Semiotyka 2402-F-S2-1-SEMIOT

W ramach zajęć dyskutowane będą następujące zagadnienia z zakresu semiotyki (bloki tematyczne):

język jako narzędzie poznania i komunikacj, znak, kod;
język jako system znaków, język naturalny a język sztuczny— podstawowe różnice, stopień wypowiedzi;
logiczna analiza języka, elementy semiotyki logicznej;
funkcje (semiotyczne) wypowiedzi językowych, prawdziwość zdania, klasyczna definicja prawdy;
obiektywny charakter prawdziwości i fałszywości zdań;
kategoria syntaktyczna, indeks Ajdukiewicza, kategoria zdaniowa, nazwowa, kategorie funktorowe, zdania (w sensie logicznym) — przykładowe podziały;
zdania logicznie prawdziwe (prawdy logiczne), fałsz logiczny.
nazwy — ważniejsze pojęcia, przykładowe podziały:
nazwy indywidualne i generalne, nazwy ogólnie, jednostkowe i puste nazwy zbiorowe i niezbiorowe, nazwy konkretne i nazwy abstrakcyjne, związki między zakresami nazw generalnych;
języki jako obiekty teoriomnogościowe;
semantyki dla języków sformalizowanych - najważniejsze rodzaje;
błędy językowe, błędy logiczne;
wybrane koncepcje znaku.

Będziemy zajmować się znakami i systemami znaków - wszelkimi takimi bytami, które istnieją po to, aby znaczyć - przywoływać pewne obiekty z otaczającego nas świata. Znaki są wszechobecne: wszystko to, co postrzegamy i wszystko to, czego doświadczamy dociera do nas za pośrednictwem znaków. W szczególności podczas wykładu będziemy omawiać: podstawowe zagadnienia filozofii języka, elementy składające się na semiotykę: syntaksę, semantykę i pragmatykę, klasyczne koncepcje znaków: de Saussure'a i Peirce'a, systemy znaków i ich własności. Omówione będą również kulturowe aspekty semiotyki. Szczególny nacisk położony będzie na pragmatykę logiczną - odpowiadającą na pytanie, w jaki sposób spośród szeregu synonimicznych zdań używamy tego właśnie, a nie innego. Spośród zagadnień pragmatyki omówimy zjawiska: presupozycji, implikatury, teorię Grice'a implikatury konwersacyjnej, teorię aktów mowy.

Omówimy także klasyczne i alternatywne rodzaje semantyk, w tym koncepcje wartości logicznych, systemy logiki wielowartościowej i modalnej oraz systemy logiczne używane w badaniach nad sztuczną inteligencją.

Całkowity nakład pracy studenta

1. Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: godziny kontaktowe przewidziane w planie studiów: 60 godzin ćwiczeń, 60 godzin wykładów 2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta/słuchacza/uczestnika kursu potrzebny do pomyślnego zaliczenia przedmiotu, tj. wcześniejsze przygotowanie i uzupełnienie notatek; zebranie i wybór odpowiednich materiałów do zajęć, wymagane powtórzenie materiału, pisanie prac, projektów, czytanie literatury: 90 godzin 3. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania (np. w egzaminach): 40 godzin Łącznie: 250 godzin - 10 punktów ECTS

Efekty uczenia się - wiedza

Po ukończeniu zajęć student/ka w pogłębionym stopniu zna i rozumie: - specjalistyczną terminologię stosowaną w semiotyce i dziedzinach pokrewnych (filozofia języka, pragmatyka, językoznawstwo itp.), K_W01; - metody badawcze i strategie argumentacyjne charakterystyczne dla semiotyki i dziedzin pokrewnych (filozofii języka, pragmatyki, językoznawstwa itp.), K_W02; - podstawową problematykę semiotyki oraz teoretyczne podstawy aktualnych dyskusji semiotycznych, K_W03.

Efekty uczenia się - umiejętności

Po ukończeniu zajęć student/ka potrafi: - zastosować zdobytą wiedzę z zakresu semiotyki oraz znajomość semiotycznych metod badawczych, aby wysuwać hipotezy i dobierać trafne argumenty, jak również analizować i oceniać wartość argumentów, racji i założeń, K_U02 - interpretować teksty z perspektywy semiotycznej, stosować terminologię semiotyczną, jak również formułować problemy semiotyczne, K_U03; - zaprezentować wyniki własnej pracy badawczej dotyczącej zagadnień semiotycznych, K_U05.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Po ukończeniu zajęć student/ka jest gotów/wa na: - zaprezentowanie własnego stanowiska oraz podejmowanie dyskusji dotyczących zagadnień semiotycznych, jak również ocenianie oraz dokonywanie uzasadnionych wyborów, K_K01; - zrewidowanie swojego dotychczasowego zdania lub uwzględnienie racji nowego stanowiska pod wpływem wiarygodnych informacji oraz przekonujących argumentów, K_K02.

Metody dydaktyczne

eksponujące: - pokaz podające: - wykład informacyjny (konwencjonalny) - wykład konwersatoryjny poszukujące: - ćwiczeniowa

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład problemowy
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa
- seminaryjna
- referatu

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Zaliczony kurs z logiki.

Koordynatorzy przedmiotu

Rafał Palczewski

Kryteria oceniania

Ćwiczenia - referaty (2 na semestr) oraz aktywność (na zajęciach, zadania domowe, prace pisemne itp.)
Końcowa ocena wyznaczona jest na podstawie średniej arytmetycznej ocen
uzyskanych z referatów (oba są wymagany dla uzyskania oceny pozytywnej z ćwiczeń). Pozytywna aktywność uwzględniana będzie przez dodatnie punkty procentowe.

Wykład - egzamin pisemny. Warunkiem koniecznym przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń.

Kryteria oceniania (obowiązują zarówno w przypadku zaliczenia ćwiczeń, jak i egzaminu):

ocena bdb. - od 90% (włącznie) - do 100%

ocena db.+ - od 80% (włącznie) - do 90% (wyłącznie),

ocena db. - od 70% (włącznie) - do 80% (wyłącznie),

ocena dst.+ - od 60% (włącznie) - do 70% (wyłącznie),

ocena dst. - od 45% (włącznie) - do 60% (wyłącznie).

Praktyki zawodowe

Brak

Literatura

Jerzy Pelc, Wstęp do semiotyki, Warszawa 1984,
Leon Koj, Problemy semiotyki logicznej, Warszawa 1990,
Zygmunt Ziembiński, Logika praktyczna, Warszawa (wydania z lat 90.),
John Fiske, Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem, Astrum, Wrocław 1999.
Jacek J. Jadacki, Spór o granice języka, Semper, Warszawa 2001.
Urszula Żegleń, Wprowadzenie do semiotyki teoretycznej i semiotyki kultury, Wydawnictwo UMK, Toruń 2000.
Daniel Chandler, Wprowadzenie do semiotyki, Volumen Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2011.

Literatura uzupełniająca.
K. Ajdukiewicz, Język i poznanie, t.1 i 2., PWN, Warszawa 1985.
K. Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, PWN, Warszawa 1974.
Tadeusz Kotarbiński, Wykłady z dziejów logiki, PWN 1985.
Tadeusz Batóg, Podstawy logiki, Poznań 1994.
John L. Austin, "Wypowiedzi performatywne", [w:] Austin J.L., Mówienie i poznawanie, WN PWN Warszawa 1993.
John L. Austin, "Jak dzialać słowami", [w:] Austin J.L., Mówienie i poznawanie, WN PWN Warszawa 1993.
John R. Searle, "Czynności mowy", PAX Warszawa 1987.
H.P. Grice. "Logika a konwersacja" [w:] Język w świetle nauki, red. Stanosz, Warszawa, 1980, ss. 91-114.

Literatura ponadobowiązkowa - wybrane fragmenty poniższych pozycji to teksty wykorzystane do przygotowania zajęć.
K. Ajdukiewicz, Język i poznanie, t.1 i 2., PWN, Warszawa 1985.
K. Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, PWN, Warszawa 1974.
Tadeusz Batóg, Podstawy logiki, Wyd. UAM, Poznań.
Ludwik Borkowski, Logika formalna, PWN, Warszawa 1977.
Ludwik Borkowski, Elementy logiki formalnej, PWN, Warszawa
1977.
Karl Bühler, Teoria języka Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych, UNIVERSITAS, Kraków 2004.
Daniel Chandler, Wprowadzenie do semiotyki, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2011.
R. Carnap, Introduction to Semantics, Cambridge Mass. 1942.
B. F. Chellas, Modal Logic. An Introduction, Cambridge University
Press, Cambridge, 1980.
Noam Chomsky, George A. Miller „Finite State Languages”, Information and Control 1 (1958): 91–112.
Noam Chomsky, Morris Halle, The Sound Pattern of English. New York: Harper and Row, 1968.
W. Dilthey, Pisma estetyczne, Warszawa 1982.
L. T. F. Gamut, Logic, Language, and Meaning, t. I i II.
William Joseph Greenberg „Fakty ogólne a russellowska teoria deskrypcji”, Zagadnienia filozoficzne w nauce VII, 1985, s. 70–84.
Zellig S. Harris, Structural Linguistics Phoenix Books The University of
Chicago Press Chicago & London
Heidegger, Bycie i czas, Warszawa, PWN.
Jerrold J. Katz The Philosophical Relevance of Linguistic Theory, s. 340–
355, [w:] The Linguistic Turn, Essays in Philosophical Method, Richard M. Rorty (red.), The University of Chicago Press, Chicago, 1992.
John Lyons Introduction to Theoretical Linguistics Athenaeum Press Ltd,
Gateshead, 1995.
W. Marciszewski (red.), Mała Encyklopedia Logiki, Ossolineum, Warszawa 1970.
Moore G.E., [b.d.w.], O metodzie filozoficznej. Wybór tekstów, wstęp,
wybór, tłum. W. Sady, Colloquia Communia.
Charles W. Morris, Foundations of the Unity of Science, Volumes I-II of
the Encyclopedia, University of Chicago, 1938, 1947.
Powszechna Encyklopedia Filozofii. http://www.ptta.pl/pef/index.php?id=hasla_a&lang=pl
Mieczysław Omyła, Zarys logiki, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,
Warszawa 1995.
Jerzy Pogonowski, „Lingwistyka a teoria modeli”, [w:] Jerzy Pelc,
Znaczenie i prawda: rozprawy semiotyczne, Wydawninctwo Naukowe PWN, 1994,ss. 221–231.
Witold Pogorzelski, Klasyczny rachunek zdań, PWN, Warszawa 1973.
Witold A. Pogorzelski, Piotr Wojtylak, Completeness Theory for Propositional Logics,. Birkhauser Verlag AG, 2008.
Bertrand Russell, “Denotowanie” [w:] Jerzy Pelc (red,), Logika i język,
PWN, Warszawa 1967, ss. 253–275.
Bertrand Russell, The Philosophy of Logical Atomism, Routledge, London
and New York, 2009. Przedruk “The Philosophy of Logical Atomism [with Discussion]”, The Monist, Vol. 28, No. 4 (October, 1918), ss. 495–527 oraz “The Philosophy of Logical Atomism”, Bertrand Russell The Monist, Vol. 29, No. 1 (January, 1919), pp. 32–63.
Thomas A. Sebeok, Signs: An Introduction to Semiotics, Toronto Buffalo
London, University of Toronto Press, 2001.
Barbara Stanosz, Wprowadzenie do logiki formalnej. Podręcznik dla humanistów, PWN, Warszawa 2005;
R. Suszko, Syntactic structure and semantical reference, „Studia Logica” 8 (1958) praz 9 (1960).
Kazimierz Trzęsicki Logika. Nauka i sztuka, Wydawnictwo Wyższej
Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok 2000
K. Segerberg, An Essay in Classical Modal Logic, vol. I and vol. II,
Uppsala 1971.
Krzysztof Szymanek, Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny,
Warszawa 2000.
Raymond Vagell, http://theprancingpapio.blogspot.com/2011/03/semantics-of-vervet
http://theprancingpapio.blogspot.com/2011/03/semantics-of-vervet-monkey-alarm-calls_16.
[Wells, 1919] Wesley Raymond
Wells, Behaviorism and the Definition of Words, The Monist Vol. 29, No. 1, pp. 133-140
Krzysztof Wieczorek, Wprowadzenie do logiki dla studentów wszystkich kierunków, Wydawnictwo Skrypt, Warszawa 2005.
Ryszard Wójcicki, Wykłady z logiki z elementami teorii wiedzy, Scholar,
Warszawa 2003.
Z. Ziembiński, Logika praktyczna, PWN, Warszawa 1997 (lub inne wydania).
Urszula Żegleń, Wprowadzenie do semiotyki teoretycznej i semiotyki kultury, Wydawnictwo UMK, Toruń 2000.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2402-F-S2-1-SEMIOT w USOSweb