Socjologia problemów społecznych 2405-S-3-S1-SPS

Temat 1. Kwestie organizacyjne. Organizacja kursu.
- Organizacja kursu
- Zakres tematyczny
- Efekty kształcenia
- Wymagania i oczekiwania
Temat 2. Problem społeczny w ujęciu socjologii i polityki społecznej
- Problem społeczny i kwestia społeczna
- Socjologia problemów społecznych
- Socjologia jako nauka zaangażowania
- Problemy społeczne a teoria socjologiczna
- Teorie polityki społecznej a problemy społeczne
- Wymiary występowania problemów społecznych
- Stopnie dolegliwości problemów społecznych

Temat 3. Problem społeczny: między stygmatem a uniwersalną ludzką kondycją
- Definicja pojęcia w nauce
- „O nicowaniu pojęć…” – ryzyka, mody i język urzędniczy
- Jak pojęcia żyją swoim życiem?
- Potencjał eksplanacyjny a naznaczanie
- Wicked problems
- Vulnerability – uniwersalizm ludzkiej kruchości
- Nazywać czy nie nazywać?

Temat 4. Nierówności społeczne
- Globalne nierówności – panorama, przyczyny, objawy, rozwiązania
- Istota różnorodności
- Zróżnicowanie a nierówność
- Formy nierówności (życiowa, egzystencjalna, zasobów)
- Formy powstawania nierówności (dystansowanie, wyzysk, hierarchizacja, wykluczanie)
- Ubóstwo, wzrost gospodarczy a nierówność
- Przełomowe studia nad nierównością
- Stereotypy a nierówności
- Studia nad nierównością – inspiracje

Temat 5. Społeczna historia biedy i innych problemów społecznych
- Dlaczego warto sięgać do historii?
- Starożytny Rzym i Grecja
- Średniowieczne zaangażowanie Kościoła
- Urbanizacja i migracje w XVI wieku
- Ustawa o biednych z 1601 roku – zwrot w postrzeganiu problemów społecznych
- Oświeceniowe idee i ich recepcja
- Państwo opiekuńcze – genealogia
- Krytyka państwowej opiekuńczości i poszukiwanie kompromisu

Temat 6. Teoria biedy
- Rozumienie biedy a ideologie i teorie socjologiczne
- Dlaczego tak trudno zdefiniować biedę?
- Materialno-niematerialne koło biedy
- Korzenie naukowego podejścia do problemu ubóstwa
- Koncepcje ubóstwa
- Definicje biedy
- Miary ubóstwa (stopa ubóstwa i luka dochodowa)
- Cechy ubóstwa

Temat 7. Globalne oblicza ubóstwa
- Nierówności na świecie – panorama
- Jak mierzyć zróżnicowanie jakości życia i nierówności?
- Przyczyny masowej biedy – perspektywa z zewnątrz
- Przyczyny masowej biedy – perspektywa insiderów
- Jak niwelować doświadczenia biedy w krajach Afryki i Azji Południowej? – wielowymiarowość problemów wg Amarty’i Sena
- Perspektywa liberalna, inicjatywy spółdzielcze, biznes w slumsach, lekcje ekonomii klinicznej Jeffreya Sachsa, William Easterly i mikroinicjatywy

Temat 8. Underclass i kultura biedy – różne ujęcia utrwalonej biedy
- Underclass w dyskusji naukowej
- Korzenie refleksji na temat podklasy
- Ujęcie kulturowe (behawioralne)
- Ujęcie strukturalne
- Ujęcie syntetyczne
- Teoria kultury biedy Oscara Lewisa
- Cechy kultury biedy
- „Kultura biedy” dzisiaj – spory, projekty, badania

Temat 9. Wykluczenie społeczne – trzy pola deprywacji
- Kategorie wykluczenia społecznego
- Korzenie koncepcji wykluczenia społecznego
- Typologia paradygmatów wykluczenia
- Definicje opisowe
- Grupy definicyjne
- Empiryczne rodzaje wykluczenia
- Wykluczenie a ubóstwo
- Trójpolowa deprywacja i wyzwania dla praktyki pomocowej

Temat 10. Bezrobocie jako problem społeczny z reintegracją w tle
- Bezrobocie jako przedmiot badań
- Cztery poziomy analizy bezrobocia
- Definicje bezrobocia
- Miary bezrobocia (stopa bezrobocia i stopa zatrudnienia)
- Uwarunkowania bezrobocia (zmiany w popycie na pracę i zmiany w podaży siły roboczej)
- Rodzaje bezrobocia
- Konsekwencje bezrobocia
- Polityka zatrudnienia, polityka rynku pracy i reintegracja
- Instrumenty i usługi w aktywizacji bezrobotnych
- Efekty uboczne aktywnej polityki rynku pracy

Całkowity nakład pracy studenta

30 godzin wykładu + praca własna.

Efekty uczenia się - wiedza

Ma wiedzę na temat kulturowo-społecznych uwarunkowań płci, uczestnictwa w kulturze, zjawisk społecznych związanych z polityką, miastem, wsią, polityką społeczną. Kurs ukierunkowany jest na przekaz wiedzy w zakresie definiowania problemów społecznych, ich identyfikacji (także w świetle określonych teorii socjologicznych), wyzwań badawczych w odniesieniu do problemów społecznych, a przede wszystkim dorobku różnych dyscyplin w zakresie rozumienia przyczyn, przejawów i konsekwencji konkretnych problemów. Student nabywa umiejętności w zakresie identyfikacji problemów społecznych, wyzwań związanych z ich rozwiązywaniem i konstruowania projektów badawczych (praktyka pomocowa) zorientowanych na rozpoznanie istotnych (aktualnych) mechanizmów powstawania problemów, ich konsekwencji oraz sposobów rozwiązywania. Wśród kompetencji społecznych lokuje się uwrażliwienie na problemy społeczne, dostrzeżenie źródeł problemów jako inspirację do określonych sposobów reagowania na problemy.

Efekty uczenia się - umiejętności

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Metody dydaktyczne

Wykład problemowy z elementami wykładu konwersacyjnego.

Metody dydaktyczne podające

- wykład problemowy
- wykład konwersatoryjny
- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody wymiany i dyskusji
- metody rozwijające refleksyjne myślenie

Rodzaj przedmiotu

kanon (atrybut wycofany)

Wymagania wstępne

Ukończenie II roku studiów. Kurs obligatoryjny (kanon).

Koordynatorzy przedmiotu

Arkadiusz Karwacki

Kryteria oceniania

Egzamin pisemny z pytaniami otwartymi i zamkniętymi.

Literatura

Podstawowa lektura:
Krzysztof Frysztacki, Socjologia problemów społecznych. Wydawnictwo Naukowe Scholar: Warszawa 2009.

LEKTURY OBOWIĄZKOWE
- Bernie Glassman, Rick Fields, Pięć dań mądrości. Anatta: Warszawa 2021.
- Byung-Chul Han, Społeczeństwo zmęczenia i inne eseje. Wydawnictwo Krytyki Politycznej: Warszawa 2022: ss. 7-12; 91-149.

PAKIET INSPIRACYJNY
- Krzysztof Frysztacki, Socjologia problemów społecznych. Wydawnictwo Naukowe Scholar: Warszawa 2009.
- Kazimierz W. Frieske, Socjologia w działaniu. Nadzieje i rozczarowania. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego: Warszawa 1990.
- Andrzej Kacprzak, Marcin Gońda (i inni) (red.), Problemy społeczne. Trwałość i zmienność w dynamicznej rzeczywistości. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego: Łódź 2022.
- Richard Wilkinson, Kate Pickett, Duch równości. Tam gdzie panuje równość, wszystkim żyje się lepiej. Wydawnictwo Czarna Owca: Warszawa 2011.
- Richard Wilkinson, Kate Pickett, The Inner Level. How More Equal Societies Reduce Stress, Restore Sanity and Improve Everyone’s Well-being. Allen Lane: 2018.
- Goran Therborn, Nierówność, która zabija. Jak globalny wzrost nierówności niszczy życie milionów i jak z tym walczyć. PWN: Warszawa 2015.
- Martha Albertson Fineman, Anna Grear, Vulnerability. Reflections on a New Ethical Foundation for Law and Politics. Routledge: Londyn, Nowy York 2016.
- Piotr Błędowski, Paweł Kubicki, Łukasz Posłuszny, Pamiętniki bezrobotnych, tom. 1. Oficyna Wydawnicza SGH: Warszawa 2019.
- Piotr Błędowski, Paweł Kubicki, Łukasz Posłuszny, Życie codzienne w czasach koronawirusa, tom. 1. Oficyna Wydawnicza SGH: Warszawa 2022.
- Ruth Lister, Bieda. Key Concepts: Warszawa 2007.
- Mirosław Księżopolski, Wspólnie czy osobno? Rozważania o polityce społecznej. IPS UW: Warszawa 2013.
- Tomasz Panek, Jakość życia: od koncepcji do pomiaru. Oficyna Wydawnicza SGH: Warszawa 2016.
- Elżbieta Tarkowska (red.), Zrozumieć biednego. O dawnej i obecnej biedzie w Polsce. Typografika: Warszawa 2000.
- Theodore Dalrymple, Na dnie. Niepoprawna politycznie charakterystyka współczesnej biedy. Fijor: Warszawa 2016.
- Edmund Wnuk Lipiński, Socjologia życia publicznego. Wydawnictwo Naukowe Scholar: Warszawa 2008.
- Alain de Botton, Lęk o status. Czuły barbarzyńca Press: Warszawa 2004.
- Łukasz Afeltowicz, Krzysztof Pietrowicz, Maszyny społeczne. Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa 2013.
- Marek Rymsza, Aktywizacja w polityce społecznej. W stronę rekonstrukcji europejskich welfare states? Wydawnictwo IFiS PAN: Warszawa 2013.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2405-S-3-S1-SPS w USOSweb