Lektury filozoficzne: Robinsonada w perspektywie filozofii krytycznej 2402-F-s2-RwPFK
Zajęcia poświęcone są analizie mitycznej postaci Robinsona Crusoe, która funkcjonuje nie tylko w zbiorowej wyobraźni jako symbol samotności i przetrwania, ale także jako kluczowy punkt odniesienia w dyskusjach na temat nowoczesności, podmiotowości i przemian społeczno-politycznych. Robinson Crusoe, bohater powieści Daniela Defoe, żyjący w odosobnieniu na wyspie, staje się archetypem jednostki samowystarczalnej, a jego historia stanowi doskonały przykład naturalizacji mieszczańskiego świata opartego na indywidualizmie i izolacji.
Głównym celem zajęć jest krytyczna analiza tzw. robinsonad – narracji literackich i kulturowych inspirowanych „Robinsonem Crusoe” – przez pryzmat filozofii krytycznej. Uczestnicy zajęć będą eksplorować kluczowe tematy, takie jak izolacja, przetrwanie, cywilizacja, kolonializm i indywidualizm, badając, w jaki sposób te motywy odzwierciedlają i jednocześnie podważają dominujące idee filozoficzne oraz normy społeczne.
W trakcie zajęć szczególny nacisk zostanie położony na dekonstrukcję robinsonady jako gatunku literackiego. Dzięki narzędziom filozofii krytycznej uczestnicy będą analizować strukturalne i ideologiczne aspekty tych narracji, a także ich kontekst społeczno-polityczny. Robinsonada zostanie ukazana jako gatunek głęboko zakorzeniony w dyskursach o samowystarczalności, kolonialnej ekspansji i indywidualistycznej wizji człowieka.
Zajęcia mają na celu nie tylko zrozumienie, w jaki sposób robinsonady naturalizują określone aspekty rzeczywistości społecznej i politycznej, ale także zachęcenie do krytycznego kwestionowania i reinterpretacji tych narracji. Dzięki temu uczestnicy będą mogli lepiej zrozumieć, jak literatura i filozofia współtworzą nasze wyobrażenia o świecie oraz jak mogą być wykorzystane do krytyki dominujących idei i systemów.
Planowane tematy zajęć:
Robinson Crusoe jako archetyp nowoczesnego podmiotu.
Izolacja i przetrwanie: od literackiego motywu do filozoficznej metafory.
Kolonializm w narracjach robinsonadowych.
Indywidualizm a wspólnota: krytyka mieszczańskiej ontologii.
Filozofia krytyczna jako narzędzie dekonstrukcji robinsonady.
Współczesne reinterpretacje motywu Robinsona w literaturze i kulturze.
Zajęcia skierowane są do osób zainteresowanych literaturą, filozofią, kulturą nowoczesną oraz krytyczną analizą dyskursów społecznych i politycznych.
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne podające
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy
Metody dydaktyczne poszukujące
- ćwiczeniowa
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Obecność i aktywność na zajęciach oraz krótka praca pisemna (objętość: 1500-2000 słów), w której osoba studiująca dokona analizy wybranego studium przypadku z wykorzystaniem motywu robinsonady. Praca powinna łączyć elementy analizy literackiej, filozoficznej i społeczno-politycznej.
Temat pracy: Osoba studiująca wybiera jedno dzieło literackie, film, serial, grę wideo lub inne teksty kultury, w którym dostrzega motywy związane z robinsonadą (np. izolacja, przetrwanie, samowystarczalność, kolonializm, indywidualizm). Następnie analizuje, w jaki sposób wybrany przypadek odzwierciedla, reinterpretuje lub krytykuje tradycję robinsonady.
Literatura
Fragmenty analizowanych tekstów literackich:
1. William Shakespear, Burza
2. Daniel Defoe, Robinson Crusoe
3. Michel Tournier, Piętaszek czyli Otchłanie Pacyfiku
4. John Maxwell Coetzee, Foe
5. Barry Unsworth, Sacred hunger
Fragmenty analizowanych tekstów filozoficznych:
1. John Locke, Drugi traktat o rządzie
2. Jean-Jacques Rousseau, Emil, czyli o wychowaniu
3. Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Fenomenologia ducha
4. Karol Marks, Zarys krytyki ekonomii politycznej
5. Simone de Beauvoir, Druga płeć
6. Frantz Fanon, Wyklęty lud ziemi
7. Theodor Adorno i Max Horkheimer, Dialektyka oświecenia
8. C. B. Macpherson, The Political Theory of Possessive Individualism
9. Michel Foucault, Narodziny biopolityki
10. Gilles Deleuze i Félix Guattari, Anty-Edyp. Kapitalizm i schizofrenia
11. Silvia Federici, Caliban and the Witch
12. Susan Buck-Morss, Hegel, Haiti i historia uniwersalna
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: