Prowadzony w cyklach: 2022/23L, 2023/24L, 2024/25L

Kod Erasmus: 14.2

Kod ISCED: 0314

Punkty ECTS: 3

Język: polski

Organizowany przez: Instytut Socjologii (dla: Wydział Filozofii i Nauk Społecznych)

Teorie zmiany społecznej 2405-S-2-S1-TZS

Ważnym przedmiotem badań socjologicznych jest zmiana społeczna. Od zarania dziejów społeczeństwa podlegają zmianie. Proces zmian uległ znaczącemu przyspieszeniu od czasów industrializacji, czyli mniej więcej od czasów kiedy pojawiła się socjologia jako dziedzina badań. Niektórzy współcześni socjologowie uważają, że dzisiaj żyjemy w czasach szczególnie przyspieszonych zmian. Dlatego też w naszej dyscyplinie wciąż pojawiają się pytania o kierunki zmian, ich sens, a także o powody. Próbuje się znaleźć odpowiedź na pytanie o kierunek zmian i ich cele. Pomimo ogromu perspektyw teoretycznych i badań temat wciąż wydaje się niewyczerpany. I ciągle ekscytuje.
Celem tego kursu jest zapoznanie studentów i studentem z pojęciami, podstawowymi orientacjami teoretycznymi i badawczymi w teoriach zmiany społecznej. W czasie wykładu skoncentrujemy się na głównych podejściach teoretycznych do problematyki zmiany społecznej, natomiast ćwiczenia będą służyły do analizy głównych czynników zmiany społecznej i do bardziej praktycznej refleksji nad zmianą społeczną, a także w trakcie ćwiczeń postaramy się zanalizować faktyczne zmiany społeczne, które można było zaobserwować w ostatnich paru dekadach.

W cyklu 2023/24L:

• Przedstawienie najważniejszych stanowisk teoretycznych i koncepcji we współczesnej socjologii podejmujących problem zmiany społecznej
• Uwrażliwienie studentów na kwestię kontekstów dziejowych i kulturowych narosłych wokół różnych wizji zmian społecznych (zwłaszcza w zakresie pożądanych i niepożądanych kierunków tej zmiany)
• Prezentacja podmiotowych aspektów zmiany społecznej, ze szczególnym wskazaniem mechanizmów prowadzących do świadomie wywoływanej zmiany społecznej

W cyklu 2024/25L:

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny kontaktowe: - udział w ćwiczeniach - 30 h Praca indywidualna - czytanie literatury - 30h - przygotowanie referatu - 20h - przygotowanie do ćwiczeń - 30h Łącznie: 110h

Efekty uczenia się - wiedza

W1: zna najważniejsze stanowiska teoretyczne i koncepcje we współczesnej socjologii podejmujące problem zmiany społecznej W2: posiada podstawową wiedzę w zakresie dynamiki relacji miedzy mikro- mezo- i makro- strukturami i wpływu tych relacji na zmianę społeczną (K_W03) W3: posiada podstawową wiedzę o człowieku jako podmiocie zmiany społecznej w ramach struktur i systemów społecznych (K_W05) W5: posiada wiedzę o dynamicznym charakterze porządku społecznego i systemu aksjonormatywnego (K_W07) W6: posiada podstawową wiedzę o procesach powstawania i zmian instytucji, struktur i systemów społecznych w wymiarze makrospołecznym i globalnym (K_W08)

Efekty uczenia się - umiejętności

U1: potrafi diagnozować i przewidywać potencjalne kierunki zmian w strukturach społecznych oraz charakteryzować towarzyszące im zjawiska i procesy społecznych przy wykorzystaniu klasycznych teorii zmiany społecznej (K_U04) U2: potrafi zaprezentować podmiotowe aspekty zmiany społecznej, ze szczególnym wskazaniem mechanizmów prowadzących do świadomie wywoływanej zmiany społecznej

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Jest uwrażliwiony na kwestię kontekstów dziejowych i kulturowych narosłych wokół różnych wizji zmian społecznych (zwłaszcza w zakresie pożądanych i niepożądanych kierunków tej zmiany)

Metody dydaktyczne

konwersatorium z elementami wykładu konwersatoryjnego

Metody dydaktyczne podające

- pogadanka
- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa
- giełda pomysłów
- referatu
- studium przypadku
- klasyczna metoda problemowa
- seminaryjna

Rodzaj przedmiotu

kanon (atrybut wycofany)

Wymagania wstępne

ukończony kurs ze Wstępu do socjologii

Koordynatorzy przedmiotu

Joanna Szalacha-Jarmużek

Kryteria oceniania

Warunki zaliczenia:
1. Obecność – limit nieobecności to 2 spotkania. Nieobecności nadwyżkowe należy zaliczyć na dyżurze po ustaleniu zadania z prowadzącą zajęcia.
2. Aby zaliczyć kurs konieczne jest zebranie punktów umożliwiających uzyskanie oceny pozytywnej (minimum 36 pkt):
a. Aktywność – za każde zajęcia można dostać od 0-2 pkt. [łącznie max. 28 pkt.].Podczas zajęć studenci będą pracować (co drugie zajęcia) w grupach nad zadaniami, które będą na bieżąco przekazywane (analiza tekstów prasowych, fragmentów raportów itp.) Punkty można zdobyć także za wykazanie się krytyczną znajomością tekstu obowiązkowego, za wnikliwe pytania, udział w dyskusji itp.
b. Brak znajomości tekstu obowiązkowego będzie skutkował punktami ujemnymi.
c. Projekt multimedialny – końcowe przedstawienie wyznaczonego tematu oceniane jest wg następujących kryteriów – stopień pogłębienia analizy (aspekty merytoryczne – 5 pkt.), wykorzystane źródła – 5pkt., strona „graficzna” prezentacji (atrakcyjność wizualna, czytelność – 5pkt.), sposób upowszechnienia – 5 pkt. – punktacja max. 20 pkt.

3. Punktacja całościowa:
48–45 - ocena bardzo dobra
44-41 - dobry plus
40-34 - dobry
33-29 - dostateczny plus
28-24 - dostateczny

UWAGA - w rocznikach 2020-21 i 2021-22 inne zasady zaliczenia

Praktyki zawodowe

brak

Literatura

Lektury podstawowe:

Sztompka, Piotr. 2007. Socjologia zmian społecznych, Kraków: Znak.

Lektury dodatkowe:
• Gladwell, Malcolm. 2009. Punkt przełomowy, Znak

• Sztompka, Piotr. 2005. Socjologia zmian społecznych. Znak. Kraków

• Sztompka P. (red) Imponderabilia wielkiej zmiany. Mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

• Hobhouse, Henry. 2001. Ziarna zmian. Sześć roślin, które zmieniły oblicze świata, Warszawa: MUZA, s. 13-19, 315-373.

• Adamski, Władysław. 1976. Młode pokolenie jako narzędzie zmian społecznych, SS, nr 4, 139-69.

• Bauman, Zygmunt. 1999. Po co komu teoria zmiany?, w: Joanna Kurczewska (red.), Zmiana społeczna: Teorie i doświadczenia polskie, Warszawa: IFiS PAN, 19‐38.

• Fukuyama, F. (1996) Koniec historii. Poznań: Zysk i Spółka, s. 72‐87

• Krzysztofek, K., Szczepański, M.S. (2005) Zrozumieć rozwój. Od społeczeństw tradycyjnych do informacyjnych, Katowice: Wydawnictwo UŚ., s. 29‐94.

• Jelonek, A.W, Tyszka, A. (2001) Koncepcje rozwoju społecznego. Warszawa: Scholar, s. 59‐92.

• Castells, M. (2007) Siła tożsamości. Warszawa: PWN,

• Zybertowicz Andrzej. 2005. AntyRozwojowe Grupy Interesu: zarys analizy, (red. W.Wesołowski i J. Włodarek), Kręgi integracji i rodzaje tożsamości, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 299-324.

• Jasiecki, Krzysztof. 2002. Elita biznesu w Polsce. Wyd. IFIS PAN. S. 11-48

• Barbrook, Richard. Przyszłości wyobrażone. MUZA. 2009. S. 17-28

• Tilly, Ch. (1995) Rewolucja a rebelia. W: J. Szczupaczyński (red.) Władza i społeczeństwo. Warszawa: Scholar,s. 235‐246.

• Skocpol, Th. (1995) Francja, Rosja, Chiny: strukturalna analiza rewolucji społecznych. W: J. Szczupaczyński (red.) Władza i społeczeństwo. Warszawa: Scholar,s. 247‐259

• Szatkowska, J. 1987. Perspektywy ideologicznej akceptacji nowoczesności, KiS, nr 1.

• Berger, Peter L., Brigitte Berger, Hansfried Kellner. 1984. Ideologie: modernizacja i kontrmodernizacja, w: Tradycja i nowoczesność, wybór J. Kurczewska, J.Szacki, Warszawa, 410-32.

• Touraine, A. (1995) Wprowadzenie do analizy ruchów społecznych. W: J. Szczupaczyński (red.) Władza i społeczeństwo. Warszawa: Scholar, s. 2120225

• Szczepański, Marek S. 1991. System światowy: między zacofaniem i rozwojem (międzynarodowa debata nad rozwojem - próba syntezy, SS, nr 3-4, 107-24.

• Wallerstein, Immanuel. 2007. Analiza systemów światów. Wyd. Dialog. S. 41-64

• Wallerstein, Immanuel. 2004. Koniec świata jakiego znamy, Warszawa: SCHOLAR. s. 62-86

• FRIEDMAN, Thomas, 2001, Lexus i drzewo oliwne. Zrozumieć globalizację. Wyd. Rebis, Poznań, 69-102

• SINGER Peter, 2006, Jeden świat. Etyka globalizacji, Książka i Wiedza, Warszawa, s. 72-110

• BECK Ulrich, Władza i przeciwwładza w epoce globalnej, Scholar 2005, s. 19-46

• STANISZKIS, Jadwiga, 2003, Władza globalizacji, Scholar, Warszawa,7-36

• HELD, David, 2002, Czy można regulować globalizację?, Krytyka polityczna, nr 2, 231-244

• Andreski, Stanisław. 1992. Historyczna socjologia porównawcza: wyjaśnienie powstania kapitalizmu, w: tenże, Maxa Webera olśnienia i pomyłki, Warszawa, PWN, 149-83.

• Czarnota, Adam i A. Zybertowicz. 1989. „Narodziny kapitalizmu: konieczność czy przypadek”, w: A. Czarnota, Kazimierz Wajda, A. Zybertowicz (red.), Interdyscyplinarne studia nad genezą kapitalizmu, t. I, Toruń: UMK, 141-62.

• Weber, Max. 1994. Etyka protestancka a duch kapitalizmu, Lublin, Wydawnictwo "Test", s. 31-58.

• Staniszkis, Jadwiga. 1994. W poszukiwaniu paradygmatu transformacji, w: taż (red.), W poszukiwaniu paradygmatu transformacji, Warszawa, ISP PAN, 5-34.

• Pakulski, Jan, John Higley. 1992. Rewolucje i transformacje elit władzy w Europie Wschodniej, KiS, nr 2, 19-35.

• Sosnowska, Anna. 1998. „Teorie zmiany i rozwoju społecznego a zmiany w Europie Wschodniej. O potrzebie perspektywy globalnej”, KiS, nr 1, 61-72.

• Klein Naomi. Doktryna szoku. MUZA. S. 205-229

W cyklu 2023/24L:

wskazana w zakresie tematów

W cyklu 2024/25L:

wskazana w zakresie tematów

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2405-S-2-S1-TZS w USOSweb