowden: nigdzie się nie ukryjesz, Warszawa: Agora.
Juza, Marta. 2019. Między wolnością a nadzorem. Internet w zmieniającym się społeczeństwie. Warszawa: Scholar.
Krzysztofek, Kazimierz. 2014. Społeczeństwo w XXI wieku: rozproszenie i nadzór. Analiza dwóch trendów, „Studia Socjologiczne”, nr 1, s. 19-44.
Morozov, Evgeny. 2015. Apka na biedę? Mamy to!, dostępny: http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20150315/morozov-apka-na-biede-mamy
Ormsby, Eileen. 2019. Darknet. Kraków: Wydawnictwo Znak Horyzont.
Orliński, Wojciech. 2013. Internet. Czas się bać. Warszawa: Agora.
Snowden, Edward. 2019. Pamięć nieulotna. Kraków: Insignis.
Sumpter, David. 2019. Osaczeni przez liczby. Kraków: Copernicus Center Press.
Waszewski, Jan. 2015. Ewolucja systemów nadzoru, w: Andrzej Zybertowicz i in., Samobójstwo Oświecenia? Jak neuronauka i nowe technologie pustoszą ludzki świat, Kraków: Wydawnictwo Kasper, s. 233-283.
Zuboff, Shoshana. 2020. Wiek kapitalizmu inwigilacji. Poznań: Zysk i S-ka.

12-13. Rewolucje Big Data i sztucznej inteligencji.
Zagadnienia: Gwałtowny rozwój systemów sztucznej inteligencji. Big Data. Przewidywanie zachowań indywidualnych i zbiorowych. Algorytmizacja rzeczywistości. Uczenie maszynowe i uczenie głębokie. Cyfryzacja życia.
Lektury obowiązkowe:
Dukaj, Jacek. 2023. Się pisze. "Książki. Magazyn do czytania" nr 4(61), s. 12-19.
Lee, Kai-Fu. 2019. Inteligencja sztuczna, rewolucja prawdziwa. Chiny, USA i przyszłość świata. Poznań: Media Rodzina, s. 13-36.
Lektury uzupełniające: Cukier, Kenneth i Viktor Mayer-Schönberger. 2014. Big data: rewolucja, która zmieni nasze myślenie, pracę i życie, Warszawa: MT Biznes.
Fry, Hannah. 2019. Hello world. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Iwasiński, Łukasz. 2017. Przyczynek do rozważań nad suwerennością konsumenta w epoce danetyzacji i big data, „Kultura – Historia – Globalizacja”, nr 21, http://www.khg.uni.wroc.pl/files/9%20KHG_21%20Iwasinski%20t.pdf
O’Neil, Cathy. 2017. Broń matematycznej zagłady. Jak algorytmy zwiększają nierówności i zagrażają demokracji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pentland, Alex. 2013. Nowe wspaniałe społeczeństwo, „Świat Nauki”, nr 12, s. 52-57.
Rybiński, Krzysztof, Jarosław Królewski. 2023. Algokracja. Jak i dlaczego sztuczna inteligencja zmienia wszystko. Warszawa: PWN.
Stephens-Davidowitz, Seth. 2019. Wszyscy kłamią: big data, nowe dane i wszystko, co Internet może nam powiedzieć o tym, kim naprawdę jesteśmy. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Sumpter, David. 2019. Osaczeni przez liczby. Kraków: Copernicus Center Press.
Surma, Jerzy. 2017. Cyfryzacja życia w erze Big Data. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Waszewski, Jan. 2021. Big data i algorytmy, w: tenże, "Nie ukryjesz się". Konsekwencje synergii big data, mediów społecznościowych i neuronauki. Warszawa: Akademia Sztuki Wojennej, s. 83-102.
Żulicki, Remigiusz. 2017. Potencjał Big Data w badaniach społecznych, „Studia Socjologiczne”, nr 3 (226), s. 175-207.

14. Polityki Internetów
Zagadnienia: Polityka w Internecie czy politycy z Internetem. Internet jako narzędzie rewolucji czy kontroli? Cenzura w Internecie. Internet w państwach nie-demokratycznych. Chiński system zaufania społecznego.
Lektura obowiązkowa: Christakis, Nicholas A., James Fowler. 2011. W sieci politycznej, w: ciż, W sieci, Sopot: Smak Słowa, s. 171-204.
Lektury uzupełniające: Bartlett, Jamie. 2019. Ludzie przeciw technologii. Jak Internet zabija demokrację (i jak ją możemy ocalić), Katowice: Post Factum.
Bendyk, Edwin. 2012. Bunt sieci, Warszawa: Polityka.
Castells, Manuel. 2003. Polityka Internetu II, w: tenże, Galaktyka Internetu. Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem, Poznań: Rebis, s. 191-212.
Castells, Manuel. 2013. Władza komunikacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
McNamee, Roger. 2020. Nabici w Facebooka. Przestroga przed katastrofą. Poznań: Media Rodzina.
Strittmatter, Kai. 2020. Chiny 5.0. Jak powstaje cyfrowa dyktatura. Warszawa: WAB.
Vaidhyanathan, Siva. 2018. Antisocial media. Jak Facebook oddala nas od siebie i zagraża demokracji. Warszawa: WAB.

15. Kolokwium