Pomoc psychologiczna
2404-P-3-POPS-Sj
Podczas zajęć uczestnicy mają zapoznać się z istotą formalnej pomocy psychologicznej – jej zasadami, uwarunkowaniami jej skuteczności oraz wybranymi narzędziami umożliwiającymi skuteczne komunikowanie się z osobą otrzymującą pomoc. Uczestnik kształtuje umiejętności interpersonalne w ćwiczeniach z innymi uczestnikami grupy, gdzie w zaproponowanych scenkach odnoszą się do różnych sytuacji pomocowych.
Korzystanie z tych umiejętności ma umożliwić zbudowanie dobrego kontaktu podczas przeprowadzania diagnozy (na ćwiczeniach z Diagnozy psychologicznej) czy udzielania pomocy psychologicznej.
1) Pojęcia pomocy psychologicznej.
2) Omówienie form pomocy psychologicznej, podstawowych zasad procesu pomocy psychologicznej oraz stosowanych narzędzi
3) Ćwiczenie narzędzi stosowanych w formalnej pomocy psychologicznej
4) Różnice między profesjonalną a nieprofesjonalną pomocą psychologiczną
5) Formy pomocy psychologicznej (np. poradnictwo psychologiczne, psychoterapia, rehabilitacja psychologiczna, psychoedukacja), także w oparciu o projekt Ustawy o zawodzie psychologa
6) Uwarunkowania rządzące procesem terapeutycznym
Całkowity nakład pracy studenta
1. Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: godziny kontaktowe przewidziane w planie studiów dla danego przedmiotu: 15h wykład/30h ćwiczenia, czyli razem 45 h
2. Konsultacje z osobą prowadzącą: 10h
3. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta potrzebny do pomyślnego zaliczenia przedmiotu, tj. przygotowanie i uzupełnienie notatek; czytanie literatury: 60 h
4. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania (np. w egzaminach): 35 h
Efekty uczenia się - wiedza
W1. Zna różnice między profesjonalną a nieprofesjonalną pomocą psychologiczną (K_W21)
W2. Zna czynniki społeczne i emocjonalne w zakresie profesjonalnej pomocy psychologicznej (K_W21)
W3. Zna zalety i wady otwartości wobec klienta(K_W21)
W4. Umie nazwać czynniki ułatwiające stworzenie sprzyjającej atmosfery (K_W21)
W5. Wie czym jest empatia, zna różnicę między empatią a współczuciem (K_W21)
W6. Zna różnicę między walidacją a normalizacją (K_W21)
W7. Zna prawidłowości rządzące procesem terapeutycznym (K_W21)
W8. Rozumie istotę przeciwprzeniesienia i znaczenie rozpoznania go oraz kierowania nim (K_W21)
W9. Umie opisać wybrane narzędzia stosowane w formalnej pomocy psychologicznej, podać ich funkcję oraz podać przykład (K_W21)
W10. Zna pojęcia pomocy psychologicznej. Wymienia formy pomocy psychologicznej (np. poradnictwo, psychoterapia, rehabilitacja psychologiczna, psychoedukacja), także w oparciu o projekt Ustawy o zawodzie psychologa. (K_W21)
W11. Zna pojęcie i rolę psychologa w ramach Promocji zdrowia (K_W21)
W12. Zna pojęcie i rolę psychologa w ramach Prewencji zdrowia (K_W21)
W13. Zna podstawowe pojęcia z zakresu Interwencji kryzysowej, rozumie etapy powstawania kryzysu oraz podstawowe zasady prowadzenia interwencji kryzysowej (K_W21)
W14. Zna pojęcie, cele i etapy Poradnictwa psychologicznego (K_W21)
W15. Zna pojęcie Psychoterapii, nurty wiodące w Polsce, ich kluczowe założenia oraz nazywa podstawowe techniki. Wymienia czynniki wspólne, czynniki leczące oraz świadczące o skuteczności psychoterapii (K_W21)
W16. Zna zasadność oraz reguły Pomocy psychologicznej on-line (K_W21)
W17. Zna pojęcie oraz problematykę Psychologii rehabilitacyjnej (K_W21)
Efekty uczenia się - umiejętności
U1. Umie obserwować i dać konstruktywną informację zwrotną osobie pracującej w roli osoby pomagającej (K_U18).
U2. Umie wspomóc klienta w otwieraniu się (K_U18).
U3. Umie radzić sobie z ciszą (K_U18).
U4. Umie dopasować właściwości wokalne (K_U18).
U5. Posiada umiejętność formułowania empatycznych komunikatów (K_U18).
U6. Umie nawiązać oparty na postawie nieoceniającej i pozytywnym nastawieniu kontakt z osobą przychodzącą po pomoc (K_U18).
U7. Potrafi przekazać podstawowe informacje podczas pierwszego spotkania osobie otrzymującej pomoc: przedstawić się, powiedzieć o swoich kompetencjach, przekazać informację o zasad poufności i regulacjach prawnych kontaktu pomocowego (K_U18).
U8. Umie w kontakcie pomocowym rozpoznawać prezentowany problem, rozróżnić go z ukrytym problemem, rozpoczynać od etapu na którym znajduje się osoba otrzymująca pomoc, wspomagać (K_U18).
U9. Umie zastosować metody identyfikowania emocji klienta i pracowania nad nimi w profesjonalny sposób zachowując się empatycznie (K_U18).
U10. Potrafi aktywnie słuchać (K_U18).
U11. Umie w kontakcie pomocowym zastosować takie narzędzia jak: niewerbalna uważność, obserwacja sygnałów, krótkie reakcje werbalne, podsumowanie, klaryfikacja, odwrócone odzwierciedlenie, przerwy (K_U18).
U12. Potrafi dostosować strategie pomocy psychologicznej adekwatnie do specyficznych trudności przeżywanych przez klienta (K_U18).
U13. Umie demonstrować własną uważność poprzez obserwację sygnałów werbalnych i niewerbalnych, odpowiednie stosowanie niewerbalnej uważności, krótkie reakcje werbalne, zastosowanie przerw (K_U18).
U14. Umie weryfikować własną percepcję poprzez zastosowanie parafrazy, odwróconego odzwierciedlenia, podsumowania oraz klaryfikacji (K_U18).
U15. Umie zastosować walidację i normalizację (K_U18).
U16. Posiada umiejętność wykorzystania posiadanej wiedzy do analizowania zjawisk społecznych w odniesieniu do problemów psychologicznych, społecznych, pedagogicznych i pomocowych (K_U18).
U17. Umie wyjaśnić pojęcia pomocy psychologicznej, wymienić jej aspekty i formy. Wymienia aspekty pomocy psychologicznej.
U18. Potrafi scharakteryzować i rozróżnić pojęcia Promocji zdrowia oraz Prewencji zdrowia.
U19. Umie wyjaśnić najważniejsze pojęcia z zakresu Interwencji kryzysowej, umie przedstawić etapy powstawania kryzysu oraz podstawowe zasady prowadzenia interwencji kryzysowej.
U20. Umie wskazać różnice między Poradnictwem psychologicznym a Psychoterapią.
U21. Potrafi wskazać różnice między Interwencją kryzysową a Psychoterapią.
U22. Umie wyjaśnić pojęcie, cele i etapy Poradnictwa psychologicznego.
U23. Umie opisać najważniejsze założenia modeli psychoterapii wiodących w Polsce oraz scharakteryzować podstawowe techniki. Umie wskazać czynniki wspólne, czynniki leczące oraz świadczące o skuteczności psychoterapii.
U24. Umie określić warunki zasadności zastosowania Pomocy psychologicznej on-line oraz wskazać reguły jej stosowania.
U25. Potrafi ocenić potrzebę zastosowania u danej osobie odpowiedniej formy pomocy psychologicznej i określić do jakiej placówki należy się zwrócić (K_U18).
U26. Umie nawiązać kontakt z osobą przychodzącą po pomoc oparty na postawie nieoceniającej i pozytywnym nastawieniu..
U27. Posiada umiejętność przekazywania osobie otrzymującej pomoc informacji o zasadzie poufności i regulacjach prawnych kontaktu pomocowego
U28. Umie w kontakcie pomocowym rozpoznawać prezentowany problem, rozróżnić go z ukrytym problemem, rozpoczynać od etapu na którym znajduje się osoba otrzymująca pomoc, wspomagać.
U29. Umie zastosować metody identyfikowania emocji klienta i pracowania nad nimi w profesjonalny sposób i stosować takie narzędzia jak: empatia, walidacja normalizowanie.
U30. Potrafi obserwować i skutecznie radzić sobie z własnymi emocjami.
U31. Umie w kontakcie pomocowym stosować takie narzędzia jak: prośby o potwierdzenie o charakterze otwartym, powtarzanie pytania, przeformułowanie, streszczenie, specyficzność, podważenie, pytania zamknięte, pytania otwarte, powracanie, gromadzenie informacji, udzielanie informacji, udzieleni porad, ogniskowanie uwagi, zmiana kierunku rozmowy, zachęcanie klienta do mówienia.
U32. Umie w kontakcie pomocowym zastosować takie narzędzia jak: niewerbalna uważność, obserwacja sygnałów, krótkie reakcje werbalne, podsumowanie, klaryfikacja, odwrócone odzwierciedlanie, przerwy.
U33. Umie określić obszary zastosowania Psychologii rehabilitacyjnej oraz wskazać jej podstawowe założenia.
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
K1: Rozpoznaje jakiej formy pomocy psychologicznej wymaga rozpoznany problem
K2: Jest świadom ważności rozwoju osobistego oraz ciągłego rozwoju samoświadomości pracując w roli osoby udzielającej pomocy psychologicznej.
K3: Zna poziom własnych umiejętności w zakresie udzielanej pomocy psychologicznej, umie go na bieżąco oceniać i wie o znaczeniu dokształcania się.
K4: Wie o możliwości udzielania pomocy psychologicznej tylko w takim obszarze w jakim jest się wyszkolonym.
K5: Ma świadomość konieczności przestrzegania zasad poufaności oraz jej ograniczenia oraz konkretnych reguł na jakich odbywa się profesjonalny kontakt pomocowy.
K6: Odpowiedzialnie korzysta z poznanych narzędzi pomocy psychologicznej. Ma rozeznanie kiedy je stosować.
K7: Ma kompetencje do rozpoznania, zaproponowania oraz uzasadnienia wyoru rodzaju pomocy psychologicznej dla określonej osoby, warunków czy trudności
Metody dydaktyczne
Wykład, film, pokaz, dyskusja
Metody dydaktyczne eksponujące
- pokaz
Metody dydaktyczne podające
- opis
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
Metody dydaktyczne poszukujące
- ćwiczeniowa
- doświadczeń
Rodzaj przedmiotu
przedmiot obligatoryjny
Wymagania wstępne
-
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Wykład: egzamin pisemny
Ćwiczenia: kolokwium
Obecność na zajęciach (dozwolona 2 nieobecności bez usprawiedliwienia)
Aktywność na zajęciach
Przygotowanie zadanych prac
Praktyki zawodowe
Literatura
POMOC PSYCHOLOGICZNA
Czabała, J.C., & Sęk H. (2003). Pomoc psychologiczna. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. T.3. (s. 605-621). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo psychologiczne
Strelau J. (red.) (2000). Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: GWP.
USTAWA z dnia ................................ o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów www.ptp.org.pl
PROMOCJA ZDROWIA, PREWENCJA ZDROWIA
Czabała, J.C., & Sęk H. (2003). Pomoc psychologiczna. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. T.3. (s. 605-621). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo psychologiczne
INTERWENCJA KRYZYSOWA
Badura-Madej W. (1999). Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej. Warszawa: Interart
ICD 10 kryteria PTSD
James, R.K., & Gilliland, B.E. (2010). Strategie interwencji kryzysowej. Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA
Pilecka, B. (2004). Samobójstwo. W: B. Pilecka, Kryzys psychologiczny: wybrane zagadnienia (19-53). Kraków: WUJ
PORADNICTWO
www.counseling.org
Czabała, J.C. (2016). Poradnictwo psychologiczne a psychoterapia. Roczniki psychologiczne. XIX (3): 519-533. DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rpsych.206.19.3-4pl
Czabała, J.C., Kluczyńska S. (2015). Poradnictwo psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Czabała, J.C., Sęk, H. (2000). Pomoc psychologiczna. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. T.3: Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej (s. 605-621). Gdańsk: GWP
Sęk, H. (2001). Wprowadzenie do psychologii klinicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar
PSYCHOTERAPIA
Corey, G. (2005). Teoria i praktyka poradnictwa i psychoterapii. Poznań: Zysk i S-ka
Grencavage, L. M., & Norcross, J. C. (1990). Where Are the Commonalities Among the Therapeutic Common Factors. Professional. Psychology: Research and Practice, 21(5),372-378
Knapp, H. (2009). Komunikacja w terapii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Prochaska, J.O., & Norcross, J.C. (2006). Systemy psychoterapeutyczne. Analiza transteoretyczna. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia. PTP
Sikorski, W. (2004). Bezsłowne komunikowanie się w psychoterapii. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls
Wiseman, R., Watt, C., Brinke, L. ten, Porter, S., Couper, S.-L., & Rankin, C. (2012). The Eyes Don't Have It: Lie Detection and Neuro-Linguistic Programming PLoS ONE, 7(7): 10.1371/journal.pone.0040259
https://people.ok.ubc.ca/stporter/Publications_files/The%20eyes%20don%27t%20have%20it.pdf
Yalom I. (2016). Kat miłości. Opowieści psychoterapeutyczne. Warszawa: Wydawnictwo Czarna owca
Yalom I. (2014). Mama i sens życia. Warszawa: Wydawnictwo Czarna owca.
Yalom I. (2013). Psychologia egzystencjalna. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia PTP
POMOC ON-LINE
Aouil, B., Czerwiński, K., Wosik-Kawala, D., (red.), (2011). Internet w psychologii - Psychologia w internecie. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek ; Gniezno: Gnieźnieńska Szkoła Wyższa Milenium
PSYCHOLOGIA REHABILITACJI
Kowalik, S. (2007). Psychologia rehabilitacji. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: