Argumentacja, perswazja, manipulacja 2405-M-S1-APM

Materiał omawiany na zajęciach podzielony jest na trzy główne obszary tematyczne, które związane są z tytułowymi pojęciami. Opisowi teoretycznemu towarzyszyć będzie skorelowana z nim implementacja praktyczna, odnosząca się zarówno do przykładów zaczerpniętych z życia codziennego oraz przestrzeni medialnej, jak również polegająca na twórczym poszukiwaniu takich przykładów, połączonego z konstruowaniem samodzielnych egzemplifikacji technik argumentacji, perswazji i manipulacji.

Pierwszy obszar tematyczny, zogniskowany na pojęciu argumentacji, rozpoczyna ogólna analiza procesu komunikacji zarówno w jej aspekcie literalnym (dosłownym), jak i nieliteralnym (niedosłownym). Przedstawione zostaną zarówno ważne pojęcia określające poprawną komunikację, np. pojęcie kontekstu, jak również reguły które nią kierują, w szczególności tzw. maksymy konwersacyjne Grice’a. Dodatkowo poruszone będą kwestie aluzji, ironii oraz metafory.
Przy prezentacji i implementacji sztuki argumentowania nacisk zostanie położony na uwypuklenie struktury argumentacji potocznej oraz kryteria i sposoby jej oceny pod względem poprawności. Sztuka argumentacji będąca podstawą pierwszego bloku tematycznego jest ściśle skorelowana z dwoma innymi sztukami: silniejszą i tym samym węższą zakresowo sztuką wnioskowania oraz słabszą i tym samym szerszą zakresowo sztuką dyskutowania. Pierwsza z nich znajduje najpełniejszą egzemplifikację w tradycyjnej logice nazw i zdań. W wielkim skrócie przedstawione więc będą podstawy tych logik ze szczególnym uwzględnieniem pojęcia wynikania. Druga z nich – nazywana klasycznie erystyką – zostanie omówiona ze szczególnym uwzględnieniem nieuczciwych chwytów stosowanych w dyskusji oraz najczęściej pojawiających się w niej błędów argumentacyjnych.

Drugi obszar tematyczny, zogniskowany na pojęciu perswazji, rozpoczyna ogólna analiza teorii aktów mowy Austina i Searle’a. W ramach tej teorii zostanie wstępnie zdefiniowane pojęcie perswazji, rozpatrzone będą proste akty perswazyjne oraz proste procesy perswazyjne. Następnie omówiony zostanie model perswazji zaproponowany przez R.E. Petty’ego i J.T. Caciappo, oznaczany skrótem: ELM (Elaboration Likelihood Model), w którym zakłada się, że perswazja jest procesem dwutorowym. W dalszej części będą nas interesować jawne akty perswazyjne: bezpośrednie i pośrednie. Wśród nich na plan pierwszy wysuwają się zagadnienia związane z presją i szantażem. Bardzo ważnym okaże się pojęcie kłamstwa. Zarysowana złożoność tego zagadnienia - zobrazowana m.in. próbami podania adekwatnej definicji kłamstwa - powiązana będzie z praktycznym zastosowaniem technik wykrywania kłamstwa, wśród których wyróżniona zostanie metoda logiczna.

Trzeci obszar tematyczny, zogniskowany na pojęciu manipulacji, rozpoczyna ogólna analiza jawnych i niejawnych aktów perswazyjnych. Z ostatnimi powiązane zostanie pojęcie manipulacji. Ogólne rozważania teoretyczne zostaną zobrazowane sześcioma podstawowymi mechanizmami psychologicznymi wykorzystywanymi w niejawnych aktach perswazyjnych. Należą do nich mechanizmy: 1) wzajemności, 2) konsekwencji, 3) konformizmu, 4) sympatii, 5) autorytetu, 6) niedostępności. Ponadto omówione zostaną taktyki manipulacyjne kryjące się za terminami: 1) kontrast, 2) racjonalizacja, 3) kompromis, 4) wiarygodność, 5) relaks, 6) powtarzanie. W dalszej kolejności przedstawione zostaną aspekty komunikacji niewerbalnej. Ostatnie spotkania będą poświęcone technikom manipulacyjnym w praktyce. Wśród trzech takich sytuacji: przesłuchań, negocjacji oraz starań o pracę – uwaga skupiona będzie przede wszystkim na ostatniej z nich.