Prowadzony w cyklach: 2022/23Z, 2023/24Z, 2024/25Z, 2025/26Z

Kod Erasmus: 08.1

Kod ISCED: 0223

Punkty ECTS: 3

Język: polski

Organizowany przez: Instytut Filozofii (dla: Wydział Filozofii i Nauk Społecznych)

Hermeneutyka 2402-F-S2-2-HERM

TEMATYKA konwersatorium:

I. Historyczno-problemowe wprowadzenie w arkana, potencjał i rozwój hermeneutyki filozoficznej - wykład uczestniczący

II. Czym jest oraz od kiedy istnieje „filozofia hermeneutyczna” – dyskusja z Gunterem Scholtzem

tekst: Gunter Scholtz, Czym jest i od kiedy istnieje „filozofia hermeneutyczna”?, przeł. Dorota Domagała, „Studia z filozofii niemieckiej”, t. 1: Hermeneutyczna tożsamość filozofii, red. nauk. Stanisław Czerniak i Jarosław Rolewski, Toruń 1994, s. 41–67.

Lekturaddenda (dodatki lekturowe):
- LORENC Włodzimierz, Filozofia hermeneutyczna: perspektywy jej rozwoju, "Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria", R. 21: 2012, Nr 3 (83), s. 533-546.

III. Wilhelma DILTHEY’a HERMENEUTYKA HISTORYSTYCZNA
(METODOLOGIA ANTYNATURALISTYCZNA)

Zajęcia 2. W. DILTHEY, Rozumienie i życie, przeł. Grzegorz Sowiński, [w:] Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, WN PAT, Kraków 1993, cz. II, s. 41–76.

Uzupełniająco:

- LORENC Włodzimierz, Filozofia życia Wilhelma Diltheya, "Sztuka i Filozofia", 2005, t. 27, s. 31-45.

- Martyna MARKOWSKA, Interpretacja jako rozumienie w ujęciu Wilhelma Diltheya, "Czasopismo Filozoficzne" 2007, nr 2, dostęp on-line: http://www.czasopismofilozoficzne.us.edu.pl/pliki/nr_2/interpretacja_jako_rozumienie.pdf

Zajęcia 3. Wilhelm DILTHEY, Rozumienie i życie, tłum. Grzegorz Sowiński, [w:] Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, WN PAT, Kraków 1993, cz. II, pkt 4: Wokół tajemnicy życia, s. 76–94.

Pomocniczo i uzupełniająco:

- Otto Friedrich BOLLNOW, Wilhelm Dilthey jako twórca filozofii hermeneutycznej, przeł. Elżbieta Paczkowska-Łagowska, [w:] red. Stanisław Czerniak i Jarosław Rolewski, Studia z filozofii niemieckiej, tom 1: Hermeneutyczna tożsamość filozofii, UMK, Toruń 1994, s. 13–31.

- Grzegorz SOWIŃSKI, Ku myśli myśliciela. Zapiski hermeneutyczne na marginesie dzieła Wilhelma Diltheya, [w:] Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, WN PAT, Kraków 1993, cz. II, s. 97–126.

- Włodzimierz LORENC, Hermeneutyczne koncepcje człowieka 2 – Dilthey – Misch – Bolnow, WN SCHOLAR, Warszawa 2008, rozdz. I: Wilhelm Dilthey, s. 17–112.

lub

- Włodzimierz LORENC, "Filozofia hermeneutyczna. Inspiracje, klasycy, radykalizacje", Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019, cz. 1: "Inspiracje", rozdz. 2: "Czy hermeneutyczna filozofia życia Wilhelma Diltheya jest pierwszą postacią filozofii hermeneutycznej?", s. 58-84.

- Andrzej PRZYŁĘBSKI, Wilhelm Dilthey – hermeneutyka jako antynaturalistyczna metodologia, [w:] red. Andrzej Przyłębski, Oblicza hermeneutyki, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 1995, s. 27–43.

- Marek SZULAKIEWICZ, Filozofia jako hermeneutyka, Wyd. UMK, Toruń 2004, rozdz. 2: Z historii hermeneutyki, pkt. 1: Hermeneutyka Wilhelma Diltheya, s. 83–91.

IV. Ottona Friedricha BOLLNOWA HERMENEUTYCZNA FILOZOFIA POZNANIA

Zajęcia 4. O. Fr. BOLLNOW, Rozumienie krytyczne, [w:] przeł. Grzegorz Sowiński, [w:] Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, WN PAT, Kraków 1993, cz. III, s. 163–178.

Pomocniczo i uzupełniająco:

Otto Friedrich BOLLNOW, Granice rozumienia, przeł. Grzegorz Sowiński, „Koniec wieku. Kwartalnik Filozoficzno-Artystyczny” 1990, nr 2/3, s. 28–35.
Włodzimierz LORENC, Hermeneutyczne koncepcje człowieka 2 – Dilthey – Misch – Bollnow, WN SCHOLAR, Warszawa 2008, rozdz. III: Otto Friedrich Bollnow, s. 155–229.

Biografia intelektualna O.-F. Bollnowa: Maria PULKOWSKA, Otto Friedrich Bollnow - filozof zaufania do świata, miesięcznik "Znak", Rok XXXI, listopad 1979, nr 305, s. 1179-1188. Dostęp on-line: http://mbc.malopolska.pl/Content/62813/305.pdf

III. Martina HEIDEGGERA HERMENEUTYKA FAKTYCZNOŚCI
(ONTOLOGICZNA FENOMENOLOGIA HERMENEUTYCZNA)

Zajęcia 5.
TEKST: Martin HEIDEGGER, Ontologia (hermeneutyka faktyczności), przeł. Mateusz Bonecki i Jakub Duraj, Wydawnictwo Rolewski 2007, Wprowadzenie, s. 7–9; Przedmowa, s. 11–12; cz. 1: Kierunki wykładni Dasein w jego każdorazowej-chwilowości, s. 13–14; rozdz. 1: Hermeneutyka, § 2: Tradycyjne pojęcie hermeneutyki, s. 15–20; § 3: Hermeneutyka jako samowykładnia faktyczności, s. 20–27.

Pomocniczo i uzupełniająco (wyłącznie dla chętnych do pracy własnej):

- Włodzimierz LORENC, "Filozofia hermeneutyczna. Inspiracje, klasycy, radykalizacje", Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019, cz. I: "Inspiracje", rozdz. 3: "Czy Heidegger jest filozofem hermeneutycznym?", "Pojawienie się hermeneutyki w myśli Heideggera", s. 85-96.

lub

- Włodzimierz LORENC, Hermeneutyczne koncepcje człowieka. W kręgu inspiracji Heideggerowskich, WN SCHOLAR, Warszawa 2003, rozdz. 1: Martin Heidegger: Projekt innego sposobu ludzkiego bycia, podrozdz. 1: Filozofia jako filozofia hermeneutyczna, pkt 1: Idea hermeneutyki faktyczności, s. 53–59.
- Jolanta ŻELAZNA, Heidegger: metafizyka czy hermeneutyka?, "Ruch Filozoficzny", t. 73, 2017, nr 1, s. 67-80 (dostęp on-line: https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/RF/article/view/RF.2017.004/14882).

Zajęcia 6. Martina HEIDEGGERA HERMENEUTYKA FAKTYCZNOŚCI (ONTOLOGICZNA FENOMENOLOGIA HERMENEUTYCZNA) - kontynuacja

TEKST: Martin HEIDEGGER, Ontologia (hermeneutyka faktyczności), przeł. Mateusz Bonecki i Jakub Duraj, Wydawnictwo Rolewski 2007, rozdz. 2: Idea faktyczności a pojęcie człowieka, § 6: Faktyczność jako Dasein w swojej każdorazowej-chwilowości. „Dzisiaj”, s. 36–40; rozdz. 4: Analiza Bycia w związku każdorazowo-chwilowej wykładni ze swym przedmiotem, s. 56–72; cz. 2: Hermeneutyczna droga fenomenologii faktyczności, rozdz. 3: Wykształcenie uprzedniego posiadania, s. 88–95; rozdz. 4: Znaczeniowość jako charakter przydarzania się świata, s. 96–107.

Pomocniczo i uzupełniająco:

- Jolanta ŻELAZNA, Egzystencjalia i struktury Heideggerowskiego Dasein, UMK, Toruń 1993, Heideggerowska hermeneutyka języka Dasein, s. 73–91.

- Daniel R. SOBOTA, Kim jest Dasein?, "Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria", R. 20, 2011, nr 3 (79), s. 255-271.

Zajęcia 7. Martina HEIDEGGERA HERMENEUTYKA jako ONTOLOGIA
TEKST: Martin HEIDEGGER, Bycie i czas, przeł. Bogdan Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, Dział pierwszy: Przygotowawcza analiza fundamentalna jestestwa, rozdz. V. Bycie-w jako takie, pkt A. Egzystencjalna konstytucja „tu oto”, § 29. Bycie-tu-oto jako położenie, s. 172–183; § 31. Bycie-tu-oto jako rozumienie, s. 183–190; § 32. Rozumienie i wykładnia, s. 190–197; § 34. Bycie-tu-oto i mowa. Język, s. 205–213.

Pomocniczo i uzupełniająco (wyłącznie dla chętnych do samodzielnego studium):

- Włodzimierz LORENC, "Filozofia hermeneutyczna. Inspiracje, klasycy, radykalizacje", Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019, cz. I: "Inspiracje", rozdz. 3: "Czy Heidegger jest filozofem hermeneutycznym?", pkt: "Problematyka hermeneutyczna w Byciu i czasie", s. 96-105.

- Wawrzyniec RYMKIEWICZ, Ktoś i nikt. Wprowadzenie do lektury Heideggera, Monografie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002, Wprowadzenie, s. 5-9; rozdz. 2: Egzystencja, pkt 1: Ja, s. 75-82; pkt 7: Rozumienie, s. 109-114; pkt 8: Koło hermeneutyczne, s. 114-119.

- Krzysztof MICHALSKI, Heidegger i filozofia współczesna, wyd. 2 rozsz., PIW, Warszawa 1998, rozdz. 1: Heidegger i fenomenologia, podrozdz. 6: Heideggerowski program fenomenologii, pkt C. Dasein, s. 35-37; pkt D. Egzystencja, s. 37-45; pkt E. Koło hermeneutyczne, s. 45-47; rozdz. 2: Główne wątki filozofii egzystencjalnej, rozdz. 5: Fenomen uczestnictwa, pkt. B. Co to znaczy "rozumieć"?, s. 91-107; pkt C. Rozumienie i nierozumienie, s. 120-124.

- Daniel R. SOBOTA, Bycie czy byt? O dwóch podstawowych terminach filozofii Heideggera i problemach z ich polskimi przekładami, "Analiza i Egzystencja", t. 31, 2015, s. 65-96 (DOI: 10.18276/aie.2015.31-04).

IV. FILOZOFICZNA HERMENEUTYKA (hermeneutyka uniwersalna/dialogiczna/kontynuacji) Hansa-Georga GADAMERA (1900-2002)

Zajęcia 9.
TEKST: H-G. GADAMER, Język i rozumienie, wybór, przekład i posłowie Piotr Dehnel i Beata Sierocka, Fundacja Aletheia, Warszawa 2003, Język i rozumienie, przeł. Beata Sierocka, s. 5–24.

Dla chętnych celem uzupełnienia wiedzy:

- Andrzej PRZYŁĘBSKI, Gadamer, seria "Myśli i Ludzie", Wiedza Powszechna, Warszawa 2006.

- Piotr GARNCAREK, "Hans-Georg Gadamer - doświadczanie granicy języka", "Postscriptum polonistyczne" 2012, nr 2 (10), s. 77-95 (dostęp on-line: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Postscriptum_Polonistyczne/Postscriptum_Polonistyczne-r2012-t-n2(10)/Postscriptum_Polonistyczne-r2012-t-n2(10)-s77-95/Postscriptum_Polonistyczne-r2012-t-n2(10)-s77-95.pdf).

Zajęcia 10. GADAMEROWSKA FILOZOFIA ROZUMIENIA

TEKST: H-G. GADAMER, Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. Bogdan Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, Część druga: Rozszerzenie kwestii prawdy na rozumienie w naukach humanistycznych, rozdz. II.: Zarys teorii doświadczenia hermeneutycznego, pkt 1: Podniesienie dziejowości rozumienia do roli zasady hermeneutycznej, ppkt D: Zasada dziejów efektywnych, s. 412–421; rozdz. II, pkt 3: Analiza świadomości efektywnodziejowej, ppkt B: Pojęcie doświadczenia i istota doświadczenia hermeneutycznego, s. 481–492; Część trzecia: Ontologiczny zwrot hermeneutyki pod znakiem języka, rozdz. 3: Język jako horyzont ontologii hermeneutycznej, pkt A; Język jako doświadczenie świata, s. 598–609.

Dodatkowo i uzupełniająco dla chętnych:

- Krzysztof MICHALSKI, O hermeneutyce Gadamera, "Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej", t. 66, nr 1, s. 414-424, dostęp on-line: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1975-t66-n1/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1975-t66-n1-s414-424/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1975-t66-n1-s414-424.pdf

- Mariusz OZIĘBŁOWSKI, Granica czy most? O funkcjach rozumienia w hermeneutyce H.-G. Gadamera, "Diametros", nr 10 (grudzień 2006), s. 65–77, dostęp on-line: https://www.diametros.iphils.uj.edu.pl/serwis/pdf/diam10ozieblowski.pdf

Zajęcia 11. praktyczne - fakultatywnie
H-G. GADAMER, Czy poeci umilkną?, przeł. Małgorzata Łukasiewicz, Wydawnictwo Homini, Bydgoszcz 1998, W cieniu nihilizmu?, s. 43–66.

Pomocniczo i uzupełniająco:
Kazimierz Bartoszyński, Hermeneutyka a dekonstrukcja. Hans-Georg Gadamer i Jacques Derrida wobec poezji, [w:] H-G. Gadamer, Czy poeci umilkną?, przeł. Małgorzata Łukasiewicz, Wydawnictwo Homini, Bydgoszcz 1998, s. 7–24.

V. HERMENEUTYCZNA FENOMENOLOGIA Paula RICOEURA (1913-2005)

Zajęcia 12. Paul RICOEUR, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, wybrała Katarzyna Rosner, przeł. Piotr Graff i Katarzyna Rosner, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1989, tu: Hermeneutyczna funkcja dystansu, s. 224–245.

Opracowania i komentarze (pomocniczo i uzupełniająco dla chętnych):

- Błażej BASZCZAK, Paula Ricoeura hermeneutyka tekstu, "Fenomenologia": pismo Polskiego Towarzystwa Fenomenologicznego, R. 5, 2007, nr 5, red. Andrzej Przyłębski, s. 127-148 (dostęp on-line: http://www.filozofia.pl/old/zf06/prezentacje/bbaszczak.pdf).

- Damian MICHAŁOWSKI, Michał OTROCKI, Hermeneutyka dyskursu według Paula Ricoeura, "Kwartalnik Filozoficzny", t. 41, 2013, z. 4, s. 131-152 (dostęp on-line: http://pau.krakow.pl/KwartalnikFilozoficzny/KF_XLI_2013_z4_07.pdf).

- Adriana WARMBIER, Tożsamość, narracja i hermeneutyka siebie. Paula Ricoeura filozofia człowieka, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2018.

- Włodzimierz LORENC, Hermeneutyczne koncepcje człowieka. W kręgu inspiracji heideggerowskich, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2003, rozdz. 3: Paul Ricoeur: człowiek jako istota działająca, narracyjna i jako podmiot moralny. Niejednoznaczność sytuacji człowieka, s. 214-291.

VI. Richarda Mc Kay RORTY’ego [1931-2007] HERMENEUTYKA DYSKURSYWNA (REDESKRYPTYWNA, BUDUJĄCA, POSTMODERNISTYCZNA)

Zajęcia 13. R. RORTY, Filozofia a zwierciadło natury, przeł. Michał Szczubiałka, Wydawnictwo SPACJA – Fundacja ALETHEIA, Warszawa 1994, rozdz. VIII: Filozofia bez zwierciadeł, s. 317–345.

Opracowania i komentarze (pomocniczo i uzupełniająco dla chętnych):

- Andrzej SZAHAJ, Ironia i miłość. Neopragmatyzm Richarda Rorty'ego w kontekście sporu o postmodernizm, wyd. 3, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2012, tu: cz. 1, rozdz. 1, "Filozofia budująca, czyli pochwała hermeneutyki", s. 70-79 [dostęp on-line: https://monografie.fnp.org.pl/monografie/images/Files/ironia_i_milosc_open.pdf].

- Włodzimierz LORENC, Hermeneutyczne koncepcje człowieka. W kręgu inspiracji heideggerowskich, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2003, rozdz. 5: Richard Rorty: człowiek jako autokreująca się istota. Negacja systematycznej wiedzy o człowieku, s. 321-340.

VII. ETYCZNY WYMIAR HERMENEUTYKI FILOZOFICZNEJ
Charlesa Margrave’a TAYLORA (ur. 1931–) HERMENEUTYKA NARRATYWNA (DIALOGICZNA, KONTRPOSTMODERNISTYCZNA, ANTYNATURALISTYCZNA)

Zajęcia 14. Charles TAYLOR, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przekład zespołowy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, Część pierwsza: Tożsamość i dobro, rozdz. 2: Podmiotowość w przestrzeni moralnej, pkt. 1–2, s. 49–81; rozdz. 4: Źródła moralne, s. 179-202.

Pomocniczo dla chętnych:
- Włodzimierz LORENC, Hermeneutyczne koncepcje człowieka. W kręgu inspiracji heideggerowskich, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2003, rozdz. 4: Charles Taylor: człowiek jako zwierzę samointerpretujące się, s. 292-298; 303-307.

VIII. Gianniego VATTIMO (ur. 1936–) HERMENEUTYKA ZRADYKALIZOWANA (POSTMODERNISTYCZNA, NIHILISTYCZNA)

Zajęcia 15. Gianni VATTIMO, Koniec nowoczesności, przeł. Monika Surma-Gawłowska, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2006, Część trzecia: Koniec nowoczesności, rozdz. VII: Hermeneutyka i nihilizm, s. 103–118.

Uzupełniająco i nieobligatoryjnie:

- Gianni VATTIMO, Hermeneutyka: nowa koiné, przeł. Barbara Stelmaszczyk, "Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja" 1996, nr 1 (37), s. 121-131; dostęp on-line: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Teksty_Drugie_teoria_literatury_krytyka_interpretacja/Teksty_Drugie_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1996-t-n1_(37)/Teksty_Drugie_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1996-t-n1_(37)-s121-131/Teksty_Drugie_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1996-t-n1_(37)-s121-131.pdf

KRYTYKA Vattimowskiej nihilistycznej interpretacji hermeneutyki:

- Paweł SZNAJDER, Gadamer jako nihilista niespełniony? Głos krytyczny w sprawie Gianniego Vattima nihilistycznej interpretacji hermeneutyki, "The Polish Journal of Aesthetics", t. 48, 2018, nr 1, s. 27–40, DOI: 10.19205/48.18.2, dostęp on-line (po wklejeniu linku do wyszukiwarki, natychmiast pobiera się plik PDF: http://academic-journals.eu/pl/download?path=%2Fuploads%2FZm9sZGVycHVibWVkaWEx%2Fdocuments%2F2.pja.48.sznajder.pdf

Pomocniczo dla chętnych:

- Włodzimierz LORENC, Hermeneutyczne koncepcje człowieka. W kręgu inspiracji heideggerowskich, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2003, rozdz. 6: Gianni Vattimo: człowiek w ujęciu hermeneutyki zradykalizowanej, s. 341-363.

- Andrzej ZAWADZKI, Noica, Yattimo: „myśl słaba" i jej konsekwencje, "Teksty Drugie" 2003, nr 6, s. 167-178; dostęp on-line: https://rcin.org.pl/Content/54372/WA248_70343_P-I-2524_zawadzki-noica.pdf

- Piotr DOMERACKI, Błahe horyzonty Vattimowskiej etyki interpretacji, "Filozofia Chrześcijańska", tom 6: Osoba i racjonalność, Poznań 2009, s. 137-155; dostęp on-line: https://pressto.amu.edu.pl/index.php/fc/article/view/1825/1795

- Magdalena POPIEL, Włoskie drogi postmodernizmu: Gianni Vattimo, "Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja" 1996, nr 1 (37), s. 132-138; dostęp on-line: http://rcin.org.pl/ibl/Content/66677/download/

MATERIAŁY do alternatywnego wykorzystania:

Zajęcia X. praktyczne
- Martin HEIDEGGER, Objaśnienia do poezji Hölderlina, przeł. Sława Lisiecka, Wydawnictwo KR, Warszawa 2004, Hölderlin i istota poezji, s. 33–49.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli (godz.): - udział w wykładach – 30 - konsultacje z nauczycielem akademickim – 10 Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (godz.): - przygotowanie do kolokwium – 15 - czytanie literatury – 20 Łącznie: 75 godz. (3 ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

K_W01: specjalistyczną terminologię filozoficzną w języku polskim i wybranym języku obcym związaną z klasyczną i współczesną hermeneutyką filozoficzną K_W02: wybrane teorie, metody i strategie argumentacyjne wypracowane na gruncie hermeneutyki filozoficznej

Efekty uczenia się - umiejętności

K_U01: skutecznie łączyć kompetencje językowe oraz wiedzę filozoficzną z obszaru hermeneutyki filozoficznej w celu samodzielnego zdobywania, analizowania, selekcjonowania oraz oceny nowych informacji pochodzących z różnych źródeł K_U02: intepretować teksty filozoficzne rozwijające kluczowe idee, pojęcia i zasady hermeneutyczne K_U04: opisać i zanalizować wzajemne relacje, związki i wpływy zachodzące między ideami filozoficznymi a rzeczywistością społeczno-kulturową, uwzględniając różne konteksty narracyjne oraz strategie hermeneutyczne

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K_K01: z hermeneutycznym dystansem odnosić się zarówno do już zdobytej wiedzy, jak i pozyskiwanych, nowych informacji K_K02: zrewidować swoje dotychczasowe opinie lub uwzględnić racje nowego stanowiska pod wpływem wiarygodnych informacji oraz przekonujących argumentów, zgodnie z rygorami sztuki hermeneutycznej

Metody dydaktyczne

Preferowane metody dydaktyczne stosowane podczas zajęć: - wykład konwersatoryjny - podająco-poszukująca - ćwiczeniowa - metoda tekstu przewodniego - dyskusja - analityczna - syntetyczna - biograficzna - porównawcza.

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące

- studium przypadku
- giełda pomysłów
- ćwiczeniowa

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody rozwijające refleksyjne myślenie

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Przed zapisaniem się na zajęcia z hermeneutyki warto mieć ukończone kursy ze Wstępu do filozofii oraz historii filozofii: starożytność – współczesność, ale nie jest to wymóg obligatoryjny. Zajęcia obywają się w formie STACJONARNEJ.

Koordynatorzy przedmiotu

Piotr Domeracki

Kryteria oceniania

Metody:
- podająco-uczestnicząca
- metoda tekstu przewodniego
- dyskusja
- metoda analityczna
- metoda syntezy.

Konwersatorium kończy się zaliczeniem z oceną. Do zaliczenia uprawnia:
- wysoka frekwencja z dopuszczeniem maksymalnie jednej nieobecności w semestrze, równoważnej dwom jednostkom dydaktycznym;
- aktywne współtworzenie zajęć przez udział w dyskusji i systematyczne przygotowywanie się zajęć;
- zaliczone na co najmniej 51% kolokwium pisemnego – testu jednokrotnego wyboru na postawie tekstów źródłowych i komentatorskich oraz treści wypracowanych w czasie zajęć

Kryteria oceniania:

bdb. (5,0) - od 91%-100%
db.+ (4,5) - 85-90%
db. (4,0) - 71%-84%
dst.+ (3,5) - 65%-70%
dst. (3,0) - 51%-64%
ndst. (2,0) - 0-50%

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy.

Literatura

Literatura obowiązkowa:

- Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, WN PAT, Kraków 1993.
- M. HEIDEGGER, Ontologia (hermeneutyka faktyczności), przeł. Mateusz Bonecki i Jakub Duraj, Wydawnictwo Rolewski 2007.
- Martin HEIDEGGER, Bycie i czas, przeł. Bogdan Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
- Martin HEIDEGGER, Objaśnienia do poezji Hölderlina, przeł. Sława Lisiecka, Wydawnictwo KR, Warszawa 2004.
- H-G. GADAMER, Język i rozumienie, wybór, przekład i posłowie Piotr Dehnel i Beata Sierocka, Fundacja Aletheia, Warszawa 2003.
- H-G. GADAMER, Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. Bogdan Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
- H-G. GADAMER, Czy poeci umilkną?, przeł. Małgorzata Łukasiewicz, Wydawnictwo Homini, Bydgoszcz 1998.
- P. RICOEUR, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, wybrała Katarzyna Rosner, przeł. Piotr Graff i Katarzyna Rosner, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1989.
- R. RORTY, Filozofia a zwierciadło natury, przeł. Michał Szczubiałka, Wydawnictwo SPACJA – Fundacja ALETHEIA, Warszawa 1994, rozdz. VIII: Filozofia bez zwierciadeł, s. 317–345.
- Ch. TAYLOR, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przekład zespołowy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, Część pierwsza: Tożsamość i dobro, rozdz. 2: Podmiotowość w przestrzeni moralnej, pkt. 1–2, s. 49–81.
- G. VATTIMO, Koniec nowoczesności, przeł. Monika Surma-Gawłowska, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2006, Część trzecia: Koniec nowoczesności, rozdz. VII: Hermeneutyka i nihilizm, s. 103–118.

Literatura ponadobowiązkowa:

- Hans-Georg GADAMER, Teoria, Etyka, edukacja. Eseje wybrane, wybór Rafał Godoń, wstęp i red. nauk. Paweł Dybel, przeł. Andrzej Przyłębski [et al.], WUM, Warszawa 2008.
- Gerhard FUNKE, Hermeneutyka i język, wyboru dokonał, przeł. i wstępem poprzedził Bolesław Andrzejewski, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 1994.
- Andrzej BRONK, Rozumienie, dzieje, język. Filozoficzna hermeneutyka H. G. Gadamera, RW KUL, Lublin 1982.
- Włodzimierz LORENC, Hermeneutyczne koncepcje człowieka 2 – Dilthey – Misch – Bollnow, WN SCHOLAR, Warszawa 2008.
- Włodzimierz LORENC, Hermeneutyczne koncepcje człowieka. W kręgu inspiracji Heideggerowskich, WN SCHOLAR, Warszawa 2003.
- Jolanta ŻELAZNA, Egzystencjalia i struktury Heideggerowskiego Dasein, UMK, Toruń 1993.
- Marek SZULAKIEWICZ, Od transcendentalizmu do hermeneutyki, Wydawnictwo WSP, Rzeszów 1998.
- Marek SZULAKIEWICZ, Filozofia jako hermeneutyka, Wyd. UMK, Toruń 2004.
- red. Andrzej PRZYŁĘBSKI, Oblicza hermeneutyki, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 1995.
- Andrzej PRZYŁĘBSKI, Hermeneutyczny zwrot filozofii, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 2005.
- Andrzej PRZYŁĘBSKI, Etyka w świetle hermeneutyki, Oficyna Naukowa, Warszawa 2010.
- red. Andrzej PRZYŁĘBSKI, Dziedzictwo Gadamera, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2004.
- Zofia ROSNER, Hermeneutyka jako krytyka kultury: Heidegger, Gadamer, Ricoeur, PIW, Warszawa 1991.
- Andrzej PRZYŁĘBSKI, Krytyka hermeneutycznego rozumu. Preliminaria, TAiWPN Universitas, Kraków 2016.
- Andrzej PRZYŁĘBSKI, Hermeneutyka. Od sztuki interpretacji do teorii i filozofii rozumienia, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2019.
- Zofia ROSNER, Narracja, tożsamość i czas, TAiWPN UNIVERSITAS, Kraków 2006.
- Zdzisław KRASNODĘBSKI, Rozumienie ludzkiego zachowania. Rozważania o filozoficznych podstawach nauk humanistycznych i społecznych, PIW, Warszawa 1986.
- red. nauk. Zdzisław KRASNODĘBSKI, Od transcendentalizmu ku hermeneutyce, WUW, Warszawa 1987.
- red. Stanisław CZERNIAK i Jarosław ROLEWSKI, Hermeneutyczna tożsamość filozofii, „Studia z filozofii niemieckiej”, t. 1, Toruń 1994.
- red. Katarzyna KUCZYŃSKA-KOSCHANA, Michał JANUSZKIEWICZ, Hermeneutyka i literatura – ku nowej koiné, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań 2006.
- Michał JANUSZKIEWICZ, W-koło hermeneutyki literackiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
- Michał JANUSZKIEWICZ, Kim jestem ja, kim jesteś ty? Etyka, tożsamość, rozumienie, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2012.
- Michał JANUSZKIEWICZ, „W poszukiwaniu sensu. Phronesis i hermeneutyka”, Wydawnictwo Naukowe UAM. Poznań 2016.
- red. Dariusz SKÓRCZEWSKI, Andrzej WIERCIŃSKI, Edward FIAŁA, The task of interpretation: hermeneutics, psychoanalysis and literary studies, Wydawnictwo KUL, Lublin 2009.
- Andrzej WIERCIŃSKI, Inspired Metaphysics? Gustav Siewerth’s Hermeneutic Reading of the Onto-Theological Tradition, International Institute for Hermeneutics, Hermeneutic Series, vol. 2, The Hermeneutic Press, Toronto 2003.
- ed. Andrzej WIERCIŃSKI, Between Description and Interpretation. The Hermeneutic Turn in Phenomenology, International Institute for Hermeneutics, Hermeneutic Series, vol. 4, The Hermeneutic Press, Toronto 2005.
- ed. Andrzej WIERCIŃSKI, Between Suspicion and Sympathy. Paul Ricoeur’s Unstable Equilibrium, International Institute for Hermeneutics, Hermeneutic Series, vol. 3, The Hermeneutic Press, Toronto 2003.
- red. nauk. Paweł DYBEL, Fenomenologia i hermeneutyka, t. 3, Wydawnictwo UW, Warszawa 1993.
- Paweł DYBEL, Granice rozumienia i interpretacji. O hermeneutyce Hansa-Georga Gadamera, TAiWPN UNIVERSITAS, „Horyzonty nowoczesności”, t. 40, Kraków 2004.
- Piotr DEHNEL, Dekonstrukcja – rozumienie – interpretacja. Studia z filozofii współczesnej i nie tylko, TAiWPN UNIVERSITAS, Kraków 2006.
- red. Piotr DEHNEL, Norbert KAPFERER, Beata SIEROCKA, Etyka, wspólnota, działanie. Szkice z filozofii współczesnej, DSWE, Wrocław 2001.
- Andrzej ZAWADZKI, Literatura a myśl słaba, TAiWPN UNIVERSITAS, „Horyzonty nowoczesności”, t. 79, Kraków 2009.
- red. nauk. Jarosław ROLEWSKI, Fenomenologia i hermeneutyka, t. 2, Wydawnictwo UW, Warszawa 1990.
- red. nauk. Paweł DYBEL i Paweł KACZOROWSKI, Fenomenologia hermeneutyka, t. 1, Wydawnictwa UW, Warszawa 1991.
- Reiner WIEHL, Fenomenologia, dialektyka, hermeneutyka, wyboru dokonał i wstępem poprzedził Bolesław Andrzejewski, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 1996.
- Gianni VATTIMO, Poza interpretacją. Znaczenie hermeneutyki dla filozofii, przeł. Katarzyna Kasia, red. nauk. Alicja Kuczyńska, TAiWPN UNIVERSITAS, Kraków 2011.
- red. Hubert T. Mikołajczyk, Mariusz Oziębłowski, Marek Rembierz, Hermeneutyczne dziedzictwo filozofii, Wydawnictwo „Scriptum”, Kraków 2006.
- red. Hubert T. Mikołajczyk, Marek Rembierz, Hermeneutyczna tradycja filozofii, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, Słupsk 2009.
- Marcia Sá Cavalcante Schuback, Pochwała nicości. Eseje o hermeneutyce filozoficznej, przeł. przeł. z jęz. szw. Leonard Neuger, wstępem opatrzył Michał Paweł Markowski, WUJ, Kraków 2008.
- Paweł KULIGOWSKI, Humanistyka jako hermeneutyka, Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2007.
- Jaromir BREJDAK, Słowo i czas. Problem rozumienia innego w hermeneutyce i w teorii systemu, Wydawnictwo Naukowe USz, Szczecin 2004.
- Anna GRZEGORCZYK, Filozofia nieoczekiwanego. Między fenomenologią a hermeneutyką, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2002.
- Wojciech KALAGA, Mgławice dyskursu. Podmiot, tekst, interpretacja, Universitas, Kraków 2001.
- Elżbieta Paczkowska-Łagowska, Logos życia. Filozofia hermeneutyczna w kręgu Wilhelma Diltheya, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2000.
- Hubert MIKOŁAJCZYK, Interpretacja, dialog, sens. Hermeneutyczne współrzędne krytyki epistemologii filozoficznej, Wydawnictwo WSP, Częstochowa 1999.
- Grażyna WORONIECKA, Interakcja symboliczna a hermeneutyczna kategoria przed-rozumienia, Oficyna Naukowa, Warszawa 1998.
- red. Jerzy TOPOLSKI, Interpretacja jako konstrukcja. Zbiór tekstów, Instytut Historii UAM, Poznań 1998.
- Norbert LEŚNIEWSKI, O hermeneutyce radykalnej, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 1998.
- Ewa KOBYLIŃSKA, Hermeneutyczna wizja kultury, PWN, Warszawa – Poznań 1985.
- red. nauk. Jan OŻAROWSKI, Z zagadnień hermeneutyki i moralności, WUW, Warszawa 1985.
- Włodzimierz LORENC, "Filozofia hermeneutyczna. Inspiracje, klasycy, radykalizacje", Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019.
- Krzysztof MICHALSKI, Heidegger i filozofia współczesna, wyd. 2 rozsz., PIW, Warszawa 1998.
- Wawrzyniec RYMKIEWICZ, Ktoś i nikt. Wprowadzenie do lektury Heideggera, Monografie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002.
- Andrzej SZAHAJ, Ironia i miłość. Neopragmatyzm Richarda Rorty'ego w kontekście sporu o postmodernizm, wyd. 3, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2012.
- ks. Mateusz WYRZYKOWSKI, Uniwersalny wymiar interpretacji alegorycznej Filona z Aleksandrii, Akademia Katolicka w Warszawie - Wydawnictwo "Jedność", Warszawa 2023.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2402-F-S2-2-HERM w USOSweb