Teoria poznania (Moduł uzupełniający)
2402-F-S2-TEPO
Podstawowe bloki problemowe wykładu będą następujące:
• Znaczenie pojęcia „epistemologia”. Podstawowe istniejące w tradycji filozoficznej nurty odpowiedzi na pytania: Czym jest wiedza”?, „Czy możemy zdobyć wiedzę”?, „Jak uzyskać wiedzę”?
• Spór o prawdę. Klasyczne i nieklasyczne teorie prawdy
• Epistemologia znaturalizowana Willarda van Ormana Quine’a.
• Realizm wewnętrzny Hilarego Putnama
• Antyrealizm i antyreprezentacjonizm neopragmatystów - Nelson Goodman i Richard Rorty
• 4e cognition - poznanie ucieleśnione, enaktywne, rozszerzone i osadzone
• Epistemologia społeczna i socjologia wiedzy
• Podmiot i poznanie w nowym materializmie
• Sprawiedliwość epistemiczna - epistemologie feministyczne i epistemologie południa
|
W cyklu 2022/23Z:
Podstawowe bloki problemowe wykładu będą następujące:
Dr hab. Aleksandra Derra, prof. UMK
• Znaczenie pojęcia „epistemologia”. Podstawowe istniejące w tradycji filozoficznej nurty odpowiedzi na pytania: Czym jest wiedza”?, „Czy możemy zdobyć wiedzę”?, „Jak uzyskać wiedzę”?
• Spór o prawdę. Klasyczne i nieklasyczne teorie prawdy
• Epistemologia znaturalizowana Willarda van Ormana Quine’a.
• Realizm wewnętrzny Hilarego Putnama
• Założenia niedualizującego sposobu myślenia w ujęciu Josefa Mitterera
Dr Jakub Krzeski
• Psychosocjologia poznania naukowego Ludwika Flecka.
• Szkoła edynburska i mocny program socjologii wiedzy Barry'ego Barnesa i Davida Bloora.
• Teoria aktora-sieci Bruno Latoura.
• Społeczne uwarunkowania poznania i jego uwikłanie w stosunki władzy na przykładzie dyskursu orientalistycznego (wiedza-władza; orientalizm; epistemologie południa; epistemobójstwo; dekolonizacja wiedzy).
• Wiedza usytuowana i idea podmiotu w teorii Donny Haraway.
• Koncepcja nomadycznego podmiotu Rosi Braidotti.
• Nowy materializm i koncepcja etyko-onto-epistemologii Karen Barad.
|
W cyklu 2023/24Z:
Podstawowe bloki problemowe wykładu będą następujące:
Dr hab. Aleksandra Derra, prof. UMK
• Znaczenie pojęcia „epistemologia”. Podstawowe istniejące w tradycji filozoficznej nurty odpowiedzi na pytania: Czym jest wiedza”?, „Czy możemy zdobyć wiedzę”?, „Jak uzyskać wiedzę”?
• Spór o prawdę. Klasyczne i nieklasyczne teorie prawdy
• Epistemologia znaturalizowana Willarda van Ormana Quine’a.
• Realizm wewnętrzny Hilarego Putnama
• Założenia niedualizującego sposobu myślenia w ujęciu Josefa Mitterera
Dr Jakub Krzeski
• Psychosocjologia poznania naukowego Ludwika Flecka.
• Szkoła edynburska i mocny program socjologii wiedzy Barry'ego Barnesa i Davida Bloora.
• Teoria aktora-sieci Bruno Latoura.
• Społeczne uwarunkowania poznania i jego uwikłanie w stosunki władzy na przykładzie dyskursu orientalistycznego (wiedza-władza; orientalizm; epistemologie południa; epistemobójstwo; dekolonizacja wiedzy).
• Wiedza usytuowana i idea podmiotu w teorii Donny Haraway.
• Koncepcja nomadycznego podmiotu Rosi Braidotti.
• Nowy materializm i koncepcja etyko-onto-epistemologii Karen Barad.
|
W cyklu 2024/25Z:
Podstawowe bloki problemowe wykładu będą następujące:
Dr hab. Aleksandra Derra, prof. UMK
• Znaczenie pojęcia „epistemologia”. Podstawowe istniejące w tradycji filozoficznej nurty odpowiedzi na pytania: Czym jest wiedza”?, „Czy możemy zdobyć wiedzę”?, „Jak uzyskać wiedzę”?
• Spór o prawdę. Klasyczne i nieklasyczne teorie prawdy
• Epistemologia znaturalizowana Willarda van Ormana Quine’a.
• Realizm wewnętrzny Hilarego Putnama
• Założenia niedualizującego sposobu myślenia w ujęciu Josefa Mitterera
Dr Jakub Krzeski
• Psychosocjologia poznania naukowego Ludwika Flecka.
• Szkoła edynburska i mocny program socjologii wiedzy Barry'ego Barnesa i Davida Bloora.
• Teoria aktora-sieci Bruno Latoura.
• Społeczne uwarunkowania poznania i jego uwikłanie w stosunki władzy na przykładzie dyskursu orientalistycznego (wiedza-władza; orientalizm; epistemologie południa; epistemobójstwo; dekolonizacja wiedzy).
• Wiedza usytuowana i idea podmiotu w teorii Donny Haraway.
• Koncepcja nomadycznego podmiotu Rosi Braidotti.
• Nowy materializm i koncepcja etyko-onto-epistemologii Karen Barad.
|
Całkowity nakład pracy studenta
30 h wykładu + 30 h pracy własnej osób studiujących; 30 h ćwiczeń + 30 h pracy własnej osób studiujących
Efekty uczenia się - wiedza
K_W3: posiada wiedzę na temat kluczowych problemów epistemologii oraz współczesnych teorii poznania, w tym ich zastosowań w nauce i filozofii.
K_W4: ma świadomość roli wartościowania w procesie poznania, w tym wpływu uprzedzeń, kontekstów społecznych i kulturowych na formowanie przekonań.
K_W5: posiada zdolność argumentowania na rzecz czołowych stanowisk w epistemologii, takich jak realizm, antyrealizm, sceptycyzm czy konstruktywizm.
K_W6: posiada wiedzę dotyczącą takich zagadnień, jak definicje prawdy, uzasadnienie przekonań, relacja między wiedzą a wrażeniem oraz status podmiotu poznającego jako kluczowych kwestii współczesnej teorii poznania.
Efekty uczenia się - umiejętności
K_U1: student posiada umiejętność poprawnego rozpoznania stanowiska epistemologicznego oraz stosowania argumentacji zgodnej z jego założeniami w analizie problemów teorii poznania, w tym rozumie i ocenia wpływ kontekstu społecznego, kulturowego i naukowego na proces poznawczy.
K_U2: potrafi rozpoznać i poprawnie zastosować argumentację charakterystyczną dla różnych nurtów epistemologicznych w otwartej dyskusji dotyczącej teorii poznania.
K_U3: potrafi samodzielnie wnioskować, wyjaśniać i oceniać zagadnienia związane z teorią poznania, uwzględniając ich rangę, stopień złożoności oraz odniesienia kulturowe, światopoglądowe i naukowe.
K_U5: potrafi umiejętnie argumentować na rzecz kluczowych pojęć epistemologicznych, takich jak prawda, uzasadnienie, wiedza, obiektywność i subiektywność, odwołując się do różnych teorii poznania (np. racjonalizmu, empiryzmu, konstruktywizmu, realizmu naukowego).
K_U01: Wyszukiwać, analizować i interpretować teksty filozoficzne dotyczące teorii poznania
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
K_K1: student ma świadomość społecznej, kulturowej (w tym również światopoglądowej i religijnej) oraz naukowej roli i znaczenia problemów teorii poznania, zarówno w sferze teoretycznej, jak i w ich praktycznych konsekwencjach dla nauki, technologii i codziennego funkcjonowania.
K_K2: potrafi w sposób refleksyjny i przemyślany zająć stanowisko w kluczowych sporach epistemologicznych, takich jak relacja między wiedzą a wiarą, obiektywność poznania, rola doświadczenia i rozumu, czy wpływ technologii na proces poznawczy.
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Egzamin ustny na podstawie listy zagadnień; zaliczenie ćwiczeń na podstawie aktywności i dwóch kolokwiów pisemnych.
Literatura
Wybrana literatura pomocnicza do wykładu:
Przewodnik po epistemologii, red. Renata Ziemińska, Kraków: Wydawnictwo WAM 2013.
Panorama współczesnej filozofii, red. J. Hołówka, Bogdan Dzióbkowski, Warszawa: PWN 2016.
Horyzonty konstruktywizmu, red. Ewa Bińczyk, Aleksandra Derra, Janusz Grygieńć, Toruń: Wydawnictwo UMK 2015.
Rick Dolphijn i Iris van der Tuin, Nowy materializm. Wywiady i kartografie, Gdańsk-Poznań-Warszawa: Fundacja Machina Myśli 2018.
Jan Woleński, Epistemologia: poznanie, prawda, wiedza, realizm, Warszawa: PWN 2014
Uwagi
|
W cyklu 2022/23Z:
Tryb i warunki egzaminu oraz zaliczenia ćwiczeń zostaną przedstawione na pierwszych organizacyjnych zajęciach, uzgodnione z osobami studiującymi a następnie wpisane do usosa. |
W cyklu 2023/24Z:
Tryb i warunki egzaminu oraz zaliczenia ćwiczeń zostaną przedstawione na pierwszych organizacyjnych zajęciach, uzgodnione z osobami studiującymi a następnie wpisane do usosa. |
W cyklu 2024/25Z:
Tryb i warunki egzaminu oraz zaliczenia ćwiczeń zostaną przedstawione na pierwszych organizacyjnych zajęciach, uzgodnione z osobami studiującymi a następnie wpisane do usosa. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: