Psychologia osobowości 2404-P-3-PSOS-Sj

Główne zagadnienia:
- Specyfika nauki o osobowości.
- Założenia na temat natury człowieka w psychologii osobowości.
- Podejścia: teoretyczne i empiryczne, nomotetyczne i idiograficzne.
- Metody poznawania osobowości - możliwości i ograniczenia.
- Struktura osobowości: z czego składa się osobowość? Jakie są jej elementy?
- Opis a wyjaśnianie w psychologii osobowości.
- Rozwój osobowości: jak kształtuje się osobowość? Jakie są jej determinanty?
- Dynamika osobowości: czy motywacja ludzkich zachowań jest świadoma czy nieświadoma?
- Jaki program człowiek realizuje: biologiczny czy intencjonalny?
- Co decyduje o zachowaniu: osoba czy sytuacja?
- Stałość i zmiana osobowości.
- Implikacje kliniczne nauki o osobowości: zdrowie a psychopatologia, terapia.
- Kryteria ewaluacji teorii osobowości.
- Status psychologii osobowości. Perspektywy rozwoju dyscypliny. Aplikacje.

Powyższe tematy są realizowane w oparciu o klasyczne i współczesne teorie osobowości, pochodzące z wiodących nurtów teoretyczno-badawczych: psychodynamicznego, cechowego, społeczno-poznawczego, poznawczego, socjobiologicznego, humanistycznego, egzystencjalnego i narracyjnego:
• Psychoanaliza klasyczna (Z. Freud).
• Psychologia ego (Hartmann, Block, A. Freud, Erikson, White).
• Psychologia indywidualna (Adler).
• Psychologia analityczna (Jung).
• Neopsychoanaliza (Horney, Fromm, Sullivan).
• Teorie relacji z obiektem (Klein, Mahler, Winnicott, Kohut).
• Personologia (Murray).
• Psychologia jednostki (Allport).
• Teorie cech (Cattell, Eysenck, Costa i McCrae, Ashton i Lee, Paulus i Williams).
• Teorie społecznego uczenia się (Skinner, Dollard i Miller, Rotter).
• Teoria społeczno-poznawcza (Bandura, Mischel i Shoda, Funder).
• Poznawcza psychologia osobowości (Kelly, Lewin, Bowlby).
• Poznawcze teorie Ja (James, Markus, Higgins, Campbell, Carver i Scheier, ...).
• Psychologia humanistyczna (Maslow, Rogers).
• Psychologia egzystencjalna (Biswanger, Boss, May, Frankl, ...).
• Psychologia narracyjna (Tomkins, McAdams, Hermans).
• Socjobiologia (Trivers, Buss, Hogan, Greenberg, Pyszczynski i Solomon).
• Integrujące modele osobowości (McCrae i Costa, McAdams).

Całkowity nakład pracy studenta

W kontakcie z nauczycielem akademickim: - Uczestnictwo w wykładzie: 30 h - Uczestnictwo w ćwiczeniach: 15 h - Konsultacje: 5 h Samodzielna praca studenta: - Studiowanie literatury: 40 h - Wykonywanie zadań domowych: 30 h - Przygotowanie do kolokwium i/lub opracowanie pracy zaliczeniowej: 30 h - Przygotowanie do egzaminu: 30 h W sumie 180 h.

Efekty uczenia się - wiedza

EFEKTY KIERUNKOWE: Student(ka): K_W12 zna podstawowe teorie osobowości oraz potrafi zidentyfikować podstawowe cechy osobowości K_W14 zna definicje pojęć oraz koncepcje teoretyczne cech temperamentu, inteligencji, stylów poznawczych i zdolności twórczych K_W15 zna definicje pojęć psychologii społecznej; rozumie zjawiska i prawidłowości zjawisk społecznych EFEKTY PRZEDMIOTOWE: Student(ka): W1. Zna najważniejsze pojęcia i nazwiska pochodzące z różnych nurtów psychologii osobowości. K_W12 W2. Posiada wiedzę na temat struktury osobowości, a także procesów rozwojowych i samoregulacyjnych w osobowości. K_W12, K_W14, K_W15 W3. Rozumie podstawowe dylematy psychologii osobowości: osoba-sytuacja, natura-kultura, motywacja świadoma-nieświadoma, program biologiczny-intencjonalny. K_W12, K_W15

Efekty uczenia się - umiejętności

EFEKTY KIERUNKOWE: Student(ka): K_U06 posiada pogłębione umiejętności badawcze, obejmujące zdobywanie wiedzy, analizę prac innych autorów, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i konstruowanie narzędzi badawczych EFEKTY PRZEDMIOTOWE: Student(ka): U1. Stosuje teorie osobowości do analizy, interpretacji i predykcji zachowania (na poziomie jednostkowym i społecznym). K_U06, K_U01 U2. Zestawia ze sobą i porównuje różne psychologiczne koncepcje człowieka. K_U06 U3. Potrafi wytłumaczyć stałość i zmienność osobowości wykorzystując integracyjne modele osobowości. K_U06, K_U01

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

EFEKTY KIERUNKOWE: Student(ka): K_K01 potrafi określać priorytety służące realizacji zadań i celów naukowych i zawodowych K_K12 respektuje różnorodności wartości i stylów życia przyjmowanych przez ludzi; odnosi się̨ z szacunkiem do ludzi niezależnie od ich pochodzenia, płci, orientacji seksualnej i wyznania; respektuje różne potrzeby osób w zakresie form pomocy psychologicznej EFEKTY PRZEDMIOTOWE: Student(ka): K1. Jest świadomy(a) alternatywnych wyjaśnień ludzkiego zachowania na gruncie różnych teorii osobowości. K_K01, K_K12 K2. Jest otwarty na różnice między ludźmi w zakresie przejawianych zachowań, posiadanych potrzeb i wyznawanych wartości, dostrzegając zarazem różnice między normą a patologią. K_K12 K3. Projektuje i wspiera działania mające na celu stymulowanie rozwoju osobowości własnej oraz innych ludzi. K_K01

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz
- drama

Metody dydaktyczne podające

- pogadanka
- opowiadanie
- wykład problemowy
- wykład konwersatoryjny
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- opis

Metody dydaktyczne poszukujące

- giełda pomysłów
- ćwiczeniowa
- studium przypadku
- biograficzna
- obserwacji

Rodzaj przedmiotu

kanon (atrybut wycofany)

Wymagania wstępne

- Motywacja do studiowania psychologii osobowości - Zaliczony przedmiot "Wstęp do psychologii" - Zaliczony przedmiot "Konstrukcja kwestionariuszy" - Umiejętność czytania ze zrozumieniem tekstów (również naukowych) w języku polskim, a także umiejętność czytania tabel i wykresów

Koordynatorzy przedmiotu

Łukasz Miciuk

Kryteria oceniania

Cały przedmiot (wykład i ćwiczenia) wieńczy egzamin pisemny w formie testu złożonego z pytań zamkniętych:
- pytania z wiedzy z zakresu psychologii osobowości
- pytania z zastosowania wiedzy w praktyce (tj. testujące umiejętności doboru i stosowania teorii osobowości w interpretacji zachowania)
90% - bdb
85% - db+
80% - db
75% - dst+
60,5% - dst
60% i mniej - ndst
*Pozytywnej oceny z egzaminu nie można poprawiać na lepszą.

Aby uzyskać prawo przystąpienia do egzaminu trzeba najpierw zaliczyć ćwiczenia. Kryteria zaliczenia ćwiczeń są następujące:
- obecność (dozwolone 2 nieobecności)
- aktywność (wykonywanie i prezentowanie zadań domowych, twórczy udział w dyskusjach)
- przygotowanie do zajęć (może być sprawdzane za pomocą m.in. niezapowiedzianych kartkówek i zbieranych wyrywkowo zadań pisemnych)
- zespołowa praca pisemna: analiza i interpretacja przypadku w świetle dobranych przez studentów teorii osobowości
Szczegółowe wytyczne dotyczące wymagań i zasad zaliczenia ćwiczeń przekazuje nauczyciel na początku semestru.

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy.

Literatura

Podstawowy podręcznik obowiązujący w całości do egzaminu:
* Oleś, P. K. (2009 lub nowsze). Wprowadzenie do psychologii osobowości. Wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Inne lektury obowiązkowe:
* Bąk, W. (2002). E. Tory Higginsa teoria rozbieżności ja. Przegląd Psychologiczny, 45, 39-55.
* Bąk, W. (2017). Standardy Ja. Hierarchiczny model samowiedzy. Liberi Libri. (fragmenty)
* Grzegołowska-Klarkowska, H. J. (1986). Mechanizmy obronne osobowości. PWN. (fragmenty)
* Jankowski, T. (2006). Motywy związane z koncepcją siebie. Studia z Psychologii w KUL, 13, 149-174.
* McCrae, R.R., Costa, P.T. (2005). Osobowość dorosłego człowieka. Wydawnictwo WAM. (fragmenty)
* Miciuk, Ł. (2021). Dyspozycyjne motywy autoewaluacyjne a akuratność samowiedzy. Przegląd Psychologiczny, 64(4), 59–72.
* Oleś, P.K. (2012). Dialogowe funkcje Ja – implikacje dla zdrowia. Chowanna, Tom specjalny, 47-65.
* Oleś, P.K., Drat-Ruszczak, K. (2008). Osobowość. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia. Tom 1. GWP. (fragmenty)
* Pervin, L. A. (2002). Psychologia osobowości. GWP. (fragmenty)

Literatura uzupełniająca w języku polskim:
* Cervone, D., Pervin, L. A. (2011). Osobowość: Teoria i badania (wyd. 10). Kraków: Wydawnictwo UJ.
* Hall, C. S., Lindzey, G., Campbell, J. B. (2004). Teorie osobowości. Nowe wydanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
* Kofta, M., Doliński, D. (2000). Poznawcze podejście do osobowości. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2 (s. 561–600). Gdańsk: GWP.
* Oleś, P. (2004). Perspektywa integracji nauki o osobowości czy metateoria? W: Chlewiński, Z., Sękowski, A. E., (red.) Psychologia w perspektywie XXI wieku (s. 143–164). Lublin: TN KUL.
* Oleś, P.K., Puchalska-Wasyl, M., Sobol-Kwapińska, M. (red.) (2006). O osobowości praktycznie wszystko. Ćwiczenia z psychologii osobowości. Warszawa / Lublin: Wydawnictwo Naukowe Scholar / Wydawnictwo KUL.

Podręczniki w języku angielskim:
* Allen, B. P. (2016). Personality Theories: Development, Growth, and Diversity. Abingdon, Oxon: Psychology Press.
* Carver, C. S., Scheier, M. E. (2008). Perspectives on Personality (wyd. 6.). Boston: Pearson Education, Inc.
* Ellis, A., Abrams, L. D., & Abrams, M. (2009). Personality Theories: Critical Perspectives. Los Angeles: SAGE Publications, Inc.
* Funder, D. (2010). The personality puzzle (5. wyd.). New York: Norton & Co. Hermans, H. M., Gieser, T. (eds) (2011). Handbook of dialogical self theory. Cambridge: Cambridge University Press.
* John, O.P., Robins, R.W., Pervin, L.A. (ed.) (2010). Handbook of Personality: Theory and Research. New York: The Guilford Press.
* Mischel, W., Shoda, Y., Ayduk, O. (2008). Introduction to Personality: Toward an Integrative Science of the Person (wyd. 8.). New York: John Wiley and Sons, Inc.

+ Teksty źrodłowe autorstwa różnych teoretyków osobowości

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2404-P-3-PSOS-Sj w USOSweb