Metodyka resocjalizacji w środowisku otwartym
2403-PS-405-r-sj
Zajęcia mają za zadanie zapoznanie studentów ze strukturą funkcjonującego obecnie w Polsce systemu instytucjonalnej pomocy rodzinie, osobom małoletnim pozbawionym opieki i osobom znajdującym się w sytuacji kryzysowej, jak również ze strukturą instytucji resocjalizacyjnych, powołanych do pracy z nieletnimi oraz osobami dorosłymi.
W ramach zajęć omawiane są:
- jednostki realizujące zadania z zakresu pomocy społecznej na terenie gminy, powiatu i województwa;
- zadania pracownika socjalnego, asystenta rodzinnego oraz placówki wsparcia dziennego jako form pracy z rodziną naturalną,
- system zastępczej pieczy nad dzieckiem, obejmujący rodzinę zastępczą, rodzinny dom dziecka oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze: interwencyjne, socjalizacyjne i specjalistyczno-terapeutyczne;
- placówki wspierające osoby i rodziny w sytuacji kryzysowej: ośrodek interwencji kryzysowej, dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schronisko dla bezdomnych;
- placówki wychowawcze o charakterze resocjalizacyjnym: młodzieżowy ośrodek wychowawczy i młodzieżowy ośrodek socjoterapii;
- placówki resocjalizacyjne dla nieletnich: policyjna izba dziecka, schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, ośrodek kuratorski;
- placówki resocjalizacyjne dla dorosłych: areszt śledczy i zakład karny.
Ponadto w trakcie zajęć student zapoznaje się z aktami prawnymi, regulującymi działalność wyżej wymienionych placówek oraz dokonuje prezentacji jednej z wybranych.
Efekty uczenia się - wiedza
Student ma wiedzę, zna i w pogłębionym stopniu rozumie zagadnienia, zjawiska i terminologię związaną z pedagogiką resocjalizacyjną.
W pogłębionym stopniu zna instytucje i zjawiska z poszczególnych obszarów
pedagogiki resocjalizacyjnej i penitencjarnej.
Zna podmiot oddziaływań resocjalizacyjnych i penitencjarnych, możliwe zaburzenia i zachowania patologiczne oraz metody korygowania i formy oddziaływań resocjalizacyjnych i penitencjarnych, w tym także metody profilaktyki, terapii, twórczej resocjalizacji i określonych programów adekwatnie do występujących zaburzeń.
Student zna etiologię występujących zaburzeń oraz zna terminologię jednostek chorobowych i zaburzeń zachowania.
Student ma wiedzę na temat różnych teorii wyjaśniających w resocjalizacji i na gruncie pedagogiki penitencjarnej, także koncepcji i modeli zaburzeń, oddziaływań i procesów na gruncie pracy z osobą niedostosowaną i osadzoną w zakładzie karnym.
Efekty uczenia się - umiejętności
Student potrafi wykorzystać powyższą wiedzę – krytycznie ją ocenić i analizować, a także formułować i rozwiązywać w oparciu o nią złożone i nietypowe problemy oraz wykonywać poprzez: właściwy dobór źródeł i informacji z nich pochodzących, dokonywanie oceny, krytycznej analizy, syntezy, twórczej interpretacji i prezentacji tych informacji.
Student potrafi formułować i testować hipotezy związane z prostymi problemami badawczymi w kontekście problemów i zagadnień w resocjalizacji.
Umie także wykorzystać wiedzę do stosowania jej w środowisku otwartym , gdzie dzieli się wiedzą z innymi specjalistami.
Student zna podstawy prawne istotne z punktu widzenia resocjalizacji oraz strategie przeciwdziałania i ograniczania negatywnych skutków dewiacji społecznych.
Student jest także świadomy i jest krytyczny wobec własnej wiedzy oraz uznaje znaczenie tej wiedzy w rozwiązywaniu występujących problemów na gruncie resocjalizacji.
Student potrafi określić problemy, cele i potrzeby klientów, wobec których potrafi zaplanować i wybrać strategie oddziaływań resocjalizacyjnych i
penitencjarnych.
Posiada pogłębioną umiejętność budowania relacji pomocowej, która pozwala wybrać adekwatne metody, techniki i narzędzia do postawienia diagnozy, stawiania także hipotez na temat zaburzeń i trudności i sposobów ich ich weryfikowania.
Umie także, oprócz tradycyjnych form terapii, dobrać niekonwencjonalne metody wsparcia i oddziaływania.
Umie podjąć współprace z klientem/podopiecznym/wychowankiem/skazanym, jak również współpracować z rodziną i innymi specjalistami w trakcie i po zdiagnozowaniu występujących trudności i zaburzeń w zachowaniu.
Umie zastosować właściwy sposób i strategie postępowania zależnie od typu
wychowanka. W oparciu o posiadaną wiedze umie także tworzyć programy profilaktyki adekwatnie do sytuacji i potrzeb wcześniej zdiagnozowanych,
indywidualne programy oddziaływania resocjalizacyjnego i penitencjarnego. Umie krytycznie ocenić istniejące już programy profilaktyczne i wybrać w pracy te najbardziej właściwe.
W pracy z podopiecznym umie różnicować genezę zachowań dewiacyjnych odwołując się do poznanych kierunków teoretycznych. Posługuje się językiem specjalistycznym przy objaśnianiu form, przejawów i specyfiki zaburzeń w zachowaniu wskazując na przyczyny tych zaburzeń. Zarówno w środowisku
otwartym, jak i w instytucjach zamkniętych, umie dokonywać interpretacji sytuacji, w jakiej znajdują się osoby resocjalizowane, wskazać na podstawowe zagrożenia utrudniające readaptację społeczną oraz wskazać możliwości działań pomocowych.
Umie także podejmować pracę i wspierać osoby opuszczające
zakłady karne w procesie readaptacji. Mając świadomość swojej wiedzy umie współdziałać z innymi podmiotami, instytucjami i stowarzyszeniami w celu skutecznego realizowania działań prewencyjnych i resocjalizacyjnych.
Student rozpoznaje występujące zaburzenia i dewiacje w zachowaniu oraz stosuje adekwatne metody w celu ich zdiagnozowania i ustalenia strategii oddziaływań resocjalizacyjnych i penitencjarnych. Nawiązuje kontakt i rozmawia z wychowankami, podopiecznymi i osobami osadzonymi w celu
osiągnięcia zaplanowanych oddziaływań w programach indywidualnego oddziaływania, w celu motywowania do zmiany czy rozwiązywania konfliktów. W swojej pracy krytycznie ocenia posiadaną wiedzę i umiejętności i
ma pogłębioną świadomość poziomu swojej wiedzy w zakresie umiejętności
wychowawczych. Jest przekonany o konieczności etycznej postawy w pracy z
klientami oraz szacunku w kontakcie z podopiecznymi. Jest gotowy do podejmowania wyzwań zawodowych i przekonany o konieczności dalszego rozwoju zawodowego.
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Jest gotowy do zachowania kreatywności w zakresie wyjaśniania źródeł zachowań nienormatywnych oraz doboru metod wsparcia i oddziaływania
resocjalizacyjnego i penitencjarnego.
Student podejmuje działania wspierające i ułatwiające readaptację skazanych w warunkach wolnościowych i tym samym jest gotów do realizacji zadań zawodowych w obszarze oddziaływań penitencjarnych.
Realizuje zadania zawodowe w sposób profesjonalny oraz przy zachowaniu zasad etyki zawodowej. Jest odpowiedzialny za własne przygotowanie do
pracy i podejmowane decyzje dotyczące wychowanków i podopiecznych, osób
odbywających karę pozbawienia wolności.
Jest także gotowy do współpracy z innymi specjalistami i instytucjami bezpośrednio lub pośrednio przygotowanymi do pracy na gruncie resocjalizacji i oddziaływań penitencjarnych.
Metody dydaktyczne podające
- pogadanka
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy
Metody dydaktyczne poszukujące
- studium przypadku
- klasyczna metoda problemowa
- doświadczeń
Wymagania wstępne
Przystępując do zajęć, student powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej i pedagogiki resocjalizacyjnej.
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2023/24L: | W cyklu 2025/26L: |
Kryteria oceniania
Konwersatorium:
- prezentacja placówki opiekuńczo-wychowawczej i resocjalizacyjnej;
- aktywność na zajęciach;
- obecność na zajęciach.
Literatura
Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r.;
Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z dnia 9 czerwca 2011 r. (art. 1-152);
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej;
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (art. 1-14);
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 października 2001 r. w sprawie ośrodków kuratorskich;
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2001 r. w sprawie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich;
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy;
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych.
Brągiel J., Badora I. (red.), Formy opieki, wychowania i wsparcia w zreformowanym systemie pomocy społecznej, Opole 2005;
Brągiel J., Kurcz A. (red.), Pracownik socjalny. Wybrane problemy zawodu w okresie transformacji społecznej, Opole 2002;
Brągiel J., Sikora P. (red.), Praca socjalna – wielość perspektyw. Rodzina – Multikulturowość - Edukacja, Opole 2004;
Czapów Cz., Wychowanie resocjalizujące: elementy metodyki i diagnostyki, Warszawa 1978;
Danilewicz W., Izdebska J., Krzesińska-Żach B., Pomoc dziecku i rodzinie w środowisku lokalnym, Białystok 1995;
Gajewska G., Pedagogika opiekuńcza. Elementy metodyki, Zielona Góra 2009;
Gromek K., Kuratorzy sądowi. Komentarz, Warszawa 2006.
Kolankiewicz M. (red.), Zagrożone dzieciństwo: rodzinne i instytucjonalne formy opieki, Warszawa 1998;
Lalak D., Pilch T., Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, Warszawa 1999;
Marzec D. K., Opieka nad dzieckiem w dobie przemian społecznych, Częstochowa 2004;
Murdecka I., Instytucjonalne formy pracy resocjalizacyjnej z nieletnimi, Opole 1999;
Opora R., Rola sędziów i kuratorów w resocjalizacji nieletnich, Gdańsk 2006;
Pilch T., Lepalczyk I., Pedagogika społeczna, Warszawa 1995;
Prokosz M. Biedroń M., Nowy model placówek opiekuńczo-wychowawczych, Toruń 2001;
Racławska-Markowska M., Legata S., Opieka zastępcza nad dziećmi i młodzieżą – od form instytucjonalnych do rodzinnych, Warszawa 2004.
Stasiak K.(red.), Zarys metodyki pracy kuratora sądowego, Warszawa 2017.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: