Prowadzony w cyklach: 2022/23Z, 2023/24Z, 2024/25Z, 2025/26Z

Kod Erasmus: 08.1

Kod ISCED: 0223

Punkty ECTS: 5

Język: polski

Organizowany przez: Instytut Filozofii (dla: Wydział Filozofii i Nauk Społecznych)

Etyka 2402-F-S1-2-ET

Zajęcia z etyki to podstawowy kurs jednej z najbardziej interesujących dyscyplin humanistyki, poświęconej moralności oraz zasadom słusznego postępowania. Relacje moralne między ludźmi, wraz z normami, które mają je regulować, stanowią podstawową tkankę bezpiecznego i harmonijnego życia społecznego. Jednak normy te bywają łamane, a nasze zaufanie społeczne wciąż trzeba odbudowywać. Czy człowiek potrafi ustalić bezwzględne kryteria dobra i zła? Na jakiej podstawie powinien określać zasady słusznego postępowania? Uczestnicząc w wykładzie studenci poznają poszczególne teorie i systemy etyczne, które odnoszą się do kwestii naszych moralnych obowiązków. Przeglądają historię poszukiwań odpowiedzi na pytanie „czym jest dobre życie?”, która często wyłaniała się z rozbudowanych koncepcji dotyczących całej rzeczywistości i sensu egzystowania człowieka w świecie.

W pierwszej części kursu studenci przyswajają podstawową terminologię i teoretyczne podstawy etyki jako dziedziny wiedzy. Następnie zapoznają się z wybranymi przykładami klasycznych koncepcji etycznych, które wypracowano w historii myśli zachodniej. Dzięki tym przykładom poznają istotne dla tej dyscypliny stanowiska oraz dyskusje.

W cyklu 2024/25Z:

I. BLOK METAETYCZNY

Zajecia 1 [1–2/30 j.d.] Organizacja zajęć. POJĘCIE, GENEZA i STRUKTURA ETYKI NAUKOWEJ

Zajęcia 2 [3–4/30 j.d.] Zagadnienie WARTOŚCI (MORALNEJ) i OCENY MORALNEJ

Zajęcia 3 [5–6/30 j.d.] Charakterystyka NORMY MORALNEJ – sytuacjonizm czy pryncypializm etyczny?

Zajęcia 4 [7–8/30 j.d.] PODSTAWOWE STANOWISKA ETYCZNE – relatywizm vs absolutyzm, subiektywizm vs obiektywizm etyczny

Zajęcia 5 [9–10/30 j.d.] Czym jest oraz jak jest możliwa ETYKA AUTONOMICZNA?

II. BLOK HISTORYCZNO-ETYCZNY

ETYKA KLASYCZNA - ANTYK

Zajęcia 6 [11–12/30 j.d.] PLATONA EUDAJMONIZM AGATYCZNY, moralny ascetyzm, etyka przyjaźni i miłości

Zajęcia 7 [13–14/30 j.d.] TRZY ETYKI ARYSTOTELESA w kontekście jego stanowiska, zwanego eudajmonizmem teleologicznym

ETYKA ŚREDNIOWIECZNA

Wykład 8 [15-16/30 j.d.] ETYKA oparta na stanowisku TEOCENTRYZMU WOLUNTARYSTYCZNEGO AURELIUSZA AUGUSTYNA

Zajęcia 9 [17–18/30 j.d.] ARETOLOGIA TOMASZA AKWINATY (na kanwie jego "Traktatu o cnotach" (Suma teologii I-II, 49-67), przeł. Włodzimierz Galewicz, Antyk, Kęty 2006

ETYKA NOWOŻYTNA

Zajęcia 10 [19–20/30 j.d.] ETYKA NONKONSEKWENCJALISTYCZNA: PRYNCYPIALIZM ETYCZNY i ETYKA CNÓT IMMANUELA KANTA

Zajęcia 11 [20–21/30 j.d.] ETYKA KONSEKWENCJALISTYCZNA: KLASYCZNY UTYLITARYZM ETYCZNY JEREMEY'ego BENTHAMA i JOHNA STUARTA MILLA

ETYKA WSPÓŁCZESNA

Zajęcia 12 [21–22/30 j.d.] GEORGE EDWARD MOORE jako PREKURSOR ETYKI ANALITYCZNEJ

III. BLOK PROBLEMOWY

SZANSE ETYKI w ZGLOBALIZOWANYM ŚWIECIE KONSUMENTÓW
Zajęcia 12 [23–24/30 j.d.]

OD ONTOLOGII DO ETYKI ODPOWIEDZIALNOŚCI
Zajęcia 13 [23–24/30 j.d.]

INGARDEN Roman, Książeczka o człowieku, wyd. 4, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987, O odpowiedzialności i jej podstawach ontycznych, przeł. Adam Węgrzecki, pkt I (Główna teza rozważań) - VII (Odpowiedzialność a identyczność jej podmiotu), s. 73-116 (całość: 73-169).

GRANICE WSPÓLNOTY MORALNEJ (etyka równości, wzajemności, bezstronności, odpowiedzialności i sprawiedliwości)
Zajęcia 13 [25–26/30 j.d.] → 14.01.2021.

Zajęcia 14 [27–28/30 j.d.]

Zajęcia 15 [29–30/30 j.d.] → 30.01.2023. → ostatnie zajęcia/KOLOKWIUM

W cyklu 2025/26Z:

I. BLOK METAETYCZNY

Zajecia 1 [1–2/30 j.d.] Organizacja zajęć. POJĘCIE, GENEZA i STRUKTURA ETYKI NAUKOWEJ

Zajęcia 2 [3–4/30 j.d.] Zagadnienie WARTOŚCI (MORALNEJ) i OCENY MORALNEJ

Zajęcia 3 [5–6/30 j.d.] Charakterystyka NORMY MORALNEJ – sytuacjonizm czy pryncypializm etyczny?

Zajęcia 4 [7–8/30 j.d.] PODSTAWOWE STANOWISKA ETYCZNE – relatywizm vs absolutyzm, subiektywizm vs obiektywizm etyczny

Zajęcia 5 [9–10/30 j.d.] Czym jest oraz jak jest możliwa ETYKA AUTONOMICZNA?

II. BLOK HISTORYCZNO-ETYCZNY

ETYKA KLASYCZNA - ANTYK

Zajęcia 6 [11–12/30 j.d.] PLATONA EUDAJMONIZM AGATYCZNY, moralny ascetyzm, etyka przyjaźni i miłości

Zajęcia 7 [13–14/30 j.d.] TRZY ETYKI ARYSTOTELESA w kontekście jego stanowiska, zwanego eudajmonizmem teleologicznym

ETYKA ŚREDNIOWIECZNA

Wykład 8 [15-16/30 j.d.] ETYKA oparta na stanowisku TEOCENTRYZMU WOLUNTARYSTYCZNEGO AURELIUSZA AUGUSTYNA

Zajęcia 9 [17–18/30 j.d.] ARETOLOGIA TOMASZA AKWINATY (na kanwie jego "Traktatu o cnotach" (Suma teologii I-II, 49-67), przeł. Włodzimierz Galewicz, Antyk, Kęty 2006

ETYKA NOWOŻYTNA

Zajęcia 10 [19–20/30 j.d.] ETYKA NONKONSEKWENCJALISTYCZNA: PRYNCYPIALIZM ETYCZNY i ETYKA CNÓT IMMANUELA KANTA

Zajęcia 11 [20–21/30 j.d.] ETYKA KONSEKWENCJALISTYCZNA: KLASYCZNY UTYLITARYZM ETYCZNY JEREMEY'ego BENTHAMA i JOHNA STUARTA MILLA

ETYKA WSPÓŁCZESNA

Zajęcia 12 [21–22/30 j.d.] GEORGE EDWARD MOORE jako PREKURSOR ETYKI ANALITYCZNEJ

III. BLOK PROBLEMOWY

SZANSE ETYKI w ZGLOBALIZOWANYM ŚWIECIE KONSUMENTÓW
Zajęcia 12 [23–24/30 j.d.]

OD ONTOLOGII DO ETYKI ODPOWIEDZIALNOŚCI
Zajęcia 13 [23–24/30 j.d.]

GRANICE WSPÓLNOTY MORALNEJ (etyka równości, wzajemności, bezstronności, odpowiedzialności i sprawiedliwości)
Zajęcia 13 [25–26/30 j.d.] → 14.01.2021.

Zajęcia 14 [27–28/30 j.d.]

Zajęcia 15 [29–30/30 j.d.] → 30.01.2023. → ostatnie zajęcia/KOLOKWIUM

Całkowity nakład pracy studenta

Za zaliczenie wykładu z etyki student uzyskuje 3 punkty ECTS. Całkowity nakład jego pracy, związany z realizacją tego przedmiotu, obejmuje: Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: - udział w wykładach – 30 - konsultacje z nauczycielem akademickim – 10 Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (godz.): - przygotowanie do egzaminu – 25 - lektura literatury naukowej – 15 Łącznie: 80 godz. (3 ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

Student zna główne kierunki, stanowiska i spory w etyce. Zna teorie i argumenty z zakresu etyki i filozofii moralności wybranych autorów, w tym koncepcje słusznego postępowania i moralnych obowiązków. Zna podstawowe metody poznawcze i strategie argumentacyjne stosowane w etyce.

Efekty uczenia się - umiejętności

Student poprawnie stosuje poznaną terminologię etyczną, potrafi powołać się na koncepcje omawianych autorów oraz sformułować własne stanowisko w dyskusji. Analizuje argumenty etyczne, identyfikuje ich kluczowe tezy i założenia. Potrafi samodzielnie prowadzić pogłębione studia w zakresie etyki oraz przekazywać swoją wiedzę.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student dostrzega niebagatelną rolę więzi i norm moralnych w życiu społecznym. Potrafi formułować oceny moralne i problematyzować opinie dotyczące postaw moralnych. Postępuje i myśli odpowiedzialnie. Potrafi rozpoznać dylematy moralne i nieoczywiste formy zła w życiu społecznym. Jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów.

Metody dydaktyczne

Klasyczny wykład uniwersytecki

Metody dydaktyczne podające

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy
- opis
- opowiadanie

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Ukończone kursy akademickie: - Wstęp do filozofii - Historia filozofii starożytnej

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2022/23Z:

W cyklu 2025/26Z:

W cyklu 2023/24Z:

W cyklu 2024/25Z:

Kryteria oceniania

W przypadku mało liczebnej grupy (do 10 osób) - egzamin ustny z lektur oraz treści wykładów.
W przypadku grupy wykładowej liczącej od 11 osób wzwyż - egzamin pisemny w formie testu wielokrotnego wyboru.

Praktyki zawodowe

Tego przedmiotu praktyki zawodowe nie dotyczą.

Literatura

Arystoteles, Etyka nikomachejska, (dowolne wydanie).

Bourke V., Historia etyki, Warszawa 1994.

Św. Augustyn, „O wolnej woli", w tegoż: Dialogi filozoficzne, Kraków 2001.

H. Elzenberg, „Pojęcie wartości perfekcyjnej”, w tegoż: Wartość i człowiek. Rozprawy z humanistyki i filozofii, Toruń 2005.

D. Hume, Badania dotyczące zasad moralności, Warszawa 1975.

I. Kant, Krytyka praktycznego rozumu, (dowolne wydanie).

L. Kołakowski, „Etyka bez kodeksu”, w tegoż: Kultura i fetysze, Warszawa 2000.

T. Kotarbiński, Medytacje o życiu godziwym, Warszawa 1966.

I. Lazari- Pawłowska, „Problemy etyki sytuacyjnej”, w tejże: Etyka. Pisma wybrane, Wrocław 1992.

I. Lazari-Pawłowska, Schweitzer, Warszawa 1990.

E. Levinas, Całość i nieskończoność, Warszawa 2002; Z. Bauman, Etyka ponowoczesna, Warszawa 1996.

A. MacIntyre, Dziedzictwo cnoty, Warszawa 1996.

MacIntyre A., Krótka historia etyki (dowolne wydanie).

