Współpraca z rodziną 2403-PS-301-sj

1. Rodzina w ujęciu systemowych jako środowisko wychowania.
2. Charakterystyka stanu psychicznego rodziców po otrzymaniu informacji o niepełnosprawności ich dziecka - przyczyny i konsekwencje.
3. Rodzaje miłości rodzicielskiej wg M. Kościelskiej.
4. Definicja postawy i typy postaw rodzicielskich
5. Postawy rodzicielskie wobec szkoły
6. Współpraca z rodzicami dziecka niepełnosprawnego - warunki współpracy w kontekście kontekst relacyjnym i instytucjonalnym.
7. Umiejętności nawiązywania konstruktywnej współpracy z rodziną – określanie celów, zaufanie, zdolność do wymiany, komunikacja.

Celem zajęć jest przekazanie studentkom i studentom wiedzy z zakresu specyfiki kluczowego dla rozwoju człowieka środowiska wychowawczego: rodziny.

Centralną kategorią, wokół której zbudowana będzie problematyka zajęć, jest więc rodzina dziecka z niepełnosprawnością; w szczególności: jej struktura, dynamika, strategie funkcjonowania, relacje, prawne aspekty funkcjonowania, organizacja, rola poszczególnych członków oraz relacje z pozostałymi środowiskami wychowawczymi, m.in.: instytucjami edukacyjnymi (np. szkoła, przedszkole), terapeutami, sąsiadami, warsztatami terapii zajęciowej, środowiskiem lokalnym itd.



Ponadto celem zajęć jest nabycie kompetencji i umiejętności praktycznych, dzięki którym będzie możliwe budowanie współpracy pedagogów specjalnych zatrudnionych w wyżej wspomnianych instytucjach edukacyjnych oraz funkcjonujących w poszczególnych środowiskach z rodziną posiadającą dziecko z niepełnosprawnością.

Zajęcia odbywają się w dwóch, przeplatających się cyklicznie, blokach:
I Teoretycznym
II Praktycznym

I Blok teoretyczny: analiza literatury obowiązkowej po kątem zagadnień z zakresu funkcjonowania rodziny dziecka z niepełnosprawnością.
II Blok praktyczny: autorska, studencka analiza (indywidualna lub zespołowa) wybranych przykładów PRZESTRZENI WSPÓŁPRACY instytucji edukacyjnych oraz wybranych środowisk wychowawczych z rodziną dziecka z niepełnosprawnością.

„Panorama problematyki”:

1. Procedura diagnozy pedagogicznej środowiska rodzinnego - jako element budowania współpracy pedagoga specjalnego z rodziną dziecka z niepełnosprawnością
2. Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi - wyzwania w obszarze współpracy szkoły z rodziną
3. Niepełnosprawność dziecka a funkcjonowanie rodziny - wybrane obszary formalne: rozstrzygnięcia prawne, formy wsparcia ekonomicznego, procedury administracyjne.
4. Niepełnosprawność dziecka a funkcjonowanie rodziny - wybrane obszary pedagogiczne: problemy i wyzwania, strategie radzenia sobie, wsparcie psychologiczno-pedagogiczne, role poszczególnych członków rodziny (ojcowie, rodzeństwo, dalsza rodzina), wychowawcze i emocjonalne obszary funkcjonowania
5. Funkcjonowanie rodziny dziecka z niepełnosprawnością w środowisku społecznym - procesy integracji i izolacji.
6. Wybrane przykłady diagnozy i prognozy dla środowiska rodzinnego dziecka
7. Rodzina dziecka z niepełnosprawnością w mediach społecznościowych - przykłady i ich pedagogiczna analiza
8. Wybrane praktyki współpracy pedagoga specjalnego ze środowiskiem rodzinnym - refleksja autoetnograficzna (źródłem doświadczeń mogą być praktyki studenckie i doświadczenia rodzinne).

Celem zajęć jest przekazanie studentkom i studentom wiedzy z zakresu specyfiki kluczowego dla rozwoju człowieka środowiska wychowawczego: rodziny.

Centralną kategorią, wokół której zbudowana będzie problematyka zajęć, jest więc rodzina dziecka z niepełnosprawnością; w szczególności: jej struktura, dynamika, strategie funkcjonowania, relacje, prawne aspekty funkcjonowania, organizacja, rola poszczególnych członków oraz relacje z pozostałymi środowiskami wychowawczymi, m.in.: instytucjami edukacyjnymi (np. szkoła, przedszkole), terapeutami, sąsiadami, warsztatami terapii zajęciowej, środowiskiem lokalnym itd.



Ponadto celem zajęć jest nabycie kompetencji i umiejętności praktycznych, dzięki którym będzie możliwe budowanie współpracy pedagogów specjalnych zatrudnionych w wyżej wspomnianych instytucjach edukacyjnych oraz funkcjonujących w poszczególnych środowiskach z rodziną posiadającą dziecko z niepełnosprawnością.

Zajęcia odbywają się w dwóch, przeplatających się cyklicznie, blokach:
I Teoretycznym
II Praktycznym

I Blok teoretyczny: analiza literatury obowiązkowej po kątem zagadnień z zakresu funkcjonowania rodziny dziecka z niepełnosprawnością.
II Blok praktyczny: autorska, studencka analiza (indywidualna lub zespołowa) wybranych przykładów PRZESTRZENI WSPÓŁPRACY instytucji edukacyjnych oraz wybranych środowisk wychowawczych z rodziną dziecka z niepełnosprawnością.

„Panorama problematyki”:

1. Procedura diagnozy pedagogicznej środowiska rodzinnego - jako element budowania współpracy pedagoga specjalnego z rodziną dziecka z niepełnosprawnością
2. Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi - wyzwania w obszarze współpracy szkoły z rodziną
3. Niepełnosprawność dziecka a funkcjonowanie rodziny - wybrane obszary formalne: rozstrzygnięcia prawne, formy wsparcia ekonomicznego, procedury administracyjne.
4. Niepełnosprawność dziecka a funkcjonowanie rodziny - wybrane obszary pedagogiczne: problemy i wyzwania, strategie radzenia sobie, wsparcie psychologiczno-pedagogiczne, role poszczególnych członków rodziny (ojcowie, rodzeństwo, dalsza rodzina), wychowawcze i emocjonalne obszary funkcjonowania
5. Funkcjonowanie rodziny dziecka z niepełnosprawnością w środowisku społecznym - procesy integracji i izolacji.
6. Wybrane przykłady diagnozy i prognozy dla środowiska rodzinnego dziecka
7. Rodzina dziecka z niepełnosprawnością w mediach społecznościowych - przykłady i ich pedagogiczna analiza
8. Wybrane praktyki współpracy pedagoga specjalnego ze środowiskiem rodzinnym - refleksja autoetnograficzna (źródłem doświadczeń mogą być praktyki studenckie i doświadczenia rodzinne).

Grygier U. (2014). Współpraca z rodzicami ucznia z niepełnosprawnością. ORE.
Janicka I., Liberska H. (2021). Psychologia rodziny. PWN (wybrane fragmenty).
Kielin J. (2003), Jak pracować z rodzicami dziecka upośledzonego. GWP, Gdańsk.
Twardowski A. (2009). Psychologiczne problemy ojców dzieci z niepełnosprawnościami. Szkoła Specjalna Nr 1 (248).
Twardowski A. (2016). Rola upełnomocnienia rodziców w procesie wczesnego wspomagania rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami. Niepełnosprawność 24.

1. Współpraca szkoły z rodziną w zaspokajaniu potrzeb rozwojowych dzieci z lekkim upośledzeniem umysłowym - działania stosowane i postulowane / Dorota Smykowska, Kraków 2008.

ZAGANIENIA:
Środowisko wychowawcze; podział i struktura
Współpraca podstawowych środowisk wychowawczych w zaspokajaniu potrzeb rozwojowych dzieci
Rola rodziny i szkoły w zaspokajaniu potrzeb rozwojowych dzieci z lekkim upośledzeniem umysłowym
Działania stosowane i postulowane

2. Zróżnicowania warunków życia : polskie rodziny i społeczności lokalne / Krzysztof Zagóski, Grzegorz Gorzelak, Bohdan Jałowiecki ; CBOS Centrum Badania Opinii Społecznej, EUROREG Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych Uniwersytet Warszawski, 2009.

ZAGANIENIA:
Zróżnicowanie środowisk wychowawczych - konsekwencje dla edukacji
Pejzaż edukacyjny Polski - wyzwania dla pedagoga specjalnego i instytucji edukacyjnych
Prawne uwarunkowania współpracy rodziny z instytucjami edukacyjnymi

3. Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Tomasz Szlendak, Warszawa 2011.
Ewolucja rodziny - perspektywa antropologiczna, socjologiczna i pedagogiczna.
Rodzina współczesna - jaka jest? Skąd się wzięła i jak wyglądają procesy wewnątrzrodzinne.

4. Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, Obuchowska I. (red.)., Warszawa 1999 (dostępna on-line).
ZAGADNIENIA:
Sytuacja rodzin dzieci z niepełnosprawnością
Pomoc rodzinom dzieci niepełnosprawnych

5. Psychologiczne problemy rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju, Pisula E., Warszawa 1998.
ZAGADNIENIA
Koncepcje wyjaśniające wpływ zaburzeń rozwoju dziecka na funcjonowanie rodziców
Pedagog specjalny - funkcje, obszary pomocy
Stres rodzicielski

6. Lista obecności. Rozmowy z ojcami osób z zespołem Downa, Elżbieta Zakrzewska-Manterys(red.) Warszawa, 2011- fragmenty
oraz Lista obecności 2017 - fragmenty (wybrane rozmowy)

7. Wspieranie rodzin dzieci z niepełnosprawnością – perspektywa zmiany, Agnieszka Żyta, Katarzyna Ćwirynkało (red.), Wychowanie w Rodzinie 11, 377-396 (2015)

1. Współpraca szkoły z rodziną w zaspokajaniu potrzeb rozwojowych dzieci z lekkim upośledzeniem umysłowym - działania stosowane i postulowane / Dorota Smykowska, Kraków 2008.

ZAGANIENIA:
Środowisko wychowawcze; podział i struktura
Współpraca podstawowych środowisk wychowawczych w zaspokajaniu potrzeb rozwojowych dzieci
Rola rodziny i szkoły w zaspokajaniu potrzeb rozwojowych dzieci z lekkim upośledzeniem umysłowym
Działania stosowane i postulowane

2. Zróżnicowania warunków życia : polskie rodziny i społeczności lokalne / Krzysztof Zagóski, Grzegorz Gorzelak, Bohdan Jałowiecki ; CBOS Centrum Badania Opinii Społecznej, EUROREG Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych Uniwersytet Warszawski, 2009.

ZAGANIENIA:
Zróżnicowanie środowisk wychowawczych - konsekwencje dla edukacji
Pejzaż edukacyjny Polski - wyzwania dla pedagoga specjalnego i instytucji edukacyjnych
Prawne uwarunkowania współpracy rodziny z instytucjami edukacyjnymi

3. Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Tomasz Szlendak, Warszawa 2011.
Ewolucja rodziny - perspektywa antropologiczna, socjologiczna i pedagogiczna.
Rodzina współczesna - jaka jest? Skąd się wzięła i jak wyglądają procesy wewnątrzrodzinne.

4. Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, Obuchowska I. (red.)., Warszawa 1999 (dostępna on-line).
ZAGADNIENIA:
Sytuacja rodzin dzieci z niepełnosprawnością
Pomoc rodzinom dzieci niepełnosprawnych

5. Psychologiczne problemy rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju, Pisula E., Warszawa 1998.
ZAGADNIENIA
Koncepcje wyjaśniające wpływ zaburzeń rozwoju dziecka na funcjonowanie rodziców
Pedagog specjalny - funkcje, obszary pomocy
Stres rodzicielski

6. Lista obecności. Rozmowy z ojcami osób z zespołem Downa, Elżbieta Zakrzewska-Manterys(red.) Warszawa, 2011- fragmenty
oraz Lista obecności 2017 - fragmenty (wybrane rozmowy)

7. Wspieranie rodzin dzieci z niepełnosprawnością – perspektywa zmiany, Agnieszka Żyta, Katarzyna Ćwirynkało (red.), Wychowanie w Rodzinie 11, 377-396 (2015)

Warunki zaliczenia przedmiotu:

1. Obecność na zajęciach (usprawiedliwione nieobecności należy odpracować w uzgodnionej wspólnie formie)
2. Aktywność na zajęciach
3. Merytoryczne przygotowanie i poprowadzenie dyskusji dydaktycznej (dopuszczalny jest wybór każdej z metod aktywizujących) wokół wybranego zagadnienia lub problemu z bloku teoretycznego/praktycznego.

Każda dyskusja dydaktyczna musi być poprzedzona:

a) analizą literatury naukowej z listy (patrz: Literatura) lub

b) analizą samodzielnie wybranych dwóch artykułów z cenionych czasopism naukowych (patrz: BG UMK, otwarte repozytoria)
WYBRANE NA POTRZEBY ZAJĘĆ TEKSTY MUSZĄ ZOSTAĆ UMIESZCZONE W ZESPOLE NA PLATFORMIE TEAMS PRZED ZAJĘCIAMI. Zostaną one zweryfikowane. Link do zespołu zostanie przesłany przed pierwszymi zajęciami.

Ocena końcowa wystawiana jest na podstawie samooceny (30%) oraz oceny wykładowcy (70%).

Warunki zaliczenia przedmiotu:
WARUNKI DOPUSZCZENIA DO ZAJĘĆ ZALICZENIOWYCH:

1. Obecność na zajęciach (usprawiedliwione nieobecności należy odpracować w uzgodnionej wspólnie formie)
2. Aktywność na zajęciach
3. Merytoryczne prowadzenie dyskusji w zespołach i z prowadzącą zajęcia wokół zagadnień i problemów z sylabusa.
4. Udział w konsultacjach projektów zaliczeniowych.

WARUNKI /PODSTAWA ZALICZENIA PRZEDMIOTU

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest przygotowanie i upowszechnienie autorskich i edukacyjnych materiałów audiowizualnych. Materiały mogą być przygotowywane w zespole. Problematyka, kwestie prawne, treści i forma muszą zostać skonsultowane z wykładowcą. Materiały audiowizualne powinny odznaczać się innowacyjnością, a ich treść powinna dotyczyć szeroko rozumianej współpracy pedagoga /pedagoga szkolnego/instytucji edukacyjnej z rodziną.

Ocena końcowa wystawiana jest na podstawie samooceny (30%) oraz oceny wykładowcy (70%). Pozytywną ocenę można otrzymać po spełnieniu WSZYSTKICH wymienionych wyżej warunków.