Wstęp do medioznawstwa 2405-M-1-WM-S1
Zagadnienia:
1. Cyfrowa demencja. Jak jej przeciwdziałać? Zdefiniuj pojęcia: portaloza, geomedia i tagowanie świata, cyfrowi tubylcy, cyfrowi imigranci, cyfrowi czarodzieje, trolling, grooming, stalking, sexting, cyberprzemoc. Smartfony i konwergencja mediów. Krytyczne ujęcie Richarda Maxwella.
2. Zdefiniuj pojęcie medium i mediów. Przykłady definicji mediów (J. Baudrillard, H. Innis, V. Flusser). Medioznawstwo jako nauka społeczna o wymiarze interdyscyplinarnym (zdefiniuj medioznawstwo). Jakimi podstawowymi zagadnieniami/obszarami problemowymi zajmuje się medioznawstwo (wymień 15 przykładów, takich jak: propaganda, reklama, cenzura, lokowanie produktów, nadzór cyfrowy, moda, media jako czwarta władza, itd.)?
3. Co dokładnie badamy: historię mediów, ich wymiar instytucjonalny/organizacyjny/ekonomiczny, reguły wytwarzania przekazu, strukturę mediów, skutki społeczne/polityczne/kulturowe. Z jakich 3 najważniejszych tradycji badań wywodzi się medioznawstwo (filozofia percepcji, filozofia języka, filozofia techniki)? Podaj nazwiska badaczy je reprezentujących. Jakie są główne dylematy medioznawstwa?
4. Wskaż 15 dziedzin pokrewnych medioznawstwu (socjologia, historia, fiozofia techniki, cybernetyka, teoria kultury, literaturoznawstwo, marketing polityczny, informatologia, itd.).
5. Co to jest determinizm technologiczny? Stanowisko Karola Marksa. Dlaczego determinizm to ważne zagadnienie dla medioznawców? Co to jest instrumentalizm technologiczny i imperatyw techniczny? Epoki rozwoju cywilizacji i towarzyszące im innowacje.
6. Cechy współczesności (epoki ponowoczesnej, społeczeństwa usługowego, późnego kapitalizmu, społeczeństwa informatycznego). Skutki rewolucji informatycznej: tyrania chwili (T.H. Eriksen), przyspieszenie i spiętrzenie informacyjne, Z. Bauman – płynna nowoczesność i ludzie odpady (prekariat), społeczeństwo nadmiaru i kultura instant (Z. Melosik). Informacja jako główne dobro ekonomiczne, walka o uwagę konsumentów, sprzężenie infrastruktur informatycznych ze wszyskimi sferami życia obywatela. Nowe media cyfrowe (Big Data i media społecznościowe) a władza. Kapitalim nadzoru a sfera prywatna. Epoka robotów, personifikowanie. Kontrowersje wokół robotów.
7. Krytyka przemysłu medialnego w kapitalizmie konsumpcyjnym (ujęcie Justina Lewisa). Przemysł medialny zatrudnia najbardziej wartościowe talenty świata. Irracjonalność późnego kapitalizmu: jak e-śmieci, gadżety multimedialne oraz planowana przestarzałość przyczyniają się do katastrofy ekologicznej? Dlaczego reklama sentymentalizuje proces produkcji (ukrywa jego koszty)? Postulaty Lewisa: odzyskać wartość czasu wolnego, podważyć mechanizm planowanej przestarzałości, zakazać reklamy w mediach, dofinansować media publiczne.
8. Definicja procesu globalizacji. Media w epoce globalizacji: rola agencji prasowych, koncentracja własności w domenie mediów, koncentracja władzy (imperium medialne Ruperta Murdocha). Dwa modele rozwoju telewizji: komercyjny (w USA, sponsoring, rola spektaklu: reality show i „kultura upokarzania” zwykłych ludzi, trash TV – TV śmieciowa, władza reklamodawców oraz rankingomania, sondaże oglądalności) i publiczna (w WB, abonament, misja, wyższa jakość, HBO – niezależna od reklamodawców telewizja kablowa). Narrowcasting – rozwój kanałów tematycznych. TV i postmyślenie, videodzieci, videoobywatele, telesterowni wyborcy (Giovanni Sartori).
9. Co to są media masowe, zdefiniuj pojęcie komunikowania masowego oraz komunikowania publicznego. Mass media w epoce konsumpcji: inforozrywka (infotainment) – logika jednorazowego newsa, nowość za wszelką cenę, reporter „pierwszy na miejscu zdarzenia”. „Efekt CCN” i globalna wioska. Quasi-autorytety i pseudowydarzenia w mediach. Stereotypizacja przekazu. Co to jest stereotyp? Pojęcia imperializmu kulturowego i hegemonii Hollywood.
10. Co to są nowe media (cyfrowe kodowanie, internet ekstensją ekstensji)? Na czym polega współczesna konwergencja mediów? Co to jest Web 2.0 (oddolne współtworzenie, osobiste zaangażowanie: Wikipedia, blogi, portale)? Co to jest autopoietyczność/autoreferencyjność mediów? Co to jest smart environment i internet rzeczy? Co to jest telematyka?
11. Przemysł kulturowy i kampanie medializacji rzeczy (sprzedaż logo, marki, ikon, kolekcjonerstwo, np. biznes wokół mistrzostw świata w piłce nożnej, przemysł kulturowy Toy Story, Star Wars).
12. Społeczeńswto przed pismem, kultury oralne. Na czym polega synkretyzm sacrum i profanum? Rola tabu, mana, totemów, imion własnych w kulturach magicznych. Podaj różnice między magią a religią. Omów ujęcie mowy jako działania (Bronisław Malinowski). Umysłowość archaiczna, koncepcja płynnych metamorfoz (Andrzej P. Kowalski, Szkoła Poznańska). Na czym polega superperformatywność języka w kulturach przedpiśmiennych? Wskaż przykłady z obszaru kultury hebrajskiej.
13. Technologia pisma. Omów fazy ewolucji pisma: mnemotechniki, piktogramy, ideogramy, pismo sylabiczne, alfabet. Słuchocentryzm. Wskaż cywilizacyjne konsekwencje pisma oraz pierwsze cywilizacje oparte na piśmie. Omów koncepcję dekontekstualizacji mowy Jacka Goody’ego.
14. Szkoła z Toronto i badania oralności: przedstawiciele (H. Innis, E.Havelock, W. Ong, M. Perry, D. R. Olson), główne tezy. Co to jest mowa formularna/wzniosła? Wzrokocentryzm i linearność myślenia w kulturze druku. Językowy kod ograniczony oraz kod rozwinięty (B. Bernstein). Konsekwencje technologii druku. Co to jest galaktyka Gutenberga, galaktyka Turinga (M. McLuhan). Co to znaczy „medium is a message”, czyja to teza?
15. Podsumowanie i powtórzenie treści wykładu.
|
W cyklu 2022/23Z:
Informacje podano w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie". |
W cyklu 2023/24Z:
Informacje podano w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie". |
W cyklu 2024/25Z:
Informacje podano w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie". |
W cyklu 2025/26Z:
Informacje podano w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie". |
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne eksponujące
Metody dydaktyczne podające
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny: test z pytaniami otwartymi.
Praktyki zawodowe
Brak
Literatura
Podręczniki:
Gorman, Lyn, David McLean. 2010. Media i społeczeństwo. Wprowadzenia historyczne. Kraków: Wydawnictwo UJ, przeł. Agata Sadza (szczególnie rozdziały: Powstanie nowych mediów, Media i globalizacja).
Griffin, Em. 2003. Podstawy komunikacji społecznej. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, przeł. Olga i Wojciech Kubińscy, Magdalena Kacmajor.
Mattelart, Armand, Michele Mattelart. 2001. Teorie komunikacji: krótkie wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, przeł. Jerzy Mikułowski-Pomorski (szczególnie rozdziały Przemysł kulturalny, ideologia i władza, Ekonomia polityczna).
McLuhan, Marshall. 2001. Wybór tekstów, pod red. Erica McLuhana, Franka Zingrone. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, przeł. Ewa Różalska, Jacek M. Stokłosa (szczególnie rozdziały: Galaktyka Gutenberga, s. 136- 208; Zrozumieć media, s. 209-241).
Mersch, Dieter. 2010. Teorie mediów. Warszawa: Wydwnictwo Sic!, przeł. Ewa Krauss.
Literatura uzupełniająca:
Aitchison, Jean. 2002. Ziarna mowy. Początki i rozwój języka. Warszawa: PIW, przeł. Magdalena Sykurska-Derwojed.
Bartłomiej Knosala. 2017. Projekt nauki nowej Marshalla McLuhana. Filozoficzne konsekwencja zmian form komunikacji. Kraków: Universitas.
Bińczyk, Ewa. 2003. Opanować język – biblijne refleksje na temat języka. W: Socjologia wiedzy w Biblii. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 87-114.
Bińczyk, Ewa. 2006. Steven Pinker vs Michael Tomasello w sporze o status kompetencji językowych. „Teksty Drugie”, nr 6, 147-164.
Bińczyk, Ewa. 2007. Obraz, który nas zniewala. Współczesne ujęcia języka wobec esencjalizmu i problemu referencji. Kraków: Universitas.
Bińczyk, Ewa. 2012. Czynniki pozaludzkie. W stronę globalnego synchronizowania. W: taż. Technonauka w społeczeństwie ryzyka. Filozofia wobec niepożądanych następstw praktycznego sukcesu nauki. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 181-213.
Bińczyk, Ewa. 2016. Ostudzenie entuzjazmu wobec nowych mediów. W: Ewa Drygalska (red.). Interfejsy, kody, symbole. Przyszłość komunikowania. Wrocław: Miasto Przyszłości, Laboratorium Wrocław (e-book), 70-78.
Bińczyk, Ewa. 2018. Retoryka dezinformacji. W: taż. Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 193-220.
Bloom, Peter, Carl Rhodes. 2018. Świat według prezesów. Jak korporacje kontrolują nasze życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, przeł. Tomasz S. Markiewka.
Brzeziński, Dariusz. 2019. Twórczość Zygmunta Baumana w kontekście współczesnych teorii kultury. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Castells, Manuel i Pekka Himanen. 2009. Społeczeństwo informacyjne i państwo dobrobytu. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, przeł. Michał Penkala, Michał Sutowski.
Cederström, Carl, Andre Spicer. 2016. Pętla dobrego samopoczucia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, przeł. Małgorzata Halber.
De Kerckhove, Derrick, Anna Maj, Michał Derda-Nowakowski (red.). 2009. Kody McLuhana. Topografia nowych mediów. Katowice: Wydawnictwo Naukowe Ex-machina.
De Kerckhove, Derrick. 1996. Powłoka kultury. Odkrywanie nowej elektronicznje rzeczywistości. Warszawa: Mikom, przeł. Witold Sikorski, Piotr Nowakowski.
Debord, Guy. 2006. Społeczeństwo spektaklu. Rozważania o społeczeństwie spektaklu. Warszawa: PIW, przeł. Mateusz Kwaterko.
Diamond, Jared. 2010. Naśladownictwo i zapożyczanie liter. W: tenże. Strzelby, zarazki, maszyny. Losy ludzkich społeczeństw. Warszawa: Prószyński i S-ka, przeł. Marek Konarzewski, 187-210.
Eisenstein, Elizabeth L. 2004. Rewolucja Gutenberga. Warszawa: Prószyński i S-ka, przeł. Henryk Hollender.
Eriksen, Thomas H. 2003. Tyrania chwili. Szybko i wolno płynący czas w erze informacji. Warszawa: PIW, przeł. Grzegorz Sokół.
Flusser, Vilém. 2015. Ku filozofii fotografii. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, przeł. Jacek Maniecki.
Friedan, Betty. 2012. Mistyka kobiecości. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, przeł. Agnieszka Grzybek.
Godlewski, Grzegorz (red.). 2003. Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Goody, Jack. 2006. Logika pisma a organizacja społeczeństwa. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, przeł. Grzegorz Godlewski, wybrane fragmenty.
Gut, Arkadiusz. 2013. Rola języka w poznaniu. W: Renata Ziemińska (red.). Przewodnik po epistemologii. Kraków: Wydawnictwo WAM, 381-421.
Gwóźdź, Andrzej (red.). 1994. Po kinie?... Audiowizualność w epoce przekaźników elektronicznych. Kraków: Universitas.
Hatalska, Natalia. 2021. Wiek paradoksów. Czy technologia nas ocali? Kraków: Wydawnictwo Znak.
Havelock, Eric A. 2006. Muza uczy się pisać. Rozważania o oralności i piśmienności w kulturze Zachodu. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, przeł. Paweł Majewski.
Kowalski, Andrzej P. 2001. Działanie, słowo i rzecz w kulturze magicznej oraz Koncepcja „archaicznego umysłu”. W: tenże, Myślenie przedfilozoficzne. Studia z filozofii kultury i historii idei. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, s. 38-58 i 92-106.
Lakoff, George, Mark Johnson. 1988. Metafory w naszym życiu. Warszawa: PIW, przeł. Tomasz P. Krzeszowski.
Lash, Scott, Celia Jury. 2011. Globalny przemysł kulturowy. Medializacja rzeczy. Kraków Wydwnictwo UJ, przeł. Jakub Majmurek, Robet Mitoraj.
Levinson, Paul. 1999. Miękkie ostrze. Naturalna historia i przyszłość rewolucji informacyjnej. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, przeł. Hanna Jankowska.
Levinson, Paul. 2006. Telefon komórkowy. Jak zmienił świat najbardziej mobilny ze środków komunikacji. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, przeł. Hanna Jankowska.
Lewiński, Dominik. 2017. Bestsellery a struktury społeczne. W: Graszewicz.com. Media, komunikacja, kultura, Dominik Lewiński, Karolina Stasiuk-Krajewska, Roman Wróblewski (red.), Wrocław: Wydawnictwo Libron, 179-197.
Malinowski, Bronisław. 2000. Problem znaczenia w językach pierwotnych. W: Krystyna Pisarkowa (red.), Językoznawstwo Bronisława Malinowskiego. Kraków: Universitas, tom II, 5-48.
Marody, Mirosława. 1987. Język. W: taż, Technologie intelektu. Językowe determinanty wiedzy potocznej i ludzkiego działania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 32-44.
Maxwell, Richard, Toby Miller. 2020. How Green is Your Smartphone? Cambridge, Medford, MA: Polity Press.
McLuhan, Marshall. 2004. Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, przeł. Natalia Szczucka.
McQuail, Denis. 2008. Teoria komunikowania masowego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, przeł. Marta Bucholc, Alina Szulżycka, red. nauk. Tomasz Goban-Klas.
Newport, Cal. 2020. Cyfrowy minimalizm. Czyli jak zachować skupienie w hałaśliwym świecie. Warszawa: Wydawnictwo Studio EMKA, przeł. Anna Dorota Kamińska.
Niereberg, Bogusław. 2016. Zarządzanie mediami. Ujęcie systemowe. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Noelle-Neumann, Elisabeth. 2004. Spirala milczenia. Poznań: Zysk i S-ka, przeł. Joanna Gilewicz.
Olson, David R. 2010. Papierowy świat. Pojęciowe i poznawcze implikacje pisania i czytania. Warszawa: Wydawnictwo UW, przeł. Marta Rakoczy.
Ong, Walter Jackson. 2011. Pismo przekształca świadomość. W: tenże. Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii. Warszawa; Wydawnictwo UW, przeł. Józef Japola, s. 131-180.
Ritzer, George. 2003. Makdonaldyzacja społeczeństwa. Wydanie na nowy wiek. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, przeł. Ludwik Stawowy.
Rogers, Mary F. 2003. Barbie jako ikona kultury. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, przeł. Ewa Klekot.
Rydlewski, Michał. 2019. Scenariusze kultury upokarzania. Studium z antropologii mediów. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Rydlewski, Michał. 2022. Kultura upokarzania w mediach. Zbiór artykułów. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Sapir, Edward. 2003. Język – przewodnik po kulturze. W: Grzegorz Godlewski (red.). Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów. Warszawa: Wydawnictwo UW, 77-82.
Sartori, Giovanni. 2007. Homo videns. Telewizja i post-myślenie. Warszawa: Wydawnictwo UW, przeł. Jerzy Uszyński.
Szumlewicz, Piotr. 2015. Wielkie pranie mózgów. Rzecz o polskich mediach. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Turkle, Sherry. 2017. Alone Toghether. Why We Expect More from Technology and Less from Each Other. New York: Basic Books.
Twenge, Jean M. 2019. iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne, mniej szczęśliwe i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości. Sopot: Smak Słowa, przeł. Olga Dziedzic.
Virilio, Paul. 2006. Bomba informacyjna. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, przeł. Sławomir Królak.
Whorf, Benjamin L. 2002. Język, myśl i rzeczywistość. Warszawa: Wydawnictwo KR, przeł. Teresa Hołówka.
Wiener, Norbert. 1971. Cybernetyka, czyli sterowanie i komunikacja w zwierzęciu i maszynie. Warszawa: PIW, przeł. Jerzy Mieścicki.
Wittgenstein, Ludwig. 2000. Dociekania filozoficzne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, przeł. Bogusław Wolniewicz, &11, &23, & 65-71, & 108-133.
Wolf, Naomi. 2014. Mit urody. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, przeł. Monika Rogowska-Stangret.
Zybertowicz, Andrzej z Zespołem. 2015. Automatyzacja i rewolucja cyfrowa. W: tenże. Samobójstwo Oświecenia? Jak neuronauka i nowe technologie pustoszą ludzki świat. Kraków:Wydawnictwo Kasper, 189-232.
Żywiczyński, Przemysław, Sławomir Wacewicz. 2015. Ewolucja języka. W stronę hipotez gesturalnych. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Filmy dokumentalne:
Amer, Kamir, Jehane Noujaim (reż.). 2019. Hakowanie świata (The Great Hack). USA: Netflix, 113 min.
Orlowski, Jeff (reż.). 2020. Dylemat społeczny (TheSocial Dilemma). USA: Netflix, 89 min.
|
W cyklu 2022/23Z:
Informacje podano w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie". |
W cyklu 2023/24Z:
Informacje podano w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie". |
W cyklu 2024/25Z:
Informacje podano w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie". |
W cyklu 2025/26Z:
Informacje podano w sekcji "Podstawowe informacje o przedmiocie". |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: