Psychologia wychowawcza
2404-P-3-PW-sj
Tematyka zajęć:
1). Obszary zainteresowania psychologii wychowania. Wybrane teorie.
2). Makrosystemy rozwoju. Kultura
3). Mikrosystemy rozwoju. Rodzina: cele socjalizacyjne, style wychowania i kompetencje rodzicielskie
4). Mikrosystemy rozwoju. Rodzina: subsystemy rodziców i rodzeństwa
5). Jednostka. Motywacja do nauki: Atrybucje przyczynowe
6). Jednostka. Motywacja do nauki: Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna
7). Jednostka. Motywacja do nauki: Pomoc uczniom zniechęconym
8). Mikrosystemy rozwoju: klasa szkolna. Skuteczne sposoby nauczania
9). Jednostka. Skuteczne sposoby uczenia się
10). Mikrosystemy rozwoju. Szkoły: tradycyjne i alternatywne, gotowość szkolna.
11). Mezosystemy rozwoju. Relacje: nauczyciele, rodzice, psychologowie
12). Jednostka. Samoregulacja i samokontrola
13). Mikrosystemy rozwoju. Grupa rówieśnicza
14). Jednostka. Wybrane zaburzenia rozwoju a wychowanie
|
W cyklu 2023/24Z:
Tematyka zajęć
1. Psychologia wychowania czy psychologia edukacji – obszary badań i praktyki
Definicje, wychowanie vs nauczanie/uczenie się (=kształcenie), psycholog szkolny, badania oparte na dowodach; bezradność intelektualna w szkole
2. Środowiskowe i systemowe podejście do rozwoju i edukacji
Definicja środowiska /siedliska/ kontekstu, współczesna wersja koncepcji systemowej U. Bronfenbrennera i P. Morris (2006), procesy proksymalne, rola interakcji, budowanie relacji; Inne podejścia akcentujące rolę relacji i środowiska (teoria przywiązanie, socjalizacja rówieśnicza, rusztowanie) w wychowaniu i edukacji.
3. Mikrosystem i jego współczesne charakterystyki – rodzina i instytucja
Rodzicielstwo – podejście ewolucyjnie; oddziaływania rodzicielskie – kompetencje rodzicielskie – praktyki rodzicielskie; rodzeństwo; efekt dziecka; psycholog szkolny; mentoring; tutoring, projektowanie doświadczeń
4. Przedszkole, szkoła, uczelnia jako systemy edukacji
Uczenie się przez zabawę, uczenie się przez instrukcję; diagnoza psychologiczna w edukacji; dojrzałość szkolna, systemy edukacji, ideologie wychowania, cele wychowania; dobrostan jako cel edukacji
5. Mezosystem i egzosystem jako systemy wychowania
Relacje między mikrosystemami i egzosystem – inne środowiska wychowania np. praca rodzica; Rodzice a szkoła; Rola dziadków w wychowaniu – co to jest allo-parenting; na czym polega klimat szkoły; Kompetencje XXI wieku – uczenie się uczenia (a metapoznanie), myślenie krytyczne
6. Makrosystem i chronosystem;
Naśladowanie jako uczenie się kulturowe; współczesne definicje kultury ; edukacja medialna, prozdrowotna, klimatyczna, obywatelska;
|
Całkowity nakład pracy studenta
Udział w zajęciach - 30 godzin - 1 ECTS
Przygotowanie do zajęć - 15 godzin - 0,5 ECTS
Przygotowanie do egzaminu - 45 godzin - 1,5 ECTS
Efekty uczenia się - wiedza
W1. Zna teorie psychologii wychowania i edukacji, opisujące i wyjaśniające przebieg, uwarunkowania oraz mechanizmy wychowani i kształcenia człowieka w całym cyklu jego życia.
W2. Rozumie relacje psychologii wychowawczej i edukacyjnej zarówno w stosunku do innych dyscyplin nauki (głównie, etologii i neurokognitywistyki rozwojowej, socjologii, i antropologii kulturowej), jak i innych subdyscyplin psychologii (psychologii poznawczej, emocji i motywacji, psychologii osobowości i społecznej oraz różnic indywidualnych i metodologii badań psychologicznych).
Efekty uczenia się - umiejętności
U1. Umie określić rolę otoczenia fizycznego i społecznego w wychowaniu i edukacji w kolejnych okresach życia.
U2. Umie wykorzystać wiedzę o roli środowiska fizycznego i społeczno-kulturowego do opisu środowiska stymulującego oraz zakłócającego wychowanie i edukację w każdym kolejnym okresie życia.
U3. Potrafi zaplanować interwencje skierowane na optymalizowanie środowiska fizycznego i społecznego rozwoju, wychowaniu i edukacji w wybranym okresie życia
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
K1. Potrafi porozumiewać się z psychologami, adekwatnie posługując się specyficznym – naukowym - językiem tej subdyscypliny zgodnie z wybranym podejściem teoretycznym.
K2. Potrafi efektywnie porozumiewać się z osobami nie mającymi wykształcenia psychologicznego w celu wyjaśnienia im problemów związanych z uwarunkowaniami, przebiegiem i efektami procesu wychowani i rozwoju we wszystkich okresach życia człowieka.
Metody dydaktyczne
wykład konwersatoryjny i problemowy, prezentacja, analiza tekstu, filmy i nagrania
Metody dydaktyczne eksponujące
- pokaz
Metody dydaktyczne podające
- wykład problemowy
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
Metody dydaktyczne poszukujące
- projektu
- studium przypadku
- klasyczna metoda problemowa
- obserwacji
Metody dydaktyczne w kształceniu online
- metody odnoszące się do autentycznych lub fikcyjnych sytuacji
- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji
Rodzaj przedmiotu
przedmiot obligatoryjny
Wymagania wstępne
nie dotyczy
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2025/26Z: | W cyklu 2023/24Z: | W cyklu 2024/25Z: |
Kryteria oceniania
Zaliczenie przedmiotu:
Egzamin testowy: pytania wielokrotnego wyboru (60) z treści wykładów i lektury obowiązkowej.
Ocena z kursu może zostać podniesiona o pół stopnia jeżeli student przygotuje projekt w ramach którego przetestuje wybrane techniki uczenia się oraz przygotuje prezentację dokumentującą przebieg projektu i weryfikację jego efektów. Zgłoszenia do przeprowadzenia projektu przyjmowane są do końca października.
Praktyki zawodowe
Literatura
Lektura:
Bakiera, L. (2020). W H. Liberska, J. Trempała (red.) Psychologia wychowania. Wybrane problemy (Rozdział: 8.1, s. 297-306). PWN
Białecka-Pikul, M., Białek, A., Jackiewicz-Kawka, M., (2020). W H. Liberska, J. Trempała (red.) Psychologia wychowania. Wybrane problemy (Rozdział: 7.2, s. 241-252). PWN
Brophy, J. (2002). Motywowanie uczniów do nauki (Rozdziały 3-7). PWN.
Cierpiałkowska, L., Grzegorzewska, I. (2020). Praca psychologów wychowawczych z dziećmi i młodzieżą z destrukcyjnymi zaburzeniami zachowania. W H. Liberska, J. Trempała (red.). Psychologia wychowania. PWN
Czub, T. (2004). Możliwości regulacji emocji u dzieci w środowisku szkolnym. Kwartalnik Pedagogiczny, 198(4), 53-74.
Deptuła, M. (2013). Odrzucenie rówieśnicze: profilaktyka i terapia (Rozdział 6: s. 291-353). PWN.
Jackiewicz, M., i Białecka-Pikul, M. (2019). Kompetencja rodzicielska. Użyteczny konstrukt w badaniach nad rolą rodzicielskich oddziaływań w rozwoju dziecka. Psychologia Rozwojowa, 1, 9-26.
Józefacka-Szram, N. (2016). Podstawy regulacji emocji i funkcjonowania społecznego dzieci w okresie od 0. do 3. roku życia. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, s. 270-273.
Katra, G. (2020). W H. Liberska, J. Trempała (red.) Psychologia wychowania. Wybrane problemy (Rozdział: 9.2: s. 330-340). PWN
Kotarski, R. (2017). Włam się do mózgu. Altenberg.
Miksza, M. (2019). Pedagogika Montessori. W Z. Kwieciński, B. Śliwierski (red.). Pedagogika (s. 720-736). PWN
Reddy, L.A. (2014). Rozwijanie umiejętności społecznych dziecka. Interwencje przez zabawę. (s.16-24, 30-50), PWN.
Roszak, J. (2023). Rzecz o mądrej informacji zwrotnej… W D. Bednarek (red.), Psychologia edukacyjna. (Rozdział 20: s. 388-403). PWN.
Sędek, G., Krejtz, I., Szymanek, A. (2005). Bezradność intelektualna: determinanty zjawiska i formy adaptacji. W: K. Piber-Dąbrowska, A. Brzezicka-Rotkiewicz (red.), Zawieszony umysł. Warszawa: Wydawnictwo SWPS „Academica”.
Trempała, J. (2020). W H. Liberska, J. Trempała (red.) Psychologia wychowania. Wybrane problemy (Rozdział: 2, s. 39-56). PWN
White, N., Hughes, C. (2021). Dlaczego rodzeństwo jest ważne (Rozdział 4). PWN
Wiejak, K., Krasowicz-Kupis, G. (2015). Psychologiczne aspekty gotowości szkolnej. W K. Kusiak, B. Bednarczuk (red.). Oblicza gotowości szkolnej (s. 83-95). Harmonia Universitas.
|
W cyklu 2023/24Z:
Lektura
• Liberska, H., Trempała, J. (red.) (2020). Psychologia wychowania. Wybrane problemy, r. 1 i 2 (strony 21-56). PWN
• Bednarek D., Bednarek, H. (red.) (2023). Psychologia edukacyjna. r. 1 (strony 3-16) i r.4 (47-62) PWN
• Bednarek D., Bednarek, H. (red.) (2023). Psychologia edukacyjna. r. 18 (strony 353-367). PWN
• Liberska, H., Trempała, J. (red.) (2020). Psychologia wychowania. Wybrane problemy, r. 7.2 (strony 241-252). PWN
• Bednarek D., Bednarek, H. (red.) (2023). Psychologia edukacyjna. r. 5 (strony 63-77). PWN
• Bednarek D., Bednarek, H. (red.) (2023). Psychologia edukacyjna. r. 20 (strony 387-426). PWN
Chrzan-Dętkoś, M. (2018). Chroniąca funkcja rodzicielskiej mentalizacji. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 17(4), 9-27.
• Liberska, H., Trempała, J. (red.) (2020). Psychologia wychowania. Wybrane problemy, r. 8 (strony 295-318). PWN
• Bednarek D., Bednarek, H. (red.) (2023). Psychologia edukacyjna. r. 19 (strony 369-386) i rozdział 21 (strony 407 do 418). PWN
Jackiewicz, M., i Białecka-Pikul, M. (2019). Kompetencja rodzicielska. Użyteczny konstrukt w badaniach nad rolą rodzicielskich oddziaływań w rozwoju dziecka. Psychologia Rozwojowa, 1, 9-26.
Bednarek D., Bednarek, H. (red.) (2023). Psychologia edukacyjna. r. 9 (strony 153-176) i 26 (strony 503-516). PWN
Mueller, P. A., & Oppenheimer, D. M. (2014). The pen is mightier than the keyboard: Advantages of longhand over laptop note taking. Psychological Science, 25(6), 1159-1168.
Ledzińska, M. (2015). Solidarnie, czyli we wspólnocie uczniów i nauczycieli–próba refleksji. Psychologia Wychowawcza, 49(7), 159-170.
Zdybel, D. (2015). Metapoznanie – ukryty wymiar kompetencji uczenia się. W: J. Uszyńska-Jarmonc, M. Bilewicz (red.) Kompetencje kluczowe dzieci i młodzieży. Teoria i badania. (strony 54-70). Wydawnictwo Żak
Perkowska-Klejman, A. (2020). Modele refleksyjnego uczenia się. Teraźniejszość–Człowiek–Edukacja, 16(1 (61), 75-90.
Liberska, H., Trempała, J. (red.) (2020). Psychologia wychowania. Wybrane problemy, r. 14 (strony 415-430), 15 (431-444) i 16 (strony 445-457). PWN
Brzozowska, M. (2017). Ryba, która ma głos. Prawo dziecka do partycypacji. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 16(2), 45-64.
Wieczorkowska, G., Wierzbiński, J., & Michałowicz, B. (2012). Wyzwanie dla zarządzania edukacją: odmitologizowanie przyjmowanych bezrefleksyjnie założeń. Aktualne problemy zarządzania–teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe WZ UW, Warszawa, 63-79. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: