Prawne podstawy resocjalizacji 2403-PE-202-RzKs1

Wykład ma na celu zapoznanie studentów z funkcjonującymi w systemie prawa regulacjami dotyczącymi problematyki resocjalizacji zarówno nieletnich, jak i dorosłych osób uwikłanych w konflikt z obowiązującym systemem norm (tj. nieletnich wykazujących przejawy demoralizacji oraz nieletnich i dorosłych sprawców czynów zabronionych jako przestępstwa). Podczas zajęć prezentowane są newralgiczne idee, pojęcia i metody z obszaru zagadnienia działalności resocjalizacyjnej, a także podstawowe pojęcia prawa nieletnich, prawa karnego materialnego, procesowego i wykonawczego, prawa o kuratorach sądowych, prawa dotyczącego mediacji, przesłanki odpowiedzialności i formy reakcji prawnej, zasady, standardy obowiązującego prawa oraz rozwiązania instytucjonalne, które służą wychowaniu i reintegracji społecznej człowieka włączonego w proces resocjalizacji. Problematyka podstaw i ram prawnych resocjalizacji - jako pewnego koniecznego projektu cywilizacyjnego w demokratycznym państwie prawa - omawiana jest w aspekcie teoretycznym i praktycznym.
Podczas wykładu, przywołane zostają (i są definiowane) pojęcia funkcjonujące w obszarze nauk społecznych w kontekście problematyki resocjalizacyjnej, takie jak: niedostosowanie społeczne, zaburzenie społeczne, asocjalność, dewiacja, demoralizacja, patologia indywidualna i społeczna, przestępczość, resocjalizacja, readaptacja, reintegracja, subkultura więzienna, sprawiedliwość naprawcza, diversion, mediacja (w sprawach karnych i w sprawach nieletnich). Problematyka prawnych podstaw resocjalizacji podzielona jest na dwa wyodrębnione moduły: problematykę prawnych podstaw resocjalizacji osób nieletnich odpowiadających za swoje czyny w trybie przepisów ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich i wyjątkowo - w oparciu o przepisy kodeksu karnego, a także problematykę prawnych podstaw resocjalizacji tzw. dorosłych sprawców przestępstw. W ramach pierwszego z modułów, prezentowane są główne pojęcia ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (pojęcia: nieletniego, demoralizacji, czynu karalnego, środków reakcji prawnej przewidzianych dla nieletnich), a także ogólna charakterystyka odpowiedzialności nieletniego w świetle wskazanej wyżej ustawy oraz regulacji kodeksu karnego, postępowanie w sprawach nieletnich – przebieg; charakterystyka środków zapobiegania i zwalczania demoralizacji oraz przestępczości nieletnich: wychowawczych, leczniczo – wychowawczych i poprawczych, a także kary kryminalnej, nadto także instytucja mediacji w sprawach nieletnich. W ramach drugiego z modułów prezentowane są ogólnie: pojęcie przestępstwa i zasady odpowiedzialności karnej, pojęcie, funkcje i cele kary kryminalnej; kary, środki karne i inne środki reakcji penalnej przewidziane w kodeksie karnym, teorie kary, zasady i dyrektywy wymiaru kary określone w kodeksie karnym, pojęcie recydywy, środki związane z poddaniem sprawcy próbie, organy postępowania wykonawczego, prawny status i klasyfikacja skazanych, zasady i przebieg postępowania wykonawczego, pomoc w społecznej readaptacji skazanych, aspekty wykonywania kary pozbawienia wolności (cele wykonywania kary pozbawienia wolności, systemy wykonywania tej kary, w tym wykonywanie jej w systemie dozoru elektronicznego), rodzaje i typy zakładów karnych, środki oddziaływania penitencjarnego (zatrudnienie, nauczanie, działalność kulturalno-oświatowa, społeczna i sportowa, nagrody i ulgi, kary dyscyplinarne), odroczenie i przerwa wykonania kary pozbawienia wolności, warunkowe przedterminowe zwolnienie, pomoc postpenitencjarna, działalność zawodowych i społecznych kuratorów sądowych, instytucja mediacji w sprawach karnych.
Ponadto treści wykładu obejmują generalną charakterystykę polskiego aparatu ścigania i wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych w Polsce (instytucje: policji, prokuratury, sądownictwa), jak również systemu penitencjarnego w Polsce, formacji Służby Więziennej oraz współczesnych problemów więziennictwa.
Prawne standardy w zakresie resocjalizacji rekonstruowane są z przepisów prawa krajowego, prawa międzynarodowego publicznego (zarówno "miękkiego", jak i "twardego"), a także z orzecznictwa strasburskiego.
Ćwiczenia obejmują dyskusję nad aspektami praktycznymi stosowania prawa w kontekście problematyki resocjalizacyjnej w interakcji z prowadzącym, a także pracę własną studentów polegającą na przygotowywaniu, a następnie prezentowaniu podczas zajęć referatów na podstawie rekomendowanej przez prowadzącego interesującej literatury przedmiotu.