Podstawy odnowy biologicznej 2403-WFiS-s2-TOB-20

Wykład
Celem przedmiotu Podstawy odnowy biologicznej jest zapoznanie studentów z zagadnieniami dotyczącymi podstawowych pojęć z zakresu odnowy biologicznej i regeneracji organizmu. Omawiane są zadania i systematyka środków odnowy biologicznej ze szczególnym uwzględnieniem środków fizykalnych. Na wykładach przedstawiane są fizjologiczne aspekty procesów zmęczenia i wypoczynku w sporcie z uwzględnieniem problemu przetrenowania u sportowców.

Wstęp 1
I. FIZYKOTERAPIA 3
1. Fizykoterapia – pojęcie i definicje 5
1.1. Mechanizmy oddziaływania bodźców fizykoterapeutycznych 5
2. Termoterapia 8
2.1. Podstawy fizjopatologiczne termoterapii 8
2.1.1. Człowiek a środowisko cieplne 9
2.1.2. Termoregulacja organizmu człowieka 10
2.1.3. Reakcja organizmu człowieka na zmiany temperatury 11
2.2. Leczenie ciepłem 12
2.2.1. Sauna fińska 12
2.2.2. Sauny parowe 16
2.2.3. Zabiegi z użyciem gorącej parafiny 17
2.3. Leczenie zimnem 18
2.3.1. Wpływ zimna na organizm człowieka 19
2.3.2. Zimno stosowane miejscowo 20
2.3.3. Terapia ekstremalnym zimnem całego ciała – kriokomora 22
3. Hydroterapia 24
3.1. Wpływ zabiegów wodoleczniczych na organizm człowieka 24
3.2. Wybrane zabiegi hydroterapeutyczne 29
3.2.1. Kąpiele 29
3.2.2. Półkąpiele 31
3.2.3. Natryski 32
3.2.4. Polewania 35
3.2.5. Zmywania 36
3.2.6. Nacierania 37
3.2.7. Zawijania 37
3.2.8. Okłady 37
3.2.9. Płukania 38
4. Światłolecznictwo 40
4.1. Światłolecznictwo – pojęcie i definicja 40
4.2. Promieniowanie podczerwone (IR) 42
4.2.1. Wskazania i przeciwwskazania do stosowania promieniowania podczerwonego 43
4.2.2. Aparatura do terapii promieniowaniem podczerwonym 44
4.2.3. Kabiny do naświetlań całego ciała „daleką podczerwienią” 45
4.3. Światło widzialne 47
4.3.1. Wskazania do fototerapii światłem widzialnym 48
4.3.2. Aparatura do terapii światłem widzialnym 48
4.4. Promieniowanie nadfioletowe (UV) 49
4.4.1. Reakcja fotochemiczna na promieniowanie nadfioletowe 50
4.4.2. Promieniowanie nadfioletowe a pigmentacja skóry 51
4.4.3. Rola promieniowania nadfioletowego w metabolizmie witaminy D 52
4.4.4. Działanie bakteriobójcze promieniowania nadfioletowego 52
4.4.5. Zmienność reaktywności skóry na promieniowanie nadfioletowe 53
4.4.6. Reakcje patologiczne na naświetlania promieniami nadfioletowymi 54
4.4.7. Ogólny wpływ promieniowania nadfioletowego na organizm człowieka 55
4.4.8. Fizykoterapia sztucznymi promiennikami nadfioletu 56
4.4.9. Aparatura do fizykoterapii promieniowaniem nadfioletowym 57
4.4.10. Fototerapia promieniowaniem nadfioletowym w dermatologii 57
4.4.11. Metodyka naświetlań promieniowaniem nadfioletowym 59
4.4.12. Przeciwwskazania do naświetlań promieniowaniem nadfioletowym 63
5. Helioterapia 65
5.1. Ochrona skóry przed promieniowaniem nadfioletowym 67
6. Laseroterapia 70
6.1. Podstawy fizyczne 70
6.2. Klasyfikacja laserów 79
6.3. Zjawiska fizyczne zachodzące w tkance pod wpływem promieniowania laserowego 80
6.4. Biostymulacja laserowa (niskoenergetyczna) 83
6.4.1. Oddziaływanie promienia laserowego na poziomie komórki 85
6.4.2. Oddziaływanie promienia laserowego na poziomie tkanki 87
6.4.3. Wskazania i przeciwwskazania do stosowania promieniowania laserowego biostymulacyjnego 87
6.4.4. Metodyka zabiegów laserem biostymulacyjnym 88
6.5. Biostymulacja laserowa termiczna 93
6.6. Terapia fotodynamiczna 94
6.7. Zasady bezpieczeństwa podczas pracy z laserem 95
7. Elektroterapia 98
7.1. Podstawy fizyczne 98
7.2. Wpływ prądu elektrycznego na tkanki 99
7.3. Reakcja mięśni i nerwów na prąd elektryczny 99
7.4. Działanie przeciwbólowe zabiegów elektroleczniczych 100
7.5. Wpływ elektroterapii na ukrwienie tkanki 102
7.6. Ogólne zasady wykonywania zabiegów elektroleczniczych 103
7.7. Prąd stały 113
7.7.1. Galwanizacja 114
7.7.2. Jonoforeza 116
7.7.3. Kąpiele elektryczno-wodne 118
7.8. Prądy małej częstotliwości 124
7.8.1. Kształty impulsów i modulacji 124
7.8.2. Prawidłowa i patologiczna reakcja mięśni na impulsy elektryczne 129
7.8.3. Elektrodiagnostyka 139
7.8.4. Pojęcie terminu „elektrostymulacja” 149
7.8.5. Elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa 149
7.8.6. Prądy diadynamiczne 163
7.8.7. Prądy izodynamiczne 168
7.8.8. Prądy Tra¨berta (Ultra Reiz) 168
7.8.9. Przezskórna elektrostymulacja nerwów (TENS) 171
7.8.10. Prądy wysokonapięciowe (HV) 174
7.8.11. Prądy mikroamperowe (mikroamperowa elektrostymulacja) 176
7.9. Prądy średniej częstotliwości 178
7.9.1. Prądy interferencyjne (prądy Nemeca) 181
7.9.2. Terapia wysokotonowa (TWT) 186
7.9.3. Terapia energotonowa (HiToP) 187
7.10. Przeciwwskazania do stosowania elektroterapii 189
7.11. Aparaty stosowane do zabiegów prądem elektrycznym 190
7.11.1. Stałe natężenie i napięcie prądu w aparatach do elektroterapii 190
7.11.2. Aparaty wielofunkcyjne 191
8. Pole elektromagnetyczne 193
8.1. Podstawy fizyczne pola elektromagnetycznego 193
8.2. Zmienne pole magnetyczne małej częstotliwości 196
8.2.1. Działanie fizyczne pola magnetycznego na struktury tkankowe 196
8.2.2. Biofizyczne efekty oddziaływania zewnętrznego pola magnetycznego 197
8.2.3. Biologiczne oddziaływanie pola magnetycznego 198
8.2.4. Zabiegi fizykoterapeutyczne z wykorzystaniem zmiennego pola magnetycznego małej częstotliwości 201
8.2.5. Zastosowanie zmiennego pola magnetycznego małej częstotliwości razem z innymi formami fizykoterapii 206
8.3. Zmienne pole elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości 209
8.3.1. Powstawanie ciepła w tkankach pod wpływem pola elektromagnetycznego wielkiej częstotliwości 210
8.3.2. Diatermia krótkofalowa 212
8.3.3. Terapia pulsującym polem magnetycznym wielkiej częstotliwości 224
8.3.4. Diatermia mikrofalowa 226
8.4. Bezpieczeństwo pracy z urządzeniami wytwarzającymi silne pola elektromagnetyczne 229
9. Ultradźwięki 232
9.1. Podstawy fizyczne 232
9.2. Działanie biologiczne ultradźwięków 239
9.2.1. Zmiany pierwotne 239
9.2.2. Reakcje wtórne 241
9.3. Wytwarzanie ultradźwięków w aparatach terapeutycznych 242
9.4. Metodyka zabiegów ultradźwiękowych 243
9.4.1. Substancje sprzęgające stosowane w terapii ultradźwiękowej 244
9.4.2. Sposoby prowadzenia głowicy 245
9.4.3. Metody leczniczego stosowania ultradźwięków 245
9.4.4. Dobór parametrów zabiegowych 247
9.4.5. Zasady wykonywania zabiegów ultradźwiękami 250
9.5. Wskazania i przeciwwskazania do stosowania ultradźwięków 251
9.6. Terapie łączone, kojarzące ultradźwięki z innymi zabiegami 252
9.7. Ultrafonoforeza (fonoforeza) 254
9.7.1. Leki stosowane w zabiegach ultrafonoforezy 255
9.7.2. Wskazania i przeciwwskazania do stosowania ultrafonoforezy 256
9.8. Zabiegi wprowadzania substancji czynnych za pomocą prądu elektrycznego i ultradźwięków 257
10. Inhalacje 258
10.1. Podstawy fizyczne i fizjologiczne terapii wziewnej 258
10.2. Aparatura inhalacyjna 260
10.3. Wskazania i przeciwwskazania do inhalacji układu oddechowego 261
10.4. Leki stosowane w aerozoloterapii 261
11. Terapia falami uderzeniowymi 263
II. MEDYCYNA UZDROWISKOWA 265
1. Specyfika medycyny uzdrowiskowej 267
2. Wody lecznicze 271
2.1. Kąpiele w wodach leczniczych 273
2.1.1. Kąpiele solankowe 274
2.1.2. Kąpiele kwasowęglowe 275
2.1.3. Kąpiele gazowe w dwutlenku węgla 276
2.1.4. Kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe 277
2.1.5. Ozonoterapia 278
2.1.6. Kąpiele radonowe 278
2.1.7. Kąpiele termalne 278
2.2. Kuracje pitne wodami zdrojowymi 279
2.2.1. Zastosowanie lecznicze kuracji pitnych 280
2.3. Aerozoloterapia wodami zdrojowymi 282
2.3.1. Terapia wziewna powietrzem w pobliżu tężni solnych 284
3. Subterranoterapia 285
4. Peloidoterapia 286
4.1. Torfy 286
4.1.1. Właściwości fizykochemiczne torfów 286
4.1.2. Działanie lecznicze borowin 288
4.1.3. Metodyka zabiegów borowinowych 289
4.1.4. Wskazania lecznicze do stosowania zabiegów borowinowych 290
4.5. Fango 291
5. Klimatoterapia 292
5.1. Specyficzne cechy klimatu 292
5.2. Bioklimat uzdrowiska 295
5.2.1. Walory lecznicze klimatu górskiego 295
5.2.2. Walory lecznicze klimatu nadmorskiego 296
5.2.3. Walory lecznicze klimatu nizinnego 297
6. Masaż 298
6.1. Masaż klasyczny 298
6.2. Masaże specjalistyczne 299
6.2.1. Masaż segmentarny 299
6.2.2. Masaż łącznotkankowy 299
6.2.3. Masaż okostnowy 300
6.2.4. Masaż izometryczny 300
6.2.5. Drenaż limfatyczny 301
6.2.6. Masaż z użyciem przyrządów 302
7. Fizykoterapia w uzdrowiskach 303
8. Inne formy terapii uzdrowiskowej 304
8.1. Kinezyterapia i terenoterapia 304
8.2. Dieta w terapii uzdrowiskowej 305
8.3. Psychoterapia w uzdrowisku 305
8.4. Wychowanie zdrowotne 306
8.5. Farmakoterapia w czasie leczenia uzdrowiskowego 306
9. Charakterystyka naturalnych walorów polskich uzdrowisk 307
10. Wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego 318
III. SPA 321
1. Idea – pojęcie SPA 323
1.1. Typy ośrodków SPA 326
1.2. Profile kuracjuszy SPA zgodnie z ich potrzebami zdrowotnymi 329
1.3. Formy terapii w SPA 330
2. Masaż 332
2.1. Metody masażu z użyciem przyrządów w terapii cellulitu i innych defektów tkanek miękkich 332
2.2. Masaże orientalne i inne 334
2.3. Masaż z użyciem preparatów kosmetycznych 338
3. Hydroterapia 340
4. Termoterapia 342
5. Peloidoterapia 345
6. Groty solne 347
7. Promieniowanie podczerwone, widzialne i nadfioletowe w kosmetyce 349
7.1. Łóżka do opalania (solaria) 350
8. Technika laserowa w kosmetologii i medycynie estetycznej 352
8.1. Lasery niskoenergetyczne (biostymulacyjne) 352
8.2. Lasery wysokoenergetyczne 353
8.2.1. Terapia laserowa zmian naczyniowych 353
8.2.2. Laserowe usuwanie owłosienia 354
8.2.3. Laserowe usuwanie zmian barwnikowych 356
8.2.4. Fotoodmładzanie skóry 356
8.2.5. Usuwanie tatuaży 357
8.2.6. IPL i technologia ELOS 358
8.2.7. Inne zastosowanie lasera CO2 359
9. Ultradźwięki w kosmetologii i medycynie estetycznej 360
10. Zabiegi z wykorzystaniem prądu stałego i impulsowego w kosmetyce i medycynie estetycznej 363
11. Zabiegi z wykorzystaniem pola elektromagnetycznego w kosmetyce i medycynie estetycznej 367
12. Inne zabiegi z zakresu kosmetyki i medycyny estetycznej 369
12.1. Peelingi i ich zastosowanie 369
12.2. Mikrodermabrazja 371
12.3. Zabiegi z użyciem toksyny botulinowej 372
12.4. Wypełnianie zmarszczek 373
12.5. Mezoterapia 373
12.6. Lipoliza iniekcyjna 375
12.7. Złote nici 375
13. Fitness 376
14. Aromaterapia 379
15. Chromoterapia 381
16. Muzykoterapia 383
17. Kapsuły fizjoterapeutyczne SPA 385
Piśmiennictwo 386
Skorowidz 392

Ćwiczenia
Celem ćwiczeń jest zapoznanie studentów z zasadami programowania zabiegów odnowy biologicznej. Ćwiczenia pozwalają na wypracowanie umiejętności doboru zabiegów odnowy biologicznej w oparcie o najnowsze dane z dostępnego piśmiennictwa. Studenci analizują wybrane problemy zdrowotne występujące u sportowców.

Rys historyczny 13
Rola medycyny fizykalnej i lecznictwa uzdrowiskowego w leczeniu diagnostyce i rehabilitacji 18
Czynniki fizyczne 20
Mechanizm działania czynników fizycznych 22
Leczenie ciepłem i zimnem 25
Ciepłoiecznictwo 25
Właściwości fizyczne energii cieplnej 25
Wymiana ciepła 26
Regulacja cieplna organizmu 28
Wpływ ciepła na organizm 33
Zabiegi ciepłołecznicze 35
Łaźnia sucha szafkowa 35
Łaźnia sucha rzymska 36
Sauna 36
Zabiegi cieplne przy użyciu parafiny 42
Leczenie zimnem 44
Wpływ zimna na organizm 45
Zimne zabiegi miejscowe 47
Zimne okłady łub zawijania 47
Oziębienie przy użyciu ciekłego chlorku etylu 48
Zabiegi miejscowe przy użyciu gazów chłodzących 48
Ogólna terapia zimnem 50
Wodolecznictwo 54
Wpływ zabiegów wodoleczniczych na ustrój 54
Wybrane zabiegi wodolecznicze 65
Kąpiele 65
Półkąpiele 70
Natryski 71
Natryski specjalne 75
Wskazania i przeciwwskazania do stosowania natrysków 76
Polewania 77
Polewania częściowe 77
Polewania całkowite 78
Zmywania 79
Nacierania 79
Zawijanie 80
Okłady 80
Płukania 83
Pierwsza pomoc w przypadku utonięcia 84
Światłolecznictwo 85
Podstawy fizyczne i biologiczne 85
Promieniowanie podczerwone 87
Działanie biologiczne promieniowania podczerwonego 88
Terapeutyczne promienniki podczerwieni 90
Lampy i urządzenia do naświetlań promieniami podczerwonymi i widzialnymi 91
Ogólne zasady obowiązujące w naświetlaniach promieniami podczerwonymi 94
Promieniowanie nadfioletowe 95
Podział i właściwości promieniowania nadfioletowego 96
Działanie biologiczne i wpływ promieniowania nadfioletowego na organizm ludzki 98
Sztuczne źródła promieni nadfioletowych 108
Terapeutyczne lampy kwarcowe 113
Nowoczesne metody terapii promieniowaniem nadfioletowym 116
Bakteriobójcze lampy kwarcowe 117
Metodyka naświetlań ogólnych i miejscowych 120
Zapobiegawcze i lecznicze zastosowanie promieni nadfioletowych 128
Helioterapia 133
Biostymulacja promieniowaniem laserowym 137
Podstawy fizyczne 137
Działanie biologiczne promieniowania laserowego 143
Wybrane wskazania i przeciwwskazania do stosowania promieniowania laserowego 144
Metodyka zabiegów promieniowaniem laserowym małej mocy 146
Bezpieczeństwo pracy z laserem 149
Terapeutyczna aparatura laserowa 151
Elektroleczeictwo 159
Prąd stały 159
Wpływ prądu stałego na organizm 159
Zabiegi ełektrołecznicze przy użyciu prądu stałego 165
Galwanizacja 165
Jonoforeza 172
Kąpiełe elektryczno -wodne 183
Aparat do leczenia prądem stałym Gałvatronic GT-IC 188
Prądy małej częstotliwości 189
Ełektrostymułacj a 194
Impulsy prostokątne 200
Impulsy trójkątne 201
Aparaty do ełektrostymulacji 208
Aparat do leczenia prądem stałym i prądami impułsowymi małej częstotłiwości Stymat S-110 208
Aparat do łeczenia prądem stałym i prądami małej częstotliwości Stymat S-120 209
Aparat do leczenia porażeń wiotkich Pulsotronic ST-4M 211
Aparat do ełektrostymulacji ST-43 213
Prąd faradyczny 214
Prąd impulsowy Traberta (Ultra Reiz ) 215
Prąd wysokonapięciowy HV 216
Prąd małej częstotłiwości w leczeniu porażeń kurczowych 217
Metoda Hufschmidta 217
Metoda tonolizy 218
Aparaty do tonolizy 218
Ełektrostymułacj a czynnościowa 223
Przezskórna stymulacja elektryczna (TENS — transcutaneous electrical nerve stimulation) 227
Metoda ełektrostymulacji w skrzywieniach bocznych kręgosłupa 228
Prądy diadynamiczne (DD), zwane inaczej prądami Bernarda 229
Aparat do łeczenia prądami diadynamicznymi Diadynamic, typDD5A 235
Aparat do leczenia prądami diadynamicznymi Astym 236
Aparat do leczenia prądami diadynamicznymi Diatronic DT-7B 237
Metodyka zabiegów 238
Wybrane przykłady metodyki zabiegów przy użyciu prądów diadynamicznych 240
Wskazania i przeciwwskazania do stosowania prądów diadynamicznych 243
Prądy średniej częstotłiwości 248
Prądy interferencyjne (zwane również prądami Nemeca) 251
Prądy stereointerferencyjne 257
Aparaty do leczenia prądami interferencyjnymi 258
Aparat do leczenia prądami interferencyjnymi Stymat S-300 258
Aparat do leczenia prądami interferencyjnymi Interdynamic ID-8C 259
Aparat do leczenia prądami interferencyjnymi Asterint 261
Aparaty do elektroterapii skojarzonej z oddziaływaniem mechanicznym 262
Aparat do terapii ultradźwiękami i prądami małej i średniej częstotliwości Mixing 2 263
Aparat do terapii podciśnieniowej i elektroterapii SC 2 264
Zasady postępowania w wypadku porażenia prądem elektrycznym i zasady bezpieczeństwa obsługi urządzeń elektroleczniczych 265
Elektrodiagnostyka 269
Metody stosowane w elektrodiagnostyee układu nerwowo-mięśniowego 269
Metody jakościowe 270
Metody ilościowe 273
Galwanopalpacja 280
Pola elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości 281
Drgania elektromagnetyczne — ich istota i wytwarzanie 282
Działanie drgań ełektromagnetycznych na tkanki ustroju 292
Oddziaływanie na tkanki prądu wielkiej częstotliwości 292
Oddziaływanie na tkanki poła elektrycznego wielkiej częstotliwości 295
Oddziaływanie na tkanki pola magnetycznego wielkiej częstotliwości 299
Metody lecznicze 300
Arsonwalizacja 300
Diatermia krótkofalowa 301
Terapia impulsowym polem magnetycznym wielkiej częstotliwości 317
Diatermia mikrofalowa 319
Pola magnetyczne 329
Charakterystyka fizyczna pola magnetycznego 330
Działanie biologiczne pola magnetycznego o wyższych wartościach indukcji 333
Magnetoterapia - leczenie polami magnetycznymi o wyższych wartościach indukcji 336
Metodyka magnetoterapii 337
Aparatura do magnetoterapii 339
Aparat do leczenia zmiennym polem magnetycznym Magnetronic MF-10 341
Aparat do leczenia zmiennym polem magnetycznym Magner 343
Magnetostymulacja - terapia polami magnetycznymi o niskich wartościach indukcji 344
Działanie biologiczne pól magnetycznych o niskich wartościach indukcji 345
Wskazania do magnetostymulacji 345
Aparatura do magnetostymulacji 346
Przeciwwskazania do magnetoterapii i magnetostymulacji 347
Ultradźwięki 350
Podstawy fizyczne 350
Działanie biologiczne ultradźwięków 357
Zmiany miejscowe (pierwotne) 357
Działanie mechaniczne 358
Działanie cieplne 358
Działanie fizykochemiczne 358
Zmiany ogółne (wtórne) 358
Dawkowanie ultradźwięków 360
Wskazania i przeciwwskazania do stosowania ultradźwięków 362
Lecznicza aparatura ultradźwiękowa 365
Aparat do terapii ultradźwiękowej Ultraton D 200 369
Aparat do terapii ultradźwiękowej Sonicator 730 370
Metodyka zabiegów ultradźwiękowych 371
Metody leczniczego stosowania ultradźwięków 373
Wziewania 377
Aerozole 377
Lecznicze stosowanie aerozoli 379
Leki stosowane do wziewań 380
Urządzenia do wziewań 382
Higiena aparatów do wziewań oraz wymogi bezpieczeństwa pracy 382
Balneoterapia 386
Lecznicze wody mineralne 386
Podział i charakterystyka działania leczniczego wód mineralnych 389
Występowanie wód leczniczych w Polsce 390
Borowina 391
Kąpiele w wodzie sztucznie mineralizowanej lub gazowanej 395
Kąpiele solankowe 395
Kąpiele kwasowęglowe 396
Kąpiele siarkowodorowe 397
Klimatologia 399
Pojęcie klimatu i pogody 399
Elementy klimatyczne 400
Cechy klimatu Polski 407
Lecznictwo uzdrowiskowe 411
Wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego 416
Skorowidz 427