Podstawy edukacji językowej 2403-PPW-214-sj

1. Język naturalny - jego cechy i relacje do innych systemów semiotycznych; definicja języka; mówienie a język; system językowy i jego konwencjonalność; pojęcie komunikacji językowej; funkcje języka i wypowiedzi.

2. Struktura systemu językowego; podsystem fonologiczny, morfologiczny, składniowy i ich wzajemne zależności; sposoby wyodrębniania jednostek różnych podsystemów językowych; mechanizmy tworzenia wyrażeń złożonych w obrębie różnych podsystemów; słownik a gramatyka.

3. Słowniki jako podstawowe źródła wiedzy o jednostkach języka - typy słowników (jednojęzyczne w opozycji do wielojęzycznych); słowniki elektroniczne i tradycyjne; słowniki ogólne a specjalistyczne, np.: słowniki poprawnej wymowy; ortograficzne; poprawnej polszczyzny; słowniki frazeologiczne; słowniki wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych; słowniki etymologiczne, słowniki rozmaitych odmian środowiskowych itp.

4. Charakterystyka polskiej leksyki na podstawie rozmaitych kryteriów:
a) wyrażenia rodzime w opozycji do zapożyczeń - podział wyrażeń obcych na podstawie kryteriów etymologicznych; strukturalna charakterystyka wyrażeń obcych i stopień ich adaptacji; b) wyrażenia jednosegmentowe a wielosegmentowe jednostki leksykalne ze szczególnym uwzględnieniem frazeologizmów (typologia związków frazeologicznych na podstawie kryteriów formalnych - wyrażenia, zwroty, frazy, wyrażenia określające i wyrażenia rzeczownikowe - podział frazeologizmów na podstawie kryteriów etymologicznych - biblizmy, mitologizmy, historyzmy oraz związki utrwalające obyczaje lub zjawiska z życia codziennego).

5. Główne relacje semantyczne, w jakie mogą wchodzić jednostki języka (hiponimia; synonimia; antonimia i konwersja). Podstawowe procedury potwierdzające prawdziwość hipotez o relacjach semantycznych między jednostkami języka.

6. Istota fonetyki - typy badań fonetycznych (artykulacyjne, akustyczne i audytywne); relacje między mową a pismem; konieczność stosowania swoistego systemu notacyjnego zwanego transkrypcją fonetyczną w celu utrwalenia tekstów mówionych.

7. Pojęcie głoski - ogólna klasyfikacja głosek na podstawie kryteriów artykulacyjnych.

8. Podstawy artykulacyjnej typologii spółgłosek polskich.

9. Zasób spółgłosek we współczesnej polszczyźnie - zwarto-wybuchowe, szczelinowe, zwarto-szczelinowe i sonanty ustne oraz nosowe.

10. Morfologiczna motywacja pisowni spółgłosek w pozycji wygłosu absolutnego i w grupach spółgłoskowych typu chleb; idź tam; babka; nic więcej.

11. Samogłoski polskie - ich cechy artykulacyjne; problem nosowości samogłoskowej we współczesnym języku polskim - fonetyczna realizacja ortograficznych segmentów oznaczanych jako "ą" oraz "ę".

12. Realizacja grup ortograficznie oznaczanych jako "znak samogłoski + symbol sonantu nosowego + znak szczelinowej" w wyrażeniach typu "amfibia"; "inżynier"; "tramwaj".

13. Artykulacyjna istota glajdów polskich - ich zasób i cechy fonetyczne.

14. Opis wyrażeń językowych z punktu widzenia słowotwórstwa. Strukturalne wykładniki pochodności i odmienności wyrazów.  Mechanizmy derywacyjne w polszczyźnie; typy i funkcje formantów.

15. Przedmiot fleksji - strukturalne wykładniki odmienności wyrazów.

16. Główne typy budowy form wyrazowych we współczesnej polszczyźnie.

17. Gramatyczna klasyfikacja leksemów polskich a tradycyjny podział wyrazów na tzw. części mowy.

18. Zasady opisu deklinacji rzeczowników; przymiotników i liczebników.

19. Kategorie fleksyjne czasowników (osoba, liczba, tryb, czas i rodzaj).

20. Niefleksyjność strony i aspektu - wpływ aspektu na budowę paradygmatu czasownikowego.

21. Rodzaj we współczesnej polszczyźnie - fleksyjna kategoria czasowników, przymiotników i liczebników, a selektywna kategoria rzeczowników.

22. Podstawowe pojęcia składniowe - wypowiedzenie; zdanie; równoważnik zdania.

23. Typologia zdań polskich na podstawie kryteriów semantycznych (zdania oznajmujące; pytające; rozkazujące i performatywne). Strukturalna charakterystyka zdań - pojedyncze w opozycji do złożonych.

24. Przegląd podstawowych funkcji członów syntaktycznych w obrębie zdań pojedynczych (typy orzeczeń; podmiotów; dopełnień; okoliczników i przydawek).

25. Główne typu związków wyrazowych w obrębie zdań pojedynczych - współrzędność a związki nadrzędno-podrzędne zgody, rządu i przynależności.

26. Sposoby zespalania zdań składowych w obrębie zdań złożonych.

27. Przegląd najważniejszych typów zdań złożonych współrzędnie.

28. Typologia polskich zdań złożonych podrzędnie.

29. Podstawowe pojęcia z zakresu poprawności językowej: system - uzus -norma; typy norm językowych (wzorcowa a użytkowa; bezwzględnie kategorialna a względnie kategorialna).

30. Podział usterek językowych i błędów identyfikowanych w polskich tekstach. Charakterystyka mechanizmów najczęstszych błędów identyfikowanych w polskich tekstach.