Historia filozofii 2405-S-1-S1-HF

Celem pierwszego wykładu jest wprowadzenie w świat myślenia filozoficznego. Kolejne wykłady poświęcone są chronologicznie przedstawionym głównym stanowiskom filozofii.
Lista zagadnień i haseł wywoławczych do treści wykładów:

1. WPROWADZENIE
Co to jest filozofia? Czym jest mądrość? Wiedza a działanie. Teoria a praktyka. Doświadczenie, rozsądek, nauka. Działy filozofii
2. PRAPOCZĄTKI FILOZOFII GRECKIEJ
W poszukiwaniu arche. Jońska filozofia przyrody. Materializm Demokryta (atomizm). Wariabilizm Heraklita. Teoria bytu Parmenidesa. Zenon z Elei (paradoksy).
3. KLASYCZNA GRECKA FILOZOFIA CZ. I
Sofiści (relatywizm, minimalizm poznawczy), Sokrates (dialog, intelektualizm etyczny, realizm pojęciowy, cnota).
4. KLASYCZNA GRECKA FILOZOFIA CZ. II
Wielkie systemy antyku: Platon (jaskinia platońska, teoria idei, anamneza, teoria duszy), Arystoteles (metafizyka, substancja, forma i materia, zasada złotego środka, empiryzm).
5. SZKOŁY OKRESU HELLENISTYCZNEGO. ZDERZENIE ANTYKU I ŚREDNIOWIECZA
Filon z Aleksandrii i neoplatonizm (idee jako myśli boże), Plotyn (Jednia, emanacje). Stoicyzm (monizm materialistyczny, apatia, ataraksja), epikureizm (hedonizm, materializm atomistyczny, carpe diem), sceptycyzm (krytyka poznania, probabilizm).
6. ŚREDNIOWIECZNA FILOZOFIA CHRZEŚCIJAŃSKA
Aureliusz Augustyn (teocentryzm, łaska boża, iluminacja, zło jako brak dobra). Scholastyka średniowieczna – Anzelm z Canterbury (ontologiczny dowód na istnienie Boga, wiara poszukująca zrozumienia); spór o uniwersalia. Tomasz z Akwinu (Arystoteles, istota i istnienie, komplementaryzm duszy i ciała, hierarchia bytów, dowody na istnienie Boga).
7. NARODZINY NOWOŻYTNEJ FILOZOFII I NAUKI
Kopernik, Galileusz (odkrycia naukowe). Bacon (empiryzm, Novum Organon), Kartezjusz (cogito ergo sum, metodyczne wątpienie, substancja myśląca, substancja rozciągła) Pascal (fideizm, zakład Pascala).
8. NOWOŻYTNOŚĆ SIĘ ROZWIJA
Empiryzm brytyjski – Locke (idea, tabula rasa, liberalizm), Berkeley (istnieć = być postrzeganym, immaterializm), Hume (idee i wrażenia, krytyki: substancji, związku przyczynowo-skutkowego, pojęcia siły). Narodziny ekonomii politycznej (A. Smith). Oświeceniowa myśl francuska – Wolter, Rousseau (Wielka Rewolucja Francuska, encyklopedia, Rozum, teizm – deizm – ateizm, krytyka cywilizacji, umowa społeczna).
9. KLASYCZNA FILOZOFIA NIEMIECKA
Filozofia krytyczna Kanta (sądy syntetyczne a priori, formy naoczności, przewrót kopernikański, imperatyw kategoryczny). Idealizm niemiecki. Filozofia Hegla (fenomenologia ducha, filozofia dziejów, system filozoficzny).
10. NIEPOKOJE WIEKU XIX
Schopenhauer (pesymizm, wola). Nietzsche (przewartościowanie wartości, witalizm, wola mocy, nadczłowiek). Marksizm (walka klas, komunizm, alienacja). Personalizm chrześcijański (pojęcie osoby). Psychoanaliza.
11. WIEK XX I WSPÓŁCZESNOŚĆ
Egzystencjalizm (absurd egzystencji, istnienie przed istotą, autokreacja). Fenomenologia (metoda fenomenologiczna). Pozytywizm (Comte, metoda pozytywna) i neopozytywizm (Koło Wiedeńskie, logiczna analiza języka). Ludwig Wittgenstein (I – logiczna analiza języka i II – analiza języka potocznego, gry językowe). Martin Heidegger (Dasein). Hermeneutyka (rozumienie).
12. FILOZOFIA WSPÓŁCZESNA. FILOZOFIA POLSKA
Filozofia nauki (Kuhn, Popper). Postmodernizm (Rorty). Filozofia polska (Kotarbiński, Czeżowski, Elzenberg, Kołakowski), Szkoła Lwowsko-Warszawska (Twardowski).
13. CZYM JEST DZISIAJ FILOZOFIA?
Filozofia analityczna a egzystencjalna. Filozofia jako integralna część europejskiej tradycji kulturowej. Relacje filozofii do nauki i religii. Rola filozofii w życiu współczesnego człowieka.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny kontaktowe - wykład 30 godz. Przeczytanie lektur i przygotowanie się do egzaminu - 60 godz.

Efekty uczenia się - wiedza

Student, który zaliczył przedmiot powinien: W1- posiadać znajomość podstawowych pojęć i terminów filozofii W2- posiadać wiedzę umożliwiającą klasyfikowanie i rozróżnianie zjawisk będących przedmiotem tej dyscypliny W3- posiadać wiedzę umożliwiającą docieranie do niezbędnych informacji z zakresu filozofii (książki, nagrania, materiały nutowe, Internet), ich analizowanie i interpretowanie we właściwy sposób W4- posiadać wiedzę dotyczącą historii filozofii jako kwintesencji kultury europejskiej

Efekty uczenia się - umiejętności

Student powinien: U1 -posiadać podstawową umiejętność logicznego myślenia U2- posiadać umiejętność rozróżniania analityczne/syntetyczne. U3- Posiadać umiejętność posługiwania się w argumentacji metodą indukcyjną i metodą dedukcyjną U4- posiadać wiedzę kulturowych źródeł humanistyki

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student powinien: K1- posiąść podstawy logicznych zasad interpretacji i argumentacji K2- posiąść podstawy wiedzy o sceptycyzmie filozoficznym jako fundamentu umiejętności samooceny i postawy krytycznej K3- mieć podstawową wiedzę o filozoficznych (i estetycznych) podstawach metod stawiania właściwych sądów na ww. tematy oraz znać kulturowe ich źródła K4- mieć podstawową wiedzę pytań filozofii i ich prawidłowego stawiania

Metody dydaktyczne

Wykład z prezentacją

Metody dydaktyczne podające

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Rodzaj przedmiotu

kanon (atrybut wycofany)

Wymagania wstępne

Ogólna wiedza humanistyczna (zwłaszcza historii i literatury).

Koordynatorzy przedmiotu

Marcin Zdrenka

Kryteria oceniania

Egzamin pisemny na podstawie testu wg oceny szkolnej 2-5 na podstawie liczby uzyskanych pkt. Skala całkowita 25 pkt.:

0-11 ndst
12-15 dst
16 dst+
17-18 db
19 db+
20 i więcej bdb

Dopuszczalna jest nieobligatoryjna aktywność dodatkowa (niezależna od testu): esej na wybrany temat z zakresu historii filozofii, po konsultacji z prowadzącym.
Ocena szkolna 2-5. Uzyskanie oceny db/db+ skutkuje podniesieniem oceny końcowej na podstawie testu o 0,5; oceny bdb - o 1 stopień.

Literatura

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. I-III, dowolne wydanie.
• Höffe O., Mała historia filozofii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
• Kunzmann P., Burkard F.-P., Wiedmann F., Atlas filozofii, przeł. B. A. Markiewicz, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.
• Wachowiak A., Wiśniewski R., Tyburski W., Historia filozofii i etyki, TNOiK, Toruń 1997 lub kolejne wydania.

Literatura uzupełniająca
• Aster von E., Historia filozofii, tłum. Jan Szewczyk, PWN, Warszawa 1969.
• Höffe O., Mała historia filozofii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
• Krajewski W. (red.), Słownik pojęć filozoficznych, Scholar, Warszawa 1996.
• Russell B., Dzieje filozofii zachodu, przeł. T. Baszniak, A. Lipszyc, M. Szczubiałka, Aletheia, Warszawa 2000.

Lektury nieobowiązkowe dla poszukujących:
o Arendt H., Myślenie, przeł. H. Buczyńska-Garewicz, Warszawa 1991.
o Arystoteles, Zachęta do filozofii, różne wydania.
o Bocheński J.M., Podręcznik mądrości tego świata, różne wydania
o Czeżowski Tadeusz, Trzy postawy wobec świata, w: idem, Odczyty filozoficzne, Toruń 1969.
o Elzenberg Henryk, Nauka i barbarzyństwo, w: idem, Wartość i człowiek, Toruń 1966.
o Frankfurt Harry G., O wciskaniu kitu, przekł. H. Pustuła, Czuły Barbarzyńca Press, Warszawa 2008.
o Heidegger Martin, Budować, mieszkać, myśleć, przeł. K. Michalski, w: tenże, Budować mieszkać myśleć, Warszawa 1974, s. 137-152
o Ingarden Roman, Książeczka o człowieku, Kraków, różne wydania
o Kant Immanuel, Wieczny pokój, Toruń 1992 (lub: Do wiecznego pokoju, Toruń 1995).
o Kartezjusz, Rozprawa o metodzie, różne wydania
o Kołakowski Leszek, Kapłan i błazen, „Twórczość” 1959.
o Kotarbiński T., Medytacje o życiu godziwym, różne wydania
o Marek Aureliusz, Rozmyślania, różne wydania.
o Nietzsche Fryderyk, Z genealogii moralności, przeł. J. Dudek, Kraków 2017.
o Platon, Obrona Sokratesa, wydania różne.
o Peterson J., 12 życiowych zasad: antidotum na chaos, przeł.: K. Zuber., Wrocław 2018.
o Pinker S., Nowe Oświecenie. Argumenty za rozumem, nauką, humanizmem i postępem, tłum. P. Bieroń, Poznań 2018.
o Piątek Z., Eugenika. Zagrożenie czy szans ludzkości?, Toruń 2019.
o Scruton R, Zielona filozofia. Jak poważnie myśleć o naszej planecie, przeł. J. Grzegorczyk, R. P. Wierzchosławski, Poznań 2017.
o Skarga Barbara, Człowiek to nie jest piękne zwierzę, Kraków 2007.
o Toulmin Stephen, Kosmopolis, przeł. T. Zarębski, Wrocław 2005.
o Wolter, Powiastki filozoficzne, Warszawa 1985.
o Žižek S., Przekleństwo fantazji, przeł. A. Chmielewski, Wrocław 2001.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2405-S-1-S1-HF w USOSweb