J. S. Mill, Utylitaryzm, w tegoż: Utylitaryzm. O wolności, Warszawa 2006.

F. Nietzsche, Poza dobrem i ziem, (dowolne wydanie).

Platon, Gorgiasz, (dowolne wydanie).

Platon, Menon, (dowolne wydanie).

Platon, Protagoras, (dowolne wydanie).

Przewodnik po etyce, P.Singer (red.), Warszawa 1998.

R. Rorty, Przygodność, ironia i solidarność, Warszawa 1996.

J.-J. Rousseau, Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi, Warszawa 1954.

P. Singer, Etyka praktyczna, Warszawa 2003.

W. Tatarkiewicz, „O bezwzględności dobra”, w tegoż: Pisma z etyki i teorii szczęścia, Wrocław 1992.

B. Wolniewicz, „Filozoficzne aspekty kary głównej”, „Edukacja Filozoficzna" nr 20/1995.

W cyklu 2024/25Z:

ELZENBERG Henryk, Pisma aksjologiczne, oprac. Lesław Hostyński, Andrzej Lorczyk, Agnieszka Nogal, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002.

KOTARBIŃSKI Tadeusz, Pisma etyczne, red. Paweł J. Smoczyński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1987.

LAZARI-PAWŁOWSKA Ija, Etyka. Pisma wybrane, oprac. Paweł J. Smoczyński, Biblioteka Etyczna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, Wrocław – Warszawa – Kraków 1992.

CZEŻOWSKI Tadeusz, Aksjologiczne i deontycznej normy moralne, „Etyka” nr 7/1970, lub tegoż, Pisma z etyki i teorii wartości, lub ŚRODA Magdalena (red.), O wartościach, normach i problemach moralnych: wybór tekstów z etyki polskiej dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, WN PWN, Warszawa 1994, s. 168–176.

TATARKIEWICZ Władysław, Pisma z etyki i teorii szczęścia, oprac. Paweł J. Smoczyński, Biblioteka Etyczna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, Wrocław – Warszawa – Kraków 1992.

HOŁÓWKA Jacek, Relatywizm etyczny, PWN, Warszawa 1981.

Platon, Gorgiasz, przeł. W. Witwicki, XXIII C – XXX C, XLII D – LV B, LXII D – LXV E
Platon, Fedon, 69 A–D
Platon, Uczta, XXVIII-XXIX 210 A – 212 A
Platon, Państwo, II, 368 C – 369 B, IV, 428 B – 432 B

ARYSTOTELES, Etyka nikomachejska, przeł. Daniela Gromska, PWN, Warszawa 1982.

TOMASZ z Akwinu, Traktat o cnotach (Suma teologii I-II, 49-67), przeł. Włodzimierz Galewicz, Antyk, Kęty 2006.

MRÓZ Mirosław, Człowiek w dynamizmie cnoty. Aktualność aretologii św. Tomasza z Akwinu w świetle pytania o podstawy moralności chrześcijańskiej, Wyższe Seminarium Duchowne, Toruń 2001.

KANT Immanuel, Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. Mścisław Wartenberg, Wydawnictwo ANTYK, Kęty 2001.

BENTHAM Jeremy, Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa, tłum. Bogdan Nawroczyński, PWN, Warszawa 1958.

MILL John Stuart, Utylitaryzm, tłum. Maria Ossowska, WN PWN, Warszawa 2006.

MOORE George Edward, Zasady etyki, tłum. Czesław Znamierowski, DeAgostini Altaya, Warszawa 2003 .

BAUMAN Zygmunt, Szanse etyki w zglobalizowanym świecie, przeł. Jacek Konieczny, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007.

SINGER Peter, Jeden świat. Etyka globalizacji, tłum. Cezary Cieśliński, KiW, Warszawa 2006.
SINGER Peter, Etyka praktyczna, tłum. Agata Sagan, KiW, Warszawa 2007.

WALZER Michael, Spór o wojnę, tłum. Zofia Zinserling, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2006.