Prowadzony w cyklach: 2022/23L, 2023/24L, 2024/25L, 2025/26L

Kod ISCED: 0314

Punkty ECTS: 3

Język: polski

Organizowany przez: Instytut Socjologii (dla: Wydział Filozofii i Nauk Społecznych)

Nauka, technika, społeczeństwo 2405-M-3-NTS-S1

Szczegółowy opis zajęć:
Zajęcia organizacyjne, wprowadzenie w tematykę zajęć, omówienie warunków zaliczenia

Media społecznościowe a dezinformacja i teorie spiskowe
• Naomi Klein on Her New Book „Doppelgänger” & How Conspiracy Culture Benefits Ruling Elite, 2024, https://www.youtube.com/watch?v=NDWrHd-izFg, 42 min. (dostęp 13.02.2025).
Dla chętnych:
• Klein, Naomi. 2023. Doppelgänger. Podróż do lustrzanego świata, przeł. Hanna Jankowska. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie, szczególnie część trzecia.

Pułapki technooptymizmu
• Tedx: Tegmark, Max. 2023. How to keep AI under control?, https://www.ted.com/talks/max_tegmark_how_to_keep_ai_under_control?referrer=playlist-the_must_watch_ted_talks_on_ai_from_2023&autoplay=true, 14 min. (dostęp 13.02.2025).
• Przegalińska, Aleksandra. 2023. Co nas czeka w 2024?, https://www.youtube.com/watch?v=yW2PoOI9qBw, 1,11 min. (dostęp 13.02.2025).

Postęp. Pytanie o rolę techniki i laboratoriów
• Cutts, Steve (reż.). 2012. Man, https://www.youtube.com/watch?v=WfGMYdalClU, 4 min. (dostęp 13.02.2025).
• Cutts, Steve (reż.). 2017. Hapiness, https://www.youtube.com/watch?v=e9dZQelULDk, 4 min. (dostęp 13.02.2025).
• Cutts, Steve (reż.). 2020. The Turning Point, https://www.youtube.com/watch?v=p7LDk4D3Q3U, 3,27 min. (dostęp 13.02.2025).

Nauka, problemy antropocenu i technologiczne „obowiązkowe punkty przejścia”
• Debata online Marazm antropocenu i wyzwania współczesnej nauki z prof. Ewą Bińczyk i prof. Cezarym Galewiczem, prowadzenie Bartłomiej Małczyński, Europe Direct Kraków, Instytut Polityk Publicznych, Katedra Porównawczych Studiów Cywilizacji UJ, 24 października 2024, https://www.youtube.com/watch?v=yv-ZUF8Amtc (dostęp 13.02.2025).

Apele nauki i marazm społeczeństw wobec katastrofy klimatycznej
• Tedx: Stoknes, Per Espen. 2017. How to transform apocalypse fatigue into action on global warming, https://www.ted.com/talks/per_espen_stoknes_how_to_transform_apocalypse_fatigue_into_action_on_global_warming, 14 min. (dostęp 13.02.2025).
• Malinowski, Szymon. 2021. Nasze zadanie, You Tube, https://www.youtube.com/watch?v=49De6DhHi5A, 5, 28 min. (dostęp 13.02.2025).

Dla chętnych:
• Mann, Michael E. 2021. Nowa wojna klimatyczna. Jak ocalić naszą planetę?, przeł. Tomasz Szlagor. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.

Test śródsemestralny

Ryzyko ekologiczne, słownik ekonomii a aranżowanie przetrwania
• Podcasty Żyjemy w epoce bezradności i jednocześnie sprawczości nielicznych oraz Dyskusja o środowisku jest dyskusją o aranżowaniu przetrwania gatunku ludzkiego, rozmawia Olga Długokęcka, Podcasty Biznesu dla klimatu, 2 i 6 grudnia 2024, https://creators.spotify.com/pod/show/biznesdlaklimatu/episodes/prof--Ewa-Biczyk-Dyskusja-o-rodowisku-jest-dyskusj-o-aranowaniu-przetrwania-gatunku-ludzkiego-e2rp1tf (dostęp 3.01.2025).

Bajki o nieskończonym wzroście PKB na planecie o skończonych zasobach
• Khanna, Pierre Simth (reż.). 2020. Fairytales of Growth, https://www.fairytalesofgrowth.com/watch, 47, 28 min. (dostęp 3.01.2025).

Dla chętnych:
• Jackson, Tim. 2023. Postwzrost. Życie po kapitalizmie, przeł. Ewa Bińczyk, Janusz Grygieńć. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Podstawy autorytetu nauki
• Tedx: Oreskes, Naomi. 2014. Dlaczego powinniśmy ufać naukowcom?, https://www.youtube.com/watch?v=RxyQNEVOElU, 19 min. (dostęp 13.02.2025).
• Tedx: Collins, Harry M. 2017. Gravity’s Kiss, https://www.youtube.com/watch?v=nObM-BvvJIs, 57 min. (dostęp 13.02.2025).

Rola ekspertów w debacie publicznej
• Spotkanie wokół filmu „Kłamcy klimatyczni”, https://www.youtube.com/watch?v=3tdUc8z0388, 1,19 min. (dostęp 13.02.2025).

Dla chętnych:
• Ellesöe, Mads (reż.). 2020. Kłamcy klimatyczni (The Campaign Against the Climate), produkcja międzynarodowa, 52 min.
• Ramsey, Jonathan L. (reż.). 2020. Można panikować, https://www.youtube.com/watch?v=osm5vyJjNY4&t=35s, 58,57 min.

Podsumowanie zajęć

W cyklu 2022/23L:

Wszystkie informacje zawarto w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie".

W cyklu 2023/24L:

Wszystkie informacje zawarto w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie".

W cyklu 2024/25L:

Wszystkie informacje zawarto w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie".

W cyklu 2025/26L:

Wszystkie informacje zawarto w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie".

Całkowity nakład pracy studenta

Całkowity nakład pracy wynosi: - godziny realizowane z udziałem nauczycielki: 30 h/1 punkt ECTS - praca indywidualna studenta/tki (przygotowanie do zajęć): 15 h/1 punkt ECTS - samodzielne opracowywanie materiałów video, podcastów, lektur wskazanych przez osobę prowadzącą: 15h/1 punkt ECTS Razem: 60 h/3 punkty ECTS

Efekty uczenia się - wiedza

Student/ka: - ma gruntowną znajomość metod badawczych i wybranych strategii argumentacyjnych studiów nad nauką i technologią, badań kontrowersji naukowych, filozofii techniki i socjologii techniki. K_W06 - ma podstawową wiedzę o człowieku jako aktorze funkcjonującym w świecie ryzyka, środków masowego przekazu, szybkiego przepływu informacji, skomercjalizowanej technonauki, w szczególności jako podmiocie konstytuującym struktury społeczne i zasady ich funkcjonowania, a także działającym w tych strukturach. W_005

Efekty uczenia się - umiejętności

Student/ka: - posiada umiejętność rozumienia i analizowania zjawisk społecznych w kontekście funkcjonowania mediów. K_U08 - potrafi właściwie analizować przyczyny i przebieg konkretnych procesów i zjawisk społecznych związanych z powiązaniami między nauką, techniką i społeczeństwem w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla medioznawstwa. K_U03 - prawidłowo posługuje się systemami normatywnymi oraz wybranymi normami i regułami (prawnymi, zawodowymi, moralnymi) w celu rozwiązania konkretnego zadania z obszaru socjologii techniki, filozofii nauki i techniki, a także socjologii ryzyka. K_U05

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student/ka: - potrafi uzupełniać i doskonalić nabytą wiedzę i umiejętności. K_K06 - potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania ze świadomością odpowiedzialności za podejmowane inicjatywy badań, eksperymentów lub obserwacji. K_K03 - posiada świadomość potencjalnych zagrożeń oraz nowoczesnego ryzyka systemowego, które wynikają z rozwoju nauki, techniki i przemysłu, potrafi zidentyfikować i próbuje rozstrzygać związane z tym dylematy. K_K04

Metody dydaktyczne

Konwersatoryjne. Dyskusja. Metody podające (częściowo wykorzystane). Zajęcia będę prowadzone za pośrednictwem programu Microsoft Teams. Dodatkowe materiały dydaktyczne są dostępne w sieci, a także będą udostępniane za pośrednictwem poczty USOS. Test zostanie przeprowadzony stacjonarnie.

Metody dydaktyczne poszukujące

- seminaryjna
- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody wymiany i dyskusji
- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody ewaluacyjne

Wymagania wstępne

Brak.

Koordynatorzy przedmiotu

Ewa Bińczyk

Kryteria oceniania

1) kontrola obecności (możliwe są dwie nieobecności nieusprawiedliwione),
2) ocena aktywności podczas zajęć,
4) śródsemestralny test pisemny.

Kryteria oceniania
Student otrzymuje oceną pozytywną z przedmiotu, gdy:
- uczestniczył w aktywny sposób w zajęciach,
- dokonał analizy treści pod wskazanym kątem i zaprezentował rezultaty,
- zaliczył test.

Praktyki zawodowe

Brak.

Literatura

Literatura uzupełniająca:
Barański, Janusz. 2008. Antropologia techniki. „Kultura Współczesna” 3: 22-42.
Beck, Ulrich, Anthony Giddens, Scott Lash. 2009. Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności. Wydawnictwo Naukowe PWN, przeł. Jacek Konieczny.
Beck, Ulrich. 2002. Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, przeł. Stanisław Cieśla.
Bijker, Wiebe E., John Law (red.). 1997. Shaping Technology/Building Society. Studies in Sociotechnical Change. Cambridge, Massachusetts, London: The MIT Press, wyd. drugie.
Bijker, Wiebe E., Thomas P. Hughes, Trevor J. Pinch (red.). 1997. The Social Construction of Technological Systems. New Directions in the Sociology and History of Technology. Cambridge: Cambridge, Massachusetts, London: The MIT Press, wyd. szóste.
Bińczyk, Ewa. 2012. Technonauka w społeczeństwie ryzyka. Filozofia wobec niepożądanych następstw praktycznego sukcesu nauki. Wydawnictwo Naukowe UMK.
Bińczyk, Ewa, Aleksandra Derra (red.). 2014. Studia nad nauką oraz technologią. Wybór tekstów. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Bińczyk, Ewa, Aleksandra Derra, Janusz Grygieńć (red.). 2015. Horyzonty konstruktywizmu. Inspiracje, perspektywy, przyszłość. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Bińczyk, Ewa. 2018. Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Borkowski, Robert. 2001. Cywilizacja, technika, ekologia. Wybrane problemy rozwoju cywilizacyjnego u progu XXI wieku. Kraków: Wydawnictwa AGH, Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne.
Collins, Harry. 2018. Czy wszyscy jesteśmy ekspertami? Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, przeł. Ewa Bińczyk, Janusz Grygieńć.
Collins, Harry M., Trevor Pinch. 1998. The Golem at Large. What You Should Know about Technology. Cambridge: Cambridge University Press.
Collins, Harry M., Trevor Pinch. 2005. Dr. Golem. How to Think about Medicine. Chicago: Chicago University Press.
Dusek, Val. 2011. Wprowadzenie do filozofii techniki. Kraków: Wydawnictwo WAM, przeł. Zbigniew Kasprzyk.
Domańska, Ewa. 2008. Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami. „Kultura Współczesna” 3: 9-21.
Ekologia. Przewodnik Krytyki Politycznej. 2009. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Giddens, Anthony. 2010. Klimatyczna katastrofa. Warszawa: Prószyński i S-ka, przeł. Małgorzata Głowacka-Grajper.
Hobhouse, Henry. 2001. Ziarna zmian. Sześć roślin, które zmieniły oblicze świata. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, przeł. Marek Fedyszak.
Hughes, Thomas P. 2005. Human-Built World. How to Think about Technology and Culture. Chicago, London: The University of Chicago Press.
Jonas, Hans. 1996. Zasada odpowiedzialności. Etyka dla cywilizacji technologicznej. Kraków: Wydawnictwo Platan, przeł. Marek Klimowicz.
Klein, Naomi. 2015. To zmienia wszystko. Kapitalizm kontra klimat. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, przeł. Hanna Jankowska, Katarzyna Makaruk.
Krimsky, Sheldon. 2006. Nauka skorumpowana? O niejasnych związkach nauki i biznes. Warszawa: PIW, przeł. Beata Biały.
Kurczewska, Joanna. 1997. Technokraci i ich świat społeczny. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Latour, Bruno. 2009. Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, przeł. Agata Czarnacka.
Lemke, Thomas. 2010. Perspektywy: analityka biopolityki. W: tenże. Biopolityka. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, przeł. Tomasz Dominiak, 133-140.
Mumford, Lewis. 1966. Technika a cywilizacja. Historia rozwoju maszyny i jej wpływ na cywilizację. Warszawa: PWN.
McLuhan, Marshall. 2004. Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, przeł. Natalia Szczucka.
Postman, Neil. 1995. Technopol: Triumf techniki nad kulturą. Warszawa: PIW,przeł. Anna Tanalska-Dulęba.
Ritzer, George. 2003. Makdonaldyzacja społeczeństwa. Wydanie na nowy wiek. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA S.A., przeł. Ludwik Stawowy.
Stankiewicz, Piotr. 2010a. Za kulisami nauki czyli eksperci w służbie biznesu. „Obywatel” 1 (48): 85-92.
Stankiewicz, Piotr. 2010b. Co zrobić ze społeczeństwem? O władzy, polityce i (bio)technologii. „Obywatel” 3 (50): 31-37.
Winner, Langdon. 1986. Do Artifacts Have Politics? W: tenże. The Whale and the Reactor: a Search for Limits in an Age of High Technology. Chicago, London: Chicago University Press, 19-39.
Wynne, Brian. 1995. Public Understanding of Science. W: Sheila Jasanoff, Gerald E. Markle, James C. Petersen, Trevor Pinch (red.). Handbook of Science and Technology Studies. London, New Delhi: Sage Publications, 361-388.
Yearley, Steven. 2005. Making Sense of Science. Understanding the Social Study of Science. London, ThousandOaks, New Delhi: Sage Publications.

W cyklu 2022/23L:

Wszystkie informacje zawarto w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie".

W cyklu 2023/24L:

Wszystkie informacje zawarto w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie".

W cyklu 2024/25L:

Wszystkie informacje zawarto w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie".

W cyklu 2025/26L:

Wszystkie informacje zawarto w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie".

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2405-M-3-NTS-S1 w USOSweb