Współczesne problemy etyki 2402-F-S2-2-WPE

Zajęcia "Współczesne problemy etyki" prezentują etykę jako dziedzinę wiedzy i obszar problemowy, który odnosi się do zmian historyczno-kulturowych XX oraz XXI w. Etyka jest subdyscypliną filozoficzną, która odpowiada na te zmiany i zagrożenia w otaczającej nas rzeczywistości, opracowując wzorce właściwego postępowania i życia. XX oraz XXI wiek to czas poważnych doświadczeń, testów i dramatów, przez które przeszła lub przechodzi ludzkość. Jest to także czas gwałtownego rozwoju cywilizacyjnego, globalizacji i szerokiej dostępności informacji. Uczestnicy zajęć mają okazję dyskusji o tych zjawiskach w kontekście problemu postępu moralnego.

W cyklu 2025/26Z:

Przedmiot koncentruje się na analizie wybranych problemów etycznych współczesności wynikających z gwałtownego rozwoju technologicznego i biotechnologicznego, transformacji ekonomicznych oraz nowych zjawisk społecznych i kulturowych, a także wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi. Poszczególne zagadnienia — zależnie od ich charakteru — będą omawiane w perspektywie metaetycznej, opisowej oraz normatywnej, co pozwoli uchwycić zarówno faktyczne praktyki moralne, jak i teoretyczne podstawy oraz możliwe kierunki rozstrzygnięć.

Bloki tematyczne omawiane na zajęciach:
1. Zagadnienia wstępne
2. Współczesne spojrzenie na moralność
3. Etyka cnót a sytuacjonizm
4. Sprawiedliwość a utylitaryzm
5. Wybrane problemy etyki zwierząt i etyki środowiskowej
6. Wyzwania etyczne związane z rozwojem Inżynierii genetycznej i biotechnologii
7. Etyka wojny i przywództwa
8. Etyka w dobie sztucznej inteligencji
9. Sens etyki w świecie konsumpcji
10. Intuicje moralne i psychologia moralności
11. Tolerancja, różnorodność i kontekst kulturowy

Efekty uczenia się - wiedza

Studentka/student zna i rozumie w pogłębionym stopniu: K_W01: specjalistyczną terminologię filozoficzną w zakresie etyk współczesnej, jej paradygmatów metaetycznych oraz nauki o moralności, w języku polskim i wybranym języku obcym; K_W02: kluczowe pojęcia oraz podstawy teorii deontologicznych, postutylitarystycznych oraz współczesnej etyki cnót; K_W06: formalne i merytoryczne zasady opracowywania i publikowania filozoficznych tekstów naukowych, a także przepisy prawa autorskiego, ochrony intelektualnej pracy twórczej oraz etycznych aspektów odwoływania się w badaniach filozoficznych do cudzej własności intelektualnej. .

Efekty uczenia się - umiejętności

Studentka/student potrafi: K_U01: skutecznie łączyć kompetencje językowe oraz wiedzę filozoficzną w z zakresie etyki, celu samodzielnego zdobywania nowych informacji pochodzących z różnych źródeł; opracowywać, hierarchizować i dokonywać oceny pozyskanych informacji; opanować podstawowe narzędzia pracy humanisty. Poprzez głębokie rozumienie roli, jaką refleksja o etyce pełni w nakreślaniu pełnego katalogu zagadnień moralnych, potrafi aktywnie ubarwiać to spektrum przez aplikację konkretnych toposów i etosów do teoretycznych struktur etyki, a przez to dokonuje swobodnej transgresji między polami abstrakcyjnej etyki i praktycznej moralności w obu kierunkach, poddając je przy tym permanentnej synergicznej i ksobnej reartykulacji, tak na poziomie abstrakcji pojęciowej, jak i sądów wartościujących czy działań praktycznych. K_U02: zastosować zdobytą wiedzę z zakresu kanonicznego kursu etyki oraz znajomość metod badawczych, aby wysuwać hipotezy i dobierać trafne argumenty; odkrywać ograniczenia współczesnych form języka artykulacji zagadnień etycznych w metaetyce, aktywnie i bez żadnej zachęty ze strony prowadzącego demaskuje je jako jałowe oraz niweczy wszelkie wysiłki takich i im podobnych redukcyjnych podejść do zjawisk w przestrzeni moralnej. K_U03: sformułować złożone i nietypowe problemy etyczne oraz wykazać się kreatywnością podejmując próbę ich rozwiązania oraz właściwie dobierać strategie argumentacyjne; K_U05: samodzielnie prowadzić debatę oraz zaprezentować wyniki własnej pracy badawczej; K_U07: dostosowywać język wypowiedzi, sposób prezentacji i argumentację do różnych grup odbiorców oraz kulturalnie i merytorycznie odpowiadać na argumenty.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Kompetencje społeczne Studentka/student jest gotów do: K_K01: z krytycznym dystansem odnosić się zarówno do już zdobytej wiedzy, jak i pozyskiwanych, nowych informacji, ubogacenia swojego charakteru moralnego, dokonując implementacji wiedzy i umiejętności do wymiaru indywidualnego; tym samym jawienia się samemu sobie jako podmiot ułomny, ale przez to zdolny do samoprzekraczania i samoprzezwyciężania. K_K02: zrewidować swoje dotychczasowe zdanie lub uwzględnić racje nowego stanowiska pod wpływem wiarygodnych informacji oraz przekonujących argumentów; zaś wchodząc w posiadanie tej samowiedzy twórczo rozwijać zdolność słusznej samokrytyki, zwłaszcza na forum kolektywu

Metody dydaktyczne

Dyskusja, analiza tekstów i materiałów multimedialnych.

Metody dydaktyczne poszukujące

- okrągłego stołu
- seminaryjna

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2025/26Z:

W cyklu 2022/23Z:

W cyklu 2023/24Z:

W cyklu 2024/25Z:

Kryteria oceniania

Praca pisemna.

Literatura

o Bauman Z., Dwa szkice o moralności ponowoczesnej, Wydawnictwo Instytutu Kultury, Warszawa 1994.
o Domeracki P., Etyka małych kroków i niewielkich dóbr, Etyka i dobro, red. Dorota Probucka, Kraków 2015, s. 15–25.
o Hartman J., Etyka! Poradnik dla grzeszników, Warszawa 2015
o Hostyński L., O przyjemności. Od starożytnej hedone po oświeceniowy libertynizm i utylitaryzm, Warszawa 2022
o Jaranowski M., Primo Leviego „przemoc zbędna”: rozwinięcie pojęcia, „Analiza i Egzystencja” 57 (2022), s. 115–135
o Jaśtal J., Nadzieja z Melos, Kraków 2021
o Littel J., Suche i wilgotne, przeł M. Kamińska-Maurugeon, Kraków 2008
o Peterson J., 12 życiowych zasad: antidotum na chaos, przeł.: K. Zuber., Wrocław 2018
o Piątek Z., Eugenika. Zagrożenie czy szans ludzkości?, Toruń 2019
o Pinker S., Nowe Oświecenie. Argumenty za rozumem, nauką, humanizmem i postępem, tłum. P. Bieroń, Poznań 2018
o Płoszczyniec A., Asceza i człowiek. Studium antropologii filozoficznej Henryka Elzenberga
o Pobłocki K., Chamstwo, Wołowiec 20221; podobnie jak A. Leder, Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Warszawa 2014
o Sandel M., Czego nie można kupić za pieniądze. Moralne granice rynku, przeł. A. Chromik, T. Sikora, Warszawa 2020
o Scruton R, Zielona filozofia. Jak poważnie myśleć o naszej planecie, przeł. J. Grzegorczyk, R. P. Wierzchosławski, Poznań 2017
o Savater F., Etyka dla syna, przeł. J. Wojcieszak, Warszawa 1996
o Shklar J., Zwyczajne przywary, przeł. M. Król, Warszawa 1997
o Silbermann A., O sztuce płaszczenia, przeł. R. Michalski, M. Kwiecińska-Zdrenka, Toruń 2023
o Zarzycki R., Etyka codzienności – czy można być dobrym po prostu? Społeczno-polityczna analiza moralności jako towaru, oręża i dystynkcji, Warszawa 2021

W cyklu 2025/26Z:

Michael Sandel, Sprawiedliwość. Jak postępować słusznie?, Warszawa 2020.

Michael Sandel, Przeciwko udoskonalaniu człowieka. Etyka w czasach inżynierii genetycznej, Warszawa 2007.

Francis Fukuyama, Koniec człowieka. Konsekwencje biotechnologii dla społeczeństwa, Warszawa 2003.

Natasza Szutta, Artur Szutta (red.), W poszukiwaniu moralnego charakteru, Lublin 2015.

Peter Singer, Wyzwolenie zwierząt, Warszawa 2004.

Dorota Probucka, Prawa zwierząt, Kraków 2015.

Lesław Hostyński, Wartości w świecie konsumpcji, Lublin 2006.

Lesław Hostyński, Karnawał czy post? O moralnych zagrożeniach w świecie konsumpcji, Warszawa 2015.

Michael Walzer, Sprawiedliwe i niesprawiedliwe wojny, Warszawa 2010.

Jarosław Kucharski, Etyka przywództwa, Kraków 2021.

Hannah Arendt, Eichmann w Jerozolimie, Kraków 2010.

Hans Jonas, Zasada odpowiedzialności: etyka dla cywilizacji technologicznej, 1996.

Dominika Dzwonkowska, Etyka cnót środowiskowych, Warszawa 2019.

Philip Zimbardo, Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?, Warszawa 2017.

Vincent Conitzer, Jana Schaich Borg, Walter Sinnott-Armstrong, Moralna AI. Czy bać się sztucznej inteligencji?, tłum. Piotr Cypryański, Warszawa 2024.

Zygmunt Bauman, Obcy u naszych drzwi, Warszawa 2016.

Paul Bloom, Przeciw empatii. Argument za racjonalną dobrocią, Łódź 2018.

Nick Bostrom, Superinteligencja. Scenariusze, strategie, zagrożenia, Gliwice 2016.

Jonathan Haidt, Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka?, Sopot 2014.

Susan Schneider, Świadome maszyny. Sztuczna inteligencja i projektowanie umysłów, Kraków 2021.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2402-F-S2-2-WPE w USOSweb