Lektury filozoficzne: Etyka współczesna 2402-F-S2-EWP

Celem kursu „Lektury filozoficzne: etyka współczesna” (podtytuł: „Tanatoantropologia i aksjologia śmierci”) będzie analiza wybranych tekstów filozoficznych dotyczących problematyki śmierci oraz jej etycznych, antropologicznych i bioetycznych konsekwencji. Zajęcia koncentrują się na refleksji nad miejscem śmierci w ludzkim doświadczeniu, jej wartościowaniem oraz różnorodnymi ujęciami śmierci w filozofii i współczesnej etyce.
Studenci zapoznają się z podstawowymi pojęciami i koncepcjami tanatologicznymi, w tym genezą, strukturą i typologią tanatologii w ramach szerszej refleksji antropologicznej oraz filozoficzno-etycznej.
Na zajęciach zobrazowana zostanie ewolucja rozumienia śmierci – od ujęcia historyczno-kulturowego po współczesne debaty bioetyczne i aksjologiczne.

BLOKI TEMATYCZNE:
1. WPROWADZENIE - CZYM JEST TANATOLOGIA?
2. ŚMIERĆ - PROBLEMY DEFINICYJNE, WARTOŚCIOWANIE i KRYTERIA ŚMIERCI.
a. Wartościowanie życia, jako punkt wyjścia do wartościowania śmierci.
b. Śmierć – kontekst historyczny (z uwzględnieniem problemów definicyjnych).
c. Kontrowersje wokół kryterium śmierci.
3. ŚMIERĆ W UJĘCIU ANTROPOLOGICZNYM
a. „Historia śmierci” - od śmierci oswojonej do śmierci na opak
b. Zwłoki/trup – siedlisko życia czy artefakt śmierci?
c. Rytuały związane ze zmarłym i pochówkiem (mumifikacja, kanibalizm, pochówek do ziemi, kremacja, kriogenika)
d. Cmentarze, przemysł funeralny oraz tanatoturystyka
e. Estetyzacja śmierci (Sztuka, film, etc).
4. ŚMIERĆ W PESRSPEKTYWIE (BIO)ETYCZNO-FILOZOFICZNEJ
a. Eutanazja – między dobrą śmiercią a eugeniką. (np. polemika Finnis-Harris) świętość życia/jakość życia
b. Samobójstwo/samobójstwo wspomagane – rodzaje, przyczyny, skutki.
b. Aborcja – argumenty za i przeciw
5. KWESTIA KARY GŁÓWNEJ
6. ZJAWISKO ŚMIERCI W PERSPEKTYWIE RELIGIJNEJ I SEKULARNEJ.
7. ŚMIERĆ JAKO ZJAWISKO KONIECZNE (LOGICZNIE, ONTYCZNIE, BIOLOGICZNIE)
8. ŚMIERĆ W PERSPEKTYWIE EGZYSTENCJALNEJ

UWAGI DODATKOWE:
(!) Lektury wybierzemy wspólnie na pierwszych zajęciach - spośród tekstów zawartych w literaturze.

Całkowity nakład pracy studenta

Całkowity nakład pracy: > godziny realizowane z udziałem nauczyciela: 30 godz./1 punkt ECTS > czas poświęcony na indywidualną pracę studenta: 50 godz./2 punkty ECTS w tym: - przygotowanie się do zajęć: lektura i analiza tekstów, przygotowanie notatek - konsultacje z nauczycielem > Łącznie: 80 godzin/3 punkty ECTS

Efekty uczenia się - wiedza

Studentka/student zna i rozumie: K_W01: Specjalistyczną terminologię filozoficzną z zakresu tanatologii, aksjologii śmierci oraz bioetyki, zarówno w języku polskim, jak i w wybranym języku obcym. K_W02: Teoretyczne podstawy oraz praktyczne zastosowania metod badawczych i strategii argumentacyjnych stosowanych w analizie problemów związanych z etyką życia i śmierci, w tym etyki normatywnej i bioetyki. K_W04: Główne nurty filozoficzne i ich historyczny kontekst w odniesieniu do problematyki śmierci, egzystencji i wartości życia, z uwzględnieniem ich wpływu na współczesne spory filozoficzne i bioetyczne. K_W05: Relacje między kształtowaniem się idei filozoficznych dotyczących śmierci a zmianami w kulturze i społeczeństwie, w tym przykłady zastosowania filozofii do analizy współczesnych problemów bioetycznych i aksjologicznych.

Efekty uczenia się - umiejętności

Studentka/student potrafi: K_U01: Wyszukiwać, analizować i interpretować teksty filozoficzne i bioetyczne dotyczące problematyki śmierci, selekcjonować informacje i oceniać ich znaczenie dla współczesnych debat etycznych. K_U02: Wykorzystywać wiedzę filozoficzną i metodologiczną do formułowania hipotez oraz konstruowania krytycznych argumentacji w kontekście problemów związanych z tanatologią i bioetyką. K_U04: Rozpoznawać złożone relacje między filozoficznymi koncepcjami śmierci a ich społecznymi, kulturowymi i medycznymi implikacjami. K_U05: Formułować i oceniać argumenty filozoficzne dotyczące aksjologii śmierci, analizować złożone problemy etyczne oraz wypracowywać samodzielne stanowiska wobec dylematów bioetycznych. K_U10: Planować i realizować własny rozwój w zakresie filozofii i bioetyki, podejmować interdyscyplinarne badania oraz wspierać innych w zdobywaniu wiedzy filozoficznej i etycznej.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Studentka/student jest gotów do: K_K01: Krytycznej oceny posiadanej wiedzy oraz świadomego podejmowania wyborów etycznych w zakresie bioetyki i aksjologii śmierci. K_K02: Otwartości na nowe idee i argumenty w dyskusjach dotyczących wartości życia i śmierci, gotowości do rewizji własnych przekonań w świetle przekonujących argumentów oraz wiarygodnych informacji.

Metody dydaktyczne podające

- opis
- opowiadanie
- pogadanka

Metody dydaktyczne poszukujące

- klasyczna metoda problemowa
- giełda pomysłów
- panelowa
- seminaryjna
- studium przypadku
- ćwiczeniowa

Wymagania wstępne

Brak

Koordynatorzy przedmiotu

Marcin Leźnicki

Kryteria oceniania

Kryteria oceniania:
- obecność na zajęciach
- aktywne uczestnictwo w dyskusji na zajęciach

Praktyki zawodowe

brak/nie dotyczy

Literatura

Adamkiewicz M., Zagadnienie śmierci w bioetyce, Warszawa 2002.
Alvarez Al., Bóg Bestia. Studium samobójstwa, przeł. Ł. Sommer, Warszawa 2011 (W szczególności rozdz. 2. Tło, 49-69; rozdz. 3. Fałszywe przekonania 75-82; Teorie, 85-103)
Antropologia śmierci – myśl francuska, przeł. St. Cichowicz, J.M. Godzimirski, Warszawa 1993.
Ariès P., Rozważania o historii śmierci, przeł. K. Marczewska, Warszawa 2007.
Aries Ph., Śmierć drugiego [w:] „Teksty. Teoria literatury, krytyka, interpretacja”, 1979: 3/45, 121-137.
Bogdanowska M., Rzecz – artefakt – zabytek, czyli o istocie rzeczy …
Bołoz W., Historyczne i współczesne postawy wobec śmierci [w:] „SBiE”, 2005: 3, 173-186
film: Farma umarłych https://www.cda.pl/video/21890551
filmu: A czego tu się bać https://www.youtube.com/watch?v=6Z8z7VVUUlg
Guiomar M., Zasady estetyki śmierci [w:] Wymiary śmierci, red. S. Rosiek, Słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 2002: 77-95.
Jankelevitch V., Dwuznaczność śmiertelności i nieśmiertelności, przeł. Jakub M. Godzimirski, [w:] Literatura na świecie, nr 169-170, Warszawa 1985.
Jurczyk S., Śmierć oswojona [w] „Aha”, 2017: 22/244.
Krajewska-Kułak E., Łukaszuk C.R., Kułak-Bejda A., Bejda G., Guzowski A., Czartoszewski A., Tanatoturystyka - jako forma turystyki masowej [w:] Kultura śmierci, kultura umierania, red. A. Guzowski, E. Krajewskiej-Kułak, G. Bejda, Białystok: 2016, s. 204-217.
Kramer K.P., Śmierć w różnych religiach świata, przeł. M. Chojnacki, Kraków 2007.
Lang M., Kara śmierci a prawa człowieka.
Narodziny i śmierć. Bioetyka kulturowa wobec stanów granicznych życia ludzkiego, red. M. Gałuszka i K. Szewczyk, Warszawa-Łódź 2002.
Pabst Batin M., Eutanazja – kwestie podstawowe …
Pacek A., Nie tylko seks, czyli klika słów o pornografii śmierci …
Ragon M. Pogrzeb – widowisko [w:] Wymiary śmierci, red. S. Rosiek, Słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 2002: 329-340.
Sobczak K., Janaszczyk A. Kontrowersje wokół neurologicznego kryterium śmierci, „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2012: 6/4, 182-190.
Szawarski Z., Samobójstwo: w poszukiwaniu definicji [w:] „Etyka”, 1988: 23.
Szawarski Z., Wartość życia [w:] „Etyka”, 1984: 21.
Szeroczyńska M., Eutanazja i wspomagane samobójstwo na świecie, Kraków 2004
Tyburski W., Śmierć człowieka w ujęciu filozoficznym [w:] „Udar mózgu”, 2007: 9/1.
Vincent-Thomas L., Sposoby obchodzenia się z trupem [w:] Trup – Od biologii do antropologii, przeł. K. Kocjan, Łódź 1991
Vincent-Thomas L., Trup – Od biologii do antropologii, przeł. K. Kocjan, Łódź 1991.
Vincent-Thomas L., Tworzenie tanatologii [w:] Wymiary śmierci, red. S. Rosiek, Słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 2002: 11-33.
Vovelle M., Śmierć w cywilizacji Zachodu, przeł. T. Swoboda, Gdańsk 2008.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2402-F-S2-EWP w USOSweb